Wyd. specjalne/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej ...

Brak indywidualnego charakterujako podstawa unieważnieniawzoru przemysłowegoProf. nadzw. dr hab. Joanna Sieńczyło-Chlabicz,Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku1. Brak indywidualnegocharakteru wzoru przemysłowegoPrzesłanka indywidualnego charakteru wzoruwywołuje w doktrynie i w praktyce orzeczniczejzarówno sądów polskich, jak i UrzęduHarmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM)szereg kontrowersji dotyczących niejasnościi odmiennych interpretacji wielu pojęć,a w szczególności tzw. „ogólnego wrażenia”,zakresu swobody twórczej oraz pojęcia tzw.zorientowanego użytkownika. Analiza tychzagadnień jest szczególnie istotna, gdyż wedługdanych Wydziału Unieważnień OHIMw około 80 proc. spraw rozstrzyganychw latach 2003-2009 jako podstawę unieważnieniawskazywano brak nowości lubindywidualnego charakteru wzoru 1 .Przesłanka indywidualnego charakteru – wywodzącasię z niemieckiej praktyki orzeczniczej– została wprowadzona do polskiegoprawa ustawą z dnia 6 czerwca 2002 r.o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej2 , mającą zbliżyć ustawodawstwo polskiedo unijnego. Przesłanka indywidualnegocharakteru została zdefiniowana w art. 104ust. 1 p.w.p., który stanowi, że wzór odznaczasię indywidualnym charakterem, jeżeli ogólnewrażenie, jakie wywołuje na zorientowanymużytkowniku, różni się od ogólnego wrażeniawywołanego na nim przez wzór publicznieudostępniony przed datą, według której oznaczasię pierwszeństwo.Analogicznie, w świetle art. 5 dyrektywy to,czy wzór ma indywidualny charakter zależyod różnicy w ogólnym wrażeniu, jakiewywołuje on u zorientowanego użytkownikaw porównaniu z wcześniejszym wzorem.W tekście dyrektywy, tak jak w ustawiep.w.p., nie określono jak duża różnica musizachodzić w ogólnym wrażeniu, by możnabyło uznać, że wzór ma indywidualny charakter.Odmienne rozwiązanie zawarte byłow projekcie dyrektywy, gdzie użyto sformułowania„różni się znacząco” (differs significantly),co wskazywało na zamiar ustanowieniawysokiego poziomu umożliwiającego ochronęwzoru. Rezygnacja ze wskazania stopniaróżnicy pomiędzy wzorami, nie oznacza,że obniżono wymagania, gdyż w pkt 13 preambułydyrektywy postanowiono, że ocenatego, czy wzór odznacza się indywidualnymcharakterem powinna opierać się na tym,czy ogólne wrażenie, jakie wzór wywierana zorientowanym użytkowniku wyraźnieróżni się od wrażenia, jakie wywołuje u niegoistniejąca całość wzoru. Brak jednolitościrozwiązań w tekście dyrektywy i w preambulewywołuje trudności interpretacyjnew praktyce 3 .W zasadzie panuje zgodność w orzecznictwiesądów polskich, że przy ocenie indywidualnegocharakteru wzoru bierze siępod uwagę: 1) kryterium swobody twórcyprzy opracowywaniu wzoru oraz2) kryterium różnicy ogólnego wrażenia 4 .W prawie unijnym wskazuje się na trzeciekryterium, mianowicie kryteriumnatury, charakteru produktu, do któregoodnosi się wzór lub do którego zostałwłączony, w szczególności sektor przemysłu,do którego należy. Nie przewidujego polski ustawodawca, zaś wymóg takizostał zawarty w punkcie 13 preambułydyrektywy 5 . Wydaje się, że znaczenie tychelementów powinno być brane pod uwagęprzy ocenie spełnienia kryterium swobodytwórczej.Przy ustalaniu, czy warunek posiadaniaprzez postać wytworu oryginalnego charakteru(art. 104 p.w.p.) jest spełniony, należydokonać porównania z wcześniej ujawnionymiwzorami wcześniejszymi. Inaczej jednak, niżprzy ustaleniu cechy nowości, dokonującoceny nie należy się koncentrować na różnicymiędzy konkretnymi właściwościami porównywanychwzorów. Zasadnicze znaczenie maw tym przypadku fakt, że porównywanewzory muszą wywoływać na użytkownikuodmienne ogólne wrażenie, a zatem różnicemiędzy wzorami weryfikowane są z poziomuogólnego wrażenia, jakie wywołujewzór. Tak stwierdził m. in. WSA w Warszawiew wyroku z 7 maja 2007 r. 6 .Analiza różnic występujących pomiędzybadaniem nowości i indywidualnegocharakteru wzoru była przedmiotem rozważańIzby Odwoławczej OHIM w decyzjiz 22 listopada 2006 r. w sprawie Daka ResearchInc. przeciwko Ampel 24 Vertriebs-GmbH & Co. KG 7 . Izba stwierdziła, że testdotyczący nowości ma charakter obiektywny,polegający na ustaleniu czy wzórwcześniejszy i wzór sporny są identyczne.Zasadniczy problem interpretacyjny dotyczypojęcia „nieistotne różnice”.Natomiast test odnoszący się do oceny indywidualnegocharakteru wzoru ma zdecydowaniebardziej charakter subiektywny,gdyż organ orzekający musi wziąć poduwagę ogólne wrażenie, które wywierawzór na zorientowanym użytkowniku,uwzględniając zarazem zakres swobodytwórczej przy opracowywaniu wzoru.Oznacza to, że im mniejszy jest zakres tejswobody spowodowany ograniczeniami technicznymi,to nawet niewielkie różnice w po-Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 51