TÜRK MÜZECİLİĞİNDE YENİ DÖNEM

Artemis’den Meryem Ana’yaEvlerdeki ‘Tanrı Ana’ tapınaklardaki‘Kybele’ye dönüştüğünde nitelikleri aynıydı:Toprak, doğa ve bereketi temsilediyordu. Çatalhöyük için Ana Tanrıçaneyse, İç Anadolu’da Kybele,Mezopotamya’da İştar, Ege’deArtemis oydu... Batı Anadolu’daortaya çıkan Artemis de bu inancındevamıydı. Özelliklerine doğurganlık,bekaret ve savaşçılık eklenmişti.İsa’nın havarilerinden St. Paul, M.S.53 yılında geldiği Efes’te, Hıristiyanlığı yaymayaçalışırken karşısına çıkan en büyük engelArtemis’e duyulan inançtı. Hıristiyan inancına halktangelen olumlu yaklaşımlar, Artemis Tapınağı’nabüyük çapta iş yapan altın ve gümüş ustalarınıntepkisini çekmişti. Kuyumcuların en büyük geliriArtemis ile ilgili ürettikleri takılardı ve İsa’ya duyulmayabaşlanan inanç, bu pazarın ellerinden kaymasınaneden olacaktı. Bu kaygıyla başlayan direniş,kentte büyük bir ayaklanmaya dönüşecek ve St. Paulbir daha dönmemek üzere Efes’i terk edecekti...Artemis Tapınağı, zengin sınıfın ‘kasası’na dönüştükçe,ezilen halk, tıpkı Roma ve Bizans’ta olduğugibi Hıristiyanlığı benimsemeye başlamıştı. MeryemAna da onlar için tıpkı Artemis gibi bakire veanaydı... Günümüzde Selçuk Müzesi’nde sergilenenve her gün binlerce ziyaretçi tarafından hayranlıklaizlenen Artemis heykelinin özellikleri:• Artemis, başındaki üç katlı kuleyle tapınakları vekentleri koruduğunu ifade eder.• Bir Ay Tanrıçası olarak göğsündeki çember, dolunayısimgeler. Çemberin iki yanında ‘Grifon’ olarakbilinen, yarısı aslan, yarısı kartal olarak betimlenenmitolojik hayvanlar yer alır.• Bunun altında 12 burcu temsil eden gerdanlığı vardır.Göğsünde dört sıra halinde dizili olan yaklaşık 40meme (bazı kaynaklar erkekliğin simgesi olarak görür),bolluk ve bereketin simgesidir.• Elbisesinin eteğinde altı kat halinde sıralanmış heykelciklerintümü dönemin kutsal hayvanlarıdır. Bunlarsırasıyla aslan, keçi, boğa, grifon, sfenks (Eski Mısır veYunan mitolojisinde insan başlı, aslan gövdeli yaratıklar)ve arı figürlerinden oluşur.• Mitoloji ve dinlerdeki pek çok öykü ve tasvirde olduğugibi Artemis’in de kutsal sayısı üç’dür. Üç sayısıArtemis’in üç karakterini simgeler: Genç kız, evli kadınve ana. Doğurgandır, arıların kraliçesidir. Evrendekitüm canlıların yöneticisidir...Goddess Cybele in temples, their characteristicswere the same: they represented earth, natureand abundance. Mother Goddess in Çatalhöyük(Neolithic settlement in Turkey) Cybele incentral Anatolia, Ishtar in Mesopotamia,Artemis in the Aegean region, they allare the links of the same chain.Artemis represented the continuationof this cult in western Anatolia.Though she was equipped withadditional characteristics such asfertility, virginity and belligerence. AsSt. Paul, one of the 12 Apostles of Jesus Christ, arrived inEphesus in 53 AD, the main obstacle to his efforts topropagate Christianity was the cult of Artemis. The positiveresponse of the population to the Christian faith provokedthe harsh reaction of the gold masters and silversmithswhose main source of income was the manufacture and saleof gold and silver ornaments and statues of GoddessArtemis that they were selling at the Artemis Temple. Theassimilation of the population to Christian faith woulddeprive them from this vital market. The worries of thejewellers turned eventually into a large-scale uprising inEphesus, as a consequence of which St. Paul had to leave thecity for good... However, since the trade at the Temple ofArtemis was only contributing to the prosperity of the wealthy,Christianity began to be more and more popular with the poorpeople, such as in Rome and Byzantium. Against this background,Virgin Mary was, in their eyes, a mother and a virgin,exactly like Artemis...The characteristics of the Great Artemis statue on display at theEphesus Museum, welcoming thousands of visitors every day,are as follows:• Artemis carries a three-story tower on top of her head. Thismeans that she is the protector of the temples and towns.• The circle on her chest symbolizes the full-moon; she is amoon goddess. On each side of the circle are depicted themythological creatures, half lion, half eagle known as gryphons.• Below the circle, she wears a necklace representing the twelvesigns of the zodiac.• The four rows of ten breasts each, a total of forty nipples onher chest are the symbols of abundance and fertility (somesources see them as symbol of virility).• The series of small sculptures placed on her skirt in six rowsrepresent the sacred animals of her time: lions, goats, gryphons,sphinx (the creatures with human head and lion trunk inancient Egyptian and Greek mythology) and bees.• Three is the sacred number of Artemis, as it is the case in avariety of religious and mythological traditions. Trinitysymbolizes the three characters of Artemis: maid, wife andmother. She is prolific, she is the goddess of the bees. She isthe leader of all living beings in the universe.57