ZARYS HISTORII

24
zajmowania przeciwstawnych stanowisk. Znane są cztery argumenty zaprzeczające
możliwości istnienia ruchu, tzw. aporie (paradoksy):
Dychotomia
Przedmiot będący w ruchu, gdy ma przebyć jakąś drogę, musi przebyć najpierw połowę
drogi, później połowę połowy drogi. Przedmiot musi zatem przebyć nieskończoną ilość
odcinków, czego w skończonym czasie nie można dokonać. Ruch jest więc niemożliwy.
Achilles
Najszybszy biegacz nie dogoni najwolniejszego. Achilles nie dogoni żółwia, bo goniący
musi dobiec do miejsca, z którego wyszedł goniony żółw, a ten przejdzie już dalej i tak
będzie zawsze. Ruch jest więc niemożliwy.
Strzała
Lecąca strzała w chwili teraźniejszej nie porusza się, lecz spoczywa i tak samo jest w
każdej innej chwili. Czas składa się z chwil, dlatego strzała nie porusza się, lecz
spoczywa. Ruch jest więc niemożliwy.
Stadion
Z przeciwnych stron poruszają się po liniach równoległych, z jednakową szybkością,
dwa przedmioty, które pozostają w jednakowym stosunku do trzeciego przedmiotu
pozostającego w spoczynku. Każde z poruszających się ciał pokonuje tę samą odległość
w różnym czasie zatem odległość w stosunku do ciała poruszającego się z przeciwnej
strony pokonana zostanie w czasie dwukrotnie krótszym niż względem przedmiotu
nieruchomego. Jeśli więc pokonana przestrzeń i szybkość ruchu w obu przypadkach są
jednakowe, powstaje paradoks: dwukrotnie mniejszy odstęp czasu odpowiada
dwukrotnie większemu, czyli połowa jest tożsama z całością.
Zenon z Elei popełnił w swoim rozumowaniu błąd nie uwzględnił problemu
stosunku skończoności do nieskończoności. Operując częściami nieciągłymi,
skończonymi chciał odtworzyć wielkości ciągłe, nieskończone, a to nie jest możliwe.
Czas, przestrzeń, ruch nie są sumami momentów je stanowiących. Nie są czymś
samoistnym. Są atrybutami rzeczy materialnych.
1.9. Eubulides, uczeń Euklidesa z Megary
Przypisuje mu się twierdzenia wyrażające istotę rozumowania oderwanego od
empirycznego poznania:
1. Kłamca. Jeżeli kłamca mówi, że kłamie, to zarazem kłamie i mówi prawdę;
2. Elektra. O Orestesie Elektra wie, że jest jej bratem, ale gdyby stanął przed nią
zasłonięty, Elektra nie wiedziałaby tego, o czym wie.
3. Łysina. Kto straci jeden włos, nie staje się jeszcze łysy. Kiedy zatem zaczyna się
łysina.