ZARYS HISTORII

28
Człowiek może postrzegać otaczającą go rzeczywistość, bo atomy przenikają z
zewnątrz do organów zmysłowych. Przedmioty postrzegane wysyłają „podobizny”,
„eidole”, które docierając do postrzegającego organu, pozwalają spostrzec istniejący
przedmiot.
1.12.3. Antropologia
Przyjmował, że człowiek posiada duszę, ale analizował ją podobnie jak ciało.
Zjawiska psychiczne rozpatrywał tak samo jak cielesne, jako układy i ruch atomów.
Zakładał, że dusza składa się z atomów wyróżniających się regularnością i
ruchliwością.
Odróżniał czyny moralne od tych, które są spełniane pod przymusem - albo dla
innych, albo dla przypodobania się innym. Mówił: „nie z bojaźni, lecz z obowiązku
należy się wystrzegać błędów”.
Za najwyższe dobro uważał zadowolenie, a za środek jego pozyskania - rozum.
Zadowolenie jest to stan harmonii, ciszy i spokoju ducha. Można go osiągnąć,
zachowując umiar, bo nawet rozkosze w nadmiarze obracają się w swoje
przeciwieństwo. Zadowolenie da się uzyskać tylko słuchając rozumu. Rozum powinien
kierować namiętnościami. Rozkosze umysłowe są nieśmiertelne, zmysłowe zaś
krótkotrwałe, przelotne. Była to etyka eudajmonistyczna i intelektualistyczna.
Greckie słowo eudaimon oznacza szczęśliwy. Eudajmonizmem nazywamy więc
taką doktrynę etyczną, która upatruje naczelny motyw postępowania ludzkiego w
zabieganiu o rozmaicie pojmowane szczęście osobiste, bądź zaleca je jako cel
działania.
Demokryt pozostawił szereg mądrości życiowych. Oto niektóre z nich:
„postępowanie moralne polega nie tylko na nie czynieniu zła, gdyż już sama chęć
uczynienia krzywdy jest niemoralna”;
„dusza jest tym samym, co umysł”;
„słowo jest cieniem czynu”;
„ludzie pierwotni obserwując takie zjawiska niebieskie, jak grzmoty, błyskawice,
pioruny, zbliżenia gwiazd, zaćmienia słońca i księżyca, wpadali w przerażenie i sądzili,
że przyczyną tych zjawisk są bogowie”.
1.13. Pitagoreizm
W VI wieku p.n.e. w Italii w Krotonie powstała szkoła filozoficzna będąca właściwie
związkiem etyczno-religijnym. Jej założycielem był Pitagoras (ok. 582-500 r. p.n.e.). I