ZARYS HISTORII

48
- bólu też nie należy się obawiać, gdyż w chwili gdy jest on mocny, jest krótkotrwały,
gdy zaś długo trwa, jest słaby, ale zawsze po jego przeminięciu odczuwamy radość z
posiadanego zdrowia;
- szczęście osiąga się drogą wyrzeczenia; gdy nie ma się tego, czego się pragnie, należy
pozbyć się pragnienia.
9. sceptycyzm
Na przełomie IV i III wieku p.n.e. powstał kolejny system filozoficzny: sceptycyzm
(nazwa pochodzi od gr. słowa skeptesthai, oznaczającego roztrząsać, ważyć, być
niezdecydowanym, rozpatrywać). Główną myślą, zasadą tej szkoły było przekonanie o
niepoznawalności rzeczy i wstrzymywanie się od wydawania sądów.
W historii starożytnego sceptycyzmu odnajdujemy trzy fazy:
1) sceptycyzm klasyczny, zwany też „pierwotnym pirronizmem”, reprezentowany przez
Pirrona (ok. 360-270 r. p.n.e.) oraz jego ucznia Timona z Fliuntu (ok. 325-235 r. p.n.e.)
- był to sceptycyzm „praktyczny”, sprowadzał się do etyki; 2) „akademizm”, którego
przedstawicielami byli Arkezylos z Pitany (ok. 315-240 r. p.n.e.) oraz Karneades z
Kyrene (ok. 214-129 r. p.n.e.); 3) pirronizm młodszy, rozwijał m.in. go Ainesidemos.
9.1. Poglądy
Człowiek powinien dążyć do szczęścia, które zapewnia spokój. Spokój można
osiągnąć poprzez przyjęcie twierdzenia, że człowiek jest niezdolny do trafnego
rozstrzygnięcia jakiegokolwiek problemu. W ślad za tym sceptyk nie powinien zabierać
głosu w żadnej sprawie i zachowywać się powściągliwie. Była to określona doktryna
etyczna, jej uzasadnienie stanowiły zasady gnoseologiczne. Pirron uważał bowiem, że
nie wiemy jakie są własności rzeczy; jeżeli jest tak, to musimy się powstrzymać od sądu
o nich; powstrzymanie to pozwoli osiągnąć spokój i szczęście
Ainesidemos sformułował 10 „tropów” (gr. tropos - argument, sposób
argumentowania), według których rzeczy różnie się przedstawiają.
Trop 1. Te same bodźce zmysłowe, podniety wywołują różne wrażenia u różnych
istot, dlatego należy powstrzymać się od sądów. Stworzenia te mają odmienną
konstytucję swego ciała i w konsekwencji różnią się wrażliwością zmysłową, np.
jastrząb posiada bystry wzrok, pies szczyci się czułym węchem.
Trop 2. Ludzie różnią się między sobą cechami fizjologicznymi i
charakterologicznymi. Jeden człowiek lubi leczyć innych, drugi uprawiać kwiaty w
ogrodzie. To, co jednym szkodzi, jest pożyteczne dla innych. Co jest dobre? Nie wolno
wypowiadać się na ten temat.