ZARYS HISTORII

4
W S T Ę P
1. co to jest filozofia
1.1. Rozważania wstępne
Wszyscy w pewnym sensie filozofujemy (stąd filozofia nie jest dla nas niczym
zasadniczo nowym). Zaczyna się ono od potocznego doświadczenia, gdy uzyskany
dzięki niemu obraz otaczającej nas rzeczywistości traci znamiona oczywistości. Gdy
zdziwienie i wątpienie, towarzyszące tej przemianie, podsuwają coraz nowe problemy
ostatecznie nierozstrzygalne - w tym momencie pojawia się filozofia. Dąży ona do
przedstawienia otaczającej nas rzeczywistości w sposób ogólny, w wyniku czego
możemy podjąć próbę uświadomienia - przede wszystkim sobie samemu -
przygniatającej potęgę naszej niewiedzy, skrywającej się za następującymi pytaniami:
1. Czym jest świat, jaka jest jego istota, jak jest zbudowany, czy istnieje wiecznie, czy
został stworzony; czy świat funkcjonuje według określonych praw, czy też jest
zespołem bezwładnie występujących zjawisk?
2. Czy świat jest poznawalny przez człowieka, czy nie; czy człowiek może kierować
nim, a może to świat albo jakaś „czysta” lub „nieczysta” siła kieruje nami; czym jest
człowiek: czy istotą z tego świata, a może nie, czy został stworzony, czy sam się
wytworzył w wyniku własnego działania?
3. Jakie wartości należy cenić najbardziej w naszym życiu - własny aktywizm czy
bierność i oczekiwanie na to, co samo się ziści albo inni zrobią za nas to, co
nieodzowne?
1.2. Pochodzenie nazwy
Diogenes Laertios w Żywotach i poglądach słynnych filozofów (PWN,1984, s. 13)
powiada, że „terminu pierwszy użył Pitagoras (ok. 580-500) i on też
pierwszy sam siebie nazwał filozofem, a mianowicie w Sikionie w rozmowie z Leonem,
władcą Sikionu czy też Fliuntu. Wtedy to [...] Pitagoras powiedział, że żaden człowiek
nie jest mądry, mądry jest tylko bóg. Przeto filozofię nazywano mądrością (gr. sophia),
a człowiekiem uprawiającym filozofię i już w niej wydoskonalonym - mędrcem
(gr.sophos), natomiast filozofem tego, który mądrość miłuje (gr. phileo)”.