%35
Bursa Serbest Muhasebeci Mali MüÅavirler Odası
Bursa Serbest Muhasebeci Mali MüÅavirler Odası
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mevzuat<br />
Bu vergilerden bazıları ise kanunen kabul edilen vergilerdir.<br />
Kanunen kabul edilen vergilerin bazıları için ödeme=alınma<br />
şartı aranırken (MTV m.14/II ve bazıları için araçlar bakımından<br />
IV sayılı tarife) bazıları için (örneğin emlak vergisi)<br />
ödeme şartının arandığına ilişkin açık bir hüküm bulunmamakla<br />
birlikte gider yazmanın önünde herhangi bir engel<br />
görülmemektedir. Kanaatimizce kanunlarda ödenme şartına<br />
bağlanmış vergiler dışında kalanlar için ödeme şartı<br />
öngörüldüğü söylenemeyeceğinden bahisle gider yazmada<br />
tahakkuk esası yeterli görülmelidir. Çünkü vergi hukukunun<br />
en önemli anayasal ilkelerinden biri vergi yükü üzerinde etkili<br />
olan düzenlemelerin kanunlara dayanmasını ifade eden<br />
“kanunilik ilkesi”dir. Bu ilke vergi yükü üzerinde etkili olacak<br />
hiç bir düzenlemenin kanunlar dışında yapılmasına izin<br />
vermediği gibi yorumlarda da bu sınır aşılmamalıdır. Eğer,<br />
giderleştirilmesine izin verilen bir verginin gider yazılması<br />
ödeme şartına bağlanmamışsa tahakkuku yeterlidir. Aksi<br />
halde tahakkuk esasına bağlı bir verginin gider yazılmasında<br />
ödeme şartının aranması şeklinde yapılan uygulamalar vergi<br />
yükünü değiştireceğinden kanunilik ilkesi çiğnenmiş olur.<br />
B. ÖDEMEYE BAĞLI OLAN GİDERLER<br />
Aşağıda yer alan kanunen kabul edilen giderlerin, giderleştirilmesi<br />
konusunda tahakkuk esası yeterli görülmemiş, özel<br />
şekilde ödeme şartı getirilmiştir.<br />
• Sosyal Güvenlik Primleri<br />
- İşverenin kendisine ait sosyal güvenlik primleri<br />
- Çalışanların ücretinden hesaplanan işverene ait sosyal güvenlik<br />
primleri (işveren hissesi)<br />
- Çalışanların ücretinden hesaplanan işçiye ait sosyal güvenlik<br />
kesenekleri (işçi hissesi)<br />
• Bireysel Emeklilik Sistemine Ücretliler Adına Ödenen Katkı<br />
Payı<br />
• Ödenen Zarar, Ziyan ve Tazminatlar<br />
• Ödenen İşsizlik Sigortası Primi<br />
• İşverenlerce İşveren Sendikasına Ödenen Aidatlar<br />
• Gıda Bankalarına Bağışlanan Malların Maliyet Bedeli<br />
• İşletme İle İlgili Bazı Vergi Resim ve Harçlar<br />
Ödemeye bağlı giderlerden bazılarının taşıdığı farklı özellikler<br />
nedeniyle özel değerlendirmeler yapılması ihtiyacı<br />
ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri gıda bankalarına bağışlanan<br />
malların maliyet bedelidir. Bu gider kalemiyle ilgili şu<br />
açıklamalar yapılabilir. Gıda bankalarına bağışlanan malların<br />
giderleştirilmesinde kanun giderin maliyet bedeli üzerinden<br />
hesaplanması ve malların gıda bankası olarak nitelendirilen<br />
kuruma bağışlanması dışında bir sınır getirilmemiştir. Bir<br />
başka ifadeyle giderleştirmede konumuz bakımından tahakkuk<br />
ve ödeme kavramları kullanılmamıştır.<br />
Bağışlamanın işletmeler için bir gider vasfı yoktur. Bu<br />
bakımdan bağışların giderler içinde yer alması isabetsiz<br />
olmuştur. Anılan bağışların gelirden indirim kısmındaki<br />
bağışlar kapsamında ele alınmasının daha doğru olacağı<br />
kanaatindeyiz. Mevcut haliyle yapılan bağışlamanın özel<br />
hukuktaki “elden bağışlama” ve “bağışlama sözü” şekilleri<br />
içinde ele alınıp değerlendirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.<br />
Elden bağışlama bağışlayanın bir edimini bağışlanana<br />
teslim etmesiyle gerçekleşen, bağışlama sözü ise bağışlayan<br />
tarafı sadece borç altına sokan bir hukuki durumu ifade<br />
eder. Bağışlama sözüyle bağışlayan mülkiyetin geçmesini<br />
daha sonraki zamanda gerçekleştirir (Şenyüz, 2012).<br />
Gelir Vergisi Kanunu’ndaki ifade “bağışlama” olduğuna göre<br />
gider yazılabilmek bakımından “elden bağışlama” şeklinin<br />
arandığını söyleyebiliriz. Bu haliyle bağışlama sözü vermek<br />
tahakkuk esası ile özdeşleştirebilirken, malvarlığından çıkmayı<br />
içeren elden bağışlama ile ifade edilen hal ödeme ile<br />
özleştirilebilir. Bu açıklamalardan hareketle gıda bankalarına<br />
bağışlanan malların maliyet bedellerinin elden yani fiilen bağışlamayı<br />
ifade ettiği dolayısıyla da gider kaleminin ödemeye<br />
bağlandığı kanısındayız.<br />
III. ÖDEME ŞARTINA BAĞLANAN<br />
GİDERLERİN BU ŞARTA<br />
BAĞLANMASININ TEORİK SEBEPLERİ<br />
Giderlerden bazılarını ödeme şartına bağlanmasının sebebi<br />
kısaca bunların diğerlerinden farklılık taşıması olarak ifade<br />
edilebilirse de bazı giderler bakımından haklı sebepleri aşağıdaki<br />
başlıklar altında ele almak mümkündür.<br />
A. ÖDEME YAPILANIN VERGİ<br />
MÜKELLEFİ OLMAMASI<br />
Sosyal güvenlik primleri, işsizlik sigortası primi, işveren<br />
sendikasına ödenen aidatlar, işletme ile ilgili bazı vergi<br />
resim ve harçların gider yazılması için ödenmeleri şarttır.<br />
Tahakkuk ettiklerinde gider yazılamazlar. Çünkü adı geçen<br />
ödemelerin yapıldığı kurumlar genel olarak devlet kurumu<br />
olup, elde ettikleri gelirlerinden dolayı vergi mükellefi yazılmalarına<br />
rağmen karşı taraf bakımından vergi matrahına<br />
girmediği için sonuçta vergi matrahının aşınmasından<br />
başka bir mali sonuç ortaya çıkmaz. Danıştay verdiği bir<br />
kararında aynı yönde görüş ortaya koymuştur (Dnş. İBK,<br />
23.01.1992, E:1990/3, K:1992/1).<br />
AĞUSTOS / EYLÜL / EKİM 2013<br />
70<br />
B<br />
Bilanço
Change language