our roots

Kuimarishwa na KUTUMIwa
kwa Kiswahili - Hatua Muhimu Ya
Kuhakikisha Umoja Katika Jumuiya
Ya Afrika Mashariki
Na Aron Mtunji
Kwa muda mrefu sasa, wana-Afrika
Mashariki wametamani kuwa na
Uhuru wa kufanya biashara pamoja,
kuzitembelea nchi jirani bila ya
kuwepo kwa vizuizi vyovyote na zaidi ya
hayo, kuona kuwa kuna amani kati ya nchi
husika. Zote hizi ni ndoto zinazoweka kuwa
kweli.
Ili kuwepo na mambo yote haya, kuna
mengi ambayo yamefanywa, yanayotendeka
sasa na yaliyo katika akili za washika dau
katika Jumuiya ya Afrika Mashariki. Katika
makala haya, nitazungumzia juhudi hizi na
kuwaeleza jinsi kuwepo kwa lugha moja
inayowaunganisha wana-Afrika Mashariki
kutaziwezesha kuwa kweli.
Kwanza kabisa, ili kufanya biashara,
kujihusisha katika siasa au kufanya lolote
lile, ni lazima kuwe na mawasiliano. Ili
yote haya yatendeke, tunahitaji lugha
tutakayoweza kuitumia na kuelewana, tuwe
Uganda, Kenya, Tanzania, Rwanda au katika
nchi yoyote ya Afrika Mashariki.
Moja kati ya juhudi za kufanya hivi
ni kuwepo kwa jumia iliyo na umoja.
Kuvunjika kwa jumuiya ya Afrika Mashariki
mwaka 1977 kulisababisha athari kubwa:
kukosekana kwa ajira, kutokuwa na
uaminifu kati ya nchi husika na kusitishwa
ka uhuru wa wananchi wa nchi hizi
kutembea ndani ya jumuiya. Pia, hakukuwa
na usawa wala uhuru wa kufanya huduma
za pamoja, jambo ambalo liliathiri
uchumi, uhusiano, siasa na zaidi ya hayo…
mawasiliano.
Baada ya kufufuliwa kwa jumuiya hii,
matunda ya kuwepo kwa umoja yalianza
kuonekana, jambo ambalo lilikuwa funzo
kwa nchi wanachama.
Pili, Jumuiya ya Afrika Mashariki
imehakikisha kuwa kuna ‘tume ya Kiswahili
ya Afrika Mashariki.’Lengo kuu la tume
hii ni kuhakikisha kuwa lugha ya Kiswahili
imeimarika, kama njia moja ya kuhakikisha
kuwa kuna umoja na urahisi katika
mawasiliano yanayohusisha siasa, shughuli
za kifedha, shughuli za kijamii, za tamaduni,
teknolojia na masomo.
Mkataba uliotiwa sahihi mwaka 1999
uliimarisha uhusiano kati ya nchi husika.
Kipengee muhimu katika mkataba huu
(137) kiliitaja lugha ya Kiswahili kama lingua
franca ya nchi za Afrika Mashariki. Hivyo
basi, lilikuwa jambo muhimu kwa nchi hizi
kuunda baraza au chama ambacho lengo
lake lingekuwa kuhakikisha kuwa lugha ya
Kiswahili imetumiwa kuimarisha umoja,
kuhakikisha kuwa Kiswahili kimetumiwa
kama lugha ya jumuiya na kuhakikisha kuwa
lugha hii imetumiwa katika mawasiliano.
Kisha, mipango ya kuwasaidia walio na
matatizo ya kimawasiliano kwa lugha ya
Kiswahili, kubadilishana kwa waalimu na
wanafunzi wa Kiswahili baina ya shule za
nchi husika na kuzisaidia serikali za nchi hizi
katika juhudi za kuimarisha Kiswahili ni kati
ya ajenda walizokuwa nazo.
Lengo kuu lilikuwa kuwepo kwa vituo
vya utafiti vya Kiswahili katika nchi za Afrika
Mashariki, kuwepo kwa waalimu wa lugha
hii ambao wangeifunza katika vyuo vilivyo
katika nchi hizi na kuleta mabadiliko katika
MTAALA unaotumiwa katika shule za Afrika
mashariki, hasa zile za masomo ya juu kwa
kukifanya Kiswahili kuwa kati ya lugha rasmi
zinazotumiwa.
Kufikia sasa, Marais wan chi za Afrika
Mashariki wameunga mkono hatua hii.
Rais wa Kenya, Mheshimiwa Kenyatta
akiongea katika mkutano wa EALA (East
African Legislative Assembly) tarehe ishirini
na sita Novemba, mwaka alfu mbili kumi na
tatu alipongeza juhudi za Jumuiya ya Afrika
Mashariki kwa kukifanya Kiswahili kuwa
Lingua Franca. Aliongeza kuwa juhudi hizi
ni kati ya mambo muhimu yanayohitajika
iwapo tungependa kuiona Afrika Mashariki
ikiwa na umoja wa aina yoyote ile.
Katika mkutano kama huu uliofanyika
Bujumbura tarehe ishirini na tatu oktoba,
mwaka alfu mbili kumi na tatu, Mheshimiwa
Mike Sebalu alidokeza kuwa ingekuwa
vyema iwapo nchi za Afrika Mashariki
zingeweza kuwa na mpango wa kielimu
ambao ungewawezesha waalimu wa
Kiswahili kufanya kazi katika shule za nchi
hizi ili kuiimarisha lugha yenyewe, hasa
katika nchi yake. Alisema, “Madam speaker,
it would be a good idea to have teachers from
the United Republic of Tanzania crossing
to Uganda to teach.” na kuongeza kuwa
Kiswahili kimetiliwa mkazo katika katiba ya
Uganda, na ni jukumu lao kuhakikisha kuwa
ndoto yao imeonekana. Aliongeza, “We
hope soon, Kiswahili would be introduced in
schools in Uganda to bolster its popularity.”
Kufikia sasa kuna maendeleo
yanayoonyesha juhudi za jumuiya ya Afrika
Mashariki, kama vile kuwepo kwa mitandao
ya kiteknolojia inayotoa huduma kwa lugha
ya Kiswahili: (Microsoft Office 2010 pack.
Windows 7 Kiswahili local language pack)
Ni dhahiri kuwa ili ndoto ya kuwa na
jumuiya yenye nguvu iwe ya kweli, tunahitaji
lugha moja ya mawasiliano kati ya nchi
zetu. Bila shaka, tunakihitaji Kiswahili, na
si kukihitaji tu, bali kukienzi pia. Asilimia
kubwa ya Jamii za Afrika Mashariki ni za
ki-Bantu, hivyo basi haitakuwa vigumu
kwa jamii hizi kukijua Kiswahili kwani lugha
yenyewe ina asili ya ki-Bantu.
Ili jamii hizi ziweze kuienzi lugha hii,
itavibidi vyuo vya Elimu kutilia mkazo
utumizi wake katika Mtaala.
44 • DaystarConnect 2015