11.02.2014 Views

2. Montevideo en el siglo XVIII / Aurora Capilla de Castellanos

2. Montevideo en el siglo XVIII / Aurora Capilla de Castellanos

2. Montevideo en el siglo XVIII / Aurora Capilla de Castellanos

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Predominaba <strong>en</strong> la <strong>en</strong>señanza<br />

la filosofia escolástica; <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer<br />

curso se estudiaba LógiCa, dividida<br />

<strong>en</strong> Dialéctica y Crítica, <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

segundo año Metafísica y <strong>en</strong> <strong>el</strong> tercero<br />

Ética o Moral racional.<br />

Los estudíos abarcabil'n una amplitud<br />

tal, que merec<strong>en</strong> al p. Mariano<br />

<strong>de</strong> San Juan <strong>de</strong> la Cruz, <strong>en</strong><br />

su estudío sobre la "Enseñanza<br />

Superíor <strong>en</strong> <strong>Montevi<strong>de</strong>o</strong> durante la<br />

época colonial", la sigui<strong>en</strong>te apreciación<br />

sobre los cursos <strong>de</strong> Filosofía<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>siglo</strong> <strong>XVIII</strong>: "Allí se<br />

Puerta d<strong>el</strong> Conv<strong>en</strong>to.<br />

resolvían, según la opinión <strong>de</strong> cada<br />

autor o escu<strong>el</strong>a, y se discutía <strong>el</strong><br />

pro y <strong>el</strong> contra <strong>de</strong> las teorías o<br />

sistemas <strong>de</strong> Galileo y Copérnico, <strong>de</strong><br />

Tico-Brahe y <strong>de</strong> Nevv1:on, sobre<br />

Astronomia y Medicina, Mecánica<br />

y Física y <strong>de</strong> cuantas ci<strong>en</strong>cias<br />

ahora tratan d<strong>el</strong> hombre y <strong>de</strong> los<br />

animales y plantas, <strong>de</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos<br />

<strong>de</strong> la naturaleza y f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os<br />

atmosféricos. Casi nos atrevemos a<br />

<strong>de</strong>cir que a la Filosofía competia<br />

resolver a su manera, y según <strong>el</strong><br />

talante y gusto <strong>de</strong> cada autor y<br />

maestro, .todos los problemas que<br />

<strong>el</strong> Creador ha <strong>de</strong>jado a la libre<br />

discusión <strong>de</strong> la humana int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia."<br />

Existe una hoja su<strong>el</strong>ta, impresa<br />

<strong>en</strong> la época <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires, don<strong>de</strong><br />

se <strong>de</strong>scribe un acto público <strong>de</strong> filo­<br />

~ofia a usanza <strong>de</strong> los que se realL~aban<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>to <strong>de</strong> San<br />

Bernardino a cargo <strong>de</strong> un discípulo<br />

d<strong>el</strong> Padre Chambo. La tesis versa<br />

sobre lógica y constituye un<br />

ejemplo <strong>de</strong> la primera <strong>en</strong>señanza<br />

escolástica. No obstante es indudable<br />

que ya a fines <strong>de</strong> <strong>siglo</strong> mereció<br />

la cond<strong>en</strong>ación <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>los<br />

que s<strong>en</strong>tían la influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las<br />

nuevas corri<strong>en</strong>tes. En <strong>Montevi<strong>de</strong>o</strong>,<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te por su condición<br />

<strong>de</strong> puerto <strong>de</strong> escala, <strong>de</strong>bían conocerse<br />

primero las nuevas doctrinas<br />

ci<strong>en</strong>tíficas, filosóficas y literarias<br />

prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> Europa, y es probable<br />

que influyeran <strong>en</strong> especial<br />

sobre las personas <strong>de</strong> mayor instrucción<br />

<strong>de</strong> la época.<br />

Esta impresión se refleja <strong>en</strong> los<br />

conceptos d<strong>el</strong> Padre Pérez Cast<strong>el</strong>lano<br />

cuando expresa: "Hay <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

Conv<strong>en</strong>to una escu<strong>el</strong>a <strong>de</strong> Primeras<br />

Letras, una clase <strong>de</strong> Gramática y<br />

utra <strong>de</strong> Filosofía, que se abrió este<br />

año a petición <strong>de</strong> la ciudad, con<br />

catorce o quince discípulos seculares.<br />

El lector que es un tal Chambo<br />

<strong>de</strong> Santa Fe, todavía muy<br />

jov<strong>en</strong>, parece hábil y <strong>de</strong> discernimi<strong>en</strong>to<br />

para separar <strong>en</strong> la filosofía<br />

lo útil <strong>de</strong> lo superfluo".<br />

No fue escasa <strong>en</strong> número y <strong>en</strong><br />

materías apreciables d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> las<br />

activida<strong>de</strong>s culturales <strong>de</strong> la época,<br />

la muestra bibliográfica <strong>de</strong> la que<br />

se ti<strong>en</strong>e noticia.<br />

En los inv<strong>en</strong>tarios levantados por<br />

la Comisión <strong>de</strong> Temporalida<strong>de</strong>s a<br />

raíz <strong>de</strong> la expulsión <strong>de</strong> los jesuitas.<br />

figuran los conjuntos más importantes,<br />

<strong>en</strong> cantidad y <strong>en</strong> calidad,<br />

<strong>de</strong> libros sobre las más diversas<br />

materias: teología, r<strong>el</strong>igión, filosofía,<br />

historia, literatura <strong>en</strong> varios<br />

idiomas.<br />

Quizá la más rica <strong>de</strong> las bibliotecas<br />

particulares fue la <strong>de</strong> F<strong>el</strong>ipe<br />

Ortega, don<strong>de</strong> figuraban varios tomos<br />

<strong>de</strong> la Enciclopedia y <strong>en</strong>tre OtroS<br />

autores San Agustín, San Pablo,<br />

Bossuet, Cicerón, varias edíciones<br />

<strong>de</strong> El Quijote, <strong>en</strong> un conjunto que<br />

sobrepasa los 800 volúm<strong>en</strong>es.<br />

La Sra. Clara Zabala, que instituyó<br />

la escu<strong>el</strong>a para niñas, poseyó<br />

también una biblioteca más<br />

mo<strong>de</strong>sta, que alcanzó a poco más<br />

<strong>de</strong> un c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ar <strong>de</strong> piezas.<br />

Cípriano <strong>de</strong> M<strong>el</strong>o, hombre <strong>de</strong><br />

negocios, rico comerciante, propietario,<br />

Comandante d<strong>el</strong> Resguardo<br />

y fundador d<strong>el</strong> teatro, llegó a reunir<br />

más <strong>de</strong> 136 volúm<strong>en</strong>es, <strong>de</strong> varias<br />

materias.<br />

"José <strong>el</strong> Librero", nombre con<br />

<strong>el</strong> que se <strong>de</strong>signaba a D. José Fernán<strong>de</strong>z<br />

Cuti<strong>el</strong>los, t<strong>en</strong>ía instalada su<br />

libreria <strong>en</strong> la calle <strong>de</strong> San Pedro,<br />

con toda clase <strong>de</strong> útiles para escritorio,<br />

escolares, <strong>en</strong>cua<strong>de</strong>rnadores,<br />

sin excluir <strong>el</strong> siempre necesario<br />

indice expurgatorio o catálogo <strong>de</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!