li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne
li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne
li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
am ers erqva kolxi, xolo TviT qveyanas kolxeTi. *<br />
kolxebs hyavdaT Z<strong>li</strong>eri mefe, legendaru<strong>li</strong> medeas mama<br />
aieti, romelsac uZvelesi berZnu<strong>li</strong> wyaroebi ixseneben,<br />
rogorc kolxTa da azovis zRvis mefed, (13. gv.3). aietis mamas,<br />
he<strong>li</strong>oss (mzes) hqonda qalaqi-saxelmwifo egeosis zRvis<br />
kunZul evbeaze. dResdReobiT CvenSi gavrcelebu<strong>li</strong> simRerebi<br />
`odoia~, `nanaianana~, `vovnana~ Seiqmna oTxi aTasi w<strong>li</strong>s win<br />
egeosis zRvis kunZul evbeaze. qarTvelebi am simRerebs dResac<br />
didi siyvaru<strong>li</strong>T mRerian. Zvelkolxuri kultura gacilebiT<br />
ufro Zve<strong>li</strong>a vidre Zvel berZnu<strong>li</strong> kultura (41).<br />
wina aziis mkvidrma mosaxleobam Zv. w. IX-VII saukuneebSi<br />
xeTur-subarulma tomebma Seqmnes axa<strong>li</strong> AZ<strong>li</strong>eri saxelmwifo<br />
urartu. `diax batonebo, urartelni qarTvelTa winaparni,<br />
qarTvelTa sisxl-xorci eri yofila... Cven usabuTod ar vambobT<br />
urartelebis qarTvelobas~. (17. gv.84). Uurartuelebi<br />
Tavis Tavs qaldevelebs uwodebdnen. urartuelTa RmerTs<br />
`xaldi~ - qaldi hqvia. VI saukuneSi urartus ** samefo daeca,<br />
urartus dacemis Semdeg mis teritorias somexi tomebi<br />
* mecnierTa erT nawils bib<strong>li</strong>uri samoTxis erT-erTi mdinare fisoni<br />
(2. 2:10-12) gaigivebu<strong>li</strong> aqvT kolxeTis mdinare fasisTan (md. rioni),<br />
radgan fisoni oqroTi mdidari qveynidan moedineba (27. gv. 8). Zve<strong>li</strong><br />
berZnebi kolxeTze miuTiTebdnen, rogorc oqroTi, vercx<strong>li</strong>T, rkiniT<br />
da spilenZiT mdidar mxareze. straboni iuwyeba: `kolxeTSi mdinareebs<br />
CamoaqvT oqro. adgilobrivi mosaxleoba sqelmaty<strong>li</strong>an cxvris tyavebs<br />
debs mdinareSi da am tyavebze darCenil qviSas agrovebs~. oqros mopovebis<br />
es wesi TiTqmis ukanasknel dromde Semoinaxa svaneTSi, e.i. istoriu<strong>li</strong><br />
kolxeTis mTian raionSi.<br />
** Sumeris da babilonis ramdenime da urartus mTe<strong>li</strong> rigi mefeebisa<br />
qarTul saxels atarebdnen. warRvnamde<strong>li</strong> mefeebic ki alagara, dumuzi<br />
(Tamuzi), dudu da sxvebi. egviptis piramidebic ki qarTul saxelebs<br />
atareben saqara _ caqara _ cis qari. (37).<br />
daeuflnen. VI saukunis bolos sparsul warwerebSi Zve<strong>li</strong><br />
urartu ukve `armeniad~ iwodeboda (4. gv.69).<br />
`marto lenormani ar ambobs, rom mTiani qveyana,<br />
romelsac lursmnu<strong>li</strong> warwerani urartad asaxeleben, jer<br />
kidev 721 wels <strong>qriste</strong>s Sobamde samkvidro iyo qarTvelebisa<br />
da TviT urartelni qarTve<strong>li</strong>s naTesaobis eri iyo. meore<br />
didi mcodne da mkvlevari Zve<strong>li</strong>s istoriisa maspero ambobs:<br />
`mTiani qveyana (urarti) saidanac gamodian tigri da<br />
evfrati, jer kidev asurelTa mefis sargonis dros (721)<br />
dasaxlebu<strong>li</strong> iyo erTis modgmis eriTa, rome<strong>li</strong>c mTlad<br />
gansxvavebu<strong>li</strong>a exlandel somexTagan da ekuTvnis naTesaobiT<br />
qarTvelebs~ (17. gv. 91)<br />
xeTebi da subarebi qarTvelebis winaprebi iyvnen: xeTebi<br />
cxovrobdnen mcire aziaSi, iber-subarebi – mesopotamiidan<br />
kavkasiamde (12. t. 5, gv.21). `subar~ adrinde<strong>li</strong> saxe<strong>li</strong>a<br />
Sumerebisa (61. gv.23).<br />
lursmu<strong>li</strong> warwerebis mixedviT, kabadokiis (mcire azia,<br />
axlande<strong>li</strong> anato<strong>li</strong>a, TurqeTis centraluri nawi<strong>li</strong>)<br />
uZveles mosaxleobas qarTvelTa winaprebi protoxeTebi<br />
igive xaTebi (Zv. w. 3000-1750) Seadgenen. maTi dedaqalaqis<br />
saxe<strong>li</strong> iyo xatusa. aqedan momdinareobs maTi saxe<strong>li</strong>c<br />
xatebi _ qetebi (38). Zv.w. II aTaswleulSi am teritoriaze<br />
mosu<strong>li</strong> indoevrope<strong>li</strong> tomebi nesitebi Seerwynen<br />
ZirZvel mosaxleobas xetebs da Seqmnes xeTebis samefo.<br />
Tumca mosaxleobis ZiriTadi birTvi protoxeTuri iyo<br />
(14. gv. 220). xeTebis samefos ganadgurebis Semdeg kabadokiis<br />
teritoriaze dawinaudnen muSqebi (mesxebi), tabalebi<br />
(iberebi), Semdgom xa<strong>li</strong>bebi (lazebi da Wanebi),<br />
romlebic am teritoriaze odiTganve cxovrobdnen (14. gv.<br />
217). dReisaTvis ki dadasturebu<strong>li</strong>a, rom xsenebu<strong>li</strong> tome-<br />
− 6 − − 7 −