19.04.2013 Views

li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne

li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne

li Cveni ieso qriste. ...Cveni erovnuli TviTSegne

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

am ers erqva kolxi, xolo TviT qveyanas kolxeTi. *<br />

kolxebs hyavdaT Z<strong>li</strong>eri mefe, legendaru<strong>li</strong> medeas mama<br />

aieti, romelsac uZvelesi berZnu<strong>li</strong> wyaroebi ixseneben,<br />

rogorc kolxTa da azovis zRvis mefed, (13. gv.3). aietis mamas,<br />

he<strong>li</strong>oss (mzes) hqonda qalaqi-saxelmwifo egeosis zRvis<br />

kunZul evbeaze. dResdReobiT CvenSi gavrcelebu<strong>li</strong> simRerebi<br />

`odoia~, `nanaianana~, `vovnana~ Seiqmna oTxi aTasi w<strong>li</strong>s win<br />

egeosis zRvis kunZul evbeaze. qarTvelebi am simRerebs dResac<br />

didi siyvaru<strong>li</strong>T mRerian. Zvelkolxuri kultura gacilebiT<br />

ufro Zve<strong>li</strong>a vidre Zvel berZnu<strong>li</strong> kultura (41).<br />

wina aziis mkvidrma mosaxleobam Zv. w. IX-VII saukuneebSi<br />

xeTur-subarulma tomebma Seqmnes axa<strong>li</strong> AZ<strong>li</strong>eri saxelmwifo<br />

urartu. `diax batonebo, urartelni qarTvelTa winaparni,<br />

qarTvelTa sisxl-xorci eri yofila... Cven usabuTod ar vambobT<br />

urartelebis qarTvelobas~. (17. gv.84). Uurartuelebi<br />

Tavis Tavs qaldevelebs uwodebdnen. urartuelTa RmerTs<br />

`xaldi~ - qaldi hqvia. VI saukuneSi urartus ** samefo daeca,<br />

urartus dacemis Semdeg mis teritorias somexi tomebi<br />

* mecnierTa erT nawils bib<strong>li</strong>uri samoTxis erT-erTi mdinare fisoni<br />

(2. 2:10-12) gaigivebu<strong>li</strong> aqvT kolxeTis mdinare fasisTan (md. rioni),<br />

radgan fisoni oqroTi mdidari qveynidan moedineba (27. gv. 8). Zve<strong>li</strong><br />

berZnebi kolxeTze miuTiTebdnen, rogorc oqroTi, vercx<strong>li</strong>T, rkiniT<br />

da spilenZiT mdidar mxareze. straboni iuwyeba: `kolxeTSi mdinareebs<br />

CamoaqvT oqro. adgilobrivi mosaxleoba sqelmaty<strong>li</strong>an cxvris tyavebs<br />

debs mdinareSi da am tyavebze darCenil qviSas agrovebs~. oqros mopovebis<br />

es wesi TiTqmis ukanasknel dromde Semoinaxa svaneTSi, e.i. istoriu<strong>li</strong><br />

kolxeTis mTian raionSi.<br />

** Sumeris da babilonis ramdenime da urartus mTe<strong>li</strong> rigi mefeebisa<br />

qarTul saxels atarebdnen. warRvnamde<strong>li</strong> mefeebic ki alagara, dumuzi<br />

(Tamuzi), dudu da sxvebi. egviptis piramidebic ki qarTul saxelebs<br />

atareben saqara _ caqara _ cis qari. (37).<br />

daeuflnen. VI saukunis bolos sparsul warwerebSi Zve<strong>li</strong><br />

urartu ukve `armeniad~ iwodeboda (4. gv.69).<br />

`marto lenormani ar ambobs, rom mTiani qveyana,<br />

romelsac lursmnu<strong>li</strong> warwerani urartad asaxeleben, jer<br />

kidev 721 wels <strong>qriste</strong>s Sobamde samkvidro iyo qarTvelebisa<br />

da TviT urartelni qarTve<strong>li</strong>s naTesaobis eri iyo. meore<br />

didi mcodne da mkvlevari Zve<strong>li</strong>s istoriisa maspero ambobs:<br />

`mTiani qveyana (urarti) saidanac gamodian tigri da<br />

evfrati, jer kidev asurelTa mefis sargonis dros (721)<br />

dasaxlebu<strong>li</strong> iyo erTis modgmis eriTa, rome<strong>li</strong>c mTlad<br />

gansxvavebu<strong>li</strong>a exlandel somexTagan da ekuTvnis naTesaobiT<br />

qarTvelebs~ (17. gv. 91)<br />

xeTebi da subarebi qarTvelebis winaprebi iyvnen: xeTebi<br />

cxovrobdnen mcire aziaSi, iber-subarebi – mesopotamiidan<br />

kavkasiamde (12. t. 5, gv.21). `subar~ adrinde<strong>li</strong> saxe<strong>li</strong>a<br />

Sumerebisa (61. gv.23).<br />

lursmu<strong>li</strong> warwerebis mixedviT, kabadokiis (mcire azia,<br />

axlande<strong>li</strong> anato<strong>li</strong>a, TurqeTis centraluri nawi<strong>li</strong>)<br />

uZveles mosaxleobas qarTvelTa winaprebi protoxeTebi<br />

igive xaTebi (Zv. w. 3000-1750) Seadgenen. maTi dedaqalaqis<br />

saxe<strong>li</strong> iyo xatusa. aqedan momdinareobs maTi saxe<strong>li</strong>c<br />

xatebi _ qetebi (38). Zv.w. II aTaswleulSi am teritoriaze<br />

mosu<strong>li</strong> indoevrope<strong>li</strong> tomebi nesitebi Seerwynen<br />

ZirZvel mosaxleobas xetebs da Seqmnes xeTebis samefo.<br />

Tumca mosaxleobis ZiriTadi birTvi protoxeTuri iyo<br />

(14. gv. 220). xeTebis samefos ganadgurebis Semdeg kabadokiis<br />

teritoriaze dawinaudnen muSqebi (mesxebi), tabalebi<br />

(iberebi), Semdgom xa<strong>li</strong>bebi (lazebi da Wanebi),<br />

romlebic am teritoriaze odiTganve cxovrobdnen (14. gv.<br />

217). dReisaTvis ki dadasturebu<strong>li</strong>a, rom xsenebu<strong>li</strong> tome-<br />

− 6 − − 7 −

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!