WADAH 2013

Wadah Pendidik! Edisi 1 2013
merentas jurang serta membina jambatan antara
pelbagai etnik dan budaya dalam sesuatu bilik
darjah boleh membantu memberi peluang
pendidikan yang sama kepada semua murid. Harus
dijelaskan disini bahawa peluang pendidikan yang
sama tidak bererti memberi layanan yang sama
kepada semua individu. Sebaliknya, peluang
pendidikan yang sama bermaksud melayan setiap
individu dengan cara berbeza agar mereka
mempunyai peluang sama untuk memaksimumkan
potensi dalam diri mereka.
Pendidikan kepelbagaian budaya merupakan
satu pendekatan pengajaran dan pembelajaran yang
kompleks dan ia melibatkan peluang saksama
dalam bilik darjah dan sekolah, transformasi
kurikulum, proses ke arah kecekapan budaya dan
komitmen terhadap keadilan sosial (Bennett, 2011).
Dalam sesebuah negara yang sedang membangun
dan berbilang kaum seperti Malaysia, pendidikan
kepelbagaian budaya amat releven khususnya bagi
mencapai kecemerlangan akademik dan peluang
pendidikan yang saksama. Potensi murid yang
tidak dapat dikembangkan akibat situasi sosial
ataupun amalan sekolah merupakan satu kerugian
kepada masyarakat dan negara. Perhitungan
kerugian kumulatif ini akan memperlihatkan
kehilangan para saintis, doktor, pengkaji, pendidik,
ahli perniagaan yang berupaya meningkatkan
Malaysia setaraf dengan negara maju yang lain.
Keperihatinan ini bukan sahaja terhad kepada
murid yang berpotensi malah ia juga melihat
kepada kepercayaan bahawa semua murid
mempunyai kapasiti untuk mencapai
kecemerlangan. Ini selaras dengan rancangan
Kementerian Pelajaran Malaysia iaitu “setiap
murid mempunyai potensi untuk berjaya” dalam
inisiatif strategik bagi tumpuan pendidikan
2011-2020.
Usaha ke arah pendidikan yang saksama dalam
persekitaran yang terdiri daripada pelbagai budaya
memerlukan guru yang budaya kompeten dalam
pengajaran. Guru seperti ini mempunyai keupayaan
untuk melihat perbezaan yang wujud dalam bilik
darjah beliau sebagai aset. Beliau akan berupaya
menyediakan persekitaran pembelajaran dimana
bahasa, warisan budaya muridnya diberi nilai dan
dihargai. Amalan kesepaduan pengetahuan yang
menjurus kepada penggunaan contoh, data,
maklumat dan visual daripada pelbagai budaya
dilaksanakan semasa menjelaskan konsep atau
teori dalam sesuatu topik. Gur u boleh
menggunakan pelbagai gaya pengajaran yang sejajar
dengan gaya pembelajaran murid dari kumpulan
budaya dan etnik tersebut. Jika guru hendak
meningkatkan peluang pembelajaran untuk semua
murid maka beliau perlu mempunyai pengetahuan
sosial dan budaya dalam konteks pengajaran dan
pembelajaran. Ini kerana, walaupun budaya bukan
satu-satunya pengaruh dalam kehidupan murid,
namun wujud tingkahlaku yang berkait rapat
dengan budaya sesuatu kumpulan etnik (Au, 1979).
Seseorang guru yang efektif juga akan sedar tentang
latarbelakang serta budaya kumpulan etnik
muridnya dan berupaya menterjemah pengetahuan
tersebut kepada pengajaran yang berkesan (Gay,
2000). Seterusnya, guru juga memainkan peranan
dalam mengurangkan sikap prejudis dalam
kalangan muridnya melalui strategi yang mampu
membina sikap positif terhadap etnik dan budaya
yang berbeza. Ini dapat dilaksanakan melalui
penggunaan bahan pengajaran yang memaparkan
imej kumpulan etnik dan budaya lain secara
konsisten dan bersepadu. Disamping itu,
penglibatan murid dalam aktiviti pembelajaran
koperatif dengan murid lain turut membantu
membina sikap serta tingkah laku positif terhadap
etnik dan budaya yang berbeza.
Interaksi, komunikasi, penerimaan, saling
hormat menhormati adalah antara ramuan yang
penting dalam sesebuah masyarakat yang berbilang
kaum. Individu yang melibatkan diri dalam
kepelbagaian sesuatu budaya akan memperoleh
manfaat dan menikmati pengalaman menyeluruh
kemanusiaan. Sebaliknya, individu yang hanya
mengetahui dunia daripada perspektif pengalaman
budaya dan etnik tersendiri menafikan dirinya
daripada mendapat pengalaman kemanusiaan yang
menyeluruh. Mereka adalah individu yang
terkurung dalam budaya dan etnik tersendiri dan
akibatnya tidak dapat memahami budayanya
sendiri dengan sepenuhnya. Ini kerana kita hanya
boleh memahami budaya sendiri dengan jelas
apabila kita berupaya melihatnya daripada
perspektif kumpulan etnik dan budaya yang lain
(Banks, 2002). Misalnya, seekor ikan tidak akan
dapat menghargai keunikan persekitarannya kerana
dia tidak boleh mengamati dunianya daripada luar
akuarium di mana dia berada. Justeru, seseorang
pendidik yang berhadapan dengan murid daripada
pelbagai budaya harus memahami budayanya
sendiri dan juga budaya muridnya. Kefahaman ini
akan membantu guru mengetahui beberapa
perkara tentang dirinya sendiri dan juga anak
muridnya misalnya tingkah laku, pengertian
terhadap realiti serta apakah yang dilihat sebagai
kebenaran (Bennett, 2011).
! Muka Surat 31