platono - la respubliko.pdf - Hejmo

Parto Unu 340
“Kaj ‘bone’ signifas ‘avantaĝe’ fari ilin, dum ‘malbone’ signifas
malavantaĝe, ĉu?”
“Kompreneble.”
“Sekve, laŭ via argumento, estas morale ne fari nur avantaĝon por
la superulo, sed ankaŭ la malon, malavantaĝon.”
“Kion vi diras?” li demandis.
“Kion vi diras, mi kredas. Ni ekzamenu pli zorge. Estas akceptite
ke kiam regantoj postulas ke la regatoj faru ion, foje ili eraras pri kio
estas avantaĝa. Sed estas juste ke la regatoj faru kion ajn postulas la
regantoj. Tio estas akceptita, ĉu ne?”
“Mi konsentas pri tio.”
“Do,” mi diris, “vi akceptis ke estas juste fari malavantaĝon al la
regantoj—la superuloj—kiam la regantoj senintence postulas
malbonon por si. Vi ja diris ke estas juste fari kion ajn ili ordonas.
Konsekvence, Plejsaĝa Trasimaĥo, ĉu ne necesas akcepti ke estas
juste fari la malon de kion vi diris? La malsuperuloj ja ricevas ordonon
fari malavantaĝon al la superuloj.”
“Jes, je Zeŭso, Sokrato!” Polemarĥo diris. “Jen perfekta saĝeco!”
“Se vi konfirmas lin,” Klejtofono diris interrompante.
“Kial oni bezonas konfirmon?” li demandis. “Trasimaĥo mem
akceptas ke foje regantoj ordonas tion, kio estas malbona por ili kaj ke
estas juste fari ĝin por ili.”
“Estas ĉar, Polemarĥo, Trasimaĥo deklaris ke estas juste fari kion
ajn ordonas la regantoj.”
“Ankaŭ ĉar li deklaris, Klejtofono, ke kio avantaĝas la superulon
estas justa. Kiam li faris ambaŭ deklarojn li akceptis ke foje la
superuloj ordonas ke la malsuperuloj, la regatoj, faru malavantaĝon al
ili. Laŭ tiuj deklaroj ne estas pli juste avantaĝi superulon ol malavantaĝi
lin.”
“Sed,” Klejtofono diris, “li diris ke avantaĝo por superulo estas tio,
kion la superulo opinias avantaĝa. La malsuperulo devas plenumi
tion, kaj li diris ke tio estas justeco.”
“Sed li ne diris tion,” Polemarĥo respondis.
“Ne gravas, Polemarĥo,” mi diris. “Sed se Trasimaĥo diras tion
nun, ni akceptu ke li tiel opinias. Diru al mi, Trasimaĥo: Ĉu vi intencis
diri ke la esenco de moraleco estas fari tion por la superulo kion li
kredas avantaĝa, sendistinge ĉu ĝi efektive estas avantaĝa? Diru ĉu ni
ĝuste prezentas vian intencon.”
27
340