Fig. 3: Serie evolutiva <strong>di</strong> un meandro fluviale <strong>in</strong> via <strong>di</strong> <strong>in</strong>terrimen to. lantana) chemantengono staturecaratteristicamente basse e portamento contorto edespanso <strong>in</strong>larghezza. Ancora piùrarefatta è la componente arbo rea, soUtamente rappresentata da qualchepiopponero (Populus nigra) e da qualcheesemplare <strong>di</strong> salice ripaiolo (Salix eleagnos), cresciutiisolati e <strong>di</strong> contenute <strong>di</strong>mensioni, nonostante la talora non giovane età. Assai più<strong>di</strong>frequente taliambienti sipresentano come plaghe aperte, domi natequasi solo daerbacee cheanche <strong>il</strong> <strong>di</strong>sturbo antropico (calpestìo, <strong>in</strong>cen <strong>di</strong>o, pascolamento) contribuisce a mantenere <strong>in</strong> tale stato.Vi si r<strong>in</strong>vengono ampitrattitappezzati daiSedum (Sedum sexangulare e Sedum acre) aiqua li siframmischiano Sanguisorba m<strong>in</strong>or, Euphorbia cyparissias ed Euphorbia 34
helioscopia, Ero<strong>di</strong>um cicutarium, Arenaria serpyllifolia, Gypsoph<strong>il</strong>a muralis, Echium vulgare, Verbena offic<strong>in</strong>alis, Me<strong>di</strong>cago m<strong>in</strong>ima eMe<strong>di</strong>cago lupul<strong>in</strong>a, Petrorhagiaprolifera ePetrorhagia saxifraga, Eroph<strong>il</strong>a verna, Globuhm punctata, Helianthemum nummularium, Fumana procumbens, Potent<strong>il</strong>la tabernaemontani, Ajuga chamaepitys, Thymus pulegioides, Teucrium chamaedrys etalora anche Teucrium montanum e Teucrium botrys, Saponaria ocymoides, Eryngium campestre, Ach<strong>il</strong>lea tomentosa, Sedum rupestre, ai quali si<strong>in</strong>tercalano zone più fittamente colonizzate da gram<strong>in</strong>acee, tra le quali i bromi (Bromus ster<strong>il</strong>is, Bromus hordaceus, Bromus tectorum) pre dom<strong>in</strong>ano sulle altrecheannoverano ancora Vulpia myuros, Cynodon dactylon, Koeleria pyramidata, Melica d<strong>il</strong>ata, Tragus racemosus edaltreancora. Perlasua particolare rarità eperlas<strong>in</strong>golare componente floristica, questo tipo <strong>di</strong> ambiente vasegnalato come meritevole <strong>di</strong>particolare protezione soprattutto a quegli enti territoriali, come gli enti gestori <strong>di</strong> parchi e riser venaturali aiquaU sono attribuiti compiti pianificatori e gestionali neicon fronti <strong>di</strong>fasce geografiche che annoverano <strong>in</strong> modo esclusivo taU manife stazioni naturalistiche, nonché a quegli organismi, come <strong>il</strong> Magistrato per <strong>il</strong> Po, l'Autorità <strong>di</strong>bac<strong>in</strong>o o i Consorzi idraulici che, assolvendo funzioni <strong>di</strong> governo dei corsi fluviali, neco<strong>in</strong>volgono frequentemente anche learee a<strong>di</strong>a centi, aff<strong>in</strong>ché nonledano l'essenza <strong>di</strong>sim<strong>il</strong>i preziosi ambienti ononnegua st<strong>in</strong>o irrime<strong>di</strong>ab<strong>il</strong>mente le già esigue potenzialità. 7.6 Le lanche e le morte fluviali Nel trattoplaniziario del loro percorso i fiumi scorrono <strong>di</strong>vagando <strong>in</strong>modo caratteristico sv<strong>il</strong>uppando unaserie cont<strong>in</strong>ua <strong>di</strong>meandri, ciascuno deiqua li evolve accentuando viaviala s<strong>in</strong>uosità ed ampliando progressivamente la lunata <strong>in</strong>iziale.In tal modo<strong>il</strong> fiumeaUarga la sua valle fluviale.Ognimean dro è caratterizzato da una riva esterna o riva concava, dove si concentrano i processi erosivi piùvivaci, e daunariva <strong>in</strong>terna orivaconvessa, dove è pre valente l'azione <strong>di</strong> deposito. Amano a mano chel'erosione amplia <strong>il</strong> raggio <strong>di</strong> curvatura, i dueestremi dell'ansa meandrica si avvic<strong>in</strong>ano f<strong>in</strong>ché- nor malmente <strong>in</strong> occasione <strong>di</strong> unafortepienafluviale- avviene <strong>il</strong> taglio del col loopeduncolo che collega <strong>il</strong> lobo, ossia la plaga<strong>in</strong>ternaall'ansae da questa circoscritta, al restodella pianafluviale. Ilfenomeno, conosciuto come "sal to <strong>di</strong>meandro", orig<strong>in</strong>a un meandro mortoolancache,<strong>in</strong>izialmente, rimarrà collegata al fiume tramite la suaestremità meri<strong>di</strong>onale, mache, successiva mente,si <strong>in</strong>terrerà isolando completamente <strong>il</strong> corpoidrico. Questoprende allora <strong>il</strong> nome <strong>di</strong> "morta"e, a sua volta, evolverà da palude a stagno e, qu<strong>in</strong> <strong>di</strong>, ad acquitr<strong>in</strong>o. Si orig<strong>in</strong>a così uno degli ambientipiù ricchi e produttivi che la natura sappia organizzare. Non sono molti,purtroppo, gU esempi <strong>di</strong> lanche e morte fluviali <strong>in</strong> buono stato <strong>di</strong> conservazione rimasti<strong>in</strong> prov<strong>in</strong>cia <strong>di</strong> <strong>Cremona</strong>. AUa certamentegran de abbondanza <strong>di</strong> sim<strong>il</strong>iambientiesistenti nei secolipassati - ma ancora ben rappresentati né primi decennidel nostro secolo- si è sostituita oggiuna grandescarsità<strong>di</strong>uguali manifestazioni naturali, cadutesotto i colpi<strong>di</strong> una foga <strong>di</strong>struttiva sostenuta da una mal<strong>in</strong>tesa conv<strong>in</strong>zione <strong>di</strong> malsanità ed 35
- Page 1 and 2: PROVINCIA DI CREMONA Assessorato al
- Page 5 and 6: 1. Introduzione Tra gli elementi co
- Page 7: pino, di ontano nero, di salice bia
- Page 13: La porzione centro-settentrionale d
- Page 16 and 17: lodel ferro, adesempio, determina u
- Page 18 and 19: vede ormai la composizione floristi
- Page 20 and 21: zazione del primo importante egener
- Page 22 and 23: ad una certaepoca, lostesso ambient
- Page 24 and 25: 0 - livello medio estivo 1 - livell
- Page 26 and 27: tecrea (pozze marginali temporanee
- Page 28 and 29: Foto 2: Soncino, fiume Oglio. Greti
- Page 30 and 31: cola a scacchiera giustapponendo as
- Page 32 and 33: Foto 6: Un caratteristico esempio d
- Page 36 and 37: Foto 11: L'erbabacaja (Ononis natri
- Page 38 and 39: Saliceto Tifeto Fragmiteto Lemneto
- Page 40 and 41: Foto 13: La castagna d'acqua (Trapa
- Page 42 and 43: sce a sostituire persino la liscala
- Page 44 and 45: Foto 17: In questa morta fluviale i
- Page 46 and 47: esso numerosi soggetti sofferenti o
- Page 48 and 49: Foto 19: L'immagine di questo tratt
- Page 50 and 51: 'JJtòrl A - strato arboreo B-strat
- Page 52 and 53: Foto 22: A mano a mano che ci si al
- Page 54 and 55: to, così che il popolamento arbust
- Page 56 and 57: Lo strato erbaceo Significativa è
- Page 58 and 59: quenti, talvolta accompagnata dall'
- Page 60 and 61: Foto 28: Il bucaneve (Galanthus niv
- Page 62 and 63: secondo la stazionalità, accoglien
- Page 64 and 65: Foto 31: L'importanza delle siepi r
- Page 66 and 67: La componente arborea 8.2 Siepi e b
- Page 68 and 69: giato incui siconcentra una vita ve
- Page 70 and 71: spazio concedono ancora alleinfesta
- Page 72 and 73: Sonchus oleraceus. A queste siunisc
- Page 74 and 75: Foto 35: I pioppeti di recenteimpia
- Page 76 and 77: Fig. 7: Esempio di zonazione della
- Page 78 and 79: Foto 37: Untrattodel Tornio, fiumic
- Page 80 and 81: Lecontenute dimensioni delle città
- Page 82 and 83: T - «4 - *« »o 10 a r ' u A M 0
- Page 84 and 85:
leatus, ma anche Ligustrum vulgare,
- Page 86 and 87:
Anzi,le citazioni relative alcarpin
- Page 88 and 89:
TABELLA H Ril. n. 1- Adda morta diP
- Page 90 and 91:
Polygonum hydropiper L. 1.2 +.2 + 5
- Page 92 and 93:
Bidensfrondosa L. Hh +.2 Parietaria
- Page 94 and 95:
12. Rimboschimenti e ricuperi ambie
- Page 96 and 97:
13. Bibliografia Albergoni F.G., Sp
- Page 98 and 99:
14. Glossario Accestimento formazio
- Page 100 and 101:
15. Elenco delle specie Si riportad
- Page 102 and 103:
Lotus corniculatus L. Lunaria annua
- Page 104 and 105:
Bella di notte Betonica di palude B
- Page 106 and 107:
Ninfea Nocciolo Noce americano Non-
- Page 108 and 109:
16* Indice Presentazione pag. 4 1.