feraine - Centro Documentazione Luserna
feraine - Centro Documentazione Luserna
feraine - Centro Documentazione Luserna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
32<br />
Bo soinza gånt<br />
zo geriva di Fört?<br />
Dove sono<br />
finiti i Forti?<br />
di Luca Nicolussi Paolaz<br />
STORDJE<br />
Wo sind die<br />
Festungen<br />
geblieben?<br />
von Luca Nicolussi Paolaz<br />
Dar Foldjo<br />
Vil vert gloabetma net baz da dar mentsch iz guat zo tüana baldaren eppaz lek in khopf. I selbart pin darstånt<br />
balde hån gebarnt ke i hån’z dartånt zo macha da hundart kilometre von fört, sovl az be di groazan<br />
kampiü vodar belt bo de niånka nia hån gehat gehöart. Mai muatar iz gest, mai earst maìstra, bo da alle<br />
di beldar bo da hat durchgemacht di gara, khennt gerecht no vo tschovìtt au; si hatmar gelirnt net zo<br />
nemmaz kartza slanzente za vo balma partirt, umbrom dar malamentarste tokko zo macha berat khent in<br />
in di Mandardjeln, dar balt bo se si hat gemocht durchmachan zo süacha sbem, pit sain schbestarn, zo zo<br />
maga lem vürznen in saine djunge djar. I hånnar auzgelüsant un åna zo vorlìarame di koradjo, pinne gerift<br />
fin an lestn; azò hånne gemak pensarn, ke ma sait nia alumma un ke ma mage gem un håm vil vo se selbart<br />
un von åndarn o. Bar soin gest in vil in ta vodar hundart kilometre von fört, aniaglaz pit sain gedånkhan,<br />
i hettat geböllt azta di gara gea durch Lusèrn o, daz uanzege lånt bo da mage no gem in nåm “Zimbar”<br />
in alnen manifestatziongen vodar Hoachebene; bar soin boll gestånt in biane da in lånt un vor ditza,<br />
mochpar stian panåndar z’soina starch almeno az be di åndarn. Vorgel’z Gott in aln aüchåndarn. Dar Luca<br />
von Engl un vo dar Frida.<br />
La chiamano la 100 km dei forti.<br />
È una gara con il rampichino, per i nostri<br />
boschi, spiegavo a mia mamma che subito, nominati<br />
posti come “Malga Fratte”, “Malga Brusolada”,<br />
“Malga Mandrielle”, “Malga Posellaro”,<br />
“Camporosà” mi interrompeva e tornava<br />
con la mente a raccontarmi quelle storie di altri<br />
tempi, del dopoguerra (quella delle opzioni), lei<br />
piccola, con le sorelle forti solo di un bastone e<br />
delle grosse ceste a cercar funghi per la sopravvivenza.<br />
Mi aveva fatto capire che era da temere<br />
la salita a Malga Mandrielle tanto! Mi guardava…<br />
e allora? Si parte da Lavarone… ma<br />
allora, torni per pranzo?<br />
Non sono mai stato uno sportivo, di gare caro<br />
A. ne ho fatte veramente poche almeno di quelle<br />
che non fai senza un certificato medico che<br />
attesta la sana e robusta costituzione rilasciatomi<br />
dopo la misurazione della pressione e dei<br />
battiti cardiaci un po’ sballati sentendo chiedermi<br />
per il servizio 40 Euri.<br />
M an nennt sie die „100 km der Festungen“.<br />
Es handelt sich um ein Mountainbike-Rennen<br />
durch unsere Wälder, erkläre ich meiner Mutter, die<br />
mich sofort unterbricht und mit den Gedanken zu<br />
den Orten wie „Malga Fratte“, „Malga Brusolada“,<br />
„Malga Mandrielle“, „Malga Posellaro“, „Camporosà“<br />
zurückkehrt und beginnt mir von der Nachkriegszeit<br />
zu erzählen, in der sie als kleines Mädchen zusammen<br />
mit ihren Schwestern Pilze sammeln musste,<br />
um zu überleben. Sie gibt mir zu verstehen, dass der<br />
Aufstieg zur Malga Mandrielle sehr hart ist! Sie sieht<br />
mich an…also? Man startet in Lavarone... kommst<br />
du dann zum Mittagessen?<br />
Ich bin nie ein großer Sportler gewesen, lieber A., ich<br />
habe nur an wenigen Rennen teilgenommen, wo ein<br />
ärztliches Zeugnis verlangt wird. Dieses habe ich<br />
nach einer ärztlichen Kontrollvisite, wo man einen<br />
etwas unregelmäßigen Herzschlag feststellt und ich<br />
40 Euro dafür bezahlen muss erhalten.<br />
Meine Mutter versteht gleich, dass ich es versuchen<br />
will, selbst wenn ich dafür auf eines ihrer unüber-