16.11.2012 Views

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

paata jafariZe<br />

<strong>saqarTvelo</strong>, <strong>Tbilisi</strong><br />

aRmosavleTmcodneobis departamentis asistent-profesori<br />

`qilila da damana~ burzoedan sulxan-sabamde<br />

`qililasa da damanas~ istoria da gavrceleba maxlobeli aRmosavleTis<br />

kulturul epopeaTagania, romelsac gamoexmaura qarTuli kulturac. upirvelesad<br />

misi mimoqceva sxvadasxva literaturul enebze iranSi sasanelebis batonobis<br />

periods ukavSirdeba. sainteresoa, ram ganapiroba am igav-arakuli krebulis<br />

popularoba. angariSgasawevia is garemoeba, rom misiT dainteresdnen iranelebi ukve<br />

meorejer X saukuneSi. meored dainteresebas ukavSirdeba am krebulis rudaqis<br />

poeturi Targmani, saidanac mxolod ramodenime beiTia SemorCenili da onsoris<br />

poemebis darad, mkvlevarebi rudaqiseuili nusxis ZiebaSi arian. es sakiTxi i. marisa<br />

da k. Caikinis mimoweris sakiTxic gamxdara (mari 1976: 274)<br />

unda iTqvas, rom `qililasa da damanas~ mimoqceva arabul samyaroSi, rodesac<br />

islamma yvelaze mZafri xasiaTi SeiZina da gaafTrebuli ebrZoda yvelafers<br />

`araislamurs~, erTgvar sakvirvelebasac warmoadgenda. Tumca mis arabulad<br />

mTagmnels, ibn al-muyafas saTanadod gauswordnen (756w.) saxalifoSi gavrcelebuli<br />

sadamsjelo meTodebiT. `qilila da damanas~ Targmna falaur enaze, romelic<br />

Semdgomdroindeli versiebis safuZvelia, dakavSirebulia burzoesTan, is sasanelTa<br />

Zlevamosili saxelmwifos Sahis xosrov anuSirvanis karis eqimi iyo.<br />

islamis gavrcelebis Semdgom `qilila da damans~ gavrceleba iwyeba aravuli<br />

Targmanidan. iqneb islamSi eretikosobis gamoc ar moixseniebs muyafas firdousi?<br />

VIIIs-Si. jer kidev ar iyo musulmanuri renesansi, rogorc amas IX-XII saukuneebSi<br />

uwodebs saxalifos cxovrebidan gamomdinare germaneli mecnieri adam meci.<br />

`musulmanuri renesansis~ Camoyalibeba ukavSirdeba daxloebiT Xs-is Sua wlebs,<br />

rodesac iwyeba axali islamuri mwerlobis _ farsi-daris gamoCena da masze<br />

mxatvruli literaturis Seqmna.<br />

XII saukuneSi, vinaidan nasr al-alahma arabulidan sparsul enaze Sesrulebuli<br />

Targmani miuZRvna bahram-Sah Raznels, sxvagvarad mas bahramSahiseul versisac<br />

uwodeben. rac Seexeba nawarmoebis saTaurs _ `qilila da damana~, es burzoeseuli<br />

dasaTaurebaa da `panCatantras~ sawyis TavebSi momqmedi ori turis saxels<br />

ukavSirdeba. ganviTarebis cikli imdenad mravalferovani aRmoCnda, rom ukve arabul<br />

versiaSi VIIIs-Si gvxvdeba arakebi, romlebic Sordebian am nawarmoebis dedanis<br />

`panCatantras~ farglebs da ukavSirdeba sxvadasxva Txzulebebs.<br />

rogorc es akademikosma aleqsandre baramiZem daadgina, sulxan-sabaseuli<br />

`qililasa da damanas~ Targmani momdinareobs XV saukunis vaez qaSefis `anvare<br />

sohailidan~.<br />

`qilila da damanas~ Sesaxeb mravali istoriuli gadmocema arsebobs.<br />

fanjikentSi samaryandis maxloblad aRmoCenil freskaze arsebuli gamosaxulebebi<br />

Seicaven siuJetebs `panCatantradan~. saukuneebis ganmavlobaSi `qilila da damana~<br />

leqsiTi Tu prozauli formiT sparsul arabul, ebraul, qarTul, berZnul,<br />

laTinur, germanul, espanur da sxva enebzea naTargmni.<br />

aRsaniSnavia, rom `anvar-e sohaili~ safuZvlad daedo ara marto `qilila da<br />

damanas~ qarTul Targmans, aramed osmalursac, romelic Sesrulebulia e. w. riTmuli<br />

proziT sulTan suleimanis dros. `qilila da damanas~ mimoqcevisas vxedavT, rom<br />

mxolod TviTon ar ganicdida sxvadasxva literaturuli da xalxuri arakebis<br />

zegavlenas, is TviTonac zemoqmedebda sxvazec. giorgi wereTlis ganmartebiT,<br />

arabul `aTas erT RameSi~ gvxvdeba didaqtikuri xasiaTis moTxrobebi msgavsi `qilila<br />

da damanasi~ da induri warmoSobis sxva arakebi, gadakeTebuli arabul yaidaze. am<br />

ricxvs ekuTvnis sinbad brZenis ambavi, jali‘ad da vird xani~ (wereTeli 1967, VII).<br />

`panCatantras~ pirveli Tavis dasaTaurebaa `moyvasTa gayra~. aq gvxvdeba<br />

ambavi, romelic gadaxda loms, xarsa da or turas _ karatakasa da damanakas,<br />

`qilila da damanaze~ dakvirvebisas Cans, rom is ar aris `panCatantras~ kalkiseburi<br />

Targmani. mTeli rigi igavebi nasesxebia an maTi siuJeti transformirebulia<br />

94

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!