12.05.2015 Views

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>socialur</strong> mecnierebaTa seria<br />

<strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong><br />

<strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong><br />

momzadebulia <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centris<br />

akademiuri stipendiis safuZvelze<br />

saleqcio kursi<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis magistraturisaTvis<br />

TinaTin zurabiSvili<br />

Tbilisi<br />

2006


<strong>socialur</strong> mecnierebaTa seria<br />

mTavari redaqtori:<br />

enobrivi redaqtori:<br />

marine CitaSvili<br />

lia kaWarava<br />

dakabadoneba, ydis dizaini:<br />

giorgi bagrationi<br />

© <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centri, 2006<br />

© <strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>, 2006<br />

q. Tbilisi, 0108, T. WoveliZis q. # 10<br />

el. fosta: contact@ucss.ge<br />

internet gverdi: www.ucss.ge<br />

wigni momzadebulia da gamocemulia `<strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

centris” (<strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>) mier, fondis OSI – Zug,<br />

budapeStis Ria sazogadoebis institutis umaRlesi ganaTlebis<br />

mxardaWeris programis (HESP) finansuri xelSewyobiT<br />

The book has been published by the <strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>,<br />

sponsored by the OSI-Zug Foundation and the Higher Education<br />

Support Program (HESP) of the Open Society Institute-Budapest.<br />

ISBN: 99940 - 871 - 9 - 3


s a r C e v i<br />

winaTqma 4<br />

Tema 1.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong>:<br />

Sesavali da saerTo mimoxilva 5<br />

Tema 2. siRrmiseuli interviu 16<br />

magaliTi #1. axalgazrduli umuSevrobis problema<br />

saqarTveloSi. sadiskusio gegma 25<br />

Tema 3. fokus-jgufi 27<br />

magaliTi #2. Rvinis moxmarebis kultura Tanamedrove<br />

saqarTveloSi. sadiskusio gegma 37<br />

magaliTi #3. korufcia saqarTveloSi da misi Sefaseba<br />

sxvadasxva profesiuli jgufis<br />

warmomadgenlebis mier.<br />

fokus-jgufebis angariSi 39<br />

Tema 4. dakvirveba 48<br />

Tema 5. monografiuli gamokvleva 61<br />

Tema 6. <strong>socialur</strong>i kvlevis eTika 71<br />

magaliTi #4. gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis<br />

76<br />

mosaxleobaSi izrdeba emigraciis survili<br />

danarTi #1.<br />

danarTi #2.<br />

korufcia saqarTveloSi.<br />

fokus-jgufis transkripti 77<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis meTodikis terminologiis<br />

ganmartebiTi leqsikoni 100<br />

QUALITATIVE METHODS IN SOCIAL RESEARCH 104<br />

3


winaTqma<br />

winamdebare saleqcio kursze muSaoba daviwye Telavis saxelmwifo universitetSi.<br />

Tavdapirvelad is warmoadgenda saleqcio kursis “sociologiuri<br />

kvlevis <strong>meTodebi</strong>” erT-erT nawils, romelic Tamar zurabiSvilTan erTad<br />

SevimuSave. <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centris akademiuri stipendiis farglebSi<br />

saSualeba momeca, gamefarTovebina da magistraturis studentebisTvis gadamemuSavebina<br />

am saleqcio kursis is nawili, romelic kerZod Tvisebriv <strong>meTodebi</strong>s<br />

eZRvneba. kursze muSaoba davasrule kali<strong>for</strong>niis universitetSi losanjelesSi,<br />

sadac Ria sazogadoebis institutis FDFP programis farglebSi<br />

vimyofebodi.<br />

samwuxarod, am saleqcio kursSi ver moxerxda <strong>socialur</strong>i kvlevis yvela<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodis ganxilva, amitom yuradReba gamaxvilebulia im meTodebze,<br />

romlebic yvelaze farTod gamoiyeneba Tanamedrove praqtikaSi da romlebic,<br />

Cemi azriT, yvelaze metad daexmareba studentebs sakuTari kvlevebis CatarebaSi.<br />

TiTqmis yvela meTodTan dakavSirebiT saleqcio kursSi moyvanilia<br />

Sesabamisi kvleviTi instrumentebis magaliTebi; garda amisa, yoveli Temis bolos<br />

moyvanilia Sesabamisi meTodisadmi miZRvnili sakvanZo literaturis sia.<br />

ramdenadac kvlevis <strong>meTodebi</strong>s Seswavla warmoudgenelia mxolod literaturis<br />

Seswavlis meSveobiT, yvela Temis dasasruls moyvanilia praqtikuli davalebebi.<br />

minda didi madloba gadavuxado Cems kolegebs moskovis levada-centridan<br />

da, upirveles yovlisa, aleqsei levinsons; swored am kvleviT centrSi muSaobis<br />

periodSi davinteresdi kvlevis <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T da ramdenime Zalze<br />

saintereso <strong>kvlevaSi</strong> miviRe monawileoba; aseve didi madloba Ria sazogadoebis<br />

institutis FDFP programas, romlis farglebSic saSualeba momeca davswrebodi<br />

wamyvani <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebis kursebs kali<strong>for</strong>niis universitetSi los-anjelesSi<br />

(UCLA); <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centrs da akademiuri stipendiebis programas<br />

(AFP), romlis farglebSic vaswavlidi am kurss <strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

centrSi; da Cems studentebs, romlebmac mniSvnelovani roli iTamaSes am<br />

saleqcio kursis SeqmnaSi.<br />

4


Tema 1.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong>:<br />

Sesavali da saerTo mimoxilva<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebisaTvis damaxasiaTebelia mWidro kavSiri Teoriasa da<br />

empiriul kvlevebs Soris. sazogadoebrivi cxovrebis ama Tu im aspeqtis<br />

Seswavlis mizniT, mecnierebi regularulad atareben empiriul kvlevebs, raTa<br />

Seamowmon esa Tu is Teoriuli mosazreba; am kvlevebis Sedegebi xSirad iwvevs<br />

arsebuli Teoriebis gadasinjvas da daxvewas, zogjer ki — Zveli Teoriis<br />

uaryofas da axali Teoriis warmoSobas. magaliTad, <strong>socialur</strong>i mkvlevrebi jer<br />

kidev XIX-XX saukuneebis mijnaze Seiswavlidnen siRaribes da mis gamomwvev<br />

mizezebs; am kvlevebis Sedegad Seiqmna siRaribis klasikuri Teoriebi. magram XX<br />

saukunis 60-ian wlebSi aSS-Si siRaribis specifikuri <strong>for</strong>mebis empiriuli<br />

Seswavlis Sedegad moxda am Teoriebis gadasinjva da Seiqmna “qveklasis” Teoria. 1<br />

siRaribis es <strong>for</strong>ma klasikuri Teoriebis yuradRebis miRma iyo darCenili.<br />

empiriuli <strong>socialur</strong>i kvlevebi mniSvnelovan rols TamaSobs ara mxolod<br />

Teoriuli codnis gamdidrebis TvalsazrisiT, aramed praqtikul donezec,<br />

sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxva sferos Sesaxeb arsebuli codnis<br />

gaRrmavebasa da saxelmwifo marTvis optimizaciaSi. aseT SemTxvevebSi saubaria<br />

e.w. gamoyenebiTi kvlevebis Sesaxeb, romlebic Seiswavlis sazogadoebrivi cxovrebis<br />

iseT aspeqtebs rogorebicaa, magaliTad, ara<strong>for</strong>maluri urTierTobebi<br />

<strong>for</strong>malur organizaciebSi; korufciis gavrcelebis xelisSemwyobi faqtorebi;<br />

siRaribis mizezebi; da sxva. gamoyenebiTi <strong>socialur</strong>i kvlevebis Sedegebi SeiZleba<br />

gaxdes gadawyvetilebebis miRebis safuZveli saxelmwifo marTvis an<br />

arasamTavrobo TviTmmarTvelobis doneze.<br />

aranaklebi roli eniWeba empiriul kvlevebs samomxmareblo bazris SeswavlaSi<br />

— e.w. marketinguli (sabazro) kvlevebis meSveobiT mimdinareobs momxmarebelTa<br />

motivaciis, ama Tu im produqtis SeZenis survilis, reklamis efeqturobis<br />

detaluri Seswavla. swored sabazro kvlevebis damsaxurebaa, rom wamyvani kompaniebis<br />

mier warmoebuli produqcia maqsimalurad iTvaliswinebs momxmarebelTa<br />

moTxovnebs da survilebs, xolo reklama sul ufro efeqturi xdeba.<br />

<strong>socialur</strong>i sinamdvilis sul ufro da ufro meti mxare Seiswavleba<br />

empiriuli kvlevebis meSveobiT, xolo Catarebuli kvlevebis Sedegebi xSirad<br />

mniSvnelovan gavlenas axdens sazogadoebaze. amitom Zalze mniSvnelovania, rom<br />

es kvlevebi kompetenturad iyos Catarebuli da miRebuli iqnes sando Sedegebi.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodika 2 Seiswavlis empiriuli <strong>socialur</strong>i kvlevis<br />

ganxorcielebis konkretul gzebs, ganixilavs in<strong>for</strong>maciis Segrovebis mecnieruli<br />

saSualebebis, anu <strong>meTodebi</strong>s erTobliobas da im eTikur principebs,<br />

romelTa dacviTac unda Catardes <strong>socialur</strong>i kvleva. empiriuli <strong>socialur</strong>i<br />

kvlevis meTodika, rogorc sistematuri codnis dargi, <strong>socialur</strong> TeoriasTan<br />

SedarebiT gvian Camoyalibda da Tumca ufro praqtikul xasiaTs atarebs, xSirad<br />

gamoiyeneba Teoriuli problemebis Semowmebis, hipoTezebis damtkicebis an<br />

uaryofis mizniT.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong> or did jgufad iyofa: raodenobriv da Tvisebriv<br />

meTodebad. Tumca am ori jgufis meTodebs Soris aris mniSvnelovani<br />

gansxvavebebi, maT erTi uaRresad mniSvnelovani garemoeba aerTianebs: maTi<br />

mTavari da, SeiZleba iTqvas, erTaderTi mizania Cveni codnis gamdidreba<br />

<strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb.<br />

kvlevis raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> (rogorebicaa masobrivi gamokiTxva,<br />

kontent-analizi) iSveliebs raodenobriv maCveneblebs — qulebs, procentebs —<br />

1 ix. Michael B. Katz, ed. 1993. The “Underclass” Debate: Views from History. Princeton, NJ: Princeton<br />

University Press; TinaTin zurabiSvili. 2002. “‘qveklasis’ Teoria da misi gamoyenebis<br />

SesaZlebloba saqarTveloSi.” epoqa 2: 76-84.<br />

2 sityvebi “meTodi”, “meTodika” warmoiSva berZnuli sityvisgan methodos, rac SeiZleba<br />

iTargmnos rogorc “Seswavlis gzebi”.<br />

5


da miznad isaxavs daadginos ama Tu im <strong>socialur</strong>i fenomenis gamovlenis sixSire.<br />

<strong>meTodebi</strong>s es jgufi uaRresad <strong>for</strong>malizebulia, ris gamoc isini “mkacri”<br />

<strong>meTodebi</strong>s saxeliTaa cnobili.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s mecnierulobas da am <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT<br />

miRebuli Sedegebis sandoobas statistikuri kanonzomierebebi uzrunvelyofs.<br />

raodenobrivi kvlevis Sedegebis erT-erT umTavres Rirsebas am Sedegebis<br />

reprezentatuloba warmoadgens, rac gulisxmobs, rom kvlevis procesSi<br />

gamokiTxuli adamianebi (respondentebi) proporciulad warmoadgenen mTel<br />

mosaxleobas, an mosaxleobis im nawils, romlis Seswavlac dagegmilia kvlevis<br />

procesSi (anu generalur erTobliobas, romelic ganisazRvreba yoveli konkretuli<br />

kvlevis amocanebidan gamomdinare). respondentebis reprezentatuli<br />

SerCeva mecnierulad amarTlebs gamokiTxvis Sedegebis gavrcobas generalur<br />

erTobliobaze, ris Sedegadac saSualeba gveZleva, respondentTa mier gamoTqmuli<br />

azri generaluri erTobliobis warmomadgenlebis azrad CavTvaloT.<br />

raodenobriv meTodebs Soris msoflio praqtikaSi yvelaze gavrcelebulia<br />

masobrivi gamokiTxva — xalxis azris Seswavla ama Tu im problemasTan<br />

dakavSirebiT. am meTods safuZvlad udevs ori daSveba: (1) rom mosaxleobis mier<br />

<strong>socialur</strong>i movlenebis Sefasebebis gavrceleba garkveul statistikur kanonebs<br />

emorCileba, da (2) rom msgavsi <strong>socialur</strong>i mdgomareobis mqone pirovnebebi,<br />

rogorc wesi, analogiurad afaseben movlenebs. masobrivi gamokiTxvis dros<br />

yoveli respondenti ganixileba ara rogorc unikaluri pirovneba mdidari da<br />

ganumeorebeli Sida samyaroTi, aramed rogorc ama Tu im <strong>socialur</strong>i erTobis<br />

(jgufis) nawili, romelic warmoadgens misi msgavsi pirovnebebis azrs da gvawvdis<br />

in<strong>for</strong>macias CvenTvis saintereso <strong>socialur</strong>i fenomenis an misi Sefasebis<br />

Sesaxeb. aseTi midgomidan gamomdinare iTvleba, rom analogiuri <strong>socialur</strong>i<br />

mdgomareobis mqone individebi kvlevis procesSi “urTierTSemcvlelni” arian. 3<br />

Tumca raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s farglebSi intensiurad Seiswavleba respondentebis<br />

mier dafiqsirebuli mosazrebebi da/an Sefasebebi mniSnvelovan <strong>socialur</strong><br />

problemebTan dakavSirebiT, es <strong>meTodebi</strong>, rogorc wesi, ver dagvexmareba<br />

respondenTa mier gamoTqmuli azrebis motivaciis SeswavlaSi; respondentebs ar<br />

eZlevaT saSualeba, axsnan, Tu ratom fiqroben ase, da ara sxvagvarad.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong>s meore jgufi, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> siRrmiseulad<br />

Seiswavlis <strong>socialur</strong> cxovrebas; xSir SemTxvevaSi es Seswavla xdeba<br />

ara mkvlevris ofisSi an sxva xelovnurad Seqmnil garemoSi, aramed “bunebriv”<br />

pirobebSi, iq, sadac realurad viTardeba urTierToba adamianebs Soris — iqneba<br />

es saklaso oTaxi, soflis maRazia, gazeTis redaqcia Tu sxva.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> interdisciplinarulia da farTod gamoiyeneba TiTqmis<br />

yvela <strong>socialur</strong> mecnierebaSi: sociologiaSi, eTnografiaSi, anTropologiaSi,<br />

fsiqologiaSi, fsiqiatriaSi, biografiul mecnierebaSi, istoriaSi, da sxv.<br />

zogadad, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> SeiZleba davaxasiaToT rogorc <strong>meTodebi</strong>,<br />

romelTa meSveobiT mopovebuli monacemebic sxvadasxva mizezis gamo ver<br />

daeqvemdebareba raodenobriv analizs (es mizezebi SeiZleba iyos dakvirvebaTa<br />

mcire ricxvi; iSviaTi an sulac unikaluri movlenebis Seswavla; ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

midgoma calkeuli SemTxvevebis Seswavlisadmi, da sxva). am meTodebs<br />

aklia maTematikuri sizuste; maTi meSveobiT Cven ver miviRebT in<strong>for</strong>macias imis<br />

Sesaxeb, Tu procentulad rogoraa gavrcelebuli sazogadoebaSi esa Tu is azri.<br />

samagierod, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebis Sedegad mkvlevrebs eZlevaT<br />

saSualeba, SeniSnon, daafiqsiron da axsnan adamianebis qcevis iseTi niuansebi,<br />

romlebic SeiZleba SeumCneveli darCes raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas. 4<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT Cven ufro Rrma codnas viRebT im xalxis<br />

Sesaxeb, vis cxovrebas an vis mosazrebebsac SeviswavliT; Cven ara mxolod<br />

3<br />

Tumca es ar aris aucilebeli piroba am saleqcio kursis SemswavlelTaTvis,<br />

sasurvelia, rom studentebs hqondeT Tudnac sawyisi warmodgena <strong>socialur</strong>i kvlevis<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s Sesaxeb. es <strong>meTodebi</strong> ganxilulia saleqcio kursSi: Tamar<br />

zurabiSvili, TinaTin zurabiSvili. 2004. socilogiuri kvlevis meTodika.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

4 ix. Earl Babbie. 2002. The Basics of <strong>Social</strong> Research. Belmont, CA: Wadsworth Thomson Learning. P. 281.<br />

6


vafiqsirebT maT mier gamoTqmul azrebs azrebs, aramed, agreTve saSualebas<br />

vaZlevT, axsnan Tavisi pozicia, Tqvan, Tu ratom fiqroben ise, rogorc fiqroben;<br />

ra faqtorebma iqonia gavlena maT cxovrebaze da rogor afaseben yoveli am<br />

faqtoris rols Tavis cxovrebaSi. kvlevis mxolod es <strong>meTodebi</strong> gvaZlevs<br />

saSualebas, SeviswavloT ama Tu im movlenis mizezebi; vupasuxoT ara kiTxvebs<br />

“ra?”, “ramdeni?” (am or kiTxvas raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT vupasuxebT),<br />

aramed kiTxvebs “ratom?”, “rogor?”<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s erT-erTi umTavresi Rirseba isaa, rom es <strong>meTodebi</strong><br />

saSualebas gvaZlevs, davinaxoT da aRvweroT samyaro kvlevis obieqtebis TvaliT.<br />

vinaidan <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T muSaobisas mkvlevris mizania individualuri<br />

saqcielis gageba, es <strong>meTodebi</strong> xSirad “interpretaciuli sociologiis”<br />

farglebSi ganixileba. magram Tvisebriv meTodebTan dakavSirebiT erTi seriozuli<br />

sirTule arsebobs: gamokvlevis Sedegebis damuSavebisas problemuri xdeba<br />

individualuri donidan saerTo kanonzomierebebze gadasvla, ris gamoc<br />

<strong>socialur</strong> mecnierTa nawils eWvi Seaqvs am <strong>meTodebi</strong>s mecnierulobaSi (am sityvis<br />

pozitivisturi gagebiT) anu imaSi, rom maTi meSveobiT SesaZlebelia sando<br />

monacemebis miReba <strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas<br />

Cven, rogorc wesi, gagviWirdeba imis mecnierulad damtkiceba, rom<br />

srulad SeviswavleT esa Tu is fenomeni, da rom Cvens mier miRebuli Sedegebi<br />

obieqturi da sandoa, miT umetes — rom Catarebuli kvleva pasuxobs reprezentatulobis<br />

moTxovnebs. <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebi arasodes ar aris reprezentatuli,<br />

rac imas niSnavs, rom <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T warmarTuli kvlevis Sedegebi<br />

ar SeiZleba ganvazogadoT da movaxdinoT maTi eqstrapolacia generalur<br />

erTobliobaze. magram mniSvnelovania aRiniSnos, rom es arc aris <strong>Tvisebrivi</strong><br />

kvlevis mizani — <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> Seiswavlis imas, Tu rogor xsnis adamiani<br />

<strong>socialur</strong> samyaros da Tavis adgils masSi.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> intensiurad iyenebs in<strong>for</strong>maciis Segrovebis iseT sa-<br />

Sualebebs, rogorebicaa ara<strong>for</strong>maluri interviu da dakvirveba, amitom pirveli<br />

SexedviT <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris muSaoba Zalian hgavs Cveulebrivi adamianis<br />

yoveldRiur saqmianobas. Tumca, am saleqcio kursis farglebSi Cven davrwmundebiT,<br />

rom es msgavseba zedapiruli da moCvenebiTia. 5<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> mraval kvleviT teqnikas aerTianebs. esenia, magaliTad:<br />

• siRrmiseuli interviu;<br />

• “cxovrebis istoria”;<br />

• biografiuli interviu;<br />

• zepiri istoria;<br />

• werilebis, piradi dRiurebis da sxva werilobiTi dokumentebis <strong>Tvisebrivi</strong><br />

Seswavla;<br />

• fokus-jgufi da jgufuri interviu;<br />

• dakvirveba;<br />

• monografiuli gamokvleva (“SemTxvevis Seswavla”).<br />

xSirad Tvisebriv meTodebze damyarebuli kvleva moiTxovs erTdroulad<br />

ramdenime kvleviTi teqnikis gamoyenebas, rac mkvlevars saSualebas aZlevs,<br />

sxvadasxva kuTxiT Seiswavlos misTvis saintereso fenomeni. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s<br />

kompleqsuri gamoyeneba yvelaze xSirad monografiuli gamokvlevis<br />

(“SemTxvevis Seswavlis”) farglebSi xdeba.<br />

5 Tumca es ar aris aucilebeli piroba am saleqcio kursis SemswavlelTaTvis, sasurvelia,<br />

rom studentebs hqondeT Tudnac sawyisi warmodgena <strong>socialur</strong>i kvlevis raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>s Sesaxeb. es <strong>meTodebi</strong> ganxilulia saleqcio kursSi: Tamar zurabi-<br />

Svili, TinaTin zurabiSvili. 2004. socilogiuri kvlevis meTodika. raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

7


mniSvnelovania aRvniSnoT, rom ara marto saqarTveloSi, aramed inglisurenovan<br />

qveynebSic, sadac warmoiSva <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>,<br />

dRemde ar aris Camoyalibebuli Tvisebriv meTodebTan dakavSirebuli unificirebuli<br />

terminologia. Zalze xSirad terminebs “<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>”,<br />

“eTnografia”, “CarTuli dakvirveba”, “SemTxvevis Seswavla” xmaroben rogorc<br />

sinonimebs, Tumca zog naSromSi isini ganixileba, rogorc gansxvavebuli me-<br />

Todebi. yvelaze ufro xSirad, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gaigivebulia eTnografiasTan,<br />

6 Tumca, Cveni azriT, eTnografia ufro farTo cnebaa, vidre nebismieri<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodi; rogorc j.spradli aRniSnavs, eTnografia niSnavs<br />

[gansxvavebuli] kulturis aRweras, da misi ZiriTadi mizania cxovrebis gansxvavebuli<br />

wesebis gageba ise, rogorc es wesebi Tavad am kulturis<br />

warmomadgenlebs esmiT 7 ; amgvari eTnografiuli Seswavla ki SeiZleba ramdenime<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebiT moxdes. 8<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> naklebadaa <strong>for</strong>malizebuli, amitom maT “rbil”, “moqnil”<br />

meTodebsac uwodeben. iSviaTia SemTxvevebi, rodesac arsebobs konkretuli<br />

instruqciebi imasTan dakavSirebiT, Tu rogor unda moiqces mkvlevari ama Tu im<br />

situaciaSi — rogorc wesi, mas uwevs gadawyvetilebis miReba Seqmnili viTarebidan<br />

gamomdinare, is TiTqmis yovelTvis iTvaliswinebs kvlevis obieqtebis<br />

individualur Tvisebebs. “gadawyvetilebis miRebisas Tqven unda ixelmZRvaneloT<br />

meTodologiuri da eTikuri mosazrebebiT. vinaidan isini xSirad<br />

upirispirdeba erTmaneTs, gadawyvetilebis miReba Zalze rTuli iqneba”, —<br />

afrTxilebs momaval mkvlevrebs e. babi 9 .<br />

ramdenadac <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebis SemTxvevaSi Zalze mcirea im<br />

aucilebel moTxovnaTa sia, romelTac kvleva unda akmayofilebdes, aseTi<br />

kvlevis warmateba didadaa damokidebuli iseT subieqtur faqtorze, rogoricaa<br />

mkvlevris gamocdileba da ostatoba. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyeneba individualuria,<br />

isini did Tavisuflebas aniWeben mkvlevars, romelic, rogorc wesi,<br />

gamodis ara mxolod gamokvlevis ideis avtoris, misi Teoriuli nawilisa da<br />

problematikis SemmuSaveblis, aramed aseve empiriuli in<strong>for</strong>maciis Semgroveblis,<br />

interviueris da/an damkvirveblis rolSic.<br />

is garemoeba, rom <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevari ar unda emorCilebodes mkacr<br />

instruqciebs, ar niSnavs, rom <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Catareba iolia — piriqiT, es<br />

Zalian rTuli da Sromatevadi saqmea, romelic araCveulebriv koncentrirebas<br />

da Sromisunarianobas moiTxovs, iseve rogorc mTel rig specialur unar-<br />

Cvevebs, romelTa umravlesobac mxolod kvlevis Catarebis procesSi SeiZleba<br />

iqnes Camoyalibebuli. xSir SemTxvevaSi, <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris individualuri<br />

pasuxismgebloba kvlevis msvlelobazec da miRebul Sedegebzec ufro didia,<br />

vidre raodenobrivi mkvlevrisa.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris profesionalizmi unda gamoixatebodes, agreTve im<br />

garemoebis gacnobierebaSi, rom gamokvlevis procesSi mkvlevari Zalauneburad<br />

axdens gavlenas Sesaswavl <strong>socialur</strong> jgufebze da urTierTobebze; Tumca<br />

garkveulwilad SesaZleblia am gavlenis minimizacia, misi srulad gamoricxva<br />

SeuZlebelia.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis procesSi mkvlevari, rogorc wesi, axlo da xangrZliv<br />

urTierTobebs amyarebs im xalxTan, vis cxovrebasac Seiswavlis, sargeblobs maTi<br />

ndobiT. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s umravlesobis warmatebiT gamoyeneba SeuZlebelia<br />

respondentebis aqtiuri daxmarebis gareSe, romlebic savele muSaobis dros<br />

6 ix., magaliTad: James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston;<br />

Robert M. Emerson, Rachel I. Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes. Chicago:<br />

University of Chicago Press; Michael Burawoy et al. 1991. Ethnography Unbound: Power and Resistance in<br />

the Modern Metropolis. Berkeley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

7 Spradley, James P. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. P. 3.<br />

8<br />

am saleqcio kursis farglebSi yoveli meTodis ganxilvisas moyvanili iqneba<br />

qarTulenovan literaturaSi gamoyenebuli yvela Sesabamisi termini da moSveliebuli<br />

iqneba misi inglisurenovani Sesatyvis(eb)i.<br />

9 Earl Babbie. Op. cit. P. 285.<br />

8


mkvlevris “in<strong>for</strong>mantebis” rols kisruloben da exmarebian mas “SeaRwios”<br />

Sesaswavl jgufSi. Sesabamisad, raodenobriv meTodebTan SedarebiT, <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas ufro mwvaved dgeba kvlevasTan dakavSirebuli eTikuri<br />

normebis dacvis sakiTxi, kerZod: gvaqvs Tu ra moraluri ufleba, Cveni kvleviTi<br />

miznebis misaRwevad gamoviyenoT adamianis Cvendami ndoba da gulaxdiloba,<br />

saaSkaraoze gamovitanoT misi piradi cxovreba? Tvisebriv mkvlevars gansakuTrebuli<br />

eTikuri pasuxismgebloba akisria; mniSvnelovania, rom masa da<br />

kvlevis obieqtebs Soris arsebuli ndoba kvlevis damTavrebis da Sedegebis<br />

gamoqveynebis Semdegac iqnes SenarCunebuli.<br />

rogorc wesi, Tvisebriv meTodebze damyarebuli gamokvlevis savele etapi,<br />

iseve rogorc monacemTa damuSaveba, ufro met dros moiTxovs, vidre<br />

raodenobrivi kvlevis SemTxvevaSi, vinaidan <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebi sruliad<br />

gansxvavebul kvleviT instrumentebze dayrdnobiT muSaoben. Tumca arsebobs<br />

kompiuteruli programebi, romlebic specialurad <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T<br />

miRebuli Sedegebis damuSavebisTvisaa Seqmnili, <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebis analizis<br />

sakvanZo etapebi dRemde kompiuteris gareSe xorcieldeba. rogorc wesi,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Sedegad yvelaze xSirad viRebT sakvlevi obieqtis Sida<br />

struqturis analizs da/an kvlevis sakiTxis adekvatur tipologias.<br />

Teoriuli winamZRvrebi<br />

Tu raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s ganviTareba <strong>socialur</strong>i kvlevis praqtikaSi<br />

sabunebismetyvelo mecnierebebis miRwevebs ukavSirdeba, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong><br />

humanitarul sferosa da xelovnebasTanaa kavSirSi; maT damkvidrebaSi<br />

garkveuli roli iTamaSa, agreTve samedicino praqtikam, romelic yvela<br />

pacientisadmi individualur midgomas da calkeuli samedicino SemTxvevebis,<br />

daavadebebis Rrma da safuZvlian Seswavlas moiTxovs. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong><br />

calkeuli pirovnebis an pirovnebaTa patara jgufis gamocdilebis, grZnobebis,<br />

Sefasebebis irgvlivaa koncentrirebuli, amitom am midgomas xSirad “subieqturi<br />

sociologiis”, an mikrosociologiis farglebSi ganixilaven. Tu raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>s farglebSi respondenti ganixileba, rogorc ama Tu im <strong>socialur</strong>i<br />

jgufis warmomadgeneli, Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> yoveli respondenti sainteresoa<br />

rogorc pirovneba. adamianebisadmi gamovlenili Rrma interesis gamo mkvlevrebi<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s rolis gazrdas XX saukunis meore naxevarSi sociologiis<br />

da, ufro farTod, <strong>socialur</strong>i mecnierebebis humanizaciis periods ukavSireben.<br />

Tvisebriv da raodenobriv meTodebs sxvadaxva “filosofia” udevs safuZvlad.<br />

Tu raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> pozitivistur ideebs emyareba da gulisxmobs,<br />

rom xalxi srulad acnobierebs Tavis grZnobebs, saqciels da Sexedulebebs,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodologia simboluri interaqcionizmis principebs iziarebs.<br />

simboluri interaqcionizmis mizania SevecadoT gavigoT adamianis saqcieli ise,<br />

rogorc es Tavad moqmed pirs, anu aqtors esmis. am Teoriis fuZemdeblis,<br />

herbert blumeris Tanaxmad, simboluri interaqcionizmis oTxi ZiriTadi<br />

principi SemdegSi mdgomareobs: 10<br />

1) adamianebis qceva ganpirobebulia im mniSvnelobiT, romelsac adamianebi<br />

ukavSireben sagnebs, romelic maTi samyaros nawilia; e.i. adamianebi moqmedeben<br />

ara sagnebis, aramed im mniSvnelobis mimarT, romelsac isini am sagnebSi xedaven;<br />

2) sagnebis mniSvneloba yalibdeba <strong>socialur</strong>i interaqciis procesSi, Sesabamisad,<br />

kultura adamianebs Soris sagnebis damkvidrebuli mniSvnelobebis<br />

urTierTgaziarebaa;<br />

3) rogorc individualuri, aseve koleqtiuri <strong>socialur</strong>i moqmedeba damokidebulia<br />

aqtorebis mier <strong>socialur</strong>i situaciis interpretaciis <strong>for</strong>m(eb)ze;<br />

4) sagnebis mniSvneloba icvleba aqtorebis mier samyaros interpretaciis<br />

procesSi.<br />

es sami principi <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis principebadac SegviZlia miviCnioT. rogorc<br />

ukve aRvniSneT, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s mizania, gamovlenili da aRwerili<br />

10 Herbert Blumer. 1998 [1969]. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. Englewood Cliffs, N.J.:<br />

Prentice-Hall. P. 50.<br />

9


iqnes is mniSvneloba, romelsac moqmedi pirebi Tavad ukavSireben ama Tu im<br />

moqmedebas, da ara — daadginon ama Tu im azris gavrcelebis sixSire.<br />

istoriuli mimoxilva<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s ganviTarebaSi gansakuTrebuli wvlili Seitanes<br />

evropelma anTropologebma, romlebmac ganaviTares “CarTuli dakvirvebis”<br />

meTodi afrikisa da aziis primitiuli sazogadoebebis Seswavlis mizniT. Cikagos<br />

sociologiuri skolis pirveli yvelaze cnobili gamokvleva, uiliam Tomasisa da<br />

florian znaneckis “poloneli glexi evropasa da amerikaSi” (1918 w.) srulad<br />

emyareba Tvisebriv meTodebs, kerZod, amerikaSi gadasaxlebuli poloneli<br />

glexebis mier gamogzavnili werilebis, maTi Canawerebis (piradi dRiurebi da<br />

sxv.) da e.w. “cxovrebis istoriebis” Seswavlas. raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> da,<br />

upirveles yovlisa, masobrivi gamokiTxvis meTodi mxolod XX saukunis 30-ani<br />

wlebis dasawyisidan damkvidrda aSS-Si adgilobrivi gazeTebisa da politikuri<br />

partiebis iniciativiT da materialuri mxardaWeriT.<br />

XX saukunis dasawyisSi aSS-s <strong>socialur</strong> mecnierebebSi da, kerZod, sociologiaSi<br />

ganviTarda “<strong>meTodebi</strong>s konfliqti”, romelic raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s momxre mecnierTa dapirispirebaSi gamoixata. am dapirispirebaSi<br />

sufTa meToduri kamaTis garda igrZnoboda, agreTve im droisaTvis wamyvani<br />

amerikuli universitetebis ori meToduri skolis, kolumbiis da Cikagos<br />

skolebis dapirispireba. Tu Cikagos skolis waromadgenlebi did yuradRebas<br />

uTmobdnen Tvisebriv meTodebs da mniSvnelovani roli iTamaSes maT ganviTarebaSi,<br />

kolumbiis universitetis mecnierebi raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s momxreni<br />

iyvnen da miiCnevdnen, rom sociologia ar unda acxadebdes Tavs namdvil<br />

mecnierebad, Tu mas ar SeuZlia miRebuli empiriuli monacemebis utyuarobis<br />

dasabuTeba sabunebismetyvelo mecnierebebis analogiurad. swored sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebi iyo, kolumbiis skolis warmomadgenelTa azriT,<br />

“WeSmariti” mecnierebebi; isini miiCnevdnen, rom sociologiaSi da, zogadad,<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi empiriuli monacemebis utyuarobis dasabuTeba mxolod<br />

maSinaa SesaZlebeli, rodesac kvleva raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>T, upirveles<br />

yovlisa — respondentTa reprezentatuli SerCevis safuZvelze tardeba.<br />

Tvisebriv meTodebs kolumbiis skolis warmomadgenlebi aramecnierulad<br />

miiCnevdnen da maTi damkvidrebis winaaRmdeg gamodiodnen.<br />

amis sapirispirod, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s momxreebi xazs usvamdnen im<br />

garemoebas, rom am <strong>meTodebi</strong>T SesaZlebelia rTuli da naklebad gavrcelebuli<br />

fenomenebis siRrmiseuli Seswavla, rom es <strong>meTodebi</strong> dagvexmareba iq, sadac yvela<br />

raodenobrivi meTodi uZluria; <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> aseve sasargebloa<br />

adamianTa Sinagani samyaros, Sidajgufuri urTierTobebis Seswavlis dros. maTi<br />

meSveobiT, rogorc wesi, xdeba problemuri situaciis sruli da yovelmxrivi<br />

Seswavla, da ara misi calkeuli gamovlinebebis dafiqsireba.<br />

ra Tqma unda, SeuZlebeli iyo imis uaryofa, rom arc erTi <strong>Tvisebrivi</strong> meTodi<br />

ar pasuxobda statistikuri reprezentatulobis moTxovnebs, arc <strong>Tvisebrivi</strong><br />

kvlevis Sedegebis generalizacia iyo SesaZlebeli. garkveul sirTuleebs warmoadgenda<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Sedegebis analizis strategiac, romelic, agreTve<br />

minimalurad iyo <strong>for</strong>malizebuli da Zalze mwvaved svamda mkvlevaris obieqturobis<br />

sakiTxs. aRiarebdnen ra am sirTuleebs, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s<br />

mxardamWerni xazs usvamdnen im garemoebas, rom aseT kvlevebs ZaluZT mniSvnelovnad<br />

gaamdidron Cveni codna <strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb. amisaTvis ki<br />

saWiroa, rom es <strong>meTodebi</strong> maTTvis Sesaferis adgilas iyos gamoyenebuli da ar<br />

iqnes Sefasebuli raodenobrivi kriteriumebiT.<br />

1930-iani wlebis dasawyisisaTvis “<strong>meTodebi</strong>s konfliqtSi” droebiTi gamarjveba<br />

moipoves kolumbiis universitetis warmomadgenlebma. 1935 wels maT mier<br />

daarsebuli iqna axali mecnieruli Jurnali American Sociological Review. 11 Review-s<br />

11 manamde, jer kidev 1895 wels, pirveli sociologiuri Jurnali, American Journal of<br />

Sociology, Cikagos universitetis sociologiis fakultetze iqna daarsebuli albion<br />

smolis mier.<br />

10


furclebze ver gamoinaxa adgili verc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>saTvis da verc<br />

Cikagos sociologiuri skolis warmomadgenlebisaTvis. magram es gamarjveba ar<br />

iyo xangrZlivi — meore msoflio omis Semdeg ganaxlda da Semdgom TandaTan<br />

gaizarda mkvlevrebis interesi <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s mimarT, romlebic dRes<br />

sul ufro da ufro myar adgils ikaveben <strong>socialur</strong> gamokvlevebSi.<br />

“<strong>meTodebi</strong>s konfliqti” dRes<br />

Tumca raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> mniSvnelovnad gansxvavdeba<br />

erTmaneTisagan, ar arsebobs erTazrovani pasuxi kiTxvaze, Tu romelia am<br />

<strong>meTodebi</strong>dan “ukeTesi” da romeli — “uaresi”, an romels unda mivaniWoT<br />

upiratesoba. yvela meTods aqvs Tavisi Zlieri da susti mxareebi, yvela SeiZleba<br />

kargi da saWiro iyos Tavis adgilas, gamomdinare iqidan, Tu ra sakiTxis<br />

Seswavlas vapirebT da ra kvleviT kiTxvebze veZebT pasuxs. kvlevis meTodis<br />

SerCeva konkretuli kvleviTi amocanidan gamomdinare unda moxdes — aris<br />

amocanebi da kiTxvebi, romelTa gadaWrasac ukeT SeZlebs raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>, iseve rogorc aris amocanebi, romelTa gadawyvetac <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s meSveobiTaa yvelaze mizanSewonili. 12 rogorc ukve aRvniSneT,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gamoiyeneba ama Tu im problemis, <strong>socialur</strong>i situaciis<br />

siRrmiseulad Seswavlis mizniT. am <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT Seswavlili problemebi<br />

moicavs, magaliTad, migracias da emigrantebis cxovrebas axal garemoSi;<br />

damnaSaveTa samyaros Sida struqturas da/an damnaSaveTa pirovnul Tvisebebs;<br />

Zalauflebis ganawilebas mcire <strong>socialur</strong> jgufebSi; gansxvavebuli yofis mqone<br />

adamianTa (mag., musikosebis, mocekvaveebis) cxovrebis aRweras da sxv. sxva mxriv,<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gamoyeneba iqneba gamarTlebuli, Tu SeviswavliT<br />

sazogadoebaSi arsebul stratifikaciul sistemas; ama Tu im politikuri<br />

partiis mxardaWeris perspeqtivebs; romelime masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebis<br />

auditoris demografiul Tvisebebs, da sxv.<br />

amasTan, <strong>socialur</strong>i sinamdvile imdenad rTulia, rom warmoudgenelia misi<br />

Seswavla mxolod erTi meTodis saSualebiT. Cven yovelTvis gvaqvs arCevani<br />

mraval midgomas Soris, xolo saukeTeso Sedegs, rogorc wesi, <strong>Tvisebrivi</strong> da<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gaerTianebisas, maTi paraleluri gamoyenebisas<br />

miviRebT.<br />

sociologiis istoriaSi cnobilia ramdenime kvleva, romlebic am ori jgufis<br />

<strong>meTodebi</strong>s Serwymis TvalsazrisiTaa gansakuTrebiT saintereso. maT Soris erTerTi<br />

yvelaze adrindelia 1930-ian wlebSi avstriis sofel marientalSi maria<br />

iahodas, pol lazarsfeldis da hans caizelis mier Catarebuli gamokvleva,<br />

romlis Temac umuSevroba da masTan dakavSirebuli problemebi iyo. 13 ukanasknel<br />

wlebSi Catarebuli kvlevebidan aRsaniSnavia ielis universitetis mier 2000-2001<br />

wlebSi Catarebuli gamokvleva aRmosavleT evropis 7 qveyanaSi, romelic<br />

Seiswavlida e.w. “eTnikuri siRaribis” problemas. 14 aseTi kvlevebi adasturebs,<br />

rom “<strong>meTodebi</strong>s konfliqtis” gadaWris yvelaze mizanSewonili gza iqneba<br />

raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s erToblivi gamoyeneba, rac saSualebas<br />

mogvcems, ufro srulad davinaxoT is problema an sakiTxi, romelsac<br />

SeviswavliT.<br />

amerikeli mkvlevrebi isador niumani da kerolain benci, romlebmac Tavisi<br />

wigni <strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s Tanaarsebobisa da TanamSromlobis<br />

gzebs miuZRvnes, xazs usvamen am <strong>meTodebi</strong>s dapirispirebis xelovnurobas da, amis<br />

12<br />

raTa miviRoT gadawyvetileba imasTan dakavSirebiT, Tu romeli meTodis gamoyeneba<br />

mogvcems ukeTes Sedegs ama Tu im problemis Seswavlisas, aucileblad unda<br />

gaviTvaliswinoT is garemoebac, Tu ramdeni dro gvaqvs gamokvlevis Casatareblad da<br />

ramdeni Tanxaa gamoyofili amisaTvis.<br />

13 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an Unemployed<br />

Community. Chicago: Aldine-Atherton.<br />

14 am kvlevis Sedegebi jer ar gamoqveynebula. aseTi kompleqsuri gamokvlevebi SedarebiT<br />

iSviaTad tardeba, im ubralo mizezis gamo, rom maTi Catareba Zalze rTulia, da<br />

amasTan — Zalian ZviradRirebuli.<br />

11


sapirispirod, laparakoben maT Soris arsebuli “interaqtiuli kontiniumis”<br />

Sesaxeb, romelsac, maTi rwmeniT, ara aqvs gamokveTili sawyisi da bolo wertili —<br />

kvleviTi amocanidan gamomdinare, mkvlevarma SeiZleba daiwyos muSaoba am<br />

“kontiniumis” nebismier wertilSi, rac kvlevis sworad warmarTvis pirobebSi ar<br />

Seamcirebs am kvlevis xarisxsa da mecnierul faseulobas 15 .<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s “kontimuumze” laparaki <strong>socialur</strong>i<br />

kvlevis mimarT axlebur midgomas warmoadgens. Tanamedrove etapze mkvlevari ar<br />

unda Semoifarglos <strong>meTodebi</strong>s mxolod erTi jgufiT, miT umetes — romelime<br />

erTi meTodiT. piriqiT, <strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> unda ganixilebodes<br />

rogorc urTierTSemavsebeli da urTierTgamamdidrebeli. rac ufro<br />

mravali kuTxidan SevecdebiT Cvens winaSe mdgari amocanis Seswavlas, miT ufro<br />

mniSvnelovan da faseul Sedegebs miviRebT.<br />

gamokvlevis programa<br />

empiriuli <strong>socialur</strong>i gamokvlevis Catareba arasodes ar aris TviTmizani — is<br />

miznad isaxavs axali codnis miRebas <strong>socialur</strong>i sinamdvilis ama Tu im aspeqtis<br />

Sesaxeb, emsaxureba akademiuri samyaros, mTavrobis, kerZo biznesis, Tu farTo<br />

sazogadoebis interesebs. kvlevis daniSnuleba da is interesebi, romlebsac is<br />

emsaxureba, gamoxatulia gamokvlevis programaSi.<br />

miuxedavad imisa, rom <strong>Tvisebrivi</strong> kvleva naklebad <strong>for</strong>malizebulia, misi<br />

Catarebisas, iseve rogorc raodenobrivi kvlevis Catarebis SemTxvevaSi,<br />

aucilebelia, rom Sedgenili iqnes gamokvlevis programa. programis Sedgena<br />

aucilebelia gamokvlevis miznebis, amocanebisa da problemebis Camoyalibebis<br />

mizniT. amasTan, am dokumentSi Camoyalibebuli iqneba SerCeuli meTodis<br />

gamoyenebis marTebuloba.<br />

gamokvlevis programebi gansxvavdeba kvlevis tipidan gamomdinare. <strong>socialur</strong>i<br />

gamokvlevis sami ZiriTadi tipi arsebobs: dazverviTi, aRweriTi da<br />

analitikuri. gamokvlevis tipis SerCeva damokidebulia imazec, Tu ramdenad iqna<br />

Seswavlili esa Tu is problema adrindeli gamokvlevebis Sedegad.<br />

dazverviTi gamokvleva kvlevis yvelaze martivi tipia — misi mizania,<br />

Seagrovos pirveladi monacemebi ama Tu im problemis irgvliv, “dazveros” misi<br />

mdgomareoba. aseT gamokvlevas, rogorc wesi, Zalian martiv programaze<br />

dayrdnobiT da mxolod erTi meTodis gamoyenebiT atareben. yvelze xSirad<br />

dazverviTi gamokvleva ama Tu im problemis Seswavlis pirveli etapia.<br />

aRweriTi gamokvleva ufro rTulia, misi mizania garkveuli problemis an<br />

adamianTa jgufis Sesaxeb vrceli in<strong>for</strong>maciis miReba, romelic SemdegSi<br />

saSualebas miscems mkvlvrebs daadginon, arsebobs Tu ara raime kavSiri am<br />

problemis sxvadasxva elements Soris. aRweriTi gamokvleva sruli kvleviTi<br />

programis SemuSavebas moiTxovs.<br />

analitikuri gamokvleva yvelaze ufro rTulia. <strong>socialur</strong>i problemis<br />

aRwerasTan erTad is miznad isaxavs misi mamoZravebeli Zalebis, mizezebis<br />

gamoaSkaravebas. sworad Catarebuli analitikuri gamokvleva movlenebis ganvi-<br />

Tarebis prognozirebis saSualebasac iZleva. analitikur gamo<strong>kvlevaSi</strong>, rogorc<br />

wesi, paralelurad gamoiyeneba in<strong>for</strong>maciis Segrovebis ramdenime gansxvavebuli<br />

meTodi.<br />

yvela tipis kvleva ramdenime etapisagan Sedgeba, romlebic, rogorc wesi,<br />

Tanamimdevrulad xorcieldeba. esenia:<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

gamokvlevis programis SemuSaveba;<br />

savele etapi, romlis drosac xdeba in<strong>for</strong>maciis Segroveba;<br />

in<strong>for</strong>maciis damuSaveba;<br />

miRebuli Sedegebis analizi;<br />

kvlevis angariSis momzadeba da publikacia.<br />

15 ix. Isadore Newman, and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research Methodology.<br />

Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University Press.<br />

12


nebismieri kvleva programis SedgeniT iwyeba. Tu am dokumentis Sedgenas<br />

saTanado yuradRebis gareSe movepyrobiT, SeiZleba mTeli gamokvleva CaiSalos.<br />

maSinac ki, rodesac yvelaze martivi, dazverviTi gamokvlevis programis Sesaxeb<br />

vsaubrobT, aucilebelia misi Sedgenis dros maqsimalurad davasabuToT Cveni<br />

miznebi da amocanebi.<br />

gamokvlevis programis mTavari mizania gamokvlevis problemis gansazRvra,<br />

misi aqtualobis dasabuTeba da am problemis SeswavlisaTvis SerCeuli gzebis<br />

marTebulobis damtkiceba. programa unda pasuxobdes kvleviTi kiTxvebis<br />

logikur Tanamimdevrobas:<br />

o ra unda SeviswavloT?<br />

o ra miznebis misaRwevad unda SeviswavloT?<br />

o sad da ra pirobebSi unda SeviswavloT?<br />

o kvlevis ra saSualebebis gamoyenebiT unda SeviswavloT?<br />

am kiTxvebze pasuxebis Camoyalibeba gamokvlevis ukeT momzadebasa da<br />

CatarebaSi gvexmareba.<br />

gamokvlevis programa, romelic, agreTve “gamokvlevis koncefciis”<br />

saxeliTaa cnobili, rogorc wesi, ori nawilisagan Sedgeba: meTodologiuri da<br />

proceduruli.<br />

programis meTodologiur nawilSi, romelic Teoriuli xasiaTisaa, xdeba (1)<br />

<strong>socialur</strong>i problemis Camoyalibeba da misi aqtualobis dasabuTeba; (2) gamokvlevis<br />

obieqtisa da Temis gansazRvra; (3) dasmuli problemidan gamomdinare,<br />

gamokvlevis miznis (an miznebis) da amocanebis dasaxva da (4) gamokvlevis<br />

hipoTezis Camoyalibeba.<br />

programis procedurul (meTodur) nawilSi saWiroa (1) Sesaswavli erTeulis<br />

(jgufis) gamoyofa da (2) in<strong>for</strong>maciis Segrovebis <strong>meTodebi</strong>s aRwera da daxasiaTeba.<br />

ganvixiloT moTxovnebi gamokvlevis programis orive nawilisadmi. 16<br />

programis meTodologiuri nawili<br />

1. problemis Camoyalibeba. SeuZlebelia <strong>socialur</strong>i gamokvlevis Catareba<br />

“saerTod” — mas aucileblad unda hqondes fokusi, unda gamoiyos konkretuli<br />

sakiTxebis jgufi, romelic mkvlevris ZiriTadi interesia. yvela kvleva tardeba<br />

ama Tu im <strong>socialur</strong>i problemis Seswavlis mizniT. sazogadoebaSi arsebuli <strong>socialur</strong>i<br />

problemebi SeiZleba exebodes cxovrebis sxvadasxva sferos, magram isini<br />

yovelTvis xalxis erToblivi cxovrebiT, urTierTqmedebiT da/an maTi <strong>socialur</strong><br />

institutebTan urTierTobiTaa gamowveuli, asaxaven interesebis sxvadasxvaobas<br />

da mosaxleobis farTo fenebisTvisaa mniSvnelovani. ra Tqma unda,<br />

gamokvleva am problemebs ver gadaWris, magram mas SeuZlia, gaamdidros Cveni<br />

codna maT Sesaxeb da daexmaros sazogadoebas arsebuli problemebis gadaWraSi.<br />

ar aris mizanSewonili erTi gamokvlevis farglebSi ramdenime <strong>socialur</strong>i<br />

problemis Seswavla — aseTi kvlevis praqtikuli ganxorcieleba Zalian Znelia,<br />

xSirad ki SeuZlebelic.<br />

gamokvlevis problemis ukeT Camoyalibebisa da misi aqtualobis dasabuTebis<br />

mizniT aucilebelia Seswavlili iqnes arsebuli literatura am problemasTan<br />

dakavSirebiT. agreTve mniSvnelovania am problemisadmi miZRvnili wina kvlevebis<br />

Sedegebis moZieba. literaturis mimoxilvaSi xdeba moZiebuli literaturis<br />

ganxilva da dagegmili kvlevis adgilis gansazRvra arsebul samecniero wyaroebs<br />

Soris.<br />

gamokvlevis programis es nawili mizanSewonilia davasruloT Cveni uSualo<br />

kvleviTi kiTxvis CamoyalibebiT.<br />

2. gamokvlevis Temisa da obieqtis gansazRvra. gamokvlevis TemaSi gamo-<br />

16<br />

qvemoT moyvanili moTxovnebi ar aris SemuSavebuli specifikurad <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevisaTvis.<br />

ramdenadac, rogorc aRvniSneT, gamokvlevis programa yvela tipis<br />

gamokvlevisTvis unda iqnes SemuSavebuli, es moTxovnebi SeiZleba wavuyenoT rogorc<br />

Tvisebriv, aseve raodenobriv kvlevas.<br />

13


kveTilia <strong>socialur</strong>i problemis is aspeqtebi, romelTa uSualo Seswavlacaa<br />

dagegmili. rogorc wesi, <strong>socialur</strong>i problemebi Zalian rTulia; gamokvlevis<br />

Temis gamoyofa aucilebelia imisTvis, rom kvleva mimarTuli iyos problemis<br />

swored im mxareebze, romelTa Seswavlac kvlevis mizans warmoadgens. gamokvlevis<br />

Temis gamoyofa problemis gansazRvris Semdeg xdeba da mis yvelaze mniSvnelovan<br />

maxasiaTeblebs ukavSirdeba. magaliTad, gvalvis gavlenis Seswavlisas<br />

gamokvlevis uSualo Tema SeiZleba iyos (a) zaralis odenoba, romelic gvalvam<br />

mosaxleobas miayena; (b) resursebi, romelic aqvs mosaxleobas, raTa gaumklavdes<br />

zarals; (g) sxvadasxva saxis saxelmwifo an saerTaSoriso daxmarebis efeqturobis<br />

Sefaseba da sxv.<br />

gamokvlevis obieqtis gansazRvra advilia gamomdinare im Temidan, romlis<br />

Seswavlacaa dagegmili. gamokvlevis obieqti Seswavlis uSualo sagania.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi, rogorc wesi, esaa mosaxleoba (an misi romelime nawili)<br />

an sabuTebi. magaliTad, Tu SeviswavliT kaxeTSi gvalvis gamo warmoqmnil<br />

problemebs, ara aqvs azri, gamovkiTxoT Tbilisis mosaxleoba, romelsac<br />

araviTari kavSiri ara aqvs soflis meurneobasTan an glexebi, romlebic imereTSi<br />

an aWaraSi cxovroben. gamokvlevis obieqtis gansazRvris Sedegad Cven vayalibebT<br />

generalur erTobliobas, anu yvela im adamianis erTobliobas, romlebic im<br />

specifikuri <strong>socialur</strong>-demografiuli Tvisebebis matareblebi arian, romelTa<br />

Seswavlac kvlevis mizans warmoadgens.<br />

sxva magaliTebi: Tu Cveni mizania saqarTvelos mosaxleobis azris Seswavla<br />

umaRlesi ganaTlebis re<strong>for</strong>masTan dakavSirebiT, generalur erToblioba iqneba<br />

saqarTvelos yvela srulwlovani moqalaqe; Tu SeviswavliT qarTveli qalebis<br />

damokidebulebas ama Tu im problemisadmi, generalur erToblioba<br />

saqarTveloSi mcxovrebi yvela qalia; Tu Telavis saxelmwifo universitetis<br />

studentebis azris Seswavlas visaxavT miznad, generalur erToblioba iqneba am<br />

universitetis yvela studentebi.<br />

3. gamokvlevis miznisa da amocanebis dasaxva. gamokvleva SeiZleba atarebdes<br />

sufTa mecnierul xasiaTs. am SemTxvevaSi mas mxolod SemecnebiTi mizani eqneba —<br />

garkveuli problemis an sazogadoebrivi jgufis Sesaxeb monacemebis Segroveba,<br />

codnis gaRrmaveba an Teoriuli mosazrebebis Semowmeba. arsebobs, agreTve e.w.<br />

gamoyenebiTi kvlevebi, romlebic raime praqtikuli miznis misaRwevad tardeba.<br />

es SeiZleba iyos romelime azris gavrcelebis an sareklamo kampaniis<br />

efeqturobis Sefaseba; xalxis cxovrebis donis Sefaseba; ama Tu im sferoSi<br />

arsebuli problemebis gadaWris gzebis dasaxva da a.S.<br />

Tu gamokvlevis mizani mkvlevris farTo interess gamoxatavs, amocanebi am<br />

miznis dakonkretebis Sedegia. magaliTad, Tu gamokvlevis mizani kaxeTSi gvalvis<br />

Sedegebis Sefasebaa, misi amocanebi SeiZleba iyos gvalvis gamo yvelaze metad<br />

dazaralebuli glexebisaTvis daxmarebis SesaZlo gzebis SemuSaveba.<br />

4. gamokvlevis hipoTezis Camoyalibeba. hipoTeza mecnierulad dasabuTebuli<br />

varaudia imis Sesaxeb, Tu rogori pasuxia mosalodneli mkvlevaris mier dasmul<br />

kiTxvebze, rogor SeiZleba aixsnas Sesaswavli procesebi. nebismieri <strong>socialur</strong>i<br />

gamokvlevis Catarebas win uswrebs met-naklebad Camoyalibebuli mosazreba imis<br />

Sesaxeb, Tu ra bunebis problemasTan gvaqvs saqme, raa misi warmoSobis mizezebi da<br />

rogori SeiZleba iyos misi gadaWris gzebi. gamokvlevis Catarebis Sedegad<br />

hipoTeza an dadasturdeba, an uaryofili iqneba.<br />

kargi hipoTeza iseT hipoTezas ar niSnavs, romelic aucileblad<br />

dadasturdeba. uaryofili hopiTezac SeiZleba kargi kvleviTi<br />

kiTxvebis dasmaSi dagvexmaros da swori mimarTuleba misces<br />

gamokvlevas.<br />

programis proceduruli nawili<br />

1. Sesaswavli jgufis gamoyofa eyrdnoba gamokvlevis obieqtis gansazRvras,<br />

romlis Sedegadac gamoiyofa im mosaxleobis Tu sabuTebis raodenoba da<br />

konkretuli maxasiaTeblebi, romlebic uSualod unda iqnes Seswavlili.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi aucilebelia Sesaswavli erTeulebis SerCeva, radgan<br />

praqtikulad SeuZlebelia gamokvlevis obieqtSi gansazRvruli yvela erTeulis<br />

14


anu generaluri erTobliobis yvela warmomadgenlis Seswavla.<br />

magaliTad, Tu Cveni gamokvlevis generalur erTobliobas kaxeTis glexebi<br />

warmoadgenen, kaxeTSi mcxovreb yvela glexs, anu ramdenime aTeul aTas adamians,<br />

mkvlevarTa jgufi ver gaesaubreba SezRuduli droisa da finansuri resursebis<br />

gamo. es arc aris saWiro. aucilebelia mxolod glexebis nawilis Seswavla, romelic<br />

sworad unda iyos SerCeuli. generaluri erTobliobis am nawils SerCeviTi<br />

erToblioba hqvia, da misi amorCeva gansakuTrebul kanonzomierebebs eyrdnoba.<br />

Sesaswavli jgufis gamoyofas sxvadasxva mniSvneloba aqvs raodenobrivi da<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas. rogorc ukve aRvniSneT, raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>T muSaoba moiTxovs SerCevis reprezentatulobis uzrunvelyofas,<br />

maSin rodesac <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T muSaobisas aseTi moTxovna ar arsebobs.<br />

2. in<strong>for</strong>maciis Segrovebis <strong>meTodebi</strong> aRwerili unda iyos programis daskvniT<br />

nawilSi. aq aRiniSneba, kvlevis romel meTodebs aniWeben upiratesobas<br />

gamokvlevis organizatorebi, da ratom. garda amisa, mizanSewonilia specialur<br />

danarTSi moyvanili iqnes yvela is kvleviTi instrumenti (kiTxvebi,<br />

instruqciebi da sxva), romlebic gamoyenebuli iqneba gamokvlevis Catarebisas.<br />

davalebebi:<br />

1. moifiqreT 5 <strong>socialur</strong>i problema, romelTa Seswavlac mizanSewonilad<br />

migaCniaT <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT.<br />

2. SeadgineT gamokvlevis programa TqvenTvis saintereso <strong>socialur</strong>i<br />

fenomenis empiriulad Seswavlis mizniT; dagegmeT am fenomenis Seswavla<br />

romelime <strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebiT.<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. iago kaWkaWiSvili. 1998. “konkretuli sociologiuri kvlevis meTodologia.”<br />

// sociologiuri kvlevis <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: Tbilisis universitetis<br />

gamomcemloba. gv. 22-44.<br />

2. В. Ядов. Социологическое исследование: методология, программа, методы. Изд-во<br />

«Самарский университет», 1995. С. 42-80.<br />

3. Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, CA:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 281-311 (Chapter 10. “Qualitative Filed Research”).<br />

4. Howard S. Becker. 2001. “The Epistemology of Qualitative Research.” Pp. 317-330 in: Robert M.<br />

Emerson, ed. Contemporary Field Research. Perspectives and Formulations. Second Edition.<br />

Prospect Heights, Ill.: Waveland Press.<br />

5. Herbert Blumer. 1998 [1969]. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. Englewood<br />

Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. Pp. 1-60.<br />

6. Michael Burawoy. 1991. “The Extended Case Method.” Pp. 271-287 in: Michael Burawoy et al.<br />

1991. Ethnography Unbound. Power and Resistance in the Modern Metropolis. Berkley:<br />

University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

7. W. Lawrence Neuman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 363-401 (Chapter 13. “Field Research”).<br />

8. Isadore Newman and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research Methodology.<br />

Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University Press. Pp. 1-26.<br />

9. James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. Pp. 3-<br />

16 (Chapter 1. “Ethnography and Culture”).<br />

10. Anselm Strauss and Juliet Corbin. 1998. Basics of Qualitative Research. Techniques and<br />

Procedures <strong>for</strong> Developing Grounded Theory. Second Edition. Thousand Oaks: Sage<br />

Publications. Pp. 3-14 (Chapter 1. “Introduction”).<br />

15


Tema 2.<br />

siRrmiseuli interviu<br />

rogorc cnobilia, interviu in<strong>for</strong>maciis Segrovebis erT-erTi yvelaze<br />

farTod gavrcelebuli saSualebaa, da es mxolod <strong>socialur</strong> mecnierebebTan<br />

dakavSirebiT rodia swori. Tanamedrove dasavlur sazogadoebas rigi mkvlevrebisa<br />

“intervius sazogadoebas” uwodebs 17 — mosaxleobis interviuirebis sxvadasxva<br />

<strong>for</strong>ma imdenadaa gavrcelebuli, rom interviu yoveldRiuri cxovrebis<br />

nawilad iqca. arsebobs intervius mravali saxeoba; maT Soris gvxvdeba iseTebi,<br />

romlebic mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisagan. sayovelTao aRwerac da<br />

Jurnalisturi preskonferenciac intervius nairsaxeobebia.<br />

interviuersa da respondents Soris urTierTobis <strong>for</strong>mis safuZvelze gamoiyofa<br />

pirispiri, satelefono da safosto interviu. intervius xangrZlivoba<br />

mniSvnelovnadaa damokidebuli imaze, Tu rogori tipis interviusTan gvaqvs<br />

saqme: satelefono intervius xangrZlivoba SeiZleba 5 wuTs ar aRematebodes,<br />

xolo e.w. “cxovrebis istoria” SeiZleba ramdenime dRes gagrZeldes.<br />

Tavisi struqturisa da kiTxvebis tipidan gamomdinare, interviu SeiZleba<br />

iyos struqturirebuli; nawilobriv struqturirebuli da arastruqturirebuli.<br />

masobrivi gamokiTxvis Catarebisas gamoiyeneba struqturirebuli interviu,<br />

romelic kiTxvarze dayrdnobiT warimarTeba da saSualebas gvaZlevs, maqsimalurad<br />

<strong>for</strong>malizebulad warvmarToT ramdenime aTasi interviu. eTnografiuli<br />

kvlevis Catarebisas, gansakuTrebiT, kvlevis sawyis etapze, gamoiyeneba arastruqturirebuli<br />

interviuebi, romlebic exmareba mkvlevars, Seiqmnas saerTo<br />

warmodgena kvlevis obieqtebis Sesaxeb. intervius orive am saxeobasTan SedarebiT,<br />

siRrmiseuli interviu, romelic <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis erT-erTi “savizito<br />

baraTia”, Zalze gansxvavebul tips warmoadgens da e.w. nawilobriv struqturirebuli<br />

interviuebis ricxvs ganekuTvneba, anu ikavebs Sualedur pozicias<br />

struqturirebul da arastruqturirebul interviuebs Soris. rogorc am meTodis<br />

erT-erTi wamyvani specialisti robert vaisi aRniSnavs, siRrmiseul intervius<br />

mravali saxeliT moixsenieben, romelTa Sorisaa: “Tavisufali interviu”,<br />

“naratiuli interviu”, “fokusirebuli interviu”, “biografiuli interviu” da<br />

sxv. 18 Tavad vaisi am meTods “Tvisebriv intervius” uwodebs. misi azriT, Tumca<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> interviu sxvaTa azris Seswavlis “bunebrivi saSualebaa, is jer kidev<br />

ar aris saTanadod damkvidrebuli <strong>socialur</strong>i kvlevebis samyaroSi, rom erTi<br />

saxeliT moixseniebodes” 19 .<br />

siRrmiseuli interviu da misi nairsaxeobebi gamoiyeneba ara mxolod <strong>socialur</strong><br />

mecnierebebSi, aramed, agreTve, mraval monaTesave dargSi: JurnalistikaSi,<br />

kriminalistikaSi, boigrafiul mecnierebaSi, marketingSi da sxv. gansxvavebuli<br />

midgomebis miuxedavad, yvela am SemTxvevaSi am meTods aerTianebs is garemoeba,<br />

rom is miznad isaxavs respondentebisagan detaluri, Rrma da Tanamimdevruli<br />

in<strong>for</strong>maciis miRebas maTi cxovrebiseuli gamocdilebis Sesaxeb, romlis<br />

safuZvelzec SesaZlebeli gaxdeba garkveuli sazogadoebrivi kanonzomierebebis<br />

dadgena, zog SemTxvevaSi ki — saerTo xasiaTis daskvnebis gakeTeba. 20<br />

xSirad gamoiyofa siRrmiseuli intervius Semdegi fazebi: preinterviu,<br />

kerZod interviu da postinterviu. yovel maTgans Tavisi funqcia aqvs.<br />

preintervius mTavari mizania kontaqtis damyareba respondentTan. swored<br />

preintervius dros unda avuxsnaT mas gamokvlevis mizani da is, Tu rogor iqna<br />

arCeuli respondentad konkretulad es pirovneba; davarwmunoT igi intervius<br />

anonimurobaSi da aucileblad vTxovoT nebarTva, CaviweroT interviu audio- an<br />

17 ix., magaliTad: Jaber F. Gubrium and James A. Holstein. 2002. “From Individual Interview to the<br />

Interview Society,” pp. 3-32 in: Handbook of Interview Research: Context and Method. Ed. by Jaber F.<br />

Gubrium. Thousand Oaks: Sage Publications.<br />

18<br />

zogi qarTveli mkvlevari am meTods “CaRrmavebul intervius” uwodebs.<br />

19 Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview Studies. New<br />

York: Free Press. P. 208.<br />

20 Ibid. P. 210.<br />

16


videofirze.<br />

kerZod interviu warmoadgens kiTxva-pasuxis gacvlis process interviuersa<br />

da respondents Soris, romlis msvlelobaSic mkvlevari iRebs misTvis saWiro<br />

in<strong>for</strong>macias. qvemoT detalurad visaubrebT interivus am nawilis Sesaxeb.<br />

da bolos, postinterviu respondentisa da interviueris damSvidobebis<br />

procesia, magram amasTan rig damatebiT funqciasac asrulebs. swored<br />

postintervius dros SeiZleba molaparakebuli iqnes Semdgomi Sexvedris<br />

SesaZlebloba, Tu gamokvlevis programa aseT Sexvedras iTvaliswinebs; gadaeces<br />

respondents saCuqari an fuladi anazRaureba gamo<strong>kvlevaSi</strong> monawileobisaTvis,<br />

Tu es winaswar iyo molaparakebuli, da sxv.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

Tumca, erTi SexedviT, siRrmiseuli interviu waagavs Tavisufal saubars<br />

mkvlevarsa da respondents Soris, es ase ar aris, da warmatebuli intervius<br />

Catarebas mTeli rigi profesiuli unar-Cvevebis daufleba da sakmaod mdidari<br />

praqtikuli gamocdileba ganapirobebs — es aris meTodi, romelSi daxelovnebac<br />

mxolod misi gamoyenebis procesSia SesaZlebeli.<br />

siRrmiseuli intervius mizania, gavigoT respondentebis maqsimalurad detaluri<br />

mosazrebebi Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT; amitom “rogor?” da "ratom?"<br />

kiTxvebi yvelaze xSiri da sasargebloa am tipis interviuSi. ara nakleb xSirad<br />

aqvs adgili Txovnas respondentisadmi, dawvrilebiT agviRweros esa Tu is<br />

SemTxveva Tavisi cxovrebidan da misi STabeWdilebebi, misi reaqcia am Sem-<br />

TxvevasTan dakavSirebiT; misi damokidebuleba garkveuli xalxis an movlenebisadmi,<br />

mis mier CvenTvis saintereso movlenebis Sefaseba.<br />

robert vaisi ganixilavs siRrmiseul intervius rogorc interviuersa da<br />

respondents Soris TanamSromlobis process, romlic drosac orive monawiles<br />

erTi mizani amoZravebs — esaa axali in<strong>for</strong>maciis warmoeba kvlevis TemasTan<br />

dakavSirebiT. metic, misi TqmiT, am TanamSromlobaSi interviueri “is instrumentia,<br />

romlis saSualebiTac respondenti mogviTxrobs Tavis ambavs” 21 . amitom<br />

interviueri arasodes ar unda Seecados, srulad akontrolos intervius<br />

msvlelobis procesi — piriqiT, man unda misces respondents saSualeba, rac<br />

SeiZleba meti ilaparakos Tavisi cxovrebis Sesaxeb, Tumca, ra Tqma unda,<br />

valdebulia uzrunvelyos, rom saubarma ar gadauxvios kvlevis Temas; mxolod<br />

ukanasknel SemTxvevaSi SeuZlia interviuers, gamoiyenos Tavisi Zalaufleba da<br />

Seitanos cvlileba intervius msvlelobaSi, Tumca man es rbilad unda gaakeTos.<br />

rogorc h.r.bernardi aRniSnavs, “Tqven agebT pasuxs imaze, rom saubari<br />

fokusirebuli iyos [kvlevis Temaze], magram saSualebas aZlevT respondents,<br />

gansazRvros saubris Sinaarsi. mieciT mas ufleba, mogawodoT in<strong>for</strong>macia,<br />

romelic, misi azriT, mniSvnelovania” 22 .<br />

mniSvnelovania aRvniSnoT, rom siRrmiseul intervius, rogorc wesi, atarebs<br />

ara daqiravebuli interviueri, romelsac ara aqvs miRebuli monawileoba<br />

kvlevis dagegmvis procesSi, aramed Tavad mkvlevari, romelic muSaobda<br />

gamokvlevis programis Sedgenaze, winaswar Seiswavla <strong>socialur</strong>i problema,<br />

romelsac interviu exeba. 23 “iyo kargi interviueri, niSnavs icode, Tu ra saxis<br />

in<strong>for</strong>maciaa saWiro kvlevisaTvis da Segwevdes unari, daexmaro respondents<br />

mogvces es in<strong>for</strong>amcia” 24 , — aRniSnavs robert vaisi.<br />

21 Ibid. P. 65.<br />

22 H. Russel Bernard. 2002. Reseach Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches. Third<br />

edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. P. 209.<br />

23<br />

es yovelTvis ase ar aris dasavleTis qveynebis Tanamedrove kvleviT praqtikaSi, sadac<br />

miRebulia interviuerebis daqiraveba ara mxolod raodenobrivi, aramed, agreTve<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> interviuebis Catarebis mizniT. miuxedavad amisa, am saleqcio kursSis farglebSi<br />

Cven ufro mizanSewonilad migvaCnia, rom siRrmiseuli interviu Tavad<br />

mkvlevarma Caataros, da am leqciaSi terminebi “mkvlevari” da “interviueri” ixmareba<br />

rogorc sinonimebi.<br />

24 Robert S. Weiss. Op cit. P. 66.<br />

17


siRrmiseuli intervius Catarebis mizniT, mkvlevari ar amzadebs struqturirebul<br />

kiTxvars — magram mas yovelTvis aqvs Sedgenili savaraudo kiTxvebis da<br />

maTi sasurveli Tanamimdevrobis werilobiTi monaxazi, romelic emyareba<br />

intervius procesSi gansaxilveli Temebisa da sakiTxebis winaswar Seswavlas. am<br />

monaxazs sadiskusio gegma ewodeba. sadiskusio gegma mkvlevris samuSao instrumentia,<br />

romelic gvexmareba vakontroloT intervius procesi, ar gamovtovoT<br />

mniSvnelovani sakiTxebi da maqsimaluri in<strong>for</strong>macia miviRoT respondentisgan<br />

CvenTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb. 25<br />

sadiskusio gegmis momzadeba aucilebelia, Tu gvinda miviRoT sando<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> monacemebi, rac SemdgomSi saSualebas mogvcems, SevadaroT sxvadasxva<br />

intervius Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>macia. amave mizniT, gansaxilveli Temebis<br />

Tanamimdevroba intervius dros sasurvelia ucvleli iyos, Tumca dasaSvebia<br />

garkveuli variaciebi. mainc, ar aris sasurveli, rom winaswar SemuSavebuli gegmisagan<br />

gadaxveva, kiTxvebis <strong>for</strong>mulirebisa da Tanamimdevrobis Secvla Zalian<br />

xSiri da/an radikaluri iyos.<br />

siRrmiseuli intervius mTavari Rirseba isaa, rom is saSualebas gvaZlevs<br />

rogorc Cven, mkvlevrebs, aseve respondentebs uSualod intervius msvlelobisas<br />

wamovwioT an ganvaviTaroT axali Temebi, romlebic aqtualuria gamokvlevisaTvis,<br />

magram sxvadasxva mizezis gamo ar iqna winaswar gaTvaliswinebuli<br />

kvlevis dagegmvis etapze. uSualod intervius procesSi wamoWrili axali<br />

Temebis ganviTareba SesaZlebeli xdeba, ramdenadac sadiskusio gegma ar<br />

moiTxovs, zedmiwevniT zustad davicvaT iq dasmuli kiTxvebis <strong>for</strong>mulireba da<br />

Tanamimdevroba, aramed garkveul Tavisuflebas gvaniWebs. swored es garemoeba<br />

ganapirobebs imas, rom, rogorc zemoT aRvniSneT, siRrmiseuli interviu<br />

nawilobriv struqturirebuli interviuebis ricxvs ganekuTvneba.<br />

siRrmiseuli interviu ZiriTadad “Ria” kiTxvebze dayrdnobiT warimarTeba,<br />

anu iseT kiTxvebze, romlebic ar sTavazoben respondentebs pasuxis SesaZlo<br />

variantebs. aseT kiTxvebze pasuxis gacemisas respondentebs sruli Tavisufleba<br />

eniWebaT sakuTari azris gamoxatvisas, mkvlevari aranairad ar “ubiZgebs” maT<br />

garkveuli kategoriis pasuxebisaken, amitom iTvleba, rom aseTi kiTxvebi gansakuTrebiT<br />

mizanSewonilia iseTi Temebis Seswavlis mizniT, romlebic SedarebiT<br />

naklebadaa Seswavlili, da am Temebisa da sakiTxebis ufro Rrmad Seswavlis<br />

saSualebas gvaZlevs. “daxuruli” kiTxvebi, romlebic Zalian gavrcelebulia<br />

raodenobriv kvlevebSi, TiTqmis ar gvxvdeba siRrmiseul interviuSi.<br />

sirRmiseuli interviu warmatebulia maSin, rodesac mkvlevarma miiRo<br />

mdidari da detaluri in<strong>for</strong>macia sakvlev sakiTxTan dakavSirebiT. aseTi<br />

in<strong>for</strong>amciis miRebaSi mas xSirad exmareba moTxovna, daakonkretebinos respondents<br />

misi pasuxebi. Tu respondenti yveba Tavisi gamocdilebis Sesaxeb, magram<br />

Zalian zogadad ganixilavs mas, interviueri aucileblad unda Caeros saubarSi<br />

da sTxovos mas, daakonkretos esa Tu is detali. magaliTad, SeiZleba dausvas<br />

aseTi kiTxva: “rogor ganviTarda bolo aseTi SemTxveva?” an “rodis moxda es<br />

ambavi bolos?” 26 rac ufro vrcel in<strong>for</strong>macias viRebT respondentis gamocdilebis<br />

Sesaxeb, miT ufro meti masala gveqneba dasamuSaveblad da miT ufro<br />

metia imis albaToba, rom kvleva warmatebuli iqneba.<br />

siRrmiseuli intervius dros mizanSewonilia, interviuerma Zalian cota<br />

ilaparakos; rogorc wesi, rac ufro uwyvetia respondentis Txroba, miT ufro<br />

warmatebulia interviu.<br />

siRrmiseuli intervius xangrZlivoba damokidebulia gamokvlevis tipze<br />

da/an Temaze, magram nebismier SemTxvevaSi is sul cota 1 — 1,5 saaTs grZeldeba da<br />

iSviaTad grZeldeba 3 saaTze mets. ra Tqma unda, intervius mizania respondentisgan<br />

in<strong>for</strong>maciis miReba da, Teoriulad, rac met in<strong>for</strong>macias miviRebT<br />

misgan, miT ukeTesi iqneba, magram praqtikaSi SeuZlebelia, saubari usasrulod<br />

gagrZeldes. amitom mkvlevris profesionalizmis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

maCvenebelia, droulad “gamoicnos” is pasuxebi da gadaxvevebi, romlebic<br />

25<br />

am leqciis Semdeg (magaliTi #1) moyvanilia siRrmiseuli intervius sadiskusio gegmis<br />

magaliTi.<br />

26 Robert S. Weiss. Op. cit. Pp. 74-76.<br />

18


zedmeti an usargebloa am konkretuli gamokvlevis problemis Seswavlis<br />

TvalsazrisiT, da iswavlos respondentis Tavazianad gaCumeba da saubris<br />

msvlelobis Secvla saWiro mimarTulebiT.<br />

iTvleba, rom siRrmiseuli intervius meTodiT ganxorcielebuli erTi gamokvlevis<br />

farglebSi sakmarisia 20-30-dan 50-60-mde siRrmiseuli intervius<br />

Catareba 27 , raTa miRebuli iqnes sakmarisi da sando empiriuli monacemebi. saerTo<br />

rCeva interviuebis raodenobasTan dakavSirebiT aseTia: interviuebis Catareba<br />

unda Sewydes maSin, rodesac axali interviuebis msvlelobaSi miRebuli<br />

in<strong>for</strong>macia meordeba, axali in<strong>for</strong>macia umniSvnelo da periferiuli xasiaTisaa<br />

da aRar amdidrebs Cvens codnas Sesaswavli sakiTxis Sesaxeb, Sesabamisad,<br />

damatebiTi interviuebis Catareba aRar aris gamarTlebuli 28 . masobrivi gamokiTxvis<br />

dros gamokiTxul aTasobiT respondentTan SedarebiT es ricxvi<br />

SeiZleba Zalian mcired mogveCvenos, magram nu daviviwyebT, rom yoveli aseTi<br />

intervius dros Cawerili saubris qaRaldze gadatanas (“gaSifvras”) sul cota 6-<br />

8 saaTi dasWirdeba, ris Sedegadac miviRebT 20-ze meti gverdis moculobis<br />

teqsts (“transkripts”); yvela interviu damuSavebuli da gaanalizebuli unda<br />

iqnes. es Zalze Sromatevadi samuSaoa.<br />

Znelia CamovayaliboT zusti wesebi, romelTa Tanaxmadac xdeba respondentebis<br />

SerCeva siRrmiseuli interviusaTvis. iseve rogorc saerTod <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>T muSaobisas, aq arasodes ara gvaqvs saqme reprezentatul SerCevasTan.<br />

respondentebis SerCeva xdeba gamokvlevis miznidan gamomdinare, im moTxovnebis<br />

gaTvaliswinebiT, romlebsac mkvlevars gamokvlevis amocana karnaxobs. Cveulebriv<br />

saqme gvaqvs erTi da igive <strong>socialur</strong>i jgufis warmomadgenlebTan, an<br />

xalxTan, romlebsac miRebuli aqvs garkveuli gamocdileba — magaliTad, Tu<br />

SeviswavliT warmatebul biznes-karieras, unda davukavSirdeT warmatebul<br />

biznesmenebs; Tu gamokvlevis Temaa bavSvebis aRzrdasTan dakavSirebuli saerTo<br />

problemebi, maSin <strong>kvlevaSi</strong> monawileoba axalgazrda mSoblebma unda miiRon; Tu<br />

gamokvlevis Temaa migracia, unda CavataroT interviu migrantebTan; Tu gamokvleva<br />

umaRlesi saswavleblebis problemebs exeba, unda moviwvioT studentebi<br />

da/an profesor-maswavleblebi, da a.S. 29<br />

siRrmiseuli intervius Catareba yovelTvis winaswar SeTanxmebulia respondentTan<br />

da tardeba aseve winaswar SeTanxmebul adgilas — es SeiZleba iyos<br />

respondentis saxli, misi samsaxuri an mkvlevris ofisi. aseTi interviu arasodes<br />

ar tardeba quCaSi an sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi, rogorebicaa kafe,<br />

biblioTeka da sxv. siRrmiseuli interviu tardeba pirispir mkvlevarsa da<br />

respondents Soris; sxva pirTa daswreba akrZalulia. vinaidan amis miRweva<br />

sakmaod Znelia respondentis ojaxSi, siRrmiseuli intervius Catareba ufro<br />

mizanSewonilia mkvlevris ofisSi, sadac daculi iqneba simSvide da intervius<br />

CatarebisaTvis xelsayreli sxva pirobebi.<br />

siRrmiseuli intervius diqtofonze Cawera aucilebelia misi Semdgomi analizis<br />

mizniT. es moTxovna damatebiT pasuxismgeblobas akisrebs mkvlevars<br />

rogorc teqnikuri TvalsazrisiT (teqnikuri aRWurvilobis momzadeba, misi<br />

gamarTulad muSaobis uzrunvelyofa), aseve eTikuri TvalsazrisiTac (respondentebis<br />

konfidencialobis dacva).<br />

siRrmiseuli intervius specipikuri saxeobebi<br />

siRrmiseuli interviu <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Zalze gavrcelebuli meTodia, da<br />

gasakviri ar aris, rom misi gamoyenebis manZilze SemuSavebuli iqna misi ramdenime<br />

nairsaxeoba. biografiul-naratiuli interviu da “cxovrebis istoria”, iseve<br />

27 SesaZloa, yvela am intervius damuSaveba ver moxerxdes, vinaidan respondentebs Soris<br />

SeiZleba Segvxvdes adamianebi, romlebic ver moaxerxeben Tavisi azris sakmaod<br />

vrclad Camoyalibebas. Tumca, siRrmiseuli interviuebis Catarebis dros aseTi ram<br />

SedarebiT iSviaTad xdeba, vinaidan yvela respondenti, rogorc wesi, individualurad<br />

aris xolme SerCeuli, da SerCevis erT-erTi moTxovna swored maTi lingvistikuri<br />

komunikaciis maRali donea.<br />

28 Robert S. Weiss. Op. cit. P. 21.<br />

29 ix. Robert S. Weiss. Op. cit.<br />

19


ogorc fokus-jgufi, romlis Sesaxebac Semdeg leqciaze visaubrebT, SeiZleba<br />

ganvixiloT rogorc siRrmiseuli intervius nairsaxeobebi — Tumca maT sakmaod<br />

specifikuri Tvisebebi gaaCnia, samive es meTodi Tavisi ZiriTadi maxasiaTeblebiT<br />

siRrmiseuli intervius analogiuria.<br />

“cxovrebis istoria” iTvaliswinebs respondentis cxovrebis dawvrilebiT<br />

aRweras. siRrmiseuli interviusagan gansxvavebiT, es aris arastruqturirebuli<br />

interviu, romelic ar moiTxovs sadiskusio gegmis SemuSavebas da romlis<br />

Catarebis procesSic mkvlevris roli xSirad mxolod msmenelis rols utoldeba<br />

— is sTxovs respondents, mouyves mas Tavisi cxovrebis Sesaxeb, da misi Semdgomi<br />

Careva Txrobis procesSi Zalian umniSvneloa, rogorc wesi, mxolod Txrobis<br />

fokusirebis an qronologiis dacvis mizniT xdeba.<br />

“cxovrebis istoriis” meSveobiT SeiZleba Seswavlili iqnes, magaliTad, migraciis<br />

gavlena adamianis cxovrebaze da axal kulturul garemoSi adaptaciis<br />

sirTuleebi. intervius msvlelobaSi miRebuli in<strong>for</strong>maciis gamdidrebis mizniT<br />

mkvlevarma SeiZleba gamoiyenos piradi dokumentebi, rogorebicaa werilebi,<br />

dRiurebi, fotosuraTebi da sxv.<br />

Tumca misi saxeliT Tu vimsjelebT, es meTodi TiTqos respondentis mTeli<br />

cxovrebis momcvelia, es ase ar aris. cxovrebis periodi, romelsac kvlevis<br />

procesSi SeviswavliT, Zalauneburad SerCeviTia; aseT SemTxvevaSic ki interviu<br />

Zalian xangrZlivia da SeiZleba ramenime dRis ganmavlobaSi gagrZeldes (aseT<br />

SemTxvevebSi, ra Tqma unda, saubari mTeli dRe ar mimdinareobs, magram ramdenime<br />

dRis manZilze mkvlevari da interviueri ramdenime saaTs saubroben).<br />

“cxovrebis istoriis” meTodis erT-erTi umniSvnelovanesi upiratesoba<br />

gamoixateba sxvadasxva pirovnebebis istoriebis Sedarebis da garkveuli <strong>socialur</strong>i<br />

kanonzomierebebis Ziebis SesaZleblobaSi. amitom es meTodi farTod<br />

gamoiyeneba sociologiaSi, fsiqologiaSi, fsiqiatriaSi, kriminalistikaSi.<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi gamoiyeneba “cxovrebis istoriis” ramdenime saxeoba,<br />

kerZod, amerikuri kvleviTi tradiciisaTvis damaxasiaTebeli “cxovrebis istoria”<br />

da biografiul-naratiuli interviu, romelic farTod gamoiyeneba evropeli<br />

(upirveles yovlisa, germaneli) mkvlevrebis mier. amerikul sociologiaSi<br />

es meTodi saTaves iRebs Cikagos skolis warmomadgenlebis uiliam Tomasis da<br />

florian znaneckis klasikuri gamokvlevidan “poloneli glexi evropasa da amerikaSi”<br />

(1918) da kli<strong>for</strong>d r. Sous “jek roleris” cxovrebis aRweraSi (1930). 1930-<br />

iani wlebidan interesi am meTodisadmi Sesustda, magram 1960-anebSi kvlav<br />

gaZlierda.<br />

“cxovrebis istoriis” gamoyenebisadmi ori midgoma gamoirCeva:<br />

tradiciuli, romelic miznad isaxavs respondentis cxovrebis obieqtur<br />

aRweras da gamoirCeva interesiT imisadmi, Tu ra asaxva pova mis cxovrebaSi<br />

farTo <strong>socialur</strong>ma procesebma, ra gavlena iqonies maT Cveulebrivi adamianis<br />

cxovrebaze. aseTi midgoma gvexmareba, SeviswavloT <strong>socialur</strong>i procesebis<br />

subieqturi Sefasebebi, gavamaxviloT yuradReba <strong>socialur</strong> procesebsa da<br />

individualur cxovrebas Soris arsebul kavSirze, SevafasoT <strong>socialur</strong>i<br />

cvlilebebis mniSvneloba, da sxv. am konteqstSi es meTodi xSirad gamoiyeneba<br />

axali <strong>socialur</strong>i fenomenebis Seswavlis mizniT, raTa Sevsebuli da<br />

gamdidrebuli iqnes mkvlevrebis xelT arsebuli statistikuri masala.<br />

SedarebiT axali midgoma miznad isaxavs respondentis cxovrebiseuli gzis<br />

interpretacias da/an aseTi interpretaciis SesaZlo gzebis Seswavlas, ris<br />

Sedegadac es midgoma fsiqologias uaxlovdeba.<br />

amerikelma sociologma geil kligmanma (Gail Kligman) “cxovrebis istoriis”<br />

gamoyenebiT Seiswavla rumineli qalebis reproduqciuli janmrTelobis problemebi<br />

CauSeskus reJimis dros, rodesac eris gamavlebis iZulebiTi politika<br />

tardeboda. am politikas tragikuli Sedegebi hqonda qalebis janmrTelobisa da<br />

TviT sicocxlisTvisac ki, vinaidan rTuli ekonomikuri pirobebi qalebs xSirad<br />

ubiZgebda aralegaluri abortebi gaekeTebinaT, romlebic arakvalificiurad<br />

keTdeboda, ris gamoc maT mravali qalis sicocxle Seewira. 30<br />

30 ix. Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu's Romania.<br />

Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

20


“cxovrebis istoriis” analogiurad, biografiul-naratiuli interviuc<br />

respondentis cxovrebiseuli gamocdilebis Seswavlas isaxavs miznad; esec<br />

arastruqturirebuli interviua, romlis msvlelobaSic interviueri minimalurad<br />

ereva saubarSi, vinaidan am tipis intervius erT-erTi mTavari mizani<br />

Txrobis spontanurobis uzrunvelyofaa. am intervius ZiriTadi gansxvaveba<br />

“cxovrebis istoriisagan” imaSi gamoixateba, rom biografiul-naratiul interviuSi<br />

ufro meti yuradReba eTmoba Tavad respondentis Sefasebebis Seswavlas<br />

mis cxovrebaSi mimdinare procesebTan dakavSirebiT, rac, rogorc am meTodis<br />

Teoretikosebi varaudoben, saSualebas gvaZlevs gansakuTrebulad Rrmad<br />

SeviswavloT am procesebis roli adamianis cxovrebaSi. 31<br />

respondentTa gulaxdilobis gamomwvevi meTodikebi<br />

siRrmiseuli intervius warmatebis upirveles sawindars warmoadgens<br />

interviuersa da respondents Soris iseTi urTierTobis damyareba, romelic<br />

respondentis gulwrfelobas gamoiwvevs. aseTi urTierTobis winapirobaa<br />

mkvlevris WeSmariti interesi respondentis cxovrebisadmi, araSefasebiTi<br />

damokidebuleba misi gamocdilebis an misi azrebisadmi da misi unari daarwmunos<br />

respondenti, rom intervius Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>macia mxolod kvleviTi<br />

amocanebisTvis iqneba gamoyenebuli.<br />

amasTan, arsebobs specialuri profesiuli meTodikebi, romlebic gvexmareba,<br />

gamoviwvioT respondentis meti gulwrfeloba da miviRoT misgan meti in<strong>for</strong>macia,<br />

vidre is Tavidan apirebda gaemJRavnebina CvenTvis. es meTodikebi xSirad moixsenieba<br />

rogorc “zondirebis” saSualebebi (“probing”); maTi meSveobiT Cven vubiZgebT respondents,<br />

daasrulos azri, romelic bolomde ar ganumartavs, an agvixsnas is, rasac<br />

mxolod gakvriT Seexo. zondireba gansakuTrebiT mniSvnelovania iseT SemTxvevebSi,<br />

rodesac respondentebi aRiqvamen gamokvlevis Temas rogorc Zalze rTuls an<br />

saTuTs, da amis gamo SeiZleba Tavi Seikavon detaluri da gulwrfeli pasuxebisagan.<br />

qvemoT ganvixilavT respondentebis gulaxdilobis gamomwvev ramdenime<br />

meTodikas — “siCumes”, “eqos” da “ganacxads”; mniSvnelovania, rom maTi gamoyenebis<br />

dros interviueri ar ereva saubarSi, Sesabamisad, ar axdens gavlenas<br />

respondentebis pasuxebze.<br />

1) siCume. imis magivrad, rom saubris dros warmoqmnili pauzis dros<br />

mkvlevarma morigi kiTxva dasvas, is agrZelebs Cumad jdomas. xSirad xdeba, rom<br />

aseT situaciaSi respondenti Tavs uxerxulad grZnobs, amitom gadawyvets, Tavad<br />

Seavsos siCume, agrZelebs saubars, Tan ambobs mets, vidre Tavidan apirebda.<br />

es meTodika Zalian misasalmebelia im TvalsazrisiTac, rom is neitraluria,<br />

mkvlevari arafers ambobs, ar svams damatebiT kiTxvebs, Sesabamisad, gamoricxulia,<br />

raime gavlena iqonios respondentis pasuxze.<br />

amasTan, aRsaniSnavia, rom am meTodikis warmatebiT gamoyeneba Zalze rTulia,<br />

vinaidan aq ar SeiZleba gadaWarbeba — SeiZleba isec moxdes, rom respondenti<br />

aRar apirebs arafris Tqmas; aseT SemTxvevaSi Camovardnili siCume SeiZleba uxerxuli<br />

gaxdes. mkvlevars unda Seswevdes unari, droulad auRos alRo situacias<br />

da gadawyvitos, gaagrZelos siCume Tu droulad gadavides morig kiTxvaze.<br />

2) eqo Zalze neitraluri da nakleb sarisko meTodikaa, romelic ar iwvevs<br />

intervius mimarTulebis Secvlas. im SemTxvevaSi, rodesac respondentma daasrula<br />

pasuxi raime kiTxvaze, magram mkvlevari ar aris maincdamainc kmayofili<br />

miRebuli pasuxiT, mas SeuZlia ubralod nela gaimeoros respondentis mier<br />

naTqvami bolo sityva an fraza. didia imis albaToba, rom respondenti<br />

daubrundeba Sewyvetil Temas da ufro srul in<strong>for</strong>macias mogvawvdis.<br />

3) ganacxadi. es meTodika gansakuTrebiT mgrZnobiare, daxurul Temebze<br />

saubrisas gamoiyeneba, rodesac respondentebs euxerxulebaT saubari an ar<br />

undaT, raime jgufuri saidumlo “gascen”. ganacxadis teqnikis gamoyenebisas<br />

mkvlevari iqceva ise, TiTqos man ukve icis yvelaferi, rac am sakiTxTanaa<br />

dakavSirebuli, da Tavisuflad saubrobs respondentTan “daxuruli” an “akrZa-<br />

31 Gabriele Cappai. 2000. Fra realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed identità nelle<br />

società multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag.<br />

21


luli” detalebis Sesaxeb. amis Sedegad respondents uCndeba grZnoba, rom<br />

yvelaferi isedac cnobilia, am TemasTan dakavSirebiT aRaraferia dasamali, da<br />

is ufro gulaxdili xdeba, mosalodnelia gacilebiT meti gviTxras, vidre sxva<br />

SemTxvevaSi ityoda, vinaidan rac ufro gaTviTcnobierebuli miaCnia mkvlevari<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT, miT ufro uadvildeba laparaki. is gabedulad<br />

grZnobs Tavs, vinaidan Tvlis, rom araviTari saidumlo ar gaucia — mkvlevarma<br />

isedac icoda yvelaferi.<br />

miuxedavad imisa, rom es meTodika SeiZleba Zalze efeqturi iyos, misi<br />

gamoyenebis SemTxvevaSi yovelTvis unda vifiqroT respondentis interesebze da ar<br />

davarRvioT eTikis elementaruli normebi. rac ufro gulaxdilia respondenti<br />

CvenTan saubrisas, miT metia Cveni pasuxismgebloba imasTan dakavSirebiT, rom<br />

mogvianebiT man ar inanos, rom dagvTanxmda interviuze. swored Cven varT<br />

pasuxismgeblebi, agreTve, imaze, Tu rogor iqneba gamoyenebuli intervius msvlelobaSi<br />

miRebuli in<strong>for</strong>macia. aris SemTxvevebi, rodesac ukeTesic aris, SevaCeroT<br />

respondenti da ar vaTqmevinoT is, ris Tqmasac is, SesaZloa, ukve apirebda. 32<br />

“zondireba” SeiZleba iyos arasruli an sruli. s.belanovskis mohyavs sruli<br />

zondirebis aseTi magaliTi:<br />

interviueri: Tavis tkivilis ra wamlebi iciT?<br />

respondenti: aspirini, analgini, piramidoni. da citramoni.<br />

interviueri: (siCume.)<br />

respondenti: kidev, spazgani, da, Tu ar vcdebi, maqsigani. isini erTmaneTSi<br />

meSleba xolme.<br />

interviueri: kidev?<br />

respondenti: Svils panadols vaZlev xolme, amboben, is usafrTxoao...<br />

interviueri: hm.<br />

respondenti: a, gamaxsenda — kidev baralgini.<br />

interviueri: baralgini...<br />

respondenti: kidev, reklamaa xolme televiziiT, magram saxeli ar maxsovs,<br />

raRac wamali, romelsac ormagi moqmedeba aqvs.<br />

interviueri: kidev?<br />

respondenti: sxva araferi maxsendeba.<br />

interviueri: aRaraferi?<br />

respondenti: diax, veRarafers vixseneb. 33<br />

sruli zondireba mTavrdeba maSin, rodesac interviueri darwmundeba, rom<br />

respondents aRaraferi aqvs saTqmeli am sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

siRrmiseuli intervius Sedegebis damuSavebis SesaZleblobebi<br />

ar arsebobs unificirebuli midgoma <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebis damuSavebisadmi.<br />

ramdenadac TviTon es <strong>meTodebi</strong> araa <strong>for</strong>malizebuli, maTi Sedegebis damu-<br />

Savebis <strong>for</strong>malizaciac Zalian rTuli, zog SemTxvevaSi ki SeuZlebeli amocanaa.<br />

avtorebis umravlesoba xazs usvams, rom iseve rogorc nebismieri <strong>Tvisebrivi</strong><br />

monacemebis SemTxvevaSi, siRrmiseuli intervius (da misi nebismieri nairsaxeobis)<br />

Sedegebis damuSaveba ar aris kvlevis izolirebuli safexuri, aramed<br />

monacemTa analizi savele etapis dros, interviuebis Catarebis paralelurad<br />

iwyeba. kerZod, jeims spradlis Tanaxmad, analizi pirveli intervius dasrulebisTanave<br />

unda daiwyos, ramdenadac Catarebuli intervius Sedegebis gaanalizeba<br />

dagvexmareba, ukeT SevarCioT kiTxvebi Semdeg interviuebisaTvis. 34 amis<br />

sapirispirod, robert vaisi miiCnevs, rom naadrevia analizis dawyeba savele<br />

etapis damTavrebamde. 35<br />

ar SeiZleba ar vaRiaroT, rom <strong>Tvisebrivi</strong> analizi bevradaa damokidebuli<br />

mkvlevris individualur midgomaze; zog SemTxvevaSi, masze garkveul gavlenas<br />

32<br />

damatebiT aseTi meTodikebis Sesaxeb ix. H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in<br />

Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches. Pp. 210-217.<br />

33 С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М. С. 26.<br />

34 James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. P. 92.<br />

35 Robert S. Weiss. Op. cit. P. 151.<br />

22


axdens, agreTve interviuebis Sedegad Segrovebuli masalis specifika. miuxedavad<br />

amisa, SesaZlebelia gamovyoT ramdenime ZiriTadi midgoma <strong>Tvisebrivi</strong><br />

teqsturi in<strong>for</strong>maciis analizisadmi. esenia, magaliTad: naratiuli analizi,<br />

hermenevtikuli analizi, diskursuli analizi, kontent-analizi; interpretaciuli<br />

analizi; “dafuZnebuli Teoria” (grounded theory). yvela es analitikuri<br />

strategia kargad aqvs ganxiluli h.r.bernards. 36<br />

teqstis <strong>Tvisebrivi</strong> analizis TiTqmis yvela saxeoba moiTxovs in<strong>for</strong>maciis<br />

kodirebas anu mniSvnelovani Tematuri blokebis an elementebis gamoyofas<br />

respondentis monaTxrobSi. es analizis sawyisi etapia; swored kodirebis dros<br />

xdeba, rogorc wesi, sawyisi Teoriuli konstruqtebis gamoyofa.<br />

Tu adre kodireba “xeliT” xdeboda da mkvlevari yuradRebiT kiTxulobda<br />

yvela intervius transkripts, raTa aRmoeCina mniSvnelovani Temebi, kategoriebi<br />

an kanonzomierebebi, amJamad arsebobs ramdenime kompiuteruli programa,<br />

romelsac SeuZlia intervius transkriptebis kodireba 37 ; miuxedavad amisa, rigi<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebisa mainc “xeliT” muSaobas amjobinebs, Tumca mkvlevrebis<br />

axali Taoba xSirad kompiuterul programebs aniWebs upiratesobas.<br />

yvelaze ufro gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, <strong>Tvisebrivi</strong> monacemebis<br />

analizis saboloo mizania miRebuli Sedegebis safuZvelze Sesaswavli fenomenis,<br />

an misi romelime aspeqtis tipologizacia, anu <strong>socialur</strong>ad mniSvnelovani<br />

tipebis garkveuli klasifikaciis Seqmna. es xdeba respondentTa naambobze<br />

daydnobiT da, amave dros, mkvlevris analitikuri unaris gamoyenebiT,<br />

ramdenadac gamoyofili tipebi, rogorc wesi, Teoriuli abstraqciis Sedegia.<br />

bunebrivia, siRrmiseuli intervius, iseve rogorc yvela misi nairsaxeobis<br />

gamoyenebiT Catarebuli gamokvlevis Sedegad Cven ver davTvliT Sedegebs<br />

procentulad. am SemTxvevaSi Sedegebi gamoixateba ara ama Tu im maCveneblis<br />

gavrcelebis an misi gamovlenis sixSiris SefasebaSi, aramed garkveuli<br />

<strong>socialur</strong>i problemis Sefasebebis, mizezebis, kanonzomierebebis, gadalaxvis<br />

gzebis Sesaxeb in<strong>for</strong>maciis miRebaSi.<br />

siRrmiseuli intervius da misi analogiuri <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebiT<br />

Catarebuli kvlevebis Sedegebis warmodgena xdeba angariSis saxiT, sadac Zalze<br />

farTod gamoiyeneba citatebi Catarebuli interviuebidan, romlebic<br />

adasturebs mkvlevris mier gakeTebul daskvnebs.<br />

davalebebi:<br />

1. SeadgineT siRrmiseuli intervius sadiskusio gegma TqvenTvis<br />

saintereso Temaze.<br />

2. CaatareT 3 siRrmiseuli interviu (SeZlebisdagvarad — sxvadasxva <strong>socialur</strong>i<br />

da demografiuli maxasiaTeblebis mqone respondentebTan) Tqvens mier<br />

Sedgenili sadiskusio gegmis safuZvelze. samive interviu CawereT audiokasetaze.<br />

dawereT dawvrilebiTi angariSi imis Sesaxeb, Tu rogor warimarTa es<br />

interviuebi (SesaZlebeli iyo Tu ara intervius etapebis gamoyofa; ra<br />

reaqcia hqonda respondents Tqvens SekiTxvebze; ra sirTuleebs grZnobdiT<br />

intervius Catarebis procesSi da rogor gadalaxeT es sirTuleebi).<br />

3. gaSifreT Tqvens mier Catarebuli erT-erTi intervius audioCanaweri,<br />

romelic, Tqveni azriT, yvelaze warmatebulad warimarTa.<br />

36 H. Russel Bernard. Op. cit. Pp. 449-488.<br />

37 aseTi programebia, magaliTad, ATLAS.ti da NUD.IST.<br />

23


ekomendebuli literatura:<br />

1. С. Белановский. 2000. Глубокое интервью. М.: Никколо М.<br />

2. H. Russel Bernard. 2002. Reseach Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 206-220 (“Unstructured<br />

Interviewing”) and 449-488 (“Some Traditions of Text Analysis”).<br />

3. Gabriele Cappai. 2000. Fra realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed<br />

identità nelle società multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag.<br />

4. James A. Holstein and Jaber F. Gubrium. 1995. The Active Interview. Thousand Oaks: Sage<br />

Publications.<br />

5. Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu’s<br />

Romania. Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press. Pp. 148-205 (“Bitter Memories: The Politics of<br />

Reproduction in Everyday Life”).<br />

6. John Lofland and Lyn Lofland. 1995. Analyzing <strong>Social</strong> Settings: A Guide to Qualitative<br />

Observation and Analysis. Belmont, Calif.: Wadsworth. Pp. 78-89.<br />

7. James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston.<br />

8. Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview<br />

Studies. New York: Free Press.<br />

24


magaliTi #1<br />

axalgazrduli umuSevrobis problema saqarTveloSi<br />

sadiskusio gegma 38<br />

SeniSvnebi:<br />

rogorc es sadiskusio gegma gviCvenebs, kiTxvebis <strong>for</strong>mulireba ar aris<br />

mkacri, aramed SesaZlebelia gvqondes erTi da igive SekiTxvis ramdenime<br />

versia. garda amisa, sadiskusio gegma SeiZleba Seicavdes pasuxis mosalodnel<br />

variantebs — aq yvelaze xSirad gvxvdeba variantebi, romlebic mniSvnelovania<br />

kvleviTi amocanebidan gamomdinare.<br />

Tu interviueri amas saWirod miiCnevs, mas SeuZlia Seitanos sadiskusio<br />

gegmaSi garkveuli cvlilebebi, moniSnos, ra kiTxva miaCnia yvelaze<br />

mizanSewonilad ama Tu im in<strong>for</strong>maciis miRebis mizniT, rogor gaagrZelos<br />

diskusia ama Tu im pasuxis miRebis SemTxvevaSi. savsebiT dasaSvebia da<br />

mosalodnelic aris, rom sadiskusio gegmam cvlilebebi ganicados<br />

interviuebis Catarebis Sedegad, imis mixedviT, Tu ra damatebiT codnas<br />

miiRebs interviueri Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

[SesavalSi gaacaniT respondents intervius mizani, amocanebi, daarwmuneT<br />

misi pasuxebis anonimurobaSi.]<br />

vin brZandebiT? gTxovT mokled momiyveT Tqveni Tavis Sesaxeb. [asaki, ojaxi,<br />

pirveladi identifikacia]<br />

ras saqmianobdiT skolis damTavrebis Semdeg? [rac SeiZleba dawvrilebiT ;<br />

skolis damTavrebis Semdeg gasuli mTeli drois manZilze]<br />

ra ganaTleba gaqvT miRebuli? sad swavlobdiT? rodis daamTavreT swavla?<br />

[Tu respondenti ar swavlobs da arc uswavlia skolis Semdeg:] ratom ar<br />

swavlobT? [abarebda, magram ver Caabara ; arc ucdia; sxva]<br />

ratom airCieT es specialoba? [nanobs?] romelime sxva specialobaze Tu<br />

fiqrobdiT?<br />

dRes rom irCevdeT specialobas, ras airCevdiT? igives Tu sxvas? ratom?<br />

ramdenad kmayofili xarT miRebuli ganaTlebiT? ratom?<br />

rogor swavlobdiT? rogor daamTavreT umaRlesi saswavlebeli?<br />

ras saqmianobT amJamad? [rac SeiZleba dawvrilebiT]<br />

ramdenad gadgebaT miRebuli ganaTleba?<br />

visTan erTad cxovrobT amJamad? [ojaxuri mdgomareoba]<br />

vin muSaobs ojaxSi? rogor SeafasebdiT Tqveni ojaxis materialur<br />

mdgomareobas? vin arCens ojaxs ZiriTadad?<br />

38 es sadiskusio gegma Sedgenili iqna Tesau sociologiis specialobis me-2 kursis<br />

studentebis mier 2003 wels da gamoyenebuli iqna saswavlo siRrmiseuli intervius<br />

Catarebisas.<br />

25


eZebT Tu ara samsaxurs amJamad?<br />

[ara:] ratom ara?<br />

[diax:] rogor eZebT? rogor samsaxurs eZebT? [specialobiT Tu nebismiers;<br />

rogori anazRaurebiT]<br />

rogor fiqrobT, ra adgils daikavebs es samsaxuri Tqvens cxovrebaSi?<br />

[Semosavlis wyaro; “saxlidan gasvla”, sayvareli saqmis keTeba da sxv.]<br />

ratom ver moaxerxeT samsaxuris Sovna dRemde? [iyo Tu ara variantebi? iyo<br />

Tu ara iseTi varianti, romelzec TviTon TqviT uari? ra mizeziT? rogori<br />

variantebi iyo es?]<br />

Tqveni azriT, ra pirobebi Seuwyobs xels imas, rom Tqven amJamad samsaxuri<br />

daiwyoT?<br />

romeli specialobaa dRes yvelaze perspeqtiuli?<br />

visTan gaqvT urTierToba yvelaze xSirad? [megobrebi — megobrebis dasaqmeba]<br />

Tqvens megobrebs/axloblebs Soris, vis gaumarTla yvelaze metad samsaxuris<br />

mxriv? [mogviyevs dawvrilebiT — rogori samsaxuri aqvs am adamians; sad; rogor<br />

iSova es samsaxuri; ramdenad kmayofilia, da a.S.]<br />

rogor gesaxebaT Tqveni cxovreba 10 wlis Semdeg? kerZod, dasaqmebis<br />

sferoSi? risken iswrafviT, risi imedi gaqvT?<br />

26


Tema 3.<br />

fokus-jgufi<br />

fokus-jgufi jgufuri intervius saxeobaa, romlis msvlelobac garkveul<br />

wesebs emorCileba da romelsac specifikuri miznebi axasiaTebs. aseve<br />

gansxvavebulia fokus-jgufis Catarebis procesSi gamoyenebuli meTodikebi,<br />

moTxovnebi respondentTa SerCevisadmi da mkvlevarsa da respondentebs Soris<br />

urTierTobis <strong>for</strong>mebi.<br />

zogierTi mkvlevari fokus-jgufs “jgufur siRrmiseul intervius” uwodebs,<br />

vinaidan, rogorc wina leqciaSi aRvniSneT, fokus-jgufsa da siRrmiseul<br />

intervius saerTo Tvisebebi axasiaTebs. magram am or meTods Soris aris seriozuli<br />

gansxvavebebic, romelTa Soris yvelaze mniSvnelovani isaa, rom fokusjgufis<br />

dros erTdroulad ramdenime respondents vesaubrebiT (yvelze ufro<br />

xSirad maTi raodenoba 8-dan 10-mde meryeobs), da Cveni mizania, xeli SevuwyoT<br />

maT Soris azrTa gacvlas (aqedan gamomdinareobs am meTodis kidev erTi<br />

dasaxeleba — “jgufuri diskusia”).<br />

siRrmiseul interviusTan SedarebiT, fokus-jgufs is upiratesoba aqvs, rom<br />

ramdenime adamianisagan Semdgar jgufSi yovelTvis aRmoCndeba xolme adamiani,<br />

romelic sxvebTan SedarebiT ufro gulaxdilia, da misi gulaxdiloba, rogorc<br />

wesi, jgufis sxva wevrebis gulaxdilobasac iwvevs.<br />

garda amisa, siRrmiseuli intervius Catarebis procesSi gansakuTrebiT<br />

TvalSi sacemia interviuersa da respondents Soris arsebuli <strong>socialur</strong>i<br />

distancia, romelmac, SesaZloa, damTrgunvelad imoqmedos respondentze.<br />

fokus-jgufSi es <strong>socialur</strong>i distancia ar qreba, magram aq respondenti marto<br />

aRar aris — mis gverdiT sxedan sxva respondentebi, romlebic, rogorc wesi, imave<br />

<strong>socialur</strong>i fenis warmomadgenlebi arian da romlebic missave mdgomareobaSi<br />

arian, rac respondentis met siTamames iwvevs da TviTdajerebulobas matebs mas.<br />

empiriul <strong>socialur</strong> mecnierebebSi fokus-jgufebis Tanamedrove saxe<br />

Camoyalibda jgufebTan eqsperimentaluri muSaobis gamocdilebis safuZvelze,<br />

romelsac Tavidan fsiqologebi mimarTavdnen.<br />

Tumca 1940-ian wlebSi <strong>socialur</strong>i kvlevebis sivrceSi raodenobirivi <strong>meTodebi</strong><br />

dominirebda, am periodSi amerikul <strong>socialur</strong> mecnierebs Soris iyvnen<br />

iseTebi, vinc skeptikur damokidebulebas gamoTqvamda struqturirebuli da<br />

mkacrad <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>s mimarT. am skepticizmis ZiriTadi mizezi is<br />

iyo, rom <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong> mniSvnelovnad zRudavdnen rogorc<br />

respondentebis, aseve mkvlevrebis Tavisuflebas, mkacr CarCoebSi aqcevdnen<br />

kvlevas, rac, zogis azriT, uaryofiT gavlenas axdenda miRebuli in<strong>for</strong>maciis<br />

sandoobaze. amitom TandaTanobiT sul ufro meti popularobiT sargeblobdnen<br />

naklebad <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>, sadac Ria kiTxvebi da ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebi dominirebda.<br />

Tanamedrove fokus-jgufebis uSualo winamorbedad <strong>socialur</strong> mecnierebebSi<br />

amerikeli sociologis robert mertonis da misi kolegebis mier meore<br />

msoflio omis dros SemuSavebuli “fokusirebuli intervius” meTodi iTvleba. am<br />

meTodis meSveobiT isini ikvlevdnen faSisturi germaniis samxedro propagandis<br />

gavlenas jariskacebze. magram mertonis fokusirebuli interviu SeiZleba<br />

yofiliyo rogorc jgufuri, aseve individualuri. miuxedavad imisa, rom 1956<br />

wels mertonma Tavis kolegebTan, m. fiskesa da p. kendalTan erTad gamosca am<br />

meTodisadmi miZRvnili wigni “fokusirebuli interviu”, 39 maT ar SeumuSavebiaT<br />

am terminis mkacri ganmarteba. omis damTavrebis Semdeg mertonma Sewyvita<br />

muSaoba am mimarTulebiT, da garkveuli drois manZilze es meTodi daviwyebas<br />

mieca, sanam 1970-ian wlebSi mis Sesaxeb ar gaixsenes marketinguli kvlevebis<br />

Catarebis mizniT.<br />

miuxedavad imisa, rom amJamad fokus-jgufebi farTod gamoiyeneba empiriul<br />

39 Robert K. Merton, Marjorie Fiske, and Patricia L. Kendall. 1956. The Focused Interview. A Manual of<br />

Problems and Procedures. Glencoe, Ill.: Free Press.<br />

27


kvlevebSi da maT sayovelTao aRiareba poves rogorc marketingSi, aseve<br />

politikuri situaciebis da <strong>socialur</strong>i problemebis Seswavlisas, Teoriuli<br />

TvalsazrisiT jerac ar aris Seswavlili Tu ra tipis gamokvlevebSia es meTodi<br />

yvelaze ufro mizanSewonili. iTvleba, rom fokus-jgufebis gamoyeneba<br />

saukeTeso Sedegebs sabazro situaciis, bazarze axali saqonlisaTvis Sesaferisi<br />

adgilis Seswavlis mizniT Catarebul kvlevebSi iZleva. es meTodi yvelaze ukeT<br />

gvexmareba gavigoT respondentebis azri ama Tu im saqonlis Sesaxeb, davadginoT<br />

am saqonlis moxmarebis <strong>for</strong>mebi da, rac ara nakleb mniSvnelovania, arCevanis<br />

gakeTebis motivebi. es in<strong>for</strong>macia SemdgomSi exmareba mwarmoeblebs, gaaumjobeson<br />

saqonlis xarisxi, Secvalon sareklamo strategia da sxv. aseve, fokusjgufebis<br />

gamoyeneba efeqturia momavali reklamis efeqturobis gansazRvis<br />

mizniT. marketingis garda, es meTodi farTod gamoiyeneba politikur kvlevebSi,<br />

politikuri partiebis an calkeuli politikosebis imijis da maTi saarCevno Sansebis<br />

Sefasebisa da gaumjobesebis mizniT. fokus-jgufebi <strong>socialur</strong>i xasiaTis<br />

kvlevebSic gamoiyeneba, xSirad — rogorc problemis winaswari Seswavlis<br />

saSualeba an raime <strong>socialur</strong>i programis efeqturobis Sefasebis mizniT.<br />

amasTan, aris Temebi, romelTa Seswavlisas mizanSewonili ar iqneba fokusjgufebis<br />

gamoyeneba. esenia, upirveles yovlisa, intimuri xasiaTis sakiTxebi,<br />

maT Soris — piradi higiena, col-qmruli urTierTobebi, Ralati ojaxSi. fokusjgufis<br />

meTodi aseve naklebefeqturia respondentebis Semosavlis da saerTod,<br />

maTi finansuri mdgomareobis Sesaxeb kvlevis Catarebisas.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

rogorc mkvlevarTa didi nawili Tvlis, fokus-jgufebi saSualebas gvaZlevs,<br />

ara mxolod Zalian Rrmad SeviswavloT esa Tu is rTuli sakiTxi, aramed<br />

SeviqmnaT naTeli warmodgena am sakiTxis irgvliv sazogadoebaSi arsebuli azrTa<br />

mravalferovnebis Sesaxeb. fokus-jgufis dros warmoqmnili diskusiebis Sedegad<br />

ukeT vlindeba respondentebis damokidebuleba garkveuli <strong>socialur</strong>i problemebisadmi,<br />

maTi fsiqologiuri ganwyobebi da emociuri Sefasebebi, romlebic<br />

xSirad arc aris Segnebulad gaTviTcnobierebuli respondentebis mier.<br />

rogorc ukve aRvniSneT, fokus-jgufis monawileTa raodenoba 8-dan 10-mde<br />

meryeobs, Tumca zog SemTxvevaSi respondentTa minimaluri raodenoba SeiZleba<br />

5-6 iyos, xolo maqsimaluri — 12. 40 respondentTa raodenobis mkacri SezRudva<br />

imitomaa aucilebeli, rom fokus-jgufis msvlelobaSi mis yvela monawiles unda<br />

mieces Tavisi azris Tavisuflad da srulad gamoTqmis saSualeba. Tu es piroba<br />

ar sruleba, fokus-jgufi ver aRwevs Tavis mizans.<br />

rogorc wesi, fokus-jgufis monawileebs specialuri kriteriumebis safuZvelze<br />

arCeven, es kriteriumebi ki gamokvlevis amocanebiTaa ganpirobebuli.<br />

upirvelesi moTxovna monawileTa SerCevisadmi isaa, rom isini unda iyvnen gaTviTcnobierebulni<br />

im sakiTxTan dakavSirebiT, romelsac fokus-jgufi eZRvneba<br />

(marketinguli kvlevebis SemTxvevaSi — unda iyvnen ama Tu im saqonlis momxmareblebi,<br />

an potenciuri momxmareblebi).<br />

saerTo rekomendaciis Tanaxmad, fokus-jgufis monawileebi ar unda icobnden<br />

erTmaneTs da jgufis wamyvans. iTvleba, rom ucxo adamianebs Soris jgufis<br />

msvlelobisas SeiZleba e.w. “Tanamgzavris efeqti” gaCndes, da respondentebi met<br />

gulaxdilobas gamoiCenen im adamianebis gverdiT, romlebsac ar icnoben, visac<br />

cxovrebaSi pirvelad da ukanasknelad xedaven. magram rig SemTxvevaSi (magaliTad,<br />

patara TemebSi muSaobisas) am moTxovnis dakmayofileba Zalze rTulia.<br />

amasTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom cnobilia SemTxvevebi, rodesac Catarebuli<br />

iqna fokus-jgufebis seria, sadac yvela respondenti icnobda erTmaneTs.<br />

am jgufebis ara<strong>for</strong>maluri xasiaTis xazgasmis mizniT isini erT-erTi respondentis<br />

binaSi Catarda. rogorc am eqsperimentma daadastura, aseT pirobebSi<br />

40 aris SemTxvevebi, rodesac fokus-jgufis wevrebis raodenoba 15-s aRwevs, magram es ar<br />

aris mizanSewonili.<br />

28


savsebiT SesaZlebelia fokus-jgufebis warmatebiT Catareba. 41<br />

mizanSewonilia, rom jgufis Semadgenloba homogenuri iyos asakobrivi da<br />

sqesobrivi TvalsazrisiT; aseve, fokus-jgufSi erTi da imave <strong>socialur</strong>i mdgomareobis<br />

mqone pirebi unda iRebdnen monawileobas. winaaRmdeg SemTxvevaSi<br />

jgufis warmatebis perspeqtivebi mcirea, vinaidan mis msvlelobaSi Tavs iCens<br />

daZabuloba, mTeli rigi emociuri aspeqtebi, romlebic respondentTa yurad-<br />

Rebis gafantvas iwvevs.<br />

fokus-jgufis warmatebas didwilad gansazRvravs jgufis wamyvanis, anu<br />

moderatoris xelovneba. 42 misi mTavari daniSnulebaa, gauZRves diskusias im<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze, romelic sakiTxis winaswari Seswavlis da<br />

gamokvlevis programis safuZvelze iqna SemuSavebuli. ar SeiZleba imis Tqma, rom<br />

siRrmiseuli intervius da fokus-jgufis sadiskusio gegmebs Soris raime<br />

principuli gansxvavebebi iyos, Tumca fokus-jgufis sadiskusio gegma, ra Tqma<br />

unda, orientirebulia ramdenime respondentze.<br />

moderatoris ostatoba imaSi gamoixateba, rom man unda gamoiwvios jgufis<br />

monawileebis gulaxdiloba, uzrunvelyos yvela respondentis monawileoba<br />

diskusiaSi, maT Soris maTi, vinc ar aris aqtiuri, an Tavs gaubedavad grZnobs. Tu<br />

jgufis msvlelobaSi raime mizezis gamo viTareba daiZabeba, an respondentebs<br />

Soris raime gaugebroba moxdeba, moderatoris movaleobaa, ganmuxtos situacia.<br />

moderatori kargi msmeneli unda iyos, didi yuradRebiT usminos gamarTul<br />

saubars da rodesac saWirod CaTvlis, gaCumdes, raTa respondentebma Tavad warmarTon<br />

diskusia. fsiqologebisTvis kargadaa cnobili, rom rodesac respondentebi<br />

xedaven, rom maT yuradRebiT usmenen, rom maTi azri ainteresebT, isini<br />

iolad da siamovnebiT Tanxmdebian TanamSromlobaze. moderatorma unda<br />

gauadvilos respondentebs diskusiaSi monawileoba; mis qcevaSi ar unda iyos<br />

araferi, rac SeboWavs respondentebs. swored moderatorzea damokidebuli<br />

jgufSi megobruli da Ria atmosferos Seqmna, rac ueWvelad Seuwyobs xels<br />

diskusiis warmatebas. idealur SemTxvevaSi, fokus-jgufis msvlelobaSi<br />

Seqmnili atmosfero mis monawileebs siamovnebas unda aniWebdes, saintereso<br />

unda iyos maTTvis.<br />

fokus-jgufis Catarebisas aqtualobas kargavs masobrivi gamokiTxvebisTvis<br />

Zalze mniSvnelovani sakiTxi imis Taobaze, Tu ramdenad adekvaturad esmiT<br />

respondentebs dasmuli kiTxvebi —moderatoris erT-erT movaloebas swored<br />

imis uzrunvelyofa warmoadgens, rom respondentebma sworad gaigon dasmuli<br />

kiTxvebi; zogjer moderatoris Careva arc aris xolme aucilebeli, vinaidan<br />

saWiroebis SemTxvevaSi jgufis sxva wevrebi Tavad exmarebian im respondents,<br />

romelmac ver gaigo kiTxva, azusteben ra kiTxvis Sinaarss. saerTod, jgufis<br />

msvlelobaSi respondentebis urTierToba erTmaneTTan xSirad saSualebas<br />

aZlevs moderators, CrdilSi darCes, Sesabamisad — naklebad moaxdinos gavlena<br />

respondentebis azrebze Tavisi SekiTxvebiT da komentarebiT, rac, ra Tqma unda,<br />

mniSnvelovnad amcirebs respondentebis pasuxebis reaqtiulobas. es garemoebac<br />

fokus-jgufebis Zalze mniSvnelovan upiratesobad iTvleba. amasTan, es, ra Tqma<br />

unda, ar niSnavs, rom moderatori nakleb yuradRebas aqcevs jgufis msvlelobisas<br />

gamarTul diskusias — piriqiT, misi CrdilSi gasvla, rodesac es saWiroa<br />

da sasargebloa jgufis msvlelobisaTvis, mis maRal profesiul ostatobaze<br />

mowmobs. rodesac is amis saWiroebas dainaxavs, moderatori kvlav CaerTveba<br />

jgufis wayvanis procesSi, imdenad aqtiurad, ramdenadac es saWiro iqneba.<br />

iseve rogorc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s nebismieri saxeoba, fokus-jgufebis<br />

meTodi garkveul Tavisuflebas aniWebs mkvlevars am meTodis gamoyenebis<br />

konkretul <strong>for</strong>mebTan dakavSirebiT. moderatoris mier fokus-jgufis Catarebis<br />

stili SeiZleba iyos rogorc mkacri, aseve liberaluri. ukanasknel<br />

SemTxvevaSi, rogorc wesi, saqme gvaqvs gamocdil moderatorTan, vinaidan<br />

41 David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks, CA: Sage<br />

Publications. P. 19.<br />

42<br />

moderatori SeiZleba iyos rogorc kvleviTi gundis warmomadgeneli, romelic<br />

uSualod muSaobs gamokvlevis Catarebaze da monacemTa damuSavebaze, aseve mowveuli<br />

piri, romlis daniSnulebac mxolod fokus-jgufis Catarebaa.<br />

29


espondentebis moCvenebiTi Tavisuflebis miuxedavad, man mainc unda akontrolos<br />

diskusiis msvleloba da unda miiRos pasuxebi dasmul kvleviT kiTxvebze.<br />

fokus-jgufis erT-erTi udidesi upiratesoba isaa, rom es meTodi<br />

saSualebas gvaZlevs, Tvali vadevnoT azrebis Camoyalibebis process, da amasTan,<br />

SevecadoT davadginoT, Tu ratom fiqrobs xalxi ise, rogorc fiqrobs 43 . es xdeba<br />

jgufis monawileebs Soris azrTa gacvlis dros. ara nakleb mniSvnelovania is,<br />

rom fokus-jgufis Catareba xSirad xels uwyobs ama Tu im sakiTxis axali TvaliT<br />

danaxvas, misi mniSvnelovani aspeqtebis gamoyofas, romlebic, SesaZloa, ar<br />

gamoaSkaravebuliyo <strong>for</strong>malizebuli intervius dros. amitom, rogorc devid<br />

morgani Tvlis, fokus-jgufebis erT-erT umniSvnelovanes Rirsebas warmoadgens<br />

am meTodis unari, aRmoaCinos axali Temebi da wamoWras axali hipoTezebi 44 .<br />

amasTan, fokus-jgufi araviTar SemTxvevaSi ar isaxavs miznad raime gadawyvetilebis<br />

miRebas — misi mTavari daniSnulebaa, yvela respondents Tavisi azris<br />

gamoTqmis saSualeba misces.<br />

magram fokus-jgufis, iseve rogorc siRrmiseuli intervius Sedegad<br />

mkvlevari mxolod respondentebis verbalur in<strong>for</strong>maciaze dayrdnobiT akeTebs<br />

daskvnebs, rac, ra Tqma unda, garkveulad amcirebs Sedegebis sandoobas, imitom<br />

rom es in<strong>for</strong>macia yovelTvis ar Seesabameba sinamdviles. 45<br />

fokus-jgufis Catareba seriozul momzadebas moiTxovs, rac gulisxmobs<br />

Temis winaswar Seswavlas, gamokvlevis programis da sadiskusio gegmis Semu-<br />

Savebas, agreTve, jgufis Catarebis teqnikuri mxareebis uzrunvelyofas.<br />

Senoba, sadac fokus-jgufi tardeba, specialur moTxovnebs unda pasuxobdes.<br />

es unda iyos sada oTaxi, romelic daculia gare xmaurisagan. rogorc wesi,<br />

fokus-jgufebi tardeba mkvlevaris ofisSi, specialur oTaxSi, romlis erTi<br />

kedelzec calmxirivi sarkea, romelic saSualebas aZlevs mkvlevarTa gunds an<br />

damkveTebs Tvali adevnon diskusias ise, rom xeli ar SeuSalon mis msvlelobas.<br />

respondentebma ar ician am sarkis da meore oTaxis arsebobis Sesaxeb.<br />

yovelTvis xdeba fokus-jgufis dros gamarTuli saubris audio- da/an videoCawera,<br />

ris Sesaxebac respondentebi winaswar unda iyvnen gafrTxilebulni. ra<br />

Tqma unda, am SemTxvevaSic uzrunvelyofili unda iqnes maTi konfidencialoba.<br />

fokus-jgufis xangrZlivoba, rogorc wesi, saaTnaxevridan or saaTamdea;<br />

Sesvenebis gakeTeba fokus-jgufis mimdinareobis dros ar aris mizanSewonili.<br />

fokus-jgufis msvlelobisas respondentebs, rogorc wesi, umaspinZldebian<br />

gamargilebeli sasmelebiT.<br />

erTi kvleviTi proeqtis farglebSi, rogorc wesi, ramdenime fokus-jgufi<br />

tardeba, romlebic xSirad gansxvavdeba monawileTa maCveneblebis mixedviT<br />

(qalebi; mamakacebi; sxvadasxva asakobrivi an profesiuli jgufi); arc Tu iSviaTia<br />

SemTxvevebi, rodesac jgufebi sxvadasxva qalaqSi, an sulac sxvadasxva qveyanaSi<br />

tardeba. yvela aseT SemTxvevaSi mkvlevari gacilebiT ufro mdidar in<strong>for</strong>macias<br />

iRebs, da Sedegebis Sedarebis SesaZlebloba eZleva asakobriv, sqesobriv,<br />

teritorialur/regionalur WrilSi.<br />

arcTu iSviaTad fokus-jgufebi gamoiyeneba kvlevis dazverviT etapze,<br />

rogorc naklebad cnobili problemis Seswavlis pirveli nabiji, romelic<br />

gvexmareba saerTo hipoTezebis <strong>for</strong>mulirebaSi. garda amisa, fokus-jgufebis<br />

msvlelobisas miRebuli in<strong>for</strong>macia mdidar da sasargeblo masalas iZleva<br />

masobrivi gamokiTxvis kiTxvaris Sesadgenad, kerZod, kiTxvebis Camoyalibebisa<br />

da maTi “daxurvis” daxvewis mizniT, vinaidan fokus-jgufebis msvlelobaSi<br />

kargad vlindeba respondentebis “leqsikoni”, maTi azrovnebis modelebi.<br />

fokus-jgufebi kargad uTavsdeba kvlevis sxva meTodebs, amitom xSirad<br />

gamoiyeneba farTomasStabian proeqtebSi sxva meTodebTan, maT Soris masobriv<br />

gamokiTxvasTan erTad. ukanasknel SemTxvevaSi, fokus-jgufebis Sedegad miRebuli<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> in<strong>for</strong>macia, rogorc wesi, amdidrebs raodenobriv Sedegebs.<br />

aRsaniSnavia, agreTve isic, rom masobriv gamokiTxvebTan SedarebiT fokus-<br />

43 Richard A. Kruger. 1994. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Second Edition. Thousand<br />

Oaks, Calif.: Sage Publications. P. 3.<br />

44 David L. Morgan. Op. cit. P. 21.<br />

45 David L. Morgan. Op. cit. P. 8.<br />

30


jgufebis Catareba nakleb dros moiTxovs da damkveTs gacilebiT ufro iafi<br />

ujdeba, vidre sxva tipis kvlevis Catareba.<br />

proeqciuli teqnikebi<br />

Tvisebriv meTodebSi da, kerZod, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba e.w.<br />

proeqciuli teqnikebi 46 , romlebic wina leqciaSi ganxiluli zondirebis saSualebebis<br />

ganviTarebis Sedegs warmoadgens. proeqciuli teqnikebis mizania adamianis<br />

Sinagani samyaros ufro Rrma Seswavla. es meTodikebi mWidro kavSirSia fsiqologebis<br />

mier SemuSavebul testebTan, da fsiqologiis mraval miRwevas iyeneben.<br />

proeqciuli teqnikebis aucileblobas aqvs rogorc fsiqologiuri, aseve<br />

lingvisturi gamarTleba. fsiqologiuri TvalsazrisiT, adamianis qcevis<br />

motivebi xSirad qvecnobierebaSi arsebuli mizezebiT da motivebiT aixsneba,<br />

amitom zog SemTxvevaSi adamians ar SeuZlia sakuTari saqcielis an poziciis axsna<br />

verbaluri saSualebebis gamoyenebiT. amas emateba lingvisturi gamarTleba —<br />

enis, anu Cveni verbaluri komunikaciis saSualebis arasrulyofili xasiaTi.<br />

swored proeqciuli teqnikebi dagvexmareba am ori SezRudvis gadalaxvaSi.<br />

mkvlevrebi gamoiyeneben proeqciuli teqnikebis mraval saxeobas. vidre<br />

mkvlevari gadawyvetilebas miiRebdes imasTan dakavSirebiT, Tu romeli teqnika<br />

gamoiyenos ama Tu im gamokvlevis farglebSi, man sam kiTxvas unda gasces pasuxi:<br />

1. romeli teqnika dagvexmareba yvelaze ukeT Cvens winaSe mdgari miznis<br />

misaRwevad?<br />

2. rogor unda gamoviyenoT SerCeuli teqnika?<br />

3. rogor unda davamuSavoT miRebuli Sedegebi?<br />

qvemoT moyvanilia aTi yvelaze gavrcelebuli proeqciuli teqnikis mokle<br />

aRwera. 47<br />

1. sityvieri asociaciebi<br />

magaliTi: “ra azri gebadebaT, rodesac gesmiT sityva “. . .”?”<br />

es meTodika Zalze martivia. misi gamoyenebis SemTxvevaSi respondentebs,<br />

rogorc wesi, advilad esmiT, Tu ra gvinda maTgan. amasTan, aseTi “savarjiSo”, Tu<br />

is fokus-jgufis an siRrmiseuli intervius dasawyisSi gamoiyeneba, saSualebas<br />

gvaZlevs, SeviqmnaT warmodgena respondentebis “leqsikonis”, maTi sityvaTa<br />

maragis Sesaxeb da agreTve, gaverkveT ama Tu im produqtis an <strong>socialur</strong>i<br />

situaciis Sefasebis variaciebSi.<br />

es teqnika SeiZleba gamoviyenoT rogorc zepiri, aseve werilobiTi saxiT;<br />

ukanasknel SemTxvevaSi, mas aucileblad anonimuri xasiaTi unda hqondes. magram<br />

mniSvnelovania gvaxsovdes, rom nebismieri teqnikis werilobiTi gamoyeneba<br />

dasaSvebia mxolod sakmaod maRali ganaTlebis donis mqone respondentebTan<br />

muSaobisas.<br />

2. winadadebebis damTavreba<br />

magaliTebi: “isini, vinc mxolod xsnad yavas svams, arian . . .”<br />

“idealuri qorwineba — esaa qorwineba, romelic . . .”<br />

es meTodikac Zalze iolia, da amasTan — uaRresad efeqturi. misi gamoyeneba<br />

saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis faseulobebi, cxovrebiseuli<br />

orientaciebi da interesebi. is gvexmareba, swrafad da mkafiod CamovayalibebinoT<br />

repondentebs maTi damokidebuleba CvenTvis mniSvnelovani<br />

sakiTxebisadmi.<br />

46<br />

termini nawarmoebia sityvebisgan ~proeqcia~, ~proecireba~.<br />

47 es proeqciuli teqnikebi gamoyofilia sruliad ruseTis sazogadoebrivi azris kvlevis<br />

centris (amJamad — levada-centris) <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevebis ganyofilebis mier 1996-1998<br />

wlebSi.<br />

31


3. SekiTxvebi “mesame pirSi”<br />

magaliTebi: “ratomaa, rom zogi diasaxlisi iSviaTad wmends macivars?”<br />

“rogorc fiqrobT, ratom ar uyvars xalxs zangebi?”<br />

cnobilia, rom rodesac adamiani sakuTari Tavis Sesaxeb laparakobs, is<br />

imyofeba sakmaod Zlieri <strong>socialur</strong>i gavlenis qveS, romelic zRudavs mas Tavisi<br />

azrebisa da Sefasebebis gamoxatvaSi da xels uSlis misi azrebis gulaxdil<br />

gamoxatvas. magram rodesac Cven mas vTxovT sxvebis Sesaxeb (anu “mesame pirSi”)<br />

ilaparakos, is gacilebiT ufro Tavisufali xdeba, da ufro gulwrfelad<br />

gviziarebs Tavis mosazrebebs.<br />

4. “Rrubliani” naxatebi<br />

magaliTi: vuCvenoT respondentebs naxati an fotosuraTi, romelzec<br />

aRbeWdilia raime <strong>socialur</strong>i situacia da erT-erTi mTavari moqmedi piris<br />

gverdiT daxatulia carieli “Rrubeli”, romelic simbolurad misi azris<br />

Casawer adgils warmoadgens. vTxovoT respondentebs, “RrubelSi” am adamianis<br />

azri Caweron.<br />

es meTodika SedarebiT ufro rTulia. misi meSveobiT Cven vigebT<br />

respondentebis reaqcias suraTze asaxul <strong>socialur</strong> situaciasTan dakavSirebiT<br />

ise, rom Cven mas ar vubiZgebT, raime tipis daskvna gaakeTos — Cven saerTod ar<br />

aRvwerT arafers, ubralod naxats vuCvenebT. am naxatSi respondenti dainaxavs<br />

mxolod imas, ris dasanaxadac is ukve momzadebulia Tavisi <strong>socialur</strong>i Tu<br />

kulturuli mdgomareobidan gamomdinare, xolo respondentis mier “RrubelSi”<br />

Cawerili azri naTlad gviCvenebs mis damokidebulebas im problemisadmi,<br />

romelic gvainteresebs.<br />

am meTodikis gamoyenebisas didi yuradRebiT unda movekidoT Sesabamisi<br />

naxatebis SerCevas, da SeZlebisdagvarad karg mxatvrebs unda SevukveToT isini.<br />

naxati unda iyos sada, naTeli da ubralo.<br />

5. personifikacia<br />

magaliTebi: “warmoidgineT, rom axali markis BMW-s avtomobili adamiania.<br />

rogori adamiania is? SegiZliaT amiRweroT?”<br />

“warmoidgineT, rom es organizacia raime cxovelia. konkretulad romel<br />

cxovels gagonebT is?”<br />

xdeba xolme, rom Tavidan respondentebs uWirT am meTodikis gamoyeneba,<br />

magram, rogorc wesi, SemdgomSi isini gatacebiT umateben maT mier Seqmnil saxes<br />

axal-axal detalebs.<br />

sworad gamoyenebis SemTxvevaSi es meTodika Zalze mdidar in<strong>for</strong>macias<br />

mogvcems rogorc raime saqonlis imijis Sesaxeb, aseve misi “tipiuri<br />

momxmareblis” warmomadgenlebis Taobaze; masTan dakavSirebul faseulobebze;<br />

reklamis gavlenaze; da sxva.<br />

6. stereotipebi<br />

magaliTi: respondentebs sTavazoben produqtebis sias, romlebsac<br />

yoveldRiurad moixmars romelime hipoTeturi ojaxi, da sTxoven, aRweron es<br />

ojaxi.<br />

am meTodikis gamoyeneba sapirispiro <strong>for</strong>miTac SeiZleba: aRvweroT ojaxis<br />

tipi da vTxovoT respondentebs, Seadginon im produqtebis sia, romlebsac es<br />

ojaxi yoveldRiurad moixmars.<br />

es meTodika personifikaciis meTodikis Tavisebur gagrZelebadac SeiZleba<br />

CaiTvalos. is saSualebas gvaZlevs, gamovyoT momxmarebelTa jgufebi, romlebic,<br />

respondentTa azriT, tipiuria.<br />

7. rolebis gaTamaSeba<br />

magaliTi: respondentebs vTxovT, rolebSi gaiTamaSon raime situacia,<br />

32


magaliTad, ganasaxieron sxvadasxva firmis mier warmoebuli analogiuri<br />

saqoneli.<br />

es sakmaod rTuli meTodikaa, romlis gamoyenebasac Zalian didi dro<br />

sWirdeba da amasTan, is moiTxovs moderatoris gansakuTrebul ostatobas. is<br />

saSualebas gvaZlevs, gavigoT, Tu ra adgils ikavebs esa Tu is saqoneli<br />

respondentebis yofaSi.<br />

8. naxatebi da “fsiqonaxatebi”<br />

magaliTi: vTxovoT respondentebs, Tavad daxaton naxati raime<br />

situaciasTan dakavSirebiT.<br />

aseTi naxatebi saSualebas gvaZlevs, SevafasoT respondentebis mier ama Tu im<br />

saqonlis aRqma, amitom isini Zalian xSirad gamoiyeneba satelevizio sareklamo<br />

rgolebis efeqturobisadmi miZRvnil fokus-jgufebSi. amasTan, aseTi naxatebis<br />

meSveobiT SesaZlebloba gveZleva SevamowmoT, Tu ramdenad daaxsovdaT<br />

respondentebs ama Tu im saqonlis SefuTva, samarko niSani, da sxva.<br />

ra Tqma unda, aseTi meTodikis gamoyenebis SesaZleblobebi SezRudulia,<br />

ramdenadac bevri respondenti ukan daixevs im mizezis gamo, rom xatva ar icis,<br />

Tumca aq xatvis xarixs ara aqvs gadamwyveti mniSvneloba. amitom es meTodika<br />

yvelaze xSirad bavSvebTan muSaobisas gamoiyeneba.<br />

9. kolaJi<br />

magaliTi: Jurnalebidan gamoWrili suraTebis didi raodenobidan<br />

respondentebs sTavazoben SearCion iseTebi, romlebic, maTi azriT, yvelaze<br />

metad Seesabameba romelime saqonlis an adamianis imijs.<br />

es meTodika saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis<br />

damokidebuleba ama Tu im saqonlis mimarT, da mogvcems iseT in<strong>for</strong>macias,<br />

romlis verbalurad gamoxatvac repondentebs gauWirdebaT.<br />

rogorc wesi, kolaJis Sedgena sakmaod Znelia, amitom iTvleba, rom Tu<br />

respondentebma Tavi gaarTves am amocanas, e.i. isini xangrZlivi drois manZilze<br />

Segnebulad moixmaren ama Tu im saqonels, da maT cnobierebaSi ukve<br />

Camoyalibebulia myari warmodgena mis Sesaxeb.<br />

amasTan, unda aRiniSnos, rom kolaJis teqnika mniSvnelovan sirTuleebs<br />

Seicavs ara marto respondentebisTvis, aramed mkvlevarebisTvisac, romlebsac,<br />

rogorc wesi, uWirT Sedegebis interpretacia. amitom am teqnikis gamoyenebisas<br />

uaRresad mniSvnelovania, mivceT respondentebs saSualeba, Tavad agvixsnan<br />

Tavisi arCevani da agviRweron is, rac “Seqmnes”.<br />

10. kartografireba (Brand mapping)<br />

magaliTi: respondentebs vTxovoT, ramdenime jgufad dayon konkurenti<br />

firmebis mier damzadebuli msgavsi saqoneli.<br />

es meTodika sakmaod farTod gamoiyeneba marketinguli xasiaTis fokusjgufebSi.<br />

is saSualebas gvaZlevs, gamovacocxloT jgufis msvleloba. amasTan,<br />

is gvaZlevs Zalze Rirebul in<strong>for</strong>macias imasTan dakavSirebiT, Tu rogor xedavs<br />

bazars TviTon momxmarebeli. am meTodikis daxmarebiT SeiZleba davinaxoT,<br />

ramdenad “savsea” bazari Tu, piriqiT, jer kidev aris axali markis saqonlis<br />

SemoRwevis SesaZlebloba. is saSualebas gvaZlevs, agreTve davinaxoT, icvleba<br />

Tu ara momxmareblis warmodgena arsebuli saqonlebis Sesaxeb reklamis gavlenis<br />

qveS.<br />

am meTodikis gamoyenebis SemTxvevaSi unda gaviTvaliswinoT, rom is sakmaod<br />

did dros moiTxovs da misi CatarebisTvis saWiroa damxmare “TvalsaCino<br />

masalis” gamoyeneba.<br />

proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas aucilebelia Semdegi moTxovnebis<br />

dacva:<br />

33


• maTi gamoyeneba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu SeuZlebelia CvenTvis<br />

saWiro in<strong>for</strong>maciis miReba sxva gziT (kerZod, pirdapiri kiTxvebis meSveobiT);<br />

• mkvlevarma unda SearCios is meTodika, romelic yvelaze metad Seesabameba mis<br />

winaSe mdgar amocanebs;<br />

• aucilebelia winaswar ganvsazRvroT, fokus-jgufis Catarebis romel etapze<br />

ufro mizanSewonilia SerCeuli teqnikis gamoyeneba;<br />

• respondentebs gasagebad unda avuxsnaT, Tu ra gvinda maTgan, rogoria “TamaSis<br />

wesebi”;<br />

• aucilebelia Seiqmnas garemo, sadac respondentebi ar igrZnoben Tavs ise,<br />

TiTqos isini raRac gamocdas abareben;<br />

• moderatoris saqcieli maqsimalurad moqnili unda iyos, da Tu meTodika ar<br />

“amuSavda” (rac xdeba xolme), man unda moaxerxos jgufTan muSaobis gagrZeleba<br />

ise, rom aRar gaamaxvilos amaze yuradReba;<br />

• araa mizanSewonili, gadavtvirToT jgufi proeqciuli teqnikebiT — erTi<br />

jgufisTvis savsebiT sakmarisia 1-2 aseTi meTodikis gamoyeneba (erTi meTodikis<br />

gamoyeneba saSualod 20 wuTs ikavebs);<br />

• yvelaze ufro mniSvnelovani am meTodikebis gamoyenebaSi maTi Sedegebis Semdgomi<br />

interpretaciaa. yvelanairad unda vecadoT, pirveladi interpretacia<br />

TviT respondentebma mogvcen.<br />

proeqciuli teqnikebis gverdiT, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba,<br />

agreTve zondirebis saSualebebi, kerZod:<br />

siCume. rogorc ukve viciT, es aris erT-erTi yvelaze ubralo, neitraluri<br />

da amasTan efeqturi meTodi, da amitom is Zalian xSirad gamoiyeneba.<br />

Jestebis ena. jgufis msvlelobisas Zalze didi mniSvneloba aqvs<br />

moderatoris araverbalur saqciels, kerZod, misi saxis gamometyvelebas,<br />

mimikas, xmis intonaciebs, Tvalebis moZraobas, Tavis daqnevas, xmis intonacias,<br />

diqcias da sxv. yvela es aris jgufis gaZRolis araverbaluri xerxebi.<br />

mizanSewonilia, moderatori pirdapir uyurebdes Tavis Tanamosaubres, magram<br />

amasTan ar iTvleba sworad, Tu is didi xniT daacqerdeba jgufis romelime<br />

monawiles.<br />

jgufuri urTierTobis marTva SesaZlebelia ramdenime teqnikis meSveobiT,<br />

romelTa Sorisaa: dasmuli kiTxvebis “gadagzavna” jgufis sxva wevrebisTvis;<br />

gamoTqmuli azris gameoreba; monawileTa Segnebuli “dapirispireba”, da sxv.<br />

in<strong>for</strong>maciis arasrulad gageba an respondentTa mier gamoTqmuli azris<br />

Segnebulad damaxinjeba moderatoris mier aiZulebs respondentebs, ukeT<br />

Camoayalibon Tavisi azrebi.<br />

“ratom?”-kiTxvebis gamoyeneba, romlebic SeiZleba davyoT “motivis”<br />

(“ratom?”) da “interesis” (“rogor?/rogori?/rogor moxda?”) kiTxvebad.<br />

“zondirebis”, iseve rogorc proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas<br />

yvelanairad unda vizrunoT imaze, rom ar dairRves respondentebis interesebi<br />

da ar CavayenoT isini uxerxul mdgomareobaSi.<br />

fokus-jgufebis Sedegebis damuSavebis SesaZleblobebi<br />

fokus-jgufis Catarebis Semdeg xdeba mis msvlelobaSi Cawerili saubris<br />

qaRaldze srulad gadatana, ris Sedegadac iqmneba saubris transkripti (fokusjgufis<br />

transkriptis magaliTi ix. danarTSi #1). am transkriptis safuZvelze<br />

mkvlevari an mkvlevarTa jgufi SemdgomSi amzadebs angariSs, romelic, kvlevis<br />

miznebis Tanaxmad, Seicavs pasuxebs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.<br />

fokus-jgufis angariSi analitikuri dokumentia, romelic Cveulebriv Seicavs<br />

citatebs respondentTa saubridan, iseve rogorc mkvlevris daskvnebs da,<br />

xSirad, praqtikul rekomendaciebs.<br />

34


amdenadac fokus-jgufi axlosaa siRrmiseul interviusTan, am ori meTodis<br />

gamoyenebis Sedegad mopovebuli in<strong>for</strong>maciis damuSavebis analogiuri SesaZleblobebi<br />

arsebobs. analizis pirvel etapze xdeba in<strong>for</strong>maciis kodireba, Semdeg ki<br />

— Sedegebis interpretacia; analizis saboloo safexurze mkvlevari akeTebs daskvnebs,<br />

romlebic warmoadgens pasuxs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.<br />

siRrmiseuli interviuebis Sedegad mopovebuli in<strong>for</strong>maciis damuSavebisagan<br />

gansxvavebiT, fokus-jgufebis Sedegebis damuSaveba damatebiT moiTxovs<br />

gadawyvetilebis miRebas imasTan dakavSirebiT, Tu ra doneze unda ganxorcieldes<br />

analizi. siRrmiseuli intervius SemTxvevaSi am kiTxvaze pasuxi TavisTavad<br />

cxadia — aq analizis done SeiZleba mxolod respondenti iyos. magram fokusjgufebis<br />

SemTxvevaSi es SeiZleba iyos rogorc respondenti, aseve jgufi<br />

(rogorc erTeuli), miT umetes, Tu gaviTvaliswinebT, rom erTi kvlevis farglebSi<br />

ramdenime fokus-jgufi tardeba. gadawyvetilebis miReba analizis donis<br />

Taobaze Zalze mniSvnelovania. Tumca, erTi mxriv, yvela jgufi respondentebisgan<br />

Sedgeba da swored individualuri respondentebi ayalibeben jgufis<br />

msvlelobaSi gamoTqmul azrebs, udavoa, rom jgufis dinamika gavlenas axdens<br />

calkeul respondentebze, anu arsebobs agreTve analizis meore SesaZlo done,<br />

jgufuri. amitom, d.morganis azriT, fokus-jgufis Sedegebis analizi aucileblad<br />

unda iTvaliswinebdes am or dones Soris arsebul urTierTobebebs. 48<br />

ramdenadac fokus-jgufebi xSirad gamoiyeneba raime problemis winaswari<br />

Seswavlis mizniT, maTi Sedegebis analizi xSirad aRweriTi xasiaTisaa. am leqciis<br />

bolos moyvanilia fokus-jgufebis Sedegebis swored aRweriTi analizis<br />

magaliTi (ix. magaliTi #3). is eyrdnoba kvlevas, romelic Catarda Tavisuflebis<br />

institutis mier saqarTvelos sxvadasxva qalaqSi 2004 wlis zafxulSi. kvleva<br />

mieZRvna sxvadasxva profesiul jgufSi korufciis gavrcelebis Sefasebas,<br />

korufciis gamomwvevi mizezebis ganxilvas da korufciis daZlevis SesaZlo<br />

gzebis dasaxvas. TiToeul jgufSi monawileobas iRebda respondentTa jgufi,<br />

romelic homogenuri iyo profesiuli statusis mixedviT (mag., profesormaswavleblebi;<br />

policielebi; saxelmwifo moxeleebi; studentebi), magram ara<br />

sqesisa da asakis mixedviT (Tumca, ra Tqma unda, studentTa jgufebi asakis<br />

mixedviTac sakmaod homogenurebi iyo).<br />

fokus-jgufebis Catarebis Sedegad miRebuli Sedegebis generalizacia ar<br />

aris gamarTlebuli, Tumca zog SemTxvevaSi es SeiZleba dasaSvebad CaiTvalos —<br />

Tu Catarebuli iqna sakmaod bevri fokus-jgufi, romlebSic monawileoba miiRes<br />

sxvadasxva <strong>socialur</strong>-demografiuli jgufis da teritoriuli erTeulis<br />

warmomadgenelma respondentebma.<br />

iseve rogorc saerTod Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong>, fokus-jgufis Sedegebis<br />

analizisas ganuyofelia analizis da angariSis weris etapebi.<br />

davalebebi:<br />

1. gaecaniT fokus-jgufis sadiskusio gegmas “Rvinis moxmarebis kultura<br />

Tanamedrove saqarTveloSi” (magaliTi 2). romeli proeqciuli teqnikebis<br />

gamoyenebaa dagegmili am sadiskusio gegmis safuZvelze Catarebul fokusjgufSi?<br />

2. SeadgineT gamokvlevis programa Temaze “korufciis gavrcelebis<br />

mizezebi saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis sistemaSi”; kvleva Catarebuli<br />

unda iyos fokus-jguf(eb)is gamoyenebiT.<br />

3. SeadgineT sadiskusio gegma TqvenTvis saintereso Temaze fokusjgufis<br />

Catarebis mizniT; gamoiyeneT is proeqciuli teqnikebi, romlebic<br />

yvelze mizanSewonilad migaCiaT kvlevis Temidan gamomdinare.<br />

48 David L. Morgan. Op. cit. P. 60.<br />

35


ekomendebuli literatura:<br />

1. maia araviaSvili, Tamar zurabiSvili. 2001. “narkomania: problemis Sefaseba<br />

axalgazrdebis mier.” // sociologia saqarTveloSi: Tanamedrove mdgomareoba<br />

da perspeqtivebi. Telavi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

2. С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М.<br />

3. Richard A. Krueger. 2000. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Third edition.<br />

Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications.<br />

4. David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks,<br />

Calif.: Sage Publications.<br />

36


magaliTi #2<br />

Rvinis moxmarebis kultura Tanamedrove saqarTveloSi<br />

sadiskusio gegma 49<br />

SeniSvna:<br />

rogorc fokus-jgufis es sadiskusio gegma gviCvenebs, kiTxvebi SeiZleba<br />

dajgufebuli iyos Tematurad, da ganlagebuli iyos ise, rom moderators<br />

gauadvildes muSaoba. garda amisa, sadiskusio gegma SeiZleba Seicavdes<br />

ramdenime kiTxvas erTsa da imave Temaze, dazustebebs, romelTa mizania<br />

respondentebis daxmareba im SemTxvevaSi, Tu maT gauWirdebaT kiTxvaze<br />

pasuxis gacema. Tu moderatori amas saWirod miiCnevs, mas SeuZlia Seitanos<br />

sadiskusio gegmaSi pasuxebis mosalodneli variantebi da moniSnos, Tu<br />

rogor gaagrZelos diskusia ama Tu im pasuxis miRebis SemTxvevaSi.<br />

aqve aRvniSnavT, rom sadiskusio gegma xSirad individualuri dokumentia<br />

da moderatoris gamocdilebasa da mis profesiul midgomas asaxavs.<br />

saerTo SekiTxvebi:<br />

ra SemTxvevebSi svamT Rvinos?<br />

- yoveldRiurad<br />

- dResaswaulebze (dabadebis dRe, axali weli da a.S.)<br />

- qorwili, qelexi<br />

- sxva ?<br />

daaxloebiT ramden litr Rvinos moixmarT weliwadSi? (kerZod, ramdeni<br />

litri Rvino moixmareT Tqven/Tqvenma ojaxma SarSan?)<br />

arCevani<br />

piradad Tqven, rogor Rvinos aniWebT upiratesobas?<br />

- TeTrs Tu wiTels?<br />

- glexurs Tu qarxnuls?<br />

ratom?<br />

Tqveni nacnobebis umravlesoba rogor Rvinos aniWebs upiratesobas?<br />

rogor fiqrobT, rogor Rvinos aniWebs upiratesobas axalgazrdebis<br />

umravlesoba saqarTveloSi? ratom?<br />

rogor Rvinos aniWebs upiratesobas asakovani xalxi? ratom?<br />

rogor fiqrobT, rogor Rvinoze ufro didi moTxovna arsebobs dRes<br />

saqarTveloSi?<br />

- TeTrs Tu wiTels?<br />

- glexurs Tu qarxnuls?<br />

ratom?<br />

Tqveni azriT, ra gansxvavebaa am tipebis Rvinoebs Soris:<br />

- glexuri;<br />

- qarxnuli Camosasxmeli;<br />

- qarxnuli boTlis.<br />

vin aniWebs upiratesobas glexur Rvinos? (aRwereT es xalxi.) ratom irCeven<br />

isini aseT Rvinos?<br />

49<br />

es sadiskusio gegma Sedgenili iqna Tesau sociologiis specialobis II kursis<br />

studentebis mier 2003 wels da gamoyenebuli iqna 2 saswavlo fokus-jgufis<br />

Catarebisas.<br />

37


vin aniWebs upiratesobas qarxnul Rvinos? (aRwereT es xalxi) ratom irCeven<br />

isini aseT Rvinos?<br />

rogor fiqrobT, dalevs Tu ara glexi qarxnul Rvinos?<br />

(Tu ara — ratom?)<br />

ra SemTxvevaSi dalevs?<br />

Tqveni azriT, dRes saqarTveloSi yvelaze did mowonebas romeli tipis Rvino<br />

imsaxurebs? ratom?<br />

daasruleT fraza: “is, vinc svams mxolod boTlSi Camosxmul Rvinos, aris . . .”<br />

ra Tvisebebi aqvs xarisxian Rvinos? (naturaluri Rvino?)<br />

Tu SegiZliaT dagvisaxeloT romelime xarisxiani Rvino?<br />

fasi<br />

sad yidulobT xomle Rvinos yvelaze xSirad?<br />

saSualod ra fasSi yidulobT xomle Rvinos?<br />

ra gavlenas axdens Tqvens arCevanze Rvinis fasi? Rvinis xarisxi?<br />

Tqveni arCevani Rvinis xarisxze ufroa damokidebuli Tu mis fasze?<br />

ra unda Rirdes Rvino?<br />

unda gansxvavdebodes Tu ara Rvinis fasi misi saxeobis mixedviT (wiTeli da<br />

TeTri, glexuri da qarxnis)<br />

Rvinis smis kultura<br />

rogor gesmiT fraza: “Rvinis smis kultura”?<br />

ra iciT Rvinis smis kulturis Sesaxeb sazRvargareT?<br />

aris Tu ara raime gansakuTrebuli im wesebSi da tradiciebSi, romlebic<br />

axasiaTebs Rvinis smis wesebs da masTan dakavSirebul tradiciebs saqarTveloSi?<br />

kaxeTSi?<br />

rogori iyo Rvinis smis kultura saqarTveloSi daaxloebiT 100 wlis win?<br />

Seicvala Tu ara bolo 10-15 wlis manZilze Rvinis smis kultura saqarTveloSi<br />

/ TelavSi / TbilisSi? rogoria Rvinis smis kultura axla? ra mogwonT amaSi<br />

da ra — ara?<br />

38


magaliTi #3<br />

korufcia saqarTveloSi<br />

da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis<br />

warmomadgenlebis mier<br />

fokus-jgufebis angariSi<br />

Tavisuflebis institutis mier 2004 wlis ivnisSi Catarebuli iqna fokusjgufebi<br />

saqarTvelos ramdenime qalaqSi (axalcixe, Tbilisi, Telavi, quTaisi).<br />

jgufebi Catarda sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebTan: profesormaswavleblebi,<br />

studentebi, mZRolebi, policielebi, saxelmwifo moxeleebi.<br />

fokus-jgufebis mTavari mizani iyo am profesiuli jgufebis warmomadgenlebis<br />

mier korufciuli qmedebebis Sefaseba da korufciis <strong>for</strong>mebis Seswavla<br />

profesiuli saqmianobis Sesabamis sferoebSi; korufciuli da arakorufciuli<br />

qmedebebis gamijvna ama Tu im profesiis warmomadgenlebis TvalSi; agreTve,<br />

korufciis gamomwvevi mizezebis Seswavla.<br />

angariSi eyrdnoba Semdegi fokus-jgufebis masalebs:<br />

profesiuli jgufi qalaqi Catarebis TariRi<br />

saxelmwifo moxeleebi axalcixe ivnisi, 2004 w.<br />

studentebi axalcixe ivnisi, 2004 w.<br />

maswavleblebi da mSoblebi Tbilisi seqtemberi, 2004 w.<br />

profesor-maswavleblebi Telavi ivnisi, 2004 w.<br />

studentebi Telavi ivnisi, 2004 w.<br />

policielebi quTaisi ivnisi, 2004 w.<br />

1. ra aris korufcia da ra ar aris korufcia<br />

fokus-jgufebis TiTqmis yvela monawilem daaxloebiT erTnairad ganmarta<br />

korufcia, rogorc:<br />

“Tanamdebobrivi ufleba-movaleobebis gadameteba angarebis mizniT”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

“adamiani rom nebismier Tanamdebobaze borotad iyenebs Tavis Tanamdebobas<br />

sakuTari interesebidan gamomdinare” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“korufcia es aris kanons gareT momxdari garigeba” (studentebi, Telavi)<br />

“korufcia aris , rodesac garkveuli Tanamdeboba aqvs pirovnebas da am<br />

TanamdebobiT sargeblobs Tavis raRac gadaWarbebuli ambiciebiT da gZalavs<br />

fuls arakanonierad” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“adamianTa mier saxelmwifo qonebis xelyofa” (profesor-maswavleblebi,<br />

Telavi)<br />

“[korufcia] qrTamis garda sxva saxiTac arsebobs: gadasaxadebis damalva,<br />

sagzao policiis TanamSromeli rom mZRols fuls arTmevs, esec korufciaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

sxva respondentebisagan gansxvavebiT, policiis TanamSromlebi ufro<br />

farTod ganmartaven korufcias:<br />

“korufcia pirvel rigSi sisxlis samarTlis danaSaulia, kanonis darRvevaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

39


“movaleobas pasuxismgeblobiT rom ar Seasruleb, isic korufciaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

SedarebiT iSviaTad gvaqvs saqme korufciis ganmartebasTan moralur WrilSi:<br />

“korufcia aris fulis, sindisis da kanonis ukmarisoba” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

xSir SemTxvevaSi, respondentebi aigiveben korufcias da meqrTameobas, Tumca<br />

zogjer isini aRniSnaven, rom korufcia meqrTameobasTan SedarebiT ufro farTo<br />

cnebaa, vinaidan is moicavs, agreTve arafuladi saxis garigebebs. SedarebiT<br />

iSviaTad iqna gaigivebuli korufciasTan nepotizmi:<br />

“naTesauri kavSirebi, megobroba, nacnoboba korufciaa, Tanamdebobaze iseTi<br />

adamianebi SeiZleba dainiSnon, romlebic saerTod Sesaferisi ar arian im<br />

Tanamdebobis” (policielebi, quTaisi)<br />

yvela jgufSi respondentebi eTanxmebian azrs, rom korufcia saqarTveloSi<br />

farTodaa gavrcelebuli da aRniSnaven, rom is gamoxatavs rogorc qrTamis<br />

amRebis, aseve qrTamis mimcemis interesebs:<br />

“vinc aZlevs [qrTams], isic kmayofilia da vinc iRebs, isic” (policielebi,<br />

quTaisi)<br />

“meqrTameoba universitetSi pirvel rigSi xels aZlevs students”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

respondentebi yvelaze ufro xSirad Tvlian, rom korufcia erTnairad<br />

gasakicxia imis miuxedavad, Tu ra TanxiT gamoixateba aRebuli an micemuli<br />

qrTami; Tumca es pozicia erTsulovani ar iyo:<br />

“nemsis qurdi da aqlemis qurdi erTiao” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“is, vinc 5 maneTs aiRebs, imas Tu saSualeba miecema, milionsac Tavisuflad<br />

aiRebs” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“- rogorc ar arsebobs nawilobrivi orsuloba, ise ar arsebobs nawilobrivi<br />

[korumpirebuloba]. an aris, an ar aris.<br />

- ara ! zogi, magaliTad, davuSvaT, im wamlisTvis, im gaWirvebisTvis [iRebs<br />

qrTams] da zogi — fufunebisTvis, sasaxleebisTvis, mersedesebisTvis, “be-em-ve”-<br />

ebisTvis. aq gansxvaveba unda iyos, Cemi azriT” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

respondentebi ganixilaven korufcias, rogorc erTmniSvnelovnad uaryofiT<br />

movlenas, romelsac ar SeuZlia, raime dadebiTi Sedegi mohyves da raime<br />

gamarTleba hqondes:<br />

“korufciiT ara mgonia, qveyanam miiRos rame kargi, korufcia sikeTes<br />

moutans konkretul pirovnebas da mis ojaxs” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“korufcia TavisTavad ar SeiZleba iyos kargi, SeiZleba korufcias raRac<br />

dadebiTi Sedegebi gaaCndes, magram misi zneobrivi mxare sul gadawonis im<br />

dadebiTs. amitom korufcia ar SeiZleba iyos kargi” (saxelmwifo moxeleebi,<br />

axalcixe)<br />

amasTan, qarTvel respondentebs uWirT erTmaneTisagan gamijnon korufcia<br />

da e.w. “pativiscema”, gamomdinare im garemoebidan, rom saqarTveloSi<br />

tradiciulad pativs scemen sxva adamianebs, iqneba es saCuqris Tu, ubralod,<br />

madlobis Tqmis meSveobiT. maTi azriT, ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani<br />

korufciasa da pativiscemas Soris is aris, rom pirveli gamoZalvasTanaa<br />

dakavSirebuli, xolo meore — nebayoflobiTia.<br />

“qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa, qrTami sxvaa”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“yvelafers korufcias ver davarqmev. magaliTad, bavSvi yvavils rom miutans<br />

maswavlebels skolaSi, es ar aris korufcia, es pativiscemaa. korufciad ar<br />

40


miviCnev, roca eqims sakuTari surviliT pacienti rames aCuqebs. ar aris qrTami ,<br />

radgan sakuTari surviliT Cuqnis” (policielebi, quTaisi)<br />

“[Tu] me miCndeba survili, rom im adamians pativi vce, me amas qrTams ar veZaxi.<br />

es SeiZleba iyos sunamo, “banbanerka” an sulac erTi fila Sokoladi. es, Cemi<br />

azriT, namdvilad ar unda aRiqmebodes qrTamad da korufciad” (maswavleblebi<br />

da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“me, magaliTad, Zalian mewyineba, Tu isic korufciad CaTvales, rodesac me<br />

viRacis pativiscema minda da SemeSindes, rom is ar daiWiron an me ar damiWiron,<br />

rom imas pativi vce. pativiscema sxva aris, magram TviTon ar unda moiTxovon”<br />

(maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

2. korufciis mizezebi saqarTveloSi<br />

korufciis ZiriTad mizezad respondentebi TiTqmis erTxmad asaxeleben<br />

dabal xelfasebs sajaro samsaxuris yvela sferoSi; yvela profesiuli jgufi,<br />

gasagebi mizezebis gamo, gansakuTrebul aqcents akeTebs Tavisi profesiuli<br />

sferos did mniSvnelobaze sazogadoebriv cxovrebaSi, da mizanSewonilad<br />

miiCnevs, rig SemTxvevaSi ki moiTxovs, am sferoSi xelfasebis mniSvnelovan<br />

gazrdas; sainteresoa, rom TiTqmis yvela sferos warmomadgenlebi, mamakacebi<br />

iseve rogorc qalebi, aucilebel saarsebo minimumad TveSi daaxloebiT 500 lars<br />

asaxeleben.<br />

“xelfasi minimumze minimumia” (policielebi, quTaisi)<br />

“roca Tanamdebobis piri xar, Zalian Znelia, cduneba Zalian didia”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“maswavlebels imdeni xelfasi unda hqondes, rom aRar izrunos SeTavsebaze,<br />

rom sxvaganac aiRos saaTebi” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“maswavlebels ar unda ecvas moswavleze cudad, ufro lamazad unda hqondes<br />

Tma davarcxnili” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“Tu xelfasebi ar gaizrdeba , araferic ar Seicvleba” (maswavleblebi da<br />

mSoblebi, Tbilisi)<br />

bevri respondentis azriT, korumpirebuli pirebis nawili iZulebiT iRebs<br />

qrTams, vinaidan isini sxva gamosavals ver xedaven, es maTTvis Tavis an ojaxebis<br />

rCenis erTaderTi realuri gzaa; Zlieria rwmena, rom es xalxi Zalze ganicdis<br />

aseT mdgomareobas:<br />

“ekonomikuri mdgomareoba unda Seiqmnas imisTana, rom ar gaxde [ korumpirebuli]<br />

— magram miuxedavad amisa , is korumpirebulebi, vinc arian — isini<br />

iReben kidec [qrTams] da ekonomiuri mdgomareobac Zlieri aqvT. magram visac<br />

araviTari saSualeba ara aqvs — iman rom patara raRaca gaakeTos, me mgoni,<br />

korumpirebuli ar unda dauZaxon” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“me rodesac maqvs kargi xelfasi, var Cemi saqmis profesionali da, ase vTqvaT,<br />

patrioti, me namdvilad ar davimcireb Tavs da ara mgonia, arc erTma<br />

maswavlebelma daimciros Tavi da gamarTos mSobelTan raRac uxerxuli saubari,<br />

raRac zewola moaxdinos masze, rom mere iman “pativi sces” — isevdaisev, Tu iqneba<br />

normaluri xelfasebi. imitom , rom pirovneba, vinc aseT saubars warmarTavs,<br />

TviTonac Zalian Seuracxyofilia, da roca mas kargi xelfasi eqneba, merwmuneT,<br />

igi ar Caigdebs Tavs aseT saCoTiro situaciaSi” (maswavleblebi da mSoblebi,<br />

Tbilisi)<br />

rodesac aseT iZulebiT SemTxvevebTan gvaqvs saqme, maSin, saerTo azris<br />

Tanaxmad, xelfasebis gazrda gadaWris korufciis problemas.<br />

amasTan, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa azri, rom maRali<br />

xelfasi TavisTavad yovelTvis ar iqneba aucilebeli da sakmarisi garantia imisa,<br />

41


om korufcia aRar iqneba, vinaidan mas sxva mizezebic aqvs: (a) sixarbe da (b)<br />

tradiciuli kulturuli normebi, romlebic saqarTveloSi xels uwyobs<br />

korufciis gavrcelebas, anu, rogorc respondentebi moixsenieben, e.w. “qarTuli<br />

mentaliteti”.<br />

“adamians rac ufro meti aqvs, miT ufro meti unda” (studentebi, axalcixe)<br />

“marto gadarCenisTvis xom ar aris es korufcia? mTlad ise, vTqvaT —<br />

adamiani iRebs qrTams, rom gadarCes — esec ar mimaCnia sworad, imitom rom Zalian<br />

bevri adamiani vici me, romelic ar aris korumpirebuli, da Zalian bevri vici,<br />

rom ukve ‘gadarCenilia’, magram korufciis gzas agrZelebs” (profesormaswavleblebi,<br />

Telavi)<br />

“zogierT maswavlebels rom misce 1000 lari, is mainc aiRebs qrTams”<br />

(maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

bevri respondentis azriT, korufcia yvelaze seriozul <strong>for</strong>mebs<br />

xelisuflebis yvelaze maRal safexurebze iRebs, kerZod, xSirad saxeldeba<br />

parlamenti. es kidev erTxel adasturebs azrs, rom TavisTavad xelfasebis<br />

gazrda ar gadawyvets korufciis problemas saqarTveloSi, ramdenadac<br />

korufciis gavrcelebaSi dabal xelfasebTan erTad sxva faqtorebic TamaSoben<br />

mniSvnelovan rols; Tumca, ra Tqma unda, xelfasebis gazrda sajaro samsaxurebis<br />

moxeleebisTvis (gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu es dakavSirebuli iqneba<br />

pasuxismgelobis amaRlebasTan da dausjelobis sindromis aRmofxvrasTan),<br />

saerTo rwmeniT, mniSvnelovnad Seuwyobs xels korufciis masStabebis<br />

Semcirebas.<br />

dausjelobis sindromi korufciis gavrcelebis kidev erTi mniSvnelovani<br />

mizezia, da respondentebis mier xSirad iqna gamoTqmuli eWvi axlandeli<br />

xelisuflebis moqmedebebis marTebulebaSi, rodesac xdeba arakanonieri gzebiT<br />

mopovebuli qonebis patronebis gaTavisufleba winaswari patimrobidan<br />

mniSvnelovani jarimis gadaxdis Semdeg. maTi azriT, es xalxi seriozulad unda<br />

daisajos.<br />

korufciis gavrceleba garkveuli Sidasauwyebo zewolis Sedegadac SeiZleba<br />

moxdes, ris Sesaxebac, kerZod, saxelmwifo moxeleebi saubrobdnen:<br />

“SeiZleba ar gindodes, magram Seqmnilia rgoli da gaiZulebs, rom gaakeTo<br />

[qrTami aiRo], rom samsaxuri ar dakargo. gaiZulebs TviTon situacia”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

Tumca, amave fokus-jgufis erT-erTi respondenti imasac aRniSnavs, rom<br />

“vardebis revoluciis” Semdeg xelisuflebis Secvlis Sedegad es situacia<br />

Seicvala:<br />

“adre iyo is, rom ver imuSavebdi, Tu qrTams ar gadauxdidi, radgan fuli unda<br />

gekeTebina da yofiliyavi korumpirebuli. dRes me vityvi xmamaRla Cemi saxeliT<br />

da Cemi TanamSromlebis saxeliT , rom Cven vzivarT moWril konkretul xelfasze,<br />

ar davasaxeleb Tanxas, romelic ar gvyofnis elementarul, magaliTad,<br />

sigaretze” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

respondentebi im garemoebas usvamen xazs, rom korufcia xSirad sakuTari<br />

Tavis kvlavwarmoebas uwyobs xels:<br />

“ar aris korufcia, rom am umaRles damTavrebul Clungs Sen 500 dolars<br />

arTmev da maswavleblad iReb [skolaSi], rom is bavSvebi isev daaClungos, mere<br />

isev aq [universitetSi] fuliT moawyos, da mere isev gaaubeduros da ase<br />

gagrZeldes mudmivad?” (studentebi, Telavi)<br />

garda amisa, korufciis gavrcelebas garkveulwilad xels uwyobs Tavad is<br />

garemoeba, rom dRevandel saqarTveloSi korufcia Zalze farTodaa<br />

gavrcelebuli, rac respondentTa aseT mosazrebebs iwvevs:<br />

“me Tu ar aviRe, sxva mainc aiRebs, aseTi fiqric xdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

42


“arian iseTi [studentebi], rom marTla modian, udevT raRac CaTvlis wignakSi ;<br />

[me isini] gavabrune — ase iyo me-6 semestrSi, ase iyo me-7 semestrSi, ase iyo me-8<br />

semestrSi, da saxelmwifo gamocdaze wamomisves win. axla: ara sjobda, me TviTon<br />

gamomerTva?” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

garda amisa, korufciis mizezebad dasaxelda kanonebis ucodinroba,<br />

gaunaTlebloba, da arasrulyofili sakanonmdeblo baza:<br />

“rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis<br />

iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs [korufciuli] procesi. anu es<br />

procesi rom SeCerdes, es [sakanonmdeblo] vakuumi unda moispos aucileblad”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

3. ra uwyobs xels korufcias<br />

miuxedavad yovelive zemoT Tqmulisa, korufcia respondentebSi garkveul<br />

gagebas iwvevs imdenad, ramdenadac is xSir SemTxvevaSi ganixileba rogorc Tavis<br />

gadarCenis erT-erTi xelmisawvdomi strategia im pirobebSi, rodesac adamians<br />

sxva araferi gamosvali aRar darCenia, rodesac is ganwirulia saxelmwifos mier.<br />

rogorc zemoT aRvniSneT, dabali xelfasebi ganixileba rogorc korufciis<br />

ZiriTadi mizezi saqarTveloSi, Sesabamisad, respondentebi miiCneven usaxsrobas<br />

korufciis erT-erT umTavres gamarTlebad:<br />

“16 lari rodesac aqvs leqtors xelfasi da mas Semosavlis sxva wyaro ara<br />

aqvs, imas veranairad ver mosTxov, rom ar aiRos fuli viRac debilisgan, visac<br />

aqvs fuli da sTavazobs” (studentebi, Telavi)<br />

amas garda, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa korufciis<br />

kidev ori SesaZlo gamarTleba qarTveli respondentebis mxridan: “susti<br />

saxelmwifo”, romelic ver asrulebs Tavis funqciebs, da “qarTveloba/qarTuli<br />

mentaliteti”.<br />

3.1. “susti saxelmwifo”, rogorc korufciis<br />

institucionaluri gamarTleba<br />

repondentTa umravlesoba “patara kacis” poziciidan uyurebs korufciis<br />

problemas qveyanaSi da miiCnevs, rom pasuxismgebloba korufciis gavrcelebaze<br />

srulad ekisreba saxelmwifos da mis “pirvel moxeleebs”. am poziciisgan<br />

gansxvavdeba studentebis Sefasebebi, romlebic SedarebiT ufro<br />

TviTkritikulebi arian da xedaven rigiTi moqalaqeebis pasuxismgeblobas<br />

korufciis gavrcelebas dakavSirebiT.<br />

“yvelaferi mainc saxelmwifos meTauridan da mTavrobidan iwyeba da<br />

mTavrdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

“rodesac saxelmwifo winaswar uSvebs korufcias, imitom rom xelfass aZlevs<br />

amdagvars, is ukve geubneba — midi da iSoveo” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“korufciis Tavi da Tavi mainc, me mgoni, zemodan modis” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

“saxelmwifos midgomaa aseTi, rom imas awyobs, rom ase iyos. korufcia iyos”<br />

(profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“ase Tu ise, korufcia yvela sferoSia, saboloo jamSi yvela sferodan Tanxa<br />

erT xelSi iyris Tavs — kancelariasa da parlamentSi. korufciis saerTod moSla<br />

gamoricxulia, magram Tu zemoT ar moiTxoven fuls, korufciis masStabebi<br />

Semcirdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

saxelmwifosadmi wayenebuli ZiriTadi pretenziebi aseTia: is ar zrunavs<br />

moqalaqeTa keTildReobaze; ar uzrunvelyobs “kanonierebis kulturis”<br />

damkvidrebas, rac warmoSobs dausjelobis sindroms; da ar zrunavs iseTi<br />

kanonebis miRebaze, romlebic ukeT imuSavebs Cvens qveyanaSi da mZime tvirTad ar<br />

43


daawveba mosaxleobas. amasTan, sazogadoebaSi Rrmadaa fesvgadgmuli rwmena, rom<br />

maRali rangis saxelmwifo moxeleebi yvelaze ufro korumpirebulTa Soris<br />

arian saqarTveloSi, rac spobs mosaxleobaSi pasuxismgeblobis grZnobas am<br />

saxelmwifo moxeleebis, an sxva moqalaqeebis winaSe.<br />

“vfiqrob, saxelmwifom unda ifiqros imaze, rom xelfasebi gaizardos, rom<br />

saxlSi mSieri bavSvi ar melodebodes da am saxlSi misvla ar meSinodes”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“mSier adamians ver mosTxov kanonis dacvas” (saxelmwifo moxeleebi,<br />

axalcixe)<br />

“saxelmwifom unda uzrunvelyos materialuri keTildReoba da iseTi garemo ,<br />

sadac adamians kanondarRvevis SemTxvevaSi SeeSindeba dasjis” (policielebi,<br />

quTaisi)<br />

“kacs rom 30 lars aZlev da imas mere cixeSi Casvam — imis moraluri ufleba<br />

ara gaqvs!” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“Cveni [universitetis] Semosavali rom aris , fasianebidan — 60% mihqonda<br />

saxelmwifos aramwarmoebeli sferodan, amitom ara gvaqvs xelfasi. sad aris, ra<br />

kanonzea laparaki? es aris saxelmwifosgan dadgenili oficialuri yaCaRoba. ...<br />

es aris naZirlebis dawerili kanoni” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“sagadasaxado kanoni, magaliTad, unda iyos iseTi loialuri, rom adamiani<br />

gaiqces gadasaxadis gadasaxdelad” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“Sroma moenatra yvelas! aucilebelia imuSaon, sawarmoebi amuSavdes, pirvel<br />

rigSi” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

saxelmwifo ar uqmnis Tavis moxeleebs normalurad muSaobisaTvis saWiro<br />

elementarul pirobebs, rac kidev ufro amcirebs saxelmwifos am xalxis TvalSi.<br />

“qurdobaze [Tu] daiWire vinme, saqme Ziebamde rom miiyvano, daaxloebiT 50-<br />

dan 100 laramde gWirdeba. furceli ginda, eqsperti, qseroqsi, benzini — am<br />

yvelafers aravin afinansebs, policieli cdilobs, yvelafer amisTvis Tanxa<br />

moipovos” (policielebi, quTaisi)<br />

“Tavidan muSaobas rom iwyeb, <strong>for</strong>ma gWirdeba, aravin ar gaZlevs mas, sakuTari<br />

saxsrebiT unda iyido an Seikero. “pagonebi” 10 lari Rirs, <strong>for</strong>mis perangi 18<br />

lari, 50 lari — Sarvali, <strong>for</strong>ma 100 laramde gijdeba. tyviebi Sen unda iyido ,<br />

sawvavi Sen unda Caasxa. aseT pirobebSi korufciisagan Tavs ver daizRvev”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

vinaidan saxelmwifo ar arsrulebs Tavis funqciebs, xdeba korufciaze<br />

pasuxismgeblobis srulad “gadatana” saxelmwifoze an Tundac mis calkeul<br />

maRalCinosnebze, rac mosaxleobas sakuTari udanaSaulobis grZnobas umtkicebs<br />

da Sesabamisad, amcirebs samoqalaqo pasuxismgeblobis grZnobas. respondentebi<br />

iSviaTad afiqsireben SemTxvevebs, rodesac Tavad xalxi ase Tu ise xels uwyobs<br />

korufcias daufiqreblobis, gulgrilobis an sxva raime mizezis Sedegad:<br />

“yvelafers mTavrobas ver davabraleb, adamianebis mentaliteti unda<br />

Seicvalos. 100-dan 70-s hgonia, rom qrTami aris saukeTeso gamosavali. xom<br />

SeiZleba moqalaqem pasporti moiTxovos erTi TviT adre da ara bolo wuTSi?<br />

moqalaqe, romelic erT kviraSi iTxovs pasportis damzadebas, korufcias uwyobs<br />

xels” (policielebi, quTaisi)<br />

fokus-jgufebis msvlelobaSi SedarebiT iSviaTad gaiJRera mosazrebam, rom<br />

korufciaSi met-naklebad Tanabrad ageben pasuxs rogorc qrTamis amRebi, aseve<br />

qrTamis mimcemi — rogorc wesi, SeiniSneba tendencia, mTeli pasuxismgebloba<br />

korufciuli garigebis mxolod erT mxares daekisros, kerZod — qrTamis amRebs,<br />

romelic, ra Tqma unda, yvelaze ufro xSirad saxelmwifo moxelea.<br />

“vinc aZlevs, igivea. es ianusia, orsaxovani, arafriT masze ukeTesi ar aris,<br />

amRebic da mimcemic orive erTia. amitomac, TiTis miSvera mxolod imisken [vinc<br />

44


qrTams iRebs] es aris uzneoba” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“bibliidan moviyvan, rom codvili is ki ar aris, vinc qrTams iRebs, Sen<br />

codvili xar, rodesac qrTams aZlev. me maqvs micemuli, vTqvaT , qrTami da me Cems<br />

Tavs ufro vTvli am SemTxvevaSi damnaSaved, vidre imas, vinc aiRo es”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

miuxedavad imisa, rom fokus-jgufebis msvlelobaSi mTavrobis mimarT<br />

zogadad uaRresad uaryofiTi damokidebuleba dafiqsirda, axal mTavrobas<br />

mainc aqvs garkveuli ndobis krediti.<br />

respondentTa umravlesoba imediT uyurebs mTavrobis Secvlas da axali<br />

saxeebis gamoCenas, Tumca jerjerobiT es imedi araviTar realur cvlilebebze<br />

ar aris damyarebuli, aramed mxolod dapirebebsa da imedebze, amitom Znelia imis<br />

Tqma, Tu ramden xans gastans es ndobis krediti. situaciis gamosworebis imeds<br />

badebs, agreTve is garemoeba, rom, respondentebis SefasebiT, TandaTan<br />

mkvidrdeba SiSis faqtori, romelic, SesaZloa, xels Seuwyobs dausjelobis<br />

sindromis aRmofxvras.<br />

3.2. “qarTveloba”, rogorc korufciis kulturuli gamarTleba<br />

“qarTveloba”, “qarTuli mentaliteti”, agreTve xSirad ganixileba rogorc<br />

korufciis Taviseburi gamarTleba. rogorc zemoT ukve aRvniSneT, qarTvelebs<br />

sCveviaT, “pativi scen” sxvebs, gamoxaton Tavisi madliereba saCuqrebis meSveobiT.<br />

amas respondentebi miiCneven misaReb movlenad da ar Tvlian, rom amis<br />

winaaRmdeg saWiroa brZola.<br />

“iciT ra aris — qarTvel kacs mentalitetSi aqvs raRacis Cuqeba, TiTqos<br />

mgonia, niSnisTvis ki ar miaqvT es...” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“rogorc wesi, saqarTveloSi qrTamSi igulisxmeba rogorc saCuqari, raime<br />

momsaxurebis SemTxvevaSi, rodesac adamiani madlierebis niSnad uxdida adamians<br />

raRacas. moqalaqe, romelic raime TxovniT mimarTavs [Tanamdebobis pirs],<br />

cdilobs rame gadauxados, rom is daayenos pirvel rigSi, an ufro ukeTesad<br />

moemsaxuros. es mentalobidanac gamomdinareobs” (studentebi, Telavi)<br />

“yvela adamians saqarTveloSi rom hkiTxo, unda yvelaferi iyos kanonierad;<br />

magram unda, rom am situaciaSi yvela iqceodes kanonierad TviTon mis garda,<br />

xolo TviTon isev Zveleburad agrZelebdes. anu, yvela fiqrobs, rom ki, ra Tqma<br />

unda, kanoni unda kanonobdes, damnaSave unda daisajos, magram...” (studentebi,<br />

Telavi)<br />

4. korufciis winaaRmdeg mebrZoli agentebi<br />

respondnetebi yvelaze ufro xSirad miiCneven, rom korufciis winaaRmdeg<br />

brZola calkeuli pirovnebebis doneze SeuZlebelia:<br />

“pirovneba ver aRudgeba korufcias, sanam qveyanaSi <strong>socialur</strong>i mdgomareoba<br />

ar amaRldeba” (policielebi, quTaisi)<br />

“korufciasTan brZolaSi moqalaqe uZluria, brZola mTavrobidan unda<br />

daiwyos” (policielebi, quTaisi)<br />

Tavad respondentebi, rogorc wesi, ar SebrZolebian korufciul faqtebs,<br />

romlebTanac hqoniaT Sexeba, vinaidan arCies, moridebodnen dapirispirebas,<br />

romelsac aseTi brZola gamoiwvevda.<br />

amasTan, respondentebma rig SemTxvevaSi daafiqsires is cvlilebebi, romelic<br />

moxda maT damokidebulebaSi bolo Tveebis manZilze:<br />

“axla me ukve SemiZlia [xmis amaRleba]. me Tu guSin cota mSiSara viyavi, dRes<br />

cota Tamami var” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

45


“imaze, razec vCumdebodi me yovelTvis, me gulaxdilad vityvi, razec vCumdebodi,<br />

raRac situaciebze, yovelTvis, me ar gavCumdi erTi Tvis win, Zalian<br />

delikaturad, magram me ukve ratom ar gavCumdi, iciT? me ukve vicodi, rom<br />

zurgi ukve cota magari meqneboda, rom Tu me xmas amoviRebdi da Tu amas vityodi,<br />

ukve vicodi, rom im Cems zurgs ukan ukve SeiZleba damdgariyo adamiani, romelic<br />

mxars momcemda” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

SedarebiT iSviaTad saubroben respodnentebi Tavad moqalaqeTa rolis<br />

Sesaxeb korufciis winaaRmdeg brZolaSi:<br />

“aq aris mTavari sakuTari uflebebis da movaleobebis gacnobiereba, da<br />

rogorc Tanamdebobis pirma unda gaiTvaliswinos sakuTari movaleoba, aseve<br />

saxelmwifom nebismieri moqalaqisadmi unda gaacnobieros [Tavisi] uflebamovaleoba<br />

. ase unda iyos gacnobierebuli kanonis uzenaesoba” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

“sazogadoebam is unda gaakeTos pirvel rigSi, rom unda SeveCvioT SeniSvnis<br />

micemas. ai, magaliTad: quCaSi mimavalma axlagazrdam daagdo Zirs nayinis<br />

qaRaldi, Cven mas SeniSvnas ar mivcemT, rom Caagdos qaRaldi urnaSi” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

aqac, sxva jgufebTan SedarebiT studentebi yvelaze xSirad gamoTqvemen<br />

konstruqciul mosazrebebs imasTan dakavSirebiT, Tu rogori SeiZleba iyos<br />

rigiTi moqalaqeebis roli korufciis winaaRmdeg brZolaSi:<br />

“Cvens uflebebs unda gavecnoT, unda gavacnoT sxva adamianebic am uflebebs”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“kanoni unda vicodeT” (studentebi, axalcixe)<br />

“is, rac Sen ici da [sxva adamianma] ar icis — Tundac uflebebi, Tundac Sen<br />

ufro mebrZoli xar , vidre is — Sen [unda] daexmaro im adamians im resursiT, rac<br />

Sen gaqvs” (studentebi, Telavi)<br />

“Tu xalxs ar endomeba, rom korufcia moispos, is ar moispoba” (studentebi,<br />

Telavi)<br />

“saxelmwifoSi moqalaqem ar icis Tavisi valdebulebebi, ra movaleobebi<br />

akisria saxelmwifos winaSe da, rac mTavaria, ar icis, ra uflebebi aqvs, imitom<br />

rom misi uflebebi, rogorc wesi, gamoixateba saxelmwifos valdebulebebSi”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“sabani sadamdec gagwvdeba, ise unda daifaro” (studentebi, axalcixe)<br />

“axlandeli axalgazrdobac uwyobs amas [korufcias] efeqturad xels, imitom<br />

rom ukve ici, rom amis gareSe ar xdeba, fulis gareSe, an qrTamis gareSe, da ukve<br />

rogor aris, iciT? mcdeloba aRar aris” (studentebi, Telavi)<br />

mainc, ZiriTadi agenti, romelsac, respondentTa azriT, Seswevs Zala<br />

SeebrZolos korufcias, aris saxelmwifo. mas es SeuZlia gaakeTos Semdegi<br />

RonisZiebebis gatarebis meSveobiT: xelfasebis gazrda da kanonierebis<br />

kulturis damkvidreba, Sesabamisad, dausjelobis sindromis aRmofxvra. es<br />

ukanaskneli SeiZleba, kerZod, gakeTdes mosaxleobis samarTlebrivi ganaTlebis<br />

meSveobiT:<br />

“saxelmwifom unda izrunos sakuTari moqalaqeebis samarTlebrivi<br />

ganaTlebisaTvis. moqalaqeebi ufro aqtiuri unda gaxdnen, aRar unda ifiqron, es<br />

Cemi saqme ar ariso. unda gaacnobieron, rom saxelmwifos mSenebloba TiToeul<br />

maTganzea damokidebuli. mentalitetis Secvlas albaT dro dasWirdeba”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

“saxelmwifom unda akontrolos xalxi, rogor asrulebs kanons; Tu [kanoni]<br />

ar Sesruldeba, unda agebinon pasuxi” (studentebi, axalcixe)<br />

“saxelmwifom unda daanaxos xalxs, rom kanons Tu ar Seasruleb, daisjebi.<br />

viRaca rom dainaxavs , daisaja, sxvac aRar gaakeTebs” (studentebi, axalcixe)<br />

46


espondnetebi acnobiereben im garemoebas, rom korufciis winaaRmdeg<br />

brZola ioli ar aris:<br />

“xan aris, rom isea gamartivebuli qrTamis aRebis procedura, rom Zalian<br />

Znelia vinme konkretulze xelis dadeba” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

SesaZloa, yvelaze ufro konstruqciulia pozicia, romlis Tanaxmadac<br />

brZola korufciis winaaRmdeg unda xdebodes erToblivad, rogorc<br />

saxelmwifos, aseve calkeuli moqalaqeebis Zalebis gaerTianebis Sedegad:<br />

“moqalaqeebi ufro aqtiuri unda iyvnen, saxelmwifom ki <strong>socialur</strong>i pirobebi<br />

unda mouwesrigos Tavis moqalaqeebs” (policielebi, quTaisi)<br />

“sazogadoeba kanonmorCili unda gaxdes, saxelmwifom <strong>socialur</strong>i<br />

problemebi unda moagvaros” (policielebi, quTaisi)<br />

oqtomberi, 2004 w.<br />

47


Tema 4.<br />

dakvirveba<br />

intervius nebismier saxeobas (maT Soris siRrmiseul intervius da fokusjgufs)<br />

in<strong>for</strong>maciis Segrovebis verbaluri saSualebebi udevs safuZvlad. magram<br />

adamianTa cxovrebaSi ara naklebi mniSvneloba aqvs moqmedebebs, qcevebs,<br />

urTierTobas, da am moqmedebebs Soris aris iseTebi, romelTa sityvierad aRwera<br />

da gadmocema respondents SeiZleba gauWirdes; damaxinjebulad gadmogvces<br />

isini; an ubralod ar CaTvalos laparakis Rirsad. arada, es SeiZleba iyos<br />

moqmedebebi, romelTa mniSvnelobac <strong>socialur</strong>i cxovrebis analizisaTvis Zalze<br />

didia. zog SemTxvevaSi respondentebi ar aqceven yuradRebas sakuTari qcevis<br />

garkveul detalebs, amitom intervius dros ver ixseneben maT; sxva SemTxvevaSi ki<br />

isini arasworad ixsomeben imas, Tu rogor ganviTarda movlenebi. <strong>socialur</strong>i<br />

mecnierebisTvis kargadaa cnobili, rom adamianebi ar arian sakuTari qcevis<br />

kargi aRmwerebi, da ver gvawvdian sando in<strong>for</strong>macias mis Sesaxeb. 50<br />

situaciebSi, rodesac intervius verc erT saxeobas ver gamoviyenebT,<br />

CvenTvis saWiro in<strong>for</strong>maciis mopovebaSi dakvirveba dagvexmareba.<br />

dakvirvebis meTodi Zalze farTod gamoiyeneba <strong>socialur</strong> mecnierebebSi.<br />

yvelaze xSirad am meTods antropologebi da eTnografebi mimarTaven<br />

gansxvavebuli kulturis warmomadgenelebis cxovrebis Seswavlis mizniT, da aq<br />

sityva “kultura” Zalze farTo gagebiT ixmareba. es SeiZleba iyos rogorc sxva,<br />

SedarebiT mcirericxovani da naklebad cnobili <strong>socialur</strong>i jgufis kultura<br />

(magaliTad, rok-musikosebis; damnaSaveebis; mecxvareebis) da maTi cxovrebis<br />

Sinagani wesebis dadgena, aseve antropologiuri gamokvlevebi — naklebad<br />

cnobili tomis an eris cxovreba an am cxovrebis romelime aspeqti, iqneba es maTi<br />

religiuri wes-Cveulebebi; Taobebs Soris urTierToba; Sromis ganawileba, Tu<br />

sxva. ukanasknel SemTxvevaSi kvleva Soreul qveynebSi xorcieldeba, SedarebiT<br />

naklebad Seswavlil kunZulebze, magram Tanamedrove kvleviT praqtikaSi<br />

savsebiT miRebulia, mivmarToT dakvirvebas Cvensave qalaqebSi mcxovrebi xalxis<br />

subkulturis Seswavlis mizniT.<br />

dakvirvebis meTodis Teoretikosebi, kerZod, h.r.bernardi, xazs usvamen im<br />

garemoebas, rom damkvirveblis amocana gacilebiT iolia misTvis ucxo<br />

kulturaSi muSaobis dros; es amocana mniSvnelovnad rTuldeba, rodesac mas<br />

mSobliur kulturaSi uwevs dakvirvebis ganxorcieleba. amis mizezi ki isaa, rom<br />

mSobliur kulturaSi Cven “bunebrivad” aRviqvamT da Cveulebrivad gveCveneba<br />

moqmedebebisa da reaqciebis umravlesoba, romlebic mraval kiTxvas warmoSoben,<br />

Tu maT miukerZoebeli TvaliT SevxedavT; zogierTi mniSvnelovani elementi ki<br />

SeiZleba saerTod yuradRebis gareSe dagvrCes, im ubralo mizezis gamo, rom<br />

isini Cveni yoveldRiuri cxovrebis nawilia da miCveulebi varT maT.<br />

dakvirveba erT-erT umniSvnelovanes Tvisebriv meTods warmoadgens, romlis<br />

umTavresi Rirseba isaa, rom is bunebriv garemoSi xorcieldeba, iq, sadac realurad<br />

mimdinareobs cxovreba, da ara “laboratoriul” pirobebSi, rogoricaa<br />

mkvlevris ofisi. swored es garemoeba ganapirobebs am meTodis specifikas da<br />

masTan dakavSirebul gansakuTrebul sirTuleebs. Tumca Cven ukve aRvniSneT, rom<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gamoirCeva Tavisi ara<strong>for</strong>maluri xasiaTiT, es gansakuTrebiT<br />

sworia dakvirvebis SemTxvevaSi, rodesac SeuZlebelia imis winaswarmetyveleba,<br />

Tu vin Sexvdeba mkvlevars quCaSi an kafeSi; rodis, ra pirobebSi da ra Temaze<br />

mouwevs intervius Catareba; ra movlenebis momswre gaxdeba dRis manZilze.<br />

iTvleba, rom dakvirvebis warmoebis yvelaze mizanSewonili obieqtia yoveldRiuri<br />

saqmianoba, romelic mniSvnelovani cvlilebebis gareSe meordeba dRidan<br />

dRemde. es SeiZleba iyos urTierToba TanamSromlebs Soris samuSao saaTebSi;<br />

Tavisufali drois organizacia ojaxSi an megobarTa wreSi; saswavlo procesi<br />

(skolSi, umaRles saswavlebelSi); bazris cxovreba an maRaziaSi myidvelebis<br />

50 Robert S. Weiss. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview Studies. New York:<br />

Free Press. P. 236.<br />

48


qceva, da sxva. mklevris uSualo interesi SeiZleba iyos xalxis Cacmuloba ama Tu<br />

im situaciaSi; an mosaxleobis quCaSi moZraobis siCqare, nacnobebTan<br />

gamosaubrebis mizniT SeCerebis sixSire da am SeCerebebis xangrZlivoba.<br />

iSviaTi SemTxvevebis garda 51 , kvlevis procesSi damkvirvebeli Zalauneburad<br />

axdens gavlenas moqmed pirebze da <strong>socialur</strong> situaciebze, romelSic isini arian<br />

CarTulni. es gavlena cnobilia rogorc reaqtiuloba — ician ra, rom maT<br />

moqmedebas akvirdebian, adamianebi gansakuTrebul yuradRebas aqceven imas, Tu<br />

rogor iqcevian, rogor epyrobian sxva adamianebs, ras da rogor amboben, da<br />

saboloo jamSi maTi saqcieli bunebrivi aRar aris, mkvlevris arseboba rom ara,<br />

isini ase ar moiqceodnen. reaqtiuloba adamianebis bunebrivi reaqciaa, magram<br />

dakvirvebis warmoebisas Zalze seriozul problemas warmoadgens, vinaidan<br />

amaxinjebs Sedegebs. misi srulad gadalaxva faqtiurad SeuZlebelia, Tumca<br />

arsebobs misi Semcirebis SesaZleblobebi, romelTa Sesaxebac qvemoT visaubrebT.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

iseve rogorc nebismieri sxva tipis gamokvleva, dakvirveba Sesaswavli<br />

erTeulis gamoyofiT iwyeba. es SeiZleba iyos:<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

adgili, sadac xdeba moqmedeba. specialur literaturaSi es adgili<br />

moxsenieba rogorc “saiti” (ingl. site);<br />

adamianebi, romlebic CarTulni arian CvenTvis saintereso saqmianobaSi da<br />

vis moqmedebebsac vakvirdebiT, anu “aqtorebi” (ingl. actor);<br />

TviTon moqmedeba an saqmianoba (scenebi), situaciebi, movlenebi, romlebsac<br />

uSualod vakvirdebiT; da<br />

nivTebi, romlebis irgvliv an romelTa gamoyenebiTac xdeba moqmedeba.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi dakvirvebis meTodi iSviaTad gvxvdeba rogorc<br />

kvlevis erTaderTi meTodi. es imiT aixsneba, rom, rogorc vTqviT, dakvirveba<br />

yvelaze xSirad gamoiyeneba gansxvavebuli kulturis warmomadgenlebis cxovrebis<br />

wesis Seswavlis mizniT, aseTi Seswavla ki SeuZlebelia mxolod dakvirvebis<br />

meSveobiT — is aucileblad iTvaliswinebs sxva <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebasac, upirveles<br />

yovlisa — gasaubrebas Sesaswavli jgufis warmomadgenlebTan da eqsperteb-<br />

Tan, romlebic dagvexmarebian sworad avxsnaT is, rac davafiqsireT dakvirvebis<br />

dros. gasaubreba ki, ra Tqma unda, intervius erT-erTi saxeobaa. amitom “sufTa”,<br />

an “ubralo” dakvirveba, romlis msvlelobaSic mkvlevari ar amyarebs urTierTobas<br />

aqtorebTan, romlebsac is Seiswavlis, iSviaTad gamoiyeneba. rogorc<br />

wesi, dakvirvebis meTodi ixmareba kompleqsurad sxva meTodebTan — upirveles<br />

yovlisa, interviusTan erTad, da am meTodiT muSaobisas mkvlevari Zalauneburad<br />

erTveba <strong>socialur</strong> situaciaSi, romelSic aqtorebi monawileoben.<br />

mkvlevris monawileoba <strong>socialur</strong> situaciaSi, misi CarTva im procesebSi,<br />

romlebsac is Seiswavlis, SeiZleba sxvadasxva intnsiurobiT moxdes. am intensiurobidan<br />

gamomdinare, gamoiyofa CarTvis Semdegi tipebi: 52<br />

CarTvis intensiuroba<br />

maRali<br />

saSualo<br />

dabali<br />

mkvlevari ar iRebs monawileobas<br />

<strong>socialur</strong> situaciaSi<br />

CarTvis tipi<br />

sruli (“CarTuli dakvirveba”)<br />

aqtiuri<br />

mokrZalebuli<br />

pasiuri<br />

ar aris “CarTva”<br />

(“ubralo dakvirveba”)<br />

51<br />

aseT SemTxvevad SeiZleba CavTvaloT situacia, rodesac Sesaswavli obieqti ver<br />

igrZnobs damkvirveblis arsebobas — erT-erTi aseTi magaliTia dakvirveba xalxmraval<br />

adgilebSi.<br />

52 ix. James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston. gv. 58.<br />

49


“ubralo” dakvirveba Seesabameba situacias, rodesac mkvlevari saerTod ar<br />

iRebs monawileobas <strong>socialur</strong> situaciaSi — magaliTad, is zis kafeSi da mxolod<br />

akvirdeba im movlenebs, romlebic iq viTardeba.<br />

amis sapirispirod, <strong>socialur</strong> situaciaSi sruli CarTva Seesabameba CarTul<br />

dakvirvebas (participant observation), romlis drosac mkvlevari ar rCeba gare<br />

damkvirveblad, aramed srul monawileobas iRebs im <strong>socialur</strong> situaciebSi,<br />

romlebsac Seiswavlis. es monawileoba gamoixateba aqtorebTan erTad maT<br />

yoveldRiur saqmianobasa Tu zeimebSi monawileobis miRebaSi; damatebiT,<br />

mkvlevari awarmoebs ara<strong>for</strong>malur gasaubrebebs aqtorebTan an srulfasovan<br />

interviuebs atarebs maTTan.<br />

CarTuli dakvirvebaa is meTodi, romelic xSirad gaigivebulia Tavad Tvisebriv<br />

meTodebTan da/an eTnografiasTan; xSirad literaturaSi terminebi<br />

“eTnografia”, “eTnografiuli kvleva” da “CarTuli dakvirveba” ixmareba rogorc<br />

sinonimebi. 53<br />

CarTuli dakvirvebis meTodisadmi miZRvnil klasikur saxelmZRvanelod<br />

iTvleba jeims spradlis “CarTuli dakvirveba”. 54 spradlis Tanaxmad, ucnob<br />

<strong>socialur</strong> situaciaSi moxvedrili nebismieri adamiani CarTuli damkvirvebeli<br />

xdeba, vinaidan misTvis ucxoa am situaciaSi moqmedi wesebi da normebi, da is<br />

iZulebuli xdeba, gamoikvlios da Seiswavlos isini xalxTan urTierTobis meSveobiT.<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis farglebSi CarTuli dakvirveba warmoadgens<br />

mcdelobas gavigoT, Tu ra mniSvnelobebs aniWeben sxvadasxva <strong>socialur</strong>i Tu<br />

kulturuli jgufis warmomadgenlebi TavianT cxovrebas, rogor aRiqvamen<br />

sxvadasxva movlenebs da ra mniSvnelobas aniWeben maT. amis Seswavlas sakmaod<br />

bevri dro sWirdeba. CarTuli dakvirvebis minimalur xangrZlivobad ramdenime<br />

Tve iTvleba; srulfasovani gamokvleva ki sul cota erTi wlis manZilze<br />

grZeldeba, vinaidan erTi SexedviT martiv <strong>socialur</strong> situaciebSic ki xSirad<br />

Rrma da rTuli kulturuli azria Caqsovili. imisaTvis, rom kargad SeviswavloT<br />

ucxo kulturis warmomadgenlebi, maTi kulturuli normebi da/an simboloebi,<br />

didi droa saWiro. maSinac ki, Tu gamokvlevis savele periods ramdenime<br />

weliwads davuTmobT, iZulebulebi viqnebiT, SevarCioT cxovrebis konkretuli<br />

aspeqtebi, romlebic dakvirvebis ZiriTad fokuss warmoadgenen da romlebsac<br />

dawvrilebiT SeviswavliT, danarCenebs ki mxolod zedapiruli yuradReba<br />

davuTmoT.<br />

ar arsebobs CarTuli dakvirvebis warmoebis sayovelTao wesebi, iseve rogorc<br />

ar arsebobs dakvirvebis saitis SerCevasTan dakavSirebuli rekomendaciebi.<br />

am gadawyvetilebebis miReba yovelTvis konkretuli situaciidan gamomdinare<br />

xdeba. xSirad mkvlevari iwyebs muSaobas garemoSi, sadac aravis ar icnobs; is<br />

ubralod midis kafeebSi, biblioTekebSi, eswreba ama Tu im Temis mier<br />

organizebul RonisZiebebs, dadis SerCeuli “saitis” quCebSi, da TandaTan icnobs<br />

xalxs, romlebic droTa ganmavlobaSi misi in<strong>for</strong>maciis wyaroebi gaxdebian.<br />

miuxedavad am meTodikis simartivisa, “quCaSi dgomis” strategia Zalian efeqturia.<br />

magram in<strong>for</strong>mantebis gacnobis Semdeg Tveebia saWiro imisaTvis, rom<br />

mkvlevarma daimkvidros adgili Sesaswavl jgufSi da moipovos xalxis ndoba.<br />

h.r.bernardi Tvlis, rom am meTodis Seswavlis saukeTeso xerxi misi praqtikuli<br />

gamoyenebaa. amasTan, misi azriT, SeuZlebelia am meTodis warmatebiT<br />

gamoyeneba, Tu mkvlevari Seecdeba SecdomaSi Seiyvanos is xalxi, visTanac is<br />

muSaobs, anu aqtorebi. “sakuTari Tavis wardgenis wesebi Zalze martivia, — ambobs<br />

bernardi. — ilaparakeT simarTle, iyaviT Tanamimdevruli da nu ilaparakebT<br />

zedmets. CarTul dakvirvebaSi, Tu mkvlevari Seecdeba warmoadginos Tavi sxva<br />

adamianad, vidre is sinamdvileSia, is ver miaRwevs warmatebas” 55 .<br />

CarTuli dakvirvebis ori tipi arsebobs — gamJRavnebuli, (ingl. overt),<br />

53<br />

qarTulad CarTuli dakvirveba zog SemTxvevaSi moixsenieba rogorc “monawile<br />

dakvirveba” rac Sesabamisi inglisuri terminis ufro zusti Targmania.<br />

54 James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston.<br />

55 H. Russel Bernard. 1994. Research Methods in Anthropology. 2 nd Edition. Thousand Oaks: Sage Publishers.<br />

P. 144.<br />

50


odesac mkvlevari Tavidanve acnobs aqtorebs Tavis vinaobas da miznebs, da<br />

gaumJRavnebeli (ingl. covert), romlis drosac aqtorebisTvis ucnobia, rom saqme<br />

aqvT mkvlevarTan — isini mas aRiqvamen, rogorc <strong>socialur</strong>i situaciis rigiT<br />

monawiles. miuxedavad imisa, rom gaumJRavnebeli dakvrivebis warmoebas Tavisi<br />

upiratesobebi aqvs (upirveles yovlisa, aRar gvaqvs saqme reaqtiulobis<br />

problemasTan), is Zalze seriozul eTikur problemebTanaa dakavSirebuli,<br />

vinaidan misi warmoebis dros Segnebulad xdeba aqtorebis SecdomaSi Seyvana.<br />

amasTan, mkvlevari mudam “gamomJRavnebis” saSiSroebis winaSea — yovelTvis aris<br />

imis SesaZlebloba, rom romelime aqtori Seityobs mis namdvil vinaobas, an vinmes<br />

xelSi Cauvardeba mis mier kvlevasTan dakavSirebiT gakeTebuli Canawerebi.<br />

gaumJRavnebeli dakvirveba yvelaze xSirad gamoiyeneba maSin, rodesac SeuZlebelia<br />

ama Tu im jgufis Seswavla sxvagvarad, rodesac kvlevis erTaderT<br />

saSualebas gaumJRavnebeli CarTuli dakvirveba warmoadgens; arcTu iSviaTad,<br />

mkvlevari ase Seiswavlis daxurul jgufebs, maT Soris — kriminalur<br />

dajgufebebs. magram Tu mkvlevari kriminaluri dajgufebis wevri xdeba kvlevis<br />

Catarebis mizniT da ar miaCnia mizanSewonilad Tavisi namdvili vinaobis gam-<br />

JRavneba, maSin is iZulebulia, monawileoba miiRos am jgufis kanonsawinaaRmdego<br />

qmedebebSi; garda amisa, mas eqneba in<strong>for</strong>macia dagegmili qurdobis/Zarcvis/yaCa-<br />

Robis Sesaxeb. rogor unda moiqces is aseT SemTxvevebSi? am sakiTxis gadawyveta<br />

Zalian rTulia, imitom rom Tu is Seatyobinebs policias aseT in<strong>for</strong>macias, maSin<br />

iZulebuli gaxdeba Sewyvitos kvleva, xolo Tu Tavs Seikavebs am in<strong>for</strong>maciis<br />

gamxelisagan, maSin damnaSaveTa Tanamonawile xdeba.<br />

CarTuli dakvirvebis sami etapi gamoiyofa — aRweriTi, fokusirebuli da<br />

SerCeviTi dakvirveba. 56<br />

mkvlevari axorcielebs aRweriT dakvirvebas (descriptive observation) kvlevis<br />

sawyis etapze, rodesac mas jer ara aqvs gadawyvetili, <strong>socialur</strong>i realobis<br />

konkretulad romel aspeqtebze gaamaxvilebs yuradRebas. amitom am etapze is<br />

“yvelafers akvirdeba”, Tumca, ra Tqma unda, yvelafris dakvirveba sinamdvileSi<br />

SeuZlebelia. aRweriTi dakvirveba dakvirvebis pirveli, sacdeli etapia, romlis<br />

msvlelobaSic mkvlevari cdilobs, gaerkves arsebul <strong>socialur</strong> situaciaSi da<br />

Seiqmnas saerTo warmodgena imis Sesaxeb, Tu “ra xdeba aq”. aRweriTi dakvirvebis<br />

meSveobiT SesaZlebelia pasuxi gavceT mkvlevaris winaSe mdgar aRweriT<br />

kiTxvebze 57 , romlebic saerTo xasiaTis in<strong>for</strong>maciis miRebas isaxavs miznad.<br />

warmovidginoT, rom es esaa daviwyeT dakvirvebis Catareba sasamarTloSi da<br />

gvsurs SeviswavloT, Tu rogor xdeba garkveuli tipis saqmeebis warmoeba.<br />

dakvirvebis aRweriT etapze Cven SevZlebT mxolod Zalian saerTo doneze<br />

aRvweroT, Tu rogor iqceva sasamrTlo darbazSi xalxi; ra Temebs exeboda Cvens<br />

mier mosmenili saubrebi, ra tipis saqmeebis ganxilva mimdinareobs, romeli<br />

saqmeebi iwvevs yvelaze did interess da a.S.<br />

aRweriT dakvirvebas ar SeuZlia met-naklebad mniSvnelovani Sedegebi<br />

mogvces — misi erTaderTi mizania, dagvexmaros dakvirvebis fokusis dadgenaSi —<br />

xSirad es xdeba eqspertebTan da/an Sesaswavli kulturis warmomadgenlebTan<br />

konsultaciebis meSveobiT, romlebic eyrdnoba aRweriTi dakvirvebis dros<br />

Segrovil masalas.<br />

dakvirvebis fokusis SerCeva da misi Semdgomi dazusteba, anu saboloo jamSi<br />

im situaciis SerCeva, romelic Cveni Seswavlis “fokusSi” moeqceva, yovelTvis<br />

konkretuli gamokvlevis miznebidan da amocanebidan gamomdinareobs. fokusis<br />

SerCevaSi SeiZleba mniSvnelovani roli iTamaSos <strong>socialur</strong>i situaciis<br />

monawileebTan gasaubrebis Sedegad miRebulma in<strong>for</strong>maciam, maTma komentarebma.<br />

fokusirebuli dakvirveba (focused observation) dakvirvebis meore etapia,<br />

rodesac mkvlevars ukve gamokveTili aqvs Seswavlis konkretuli erTeulebi.<br />

dakvirvebis fokusireba Zalauneburad iwvevs <strong>socialur</strong>i situaciis im<br />

elementebis ignorirebas, romlebic ar warmoadgens Seswavlis uSualo interess.<br />

56 James P. Spradley. Op. cit. Pp. 33-34.<br />

57 jeims spradlis mohyavs aRweriTi kiTxvebis yvela SesaZlo tipis cxrili (ix. James<br />

Spradley. Op. cit. Pp. 82-83).<br />

51


warmatebuli fokusirebuli dakvirveba moiTxovs gasaubrebas Sesaswavli<br />

kulturis warmomadgenlebTan, raTa SevZloT ama Tu im movlenebis axsna TviT am<br />

kulturis warmomadgenelTa TvaliT. aseTi interviuebis Sedegad miRebuli<br />

komentarebis gareSe zogi moqmedeba SeiZleba Cveni yuradRebis miRma darCes, an<br />

uazro da SemTxveviTi gveCvenos, maSin rodesac am kulturis wamomadgenlebis<br />

TvalSi mas garkveuli mniSvneloba aqvs. amasTan, ar unda daviviwyoT, rom Tumca<br />

damkvirvebelma SeiZleba CaTvalos, rom adamianebi racionalurad moqmedeben, es<br />

yovelTvis ase ar xdeba.<br />

SerCeviTi dakvirveba (selective observation) dakvirvebis bolo etapia da moiTxovs<br />

damkvirveblis yuradRebis sferos kidev ufro dazustebas da SezRudvas,<br />

fokusirebuli dakvirvebis etapze gamoyofili Seswavlis erTeulebis ama Tu im<br />

damaxasiaTebeli niSnebis Seswavlas. magaliTad, Tu restoranSi oficiantebis<br />

saqcielis Seswavla aRweriTi dakvirvebis sagania, maT mier klientebisagan damatebiTi<br />

gasamrjelos miRebis xerxebi (magidis SerCeva klientisaTvis; daxmareba<br />

menius SerCevaSi, da sxv.) SeiZleba gaxdes fokusirebuli dakvirvebis sagani,<br />

xolo am xerxebis SedarebiTi efeqturobis dadgena — SerCveviTi dakvirvebis<br />

sagani. anu mklevaris interesi garkveulwilad viwrovdeba, sanam is aRweriTi dakvirvebidan<br />

SerCeviTamde miva. SerCeviTi dakvirveba aucileblad moiTxovs<br />

interviuebis Catarebas Sesaswavli kulturis warmomadgenlebTan maTi Sexedulebebis<br />

da komentarebis miRebis mizniT, raTa daskvnebis gamotanisas ar iqnes<br />

ugulebelyofili mniSvnelovani niuansebi, romlebis gagebac mxolod am xerxiTaa<br />

SesaZlebeli.<br />

dakvirvebis samive etapi, rogorc wesi, erTi gamokvlevis farglebSi ganxorcielebuli<br />

Tanamimdevruli etapebia, Tumca SesaZloa, rom kvleva mxolod<br />

aRweriTi dakvirvebiT Semoifarglos. yvelaze xSirad es im SemTxvevaSi xdeba, Tu<br />

sakiTxis sawyis SeswavlasTan gvaqvs saqme, rodesac mkvlevari jer ar aris<br />

darwmunebuli, Tu ra iqneba misi kvlevis sagani da problema, an Tu dakvirveba<br />

gamoiyeneba rogorc damxmare meTodi kompleqsuri kvlevis farglebSi.<br />

Tu aRweriTi dakvirvebis etapze mkvlevari SeiZleba sakuTari miznebis<br />

gamJRavnebis gareSe muSaobdes, fokusirebuli dakvirvebis etapze is Zalauneburad<br />

amJRavnebs Tavs rogorc mkvlevari; xolo SerCeviTi dakvirvebis etapze is<br />

ukve am situaciis monawile xdeba. dakvirvebis SerCeviTi etapis yvelaze mniSvnelovan<br />

damaxasiaTebel niSnad iTvleba mkvlevris mier kontrastruli<br />

Sedarebebis da kontrastuli SekiTxvebis gamoyeneba, vinaidan am etapze misi<br />

mizania kulturul situaciaSi arsebuli gansxvavebebis gamomJRavneba.<br />

nebismieri <strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebisas, gansakuTrebiT ki dakvirvebis<br />

SemTxvevaSi, Cven ar unda gagvikvirdes, Tu muSaobis procesSi gamoCndeba axali<br />

Temebi, romlebic SeiZleba Zalze mniSvnelovani iyos Cveni gamokvlevisTvis, da<br />

mzad unda viyoT, CavrToT es Temebi Cveni muSaobis procesSi, zog SemTxvevaSi —<br />

SevcvaloT kvlevis fokusi.<br />

CarTuli dakvirveba warmoudgenelia mkvlevaris mier damatebiTi kvleviTi<br />

teqnikebis, kerZod, intervius sxvadasxva saxeobis gamoynebis gareSe. CarTuli<br />

dakvirvebis procesSi SeiZleba gamovyoT intervius ori ZiriTadi saxeoba:<br />

<strong>for</strong>malizebuli da ara<strong>for</strong>malizebuli.<br />

ara<strong>for</strong>malizebulia yvela is interviu, romelic tardeba moumzadeblad,<br />

CarTuli dakvirvebis dros aqtorebTan urTierTobis damyarebis an ganmtkicebis<br />

procesSi, an aqtorebisagan damatebiTi in<strong>for</strong>maciis mopovebis mizniT, rodesac<br />

damkvirvebeli grZnobs, rom misTvis araa srulad gasagebi im movlenebis<br />

mniSvneloba, romlebsac is akvirdeba. aseTi interviuebi araa struqturirebuli<br />

da, rogorc wesi, araa winaswar SeTanxmebuli da dagegmili — isini Cveulebriv<br />

gasaubrebas ufro hgavs da maTi Cawera diqtofonze yovelTvis ar xdeba, Tumca<br />

mis msvlelobaSi damkvirvebelma SesaZloa (da sasurvelicaa) gaakeTos<br />

Canawerebi. magram, miuxedavad maTi “moumzadeblobisa”, ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebi in<strong>for</strong>maciis Zalze mniSvnelovani wyaroa.<br />

<strong>for</strong>malizebuli interviu mkvlevarsa da aqtors Soris winaswari molaparakebis<br />

da SeTanxmebis Sedegia; aseTi interviuebi tardeba winaswar daTqmul<br />

drosa da adgilas da xdeba maTi Cawera audiokasetaze. es interviu Zalze waagavs<br />

siRrmiseul intervius da tardeba winaswar SemuSavebuli gegmis (sadiskusio<br />

52


gegmis) mixedviT. rogorc wesi, CarTuli dakvirvebis procesSi saWiroa erTi<br />

Temisadmi miZRvnili mTeli rigi <strong>for</strong>maluri interviuebis Catareba.<br />

interviuebis gamoyenebasTan erTad, CarTuli dakvirvebis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

damaxasiaTebeli niSania mkvlevrebis mWidro TanamSromloba in<strong>for</strong>mantebTan.<br />

in<strong>for</strong>manti, anu Sesaswavli jgufis warmomadgeneli, exmareba mkvlevars ama<br />

Tu im jgufis warmomadgenlebis cxovrebis wesis SeswavlaSi da jgufSi arsebuli<br />

wesebisa da normebis gagebaSi; swored is uadvilebs mkvlevars jgufSi SeRwevas,<br />

acnobs xalxs. in<strong>for</strong>mantebis gareSe Cven gagviWirdeba SeviswavloT movlenebi,<br />

romelTa mowmeebic vxdebiT. in<strong>for</strong>mantis roli gacilebiT ufro mniSvnelovani<br />

xdeba maSin, rodesac mkvlevari misTvis ucxo kulturaSi muSaobs, romlis<br />

warmomadgenelTa enac man ar icis. am SemTxvevaSi in<strong>for</strong>manti, rogorc wesi,<br />

Tarjimnis funqciebsac kisrulobs xolme, da misi gavlena miRebul Sedegebze<br />

erTiorad izrdeba.<br />

in<strong>for</strong>mantebis SerCeva ioli ar aris, vinaidan kargi in<strong>for</strong>manti mTel rig<br />

moTxovnebs unda akmayofilebdes. pirvel rigSi, is unda iyos Sesaswavli kulturis<br />

warmomadgeneli, romelic kargad icnobs sakuTar kulturas. sasurvelia,<br />

es iyos komunikabeluri pirovneba, vinc dainteresdeba gamokvleviT da mTeli<br />

gulisyuriT CaerTveba masSi; rac mTavaria, mas unda hqondes survili, rom<br />

daexmaros mkvlevars. garda amisa, mas dadebiTad unda uyurebdnen Sesaswavl<br />

jgufSi, ukeTesia, Tu is garkveuli avtoritetiTac sargeblobs. bevri mkvlevari<br />

Tvlis, rom karg in<strong>for</strong>mants Seswevs Zala, Cveni “maswavlebeli” gaxdes CvenTvis<br />

ucxo kulturis Seswavlis saqmeSi. amasTanave, rogorc aRvniSneT, in<strong>for</strong>manti ar<br />

unda gaxdes erTaderTi pirovneba, vis azrsac gadamwyveti mniSvneloba unda<br />

mivaniWoT — Tu es moxdeba, maSin kvlevas seriozuli safrTxe daemuqreba. xolo<br />

im SemTxvevaSi, Tu in<strong>for</strong>manti Tarjimnis rolsac TamaSobs, ufro izrdeba imis<br />

saSiSroeba, rom is “gafiltravs” aqtorebis naTqvams da mxolod im in<strong>for</strong>macias<br />

gadaTargmnis, romelic mas miaCnia mniSvnelovnad, amitom, sasurvelia, rom<br />

mkvlevarma rac SeiZleba male moaxerxos im enis Seswavla, romelzec mas uwevs<br />

kvlevis Catareba.<br />

magram in<strong>for</strong>manti araviTar SemTxvevaSi ar unda iyos <strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

specialisti, adamiani, vinc Seecdeba mecnieruli terminebiT agvixsnas<br />

mimdinare movlenebi — Cven gvWirdeba Cveulebrivi adamiani, Sesaswavli jgufis<br />

rigiTi wevri, SesaZloa, sxvebze ufro xalisiani da gonebagaxsnili, magram<br />

araviTar SemTxvevaSi ara mecnieri; Cven gvesaWiroeba misi daxmareba, magram man<br />

Tavisive eniT unda agvixsnas yvelaferi, yoveldRiuri cxovrebis eniT, da ara<br />

samecniero kategoriebis gamoyenebiT.<br />

rac unda kargi iyos in<strong>for</strong>manti, misi brmad ndoba ar SeiZleba — rogorc am<br />

kulturis warmomadgenels, mas SeiZleba gauCndes survili, met-naklebed<br />

Sealamazos faqtebi, an ar gamoitanos saaSkaraoze cxovrebis is elementebi,<br />

romlebic miaCnia samarcxvinod, an, yovel SemTxvevaSi arasatrabaxod.<br />

rogorc wesi, erTi gamokvlevis CatarebisTvis mkvlevars ramdenime in<strong>for</strong>manti<br />

sWirdeba xolme, romelTa Sorisac arian ZiriTadi, mTavari (key in<strong>for</strong>mant) da<br />

“damatebiTi” in<strong>for</strong>mantebi. in<strong>for</strong>mantebis SerCeva, ra Tqma unda, ver iqneba da<br />

arc unda iyos reprezentatuli.<br />

Tumca garegnulad mkvlevari, romelic CarTul dakvirvebas awarmoebs,<br />

xSirad arafriT ar gansxvavdeba sxva aqtorebisgan, sinamdvileSi mas sruliad<br />

gansxvavebeli roli aqvs da, garkveulwilad, ormagi cxovrebiT cxovrobs — erTi<br />

mxriv, is Cveulebriv monawileobs aqtorebis yoveldRiur cxovrebaSi, magram<br />

amave dros is regularulad awarmoebs Canawerebs am cxovrebis Sesaxeb, raTa<br />

Seiswavlos misi wesebi; is cxovrobs, raTa Seiswavlos. amitom mniSvnelovania<br />

ganvasxvavoT ama Tu im <strong>socialur</strong>i situaciis Cveulebrivi monawilis da CarTuli<br />

damkvirveblis rolebi. aq SeiZleba gamovyoT 6 ZiriTadi gansxvaveba 58 :<br />

1. damkvirvebels ormagi mizani aqvs: Cveulebrivi monawilisagan gansxvavebiT,<br />

is ara marto monawileobs <strong>socialur</strong> situaciaSi, aramed Segnebulad da<br />

58 es klasifikacia moyvanilia Semdegi gamocemis mixedviT: James P. Spradley. 1980. Op. cit. Pp.<br />

53-58.<br />

53


mizanmimarTulad akvirdeba movlenaTa ganviTarebas, xalxs, maT saqmianobas.<br />

amasTan, mas akisria garkveuli movaleobebi: daakvirdes, Tu rogor viTardeba<br />

movlenebi, CainiSnos da/an daixsomos yvelaferi, rac xdeba, raTa SemdgomSi Tavis<br />

CanawerebSi aRweros movlenebi da maTSi monawile pirebi.<br />

2. Cveulebrivi adamianisgan gansxvavebiT, damkvirvebelma gaaskecebuli<br />

yuradReba unda gamoiCinos mis garSemo mimdinare movlenebisadmi, raTa SeniSnos<br />

da daixsomos iseTi detalebic ki, romlebsac Cveulebriv pirobebSi yuradRebas<br />

ar vaqcevT. es garkveul momzadebas moiTxovs. CarTuli dakvirvebisas Cveni mizani<br />

unda iyos, SeZlebisdagvarad araferi dagvrCes yuradRebis gareSe (ra Tqma<br />

unda, yvelafris SeniSvna SeuZlebelia, magram, miuxedavad amisa, Cveni mizani unda<br />

iyos, maqsimalurad gavzardoT dakvirvebuli elementebis raodenoba).<br />

3. cxovrebaSi yvelas gviwevs garkveuli dakvirvebebis Catareba; aseTi<br />

cxovrebiseuli dakvirvebebisagan gansxvavebiT, CarTuli damkvirveblis mizani<br />

unda iyos, movlenaTa rac SeiZleba farTo speqtri moaqcios Tavisi dakvirvebis<br />

sferoSi; es miT ufro mniSvnelovani xdeba maSin, rodesac mkvlevris mizania,<br />

Seiswavlos <strong>socialur</strong>i jgufis kulturuli normebi, romlebic araa gamotanili<br />

saaSkaraoze.<br />

4. kidev erTi, SesaZloa, umniSvnelovanesi gansxvaveba movlenebis rigiT<br />

monawilesa da damkvirvebels Soris isaa, rom damkvirvebeli, imasTan erTad, rom<br />

aris movlenebis monawile, uyurebs am movlenebs gareSe mowmis — “ucxos” —<br />

TvaliT, anu erTsa da imave dros is aris am <strong>socialur</strong>i situaciis monawilec da<br />

Semswavlelic, romelic ganixilavs situacias, rogorc Sesaswavl obieqts. ese<br />

igi, erTsa da imave dros profesiuli damkvirveblebi arian situaciis<br />

monawileebic da gareSe pirebic, romlebic am situacias akvirdebian. mkvlevari<br />

aTviTcnobierebs, rom is ormag rols TamaSobs, da mkafiod ganasxvavebs Tavisi<br />

moqmedebebis “monawileobiT” da “SemecnebiT” mxareebs.<br />

5. CarTuli dakvirvebis procesSi mkvlevari Tavad aris Tavisi kvlevis<br />

instrumenti — mas ar “exmareba” arc kiTxvari, arc sadiskusio gegma an raime sxva<br />

instrumenti. yovel saRamos, savele muSaobis Semdeg, iwyeba kvlevis meore, ara<br />

nakleb mniSvnelovani etapi, rodesac man unda gaaanalizos mis mier Segrovebuli<br />

in<strong>for</strong>macia, nanaxi da gagonili, maT Soris — Tavisi sakuTari moqmedebebi, grZnobebi,<br />

reaqciebi, da azrebi. aseT introspeqcias yoveldRiurad mimdinareobs da is<br />

didad amdidrebs CarTuli dakvirvebis procesSi mopovebul faqtologiur<br />

masalas. ra Tqma unda, Cveulebrivi adamiani ar eweva Tavisi moqmedebebis da<br />

grZnobebis aseT sistematur da Rrma analizs.<br />

6. da bolos, damkvirvebeli awarmoebs Tavisi dakvirvebis Sedegebis dawvrilebiT<br />

Caweras — esaa iseTi ram, rasac <strong>socialur</strong>i situaciis nebismieri sxva,<br />

rigiTi monawile arasdros ar akeTebs — Tu ar gaviTvaliswinebT im adamianebs,<br />

vinc regularulad awarmoebs pirad dRiurs. magram bolo SemTxvevaSi, rogorc<br />

wesi, aseTi dRiurebi mimarTulia individis piradi grZnobebis da gamocdilebebis<br />

aRsawerad da amiT gansxvavdeba savele Canawerebisgan. dakvirvebis Sedegebis<br />

Cawerasac saTanado codna da gamocdileba sWirdeba, da Cven ganvixilavT<br />

moTxovnebs maTi warmarTvisadmi.<br />

CarTuli dakvirvebis umTavresi upiratesoba ubralo dakvirvebasTan<br />

SedarebiT isaa, rom aqtorebTan xangrZlivi da mWirdo urTierTobis Sedegad<br />

mkvlevari Zalze mdidar in<strong>for</strong>macias iRebs maTi cxovrebis Sesaxeb; metic, is<br />

Tavad iziarebs maTi cxovrebis wess sakmaod xangrZlivi drois manZilze. rogorc<br />

zemoT aRvniSneT, dakvirvebis meTodiT Catarebuli gamokvleva, rogorc wesi,<br />

didxans grZeldeba, da am drois manZilze mkvlevari da aqtorebi Zalauneburad<br />

sakmaod axlos icnoben erTmaneTs. warmatebuli dakvirvebis ganxorcieleba<br />

SeuZlebelia, Tu mkvlevarma ar moipova aqtorebis ndoba, ndobis mopoveba ki<br />

garkveuli pirovnuli urTierTobebis damyarebas gulisxmobs. rigiT interviuers,<br />

romelic maTTvis sruliad ucxo adamiania, respondentebi gacilebiT<br />

naklebi gulaxdilobiT esaubrebian, vidre damkvirvebels, romelic Tveebis, ar<br />

ramdenime wlis ganmavlobaSi iziarebs maTi cxovrebis wess; es exeba ara marto<br />

saerTo in<strong>for</strong>macias, aramed, agreTve in<strong>for</strong>macias aqtorebisTvis mgZnobiare<br />

Temebze.<br />

54


ara nakleb mniSvnelovania, rom gamokvlevis manZilze aqtorebi eCvevian maT<br />

gverdiT damkvirveblis yofnas, ris Sedegadac mcirdeba maTi qcevis da maTi<br />

saubrebis reaqtiuloba, Sesabamisad, CarTuli dakvirvebis Sedegad mopovebuli<br />

in<strong>for</strong>macia ufro sando xdeba.<br />

CarTuli dakvirvebis ganxorcieleba yovelTvis moqmedebs mkvlevaris<br />

emociur mdgomareobaze. rac ar unda ecados mkvlevari, obieqturi iyos Tavisi<br />

in<strong>for</strong>matebis mimarT, amis srulad miRweva SeuZlebelia, ufro metic, eTnografiuli<br />

kvlevis Sedegad mkvlevrebi xSirad resocializaciis process gadian,<br />

anu eCvevian aqtorebis TvaliT uyuron movlenebs. xSirad mkvlevari rTuli eTikuri<br />

dilemis winaSe dgeba — aRweros Tu ara moqmedeba, romelic mis<br />

in<strong>for</strong>mantebs cudad daaxasiaTebs? miuxedavad amisa, mkvlevari mainc “ucxod”<br />

rCeba im sazogadoebaSi, romlis Seswavlasac cdilobs, Tundac imis gamo, rom is<br />

yovelTvis, nebismieri movlenis dros imaze fiqrobs, ramdenad mniSvnelovania is<br />

misi kvlevisTvis, Rirs Tu ara masze yuradRebis gamaxvileba da CaniSvna, da a.S.<br />

xSir SemTxvevaSi mkvlevarma SeiZleba imitom miiRos monawileoba ama Tu im<br />

RonisZiebaSi, rom mas gadwyvetili aqvs mis Sesaxeb daweros, mniSnvelovnad<br />

miaCnia Tavisi kvlevisTvis. aqedan gamomdinareobs is, rom rac ar unda ecados<br />

mkvlevari, srulad “Seerwyas” Sesaswavls jgufs, misTvis es SesaZlebeli gaxdeba<br />

mxolod im SemTxvevaSi, Tu is xels aiRebs Tavis kvlevaze.<br />

bernardi gamoyofs CarTuli dakvirvebis ganxorcilebis procesSi<br />

mkvlevaris mier gancdili fsiqologiuri mdgomareobebis Tanamimdevrobas:<br />

• pirveli kontaqti;<br />

• kulturuli Soki;<br />

• aRmoCena imisa, rac aSkaraa;<br />

• Sesveneba;<br />

• fokusireba;<br />

• daqancva, meore Sesveneba da gaSmagebuli saqmianoba; da<br />

• muSaobis dasruleba da “saitis” datoveba. 59<br />

SemTxveviTi ar aris, rom mkvlevars eufleba Soki, garkveul etapze is<br />

gadaiRleba, gauCndeba Sesvenebis aucilebloba. dasaxuli miznis misaRwevad<br />

CarTuli dakvirveba mkvlevrisagan srul CarTvas moiTxovs. bolos, arc iseTi<br />

etapis gamoyofaa SemTxveviTi, rogoricaa “saitis” datoveba — CarTuli<br />

dakvirvebis damTavreba da “saitidan” wasvla cxovrebis mniSvnelovani periodis<br />

damTavrebas niSnavs, da is xSirad mtkivneulia rogorc mkvlevrisTvis,iseve im<br />

aqtorebisaTvis, visTanac man yvelaze mWidro urTierTobebi daamyara;<br />

mkvlevarsa da aqtorebs Soris damyarebuli urTierTobebi, rogorc wesi,<br />

gamokvlevis damTavrebis Semdegac grZeldeba; aris SemTxvevebi, rodesac<br />

damkvirvebeli daumegobrda aqtorebs, monaTla maTi Svilebi, da sxv.<br />

CarTuli dakvirveba saboloo jamSi Zalze piradi xasiaTis ganumeorebeli<br />

gamocdilebaa; es ar aris romelime rigiTi meTodi, romelic SeiZleba “vcadoT,<br />

rogor gamogviva” — es aris saqme, romelsac mkvlevari uZRvnis cxovrebis<br />

mniSvnelovan periods. amitomaa, rom bernardi Tvlis, rom garkveuli<br />

TvalsazrisiT, “mkvlevari arasodes tovebs saits” — sulierad is iq rCeba. rac ar<br />

unda ecados is, SeuZlebelia in<strong>for</strong>matebis mimarT gulgrili damokidebulebis<br />

SenarCuneba da bevri in<strong>for</strong>manti saboloo jamSi mkvlevris namdvili megobari<br />

xdeba.<br />

59 H. Russell Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches.<br />

Third Edition. Walnut Creek: AltaMira Press. Pp. 356-362.<br />

55


savele Canawerebi<br />

rogorc ukve aRvniSneT, eTnografiuli kvlevis farglebSi xdeba individebis<br />

da <strong>socialur</strong>i jgufebis yoveldRiuri cxovrebis aRwera maTi kulturuli<br />

normebis Seswavlis mizniT, rac TavisTavad gulisxmobs savele muSaobis<br />

Catarebas ara eqsperimentalur pirobebSi, aramed ama Tu im Sesaswavli jgufis<br />

Tu individisaTvis damaxasiaTebel bunebriv pirobebSi. eTnografiuli kvlevis<br />

Catarebis ZiriTadi mizania imis gageba, Tu ra mniSvnelobas aniWebenen ama Tu im<br />

gamocdilebas, cxovrebis wessa Tu kulturul normas is adamianebi, romelTa<br />

yofasac Cven SeviswavliT.<br />

CarTuli dakvirvebis Catareba mkvlevrisagan mTeli rigi unar-Cvevebs<br />

daxvewas moiTxovs — is unda iyos yuradRebiani damkvirvebeli, kargi msmeneli,<br />

kvalificiuri interviueri rogorc <strong>for</strong>malizebuli, aseve ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebis Catarebisas. mas unda hqondes Zalian kargi mexsiereba, romelic<br />

daexmareba daimaxsovros is, rasac SeniSnavs dakvirvebis procesSi, raTa Semdgom<br />

Caiweros dakvirvebis Sedegebi, xolo am Canawerebis da SemdgomSi dakvirvebis<br />

angariSis momzadebisaTvis mas moeTxoveba sxvadasxva tipis teqstebis Seqmnis<br />

unari — dawyebuli savele CanawerebiT da damTavrebuli Semajamebeli angariSiT,<br />

romelic xSirad monografiis safuZveli xdeba. amasTan, mas unda SeeZlos miiRos<br />

gadawyvetilebebi gamokvlevis fokusis dadgenisa da gamokvlevis dros<br />

wamoWrili axali sakiTxebis integrirebis an uaryofis Taobaze.<br />

mkvlevris mier ganxorcielebuli dakvirvebis dokumentacia savele<br />

Canawerebis meSveobiT xdeba, sadac is cdilobs CainiSnos yvela is wvrilmani Tu<br />

mniSvnelovani movlena, romlis momswrec gaxda. kvlevis procesSi yoveldRiuri<br />

savele Canawerebis (fieldnotes) warmoebis wesebis Seswavla CarTuli dakvirvebis<br />

meTodis Seswavlis mniSvnelovani nawilia Tanamedrove eTnografiaSi. savele<br />

CanawerebSi warmoCenili unda iyos is <strong>socialur</strong>i realoba, romelsac mkvlevari<br />

Seiswavlis; maTSi xdeba arsebuli cxovrebis wesis, kulturuli normebis da<br />

<strong>socialur</strong>i organizaciis <strong>for</strong>mebis aRwera detaluri dakvirvevebis doneze.<br />

savele Canawerebi is masalaa, romelic SemdgomSi umniSvnelovanes rols<br />

TamaSobs dakvirvebis Sedgebis Seswavlasa da analizSi — saboloo jamSi, savele<br />

Canawerebi masobrivi gamokiTxvis dros Sevsebuli kiTxvarebis analogiuri<br />

in<strong>for</strong>maciis wyaroa, amitom maTi Sedgena da momzadeba guldasmiT unda moxdes.<br />

CarTuli dakvirvebis meTodis gamoyenebiT kvlevis Catarebis erT-erTi<br />

ZiriTadi ganmasxvavebeli Tviseba isaa, rom kvleviT unar-CvevebTan erTad, aseTi<br />

kvleva moiTxovs gamarTulad da sainteresod weris unars. mkvlevars unda<br />

Seswevdes unari, yoveldRiurad aRweros rogorc mniSvnelovani, aseve<br />

umniSvnelo movlenebi, romelTa mowmec gaxda kvlevis procesSi, CainiSnos yvela<br />

detali da SemdgomSi es detalebi ufro farTo konteqstSi moaTavsos.<br />

savele Canawerebis mimarT ori ZiriTadi damokidebuleba arsebobs. erTis<br />

Tanaxmad, savele Canawerebis warmoebis unari, iseve rogorc zogadad weris niWi,<br />

Tandayolilia da misi swavleba SeuZlebelia — is an aqvs adamians, an ara. meore<br />

midgomis Tanaxmad ki savele Canawerebis warmoeba iseTive warmatebiT SeiZleba<br />

aswavlo adamians, rogorc nebismieri sxva unar-Cveva. Cvenc am azrs viziarebT da<br />

gvjera, rom savsebiT SesaZlebelia am unar-Cvevis daufleba Seswavlis da<br />

praqtikuli saqmianobis procesSi; Tu adamiani dRidan dRemde awarmoebs<br />

Canawerebs da kritikuli TvaliT afasebs maT, mas aucileblad gamoumuSavdeba<br />

maTi ukeT warmoebis unari.<br />

dakvirvebis Sedegad gakeTebuli savele Canawerebis umravlesoba<br />

warmoadgens TxrobiT Canawerebs, sadac aRwerilia damkvirveblis mier danaxuli<br />

<strong>socialur</strong>i situaciebi, Cawerilia mosmenili dialogebi an calkeuli frazebi.<br />

devid m. fetermanis azriT, savele Canawerebi “eTnografiuli struqturis<br />

aguri da cementia” 60 . miuxedavad imisa, rom jer kidev XIX saukunidan moyolebuli<br />

maT yvela eTnografi iyenebda Tavis muSaobaSi, meTodologiuri ganxilvis sagani<br />

savele Canawerebi sul raRac bolo 15-20 wlis win gaxda. rogorc robert<br />

emersoni aRniSnavs, adre mkvlevrebi ar aqcevdnen yuradRebas imas, Tu rogor<br />

unda warmoebuliyo savele Canawerebi. amitomaa, rom dResdReobiT jer kidev ar<br />

60 David M.Fetterman. 1989. Ethnography: Step by Step. Beverly Hills, Calif.: Sage Publications. P. 107.<br />

56


aris miRweuli konsensusi imasTan dakavSirebiT, Tu konkretulad ra saxis<br />

Canawerebs unda ewodos “savele Canawerebi”, ramdenad unda ganvasxvavoT maTgan<br />

“dRiurebi” an “Junalebi”, da, saerTod, ramdenad marTebulia savele Canawerebis<br />

sxvadasxva tipebad dayofa 61 .<br />

robert emersonis msgavsad, Cven vTvliT, rom savele Canawerebia savele<br />

muSaobisas gakeTebuli yvela Canaweri. Tumca zogierTi mkvlevari Tvlis, rom<br />

arsebobs gansxvaveba savele Canawerebsa da dRiurebs Soris. maTi azriT, savele<br />

Canawerad unda miviCnioT mxolod da mxolod is Canaweri, sadac mkvlevari<br />

SeZlebisdagvarad miukerZoeblad aRwers savele pirobebSi gakeTebuli dakvirvebis<br />

Sedegebs. rac Seexeba dRiurs an Jurnals, maTSi is Tavis pirad mosazrebebs<br />

da STabeWdilebebs iniSnavs, Seaqvs Tavisi SeniSvnebi gamokvlevis msvlelobasTan<br />

dakavSirebiT, Tavisi molodini, miRebuli gamocdileba, daSvebuli Secdomebi,<br />

problemebi, romlebic uCndeba muSaobis procesSi. magram, rogorc emersoni<br />

aRniSnavs, aseTi dayofis SemTxvevaSi xelovnurad xdeba dakvirvebisaTvis<br />

“obieqturobis” miniWebis mcdeloba, ramdenadac savele Canawerebi (am terminis<br />

viwro gagebiT) momxdaris obieqtur asaxvad iTvleba, xolo dRiurebi ganixileba<br />

rogorc warmoebuli dakvirvebis “subieqturi” STabeWdilebebis asaxva.<br />

savele Canawerebi uaRresad individualuri dokumentia, romelzec Zalian<br />

did gavlenas axdens mkvlevris pirovnuli Tvisebebi. eWvs gareSea, rom ramdenime<br />

mkvlevris mier erTi da igive movlenis Sesaxeb gakeTebuli savele Canawerebi<br />

SeiZleba absoluturad gansxvavdebodes erTmaneTisgan iqidan gamomdinare, Tu<br />

romel aqtorebze, movlenebze, detalebze, faqtebze gaamaxviles maT yuradReba.<br />

savele Canawerebis auditoria mxolod erTi adamiania — Tavad mkvlevari.<br />

magram swored savele Canawerebis gakeTebiT iwyeba monacemTa analizi, amrigad,<br />

savele Canawerebi unda ganvixiloT ara mxolod rogorc instrumenti, aramed<br />

rogorc warmatebuli eTnografiuli kvlevis umniSvnelovanesi nawili.<br />

savele Canawerebi ar unda ganvixiloT rogor ama Tu im movlenis ubralo<br />

aRwera; maTi waramoebis procesi eTnografiuli kvlevis erT-erTi ZiriTadi<br />

komponentia. xSirad swored savele Canawerebis gakeTebis dros uCndeba<br />

mkvlevars esa Tu is kiTxva, wamoiWreba kvlevis axali mimarTulebebi. es procesi<br />

exmareba mkvlevars gaaanalizos movlenebi, romelTa momswrec is gaxda, rac<br />

xels uwyobs kvlevis warmatebulad Catarebas.<br />

rogor unda gaukeTdes organizacia am Canawerebs?<br />

pirveli kiTxva, romelsac mkvlevarma unda gasces pasuxi savele Canawerebis<br />

warmoebisas, aris is, Tu romel enaze unda awarmoos es Canawerebi? ra Tqma unda,<br />

upirveles yovlisa, es kiTxva exeba im mkvlevrebs, romlebic ucxo qveynebSi<br />

muSaoben da kvlevis savele etapi ucxo enaze xorcieldeba, magram maSinac ki,<br />

rodesac mkvlevari Tavis mSobliur qveyanaSi muSaobs, es sakiTxi ar kargavs Tavis<br />

aqtualobas, vinaidan mainc arsebobs ramdenime enis gamoyenebis SesaZlebloba:<br />

• yoveldRiuri, salaparako ena;<br />

• mecnieruli ena (ufro konkretulad, <strong>socialur</strong>i mecnierebis ena);<br />

• Sesaswavli jgufis ena (profesiuli leqsika, Jargoni da sxv.).<br />

mkvlevari ar unda ahyves survils, gaamartivos mis winaSe mdgari amocana da<br />

ukve savele Canawerebis warmoebis procesSi mecnierul enaze Targmnos is, rasac<br />

akvirdeba; es arc Tu iSviaTad xdeba movlenebis kulturuli mniSvnelobis<br />

damaxinjebis mizezi. jeims spradli urCevs yvela mkvlevars, uari Tqvas<br />

Sefasebebsa da ganzogadoebebze savele Canawerebis gakeTebis dros,<br />

SeZlebisdagvarad gaakeTos Canawerebi imave enaze, ra enazec mimdinareobda<br />

saubarebi, da aucileblad miuTiTos Tavis CanawerebSi yvela frazis avtoris<br />

vinaoba, raTa rac SeiZleba zustad moxdes ganxorcielebuli dakvirvebis asaxva.<br />

rodesac mklevari aqtorebis naTqvams gadmoscems, misi mizani unda iyos, es<br />

naTqvami sityvasityviT CainiSnos. es moTxovna, spradlis azriT, yvelaze xSirad<br />

61 Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes. Chicago:<br />

The University of Chicago Press. Pp.viii-x.<br />

57


irRveva, vinaidan damkvirvebelisTvis ufro advilia, mokled da “Taviseburad”<br />

gaukeTos Tqmuls perefrazireba. SemdgomSi es mravali Secdomis mizezi xdeba,<br />

rameTu aqtorebis mier gamoynebuli ena maTi kulturis erT-erTi yvelaze<br />

mniSvnelovani gamoxatulebaa, da Tu is ar SevinarCuneT, maSin garkveul<br />

kulturul elementebsac davkargavT.<br />

spradlis mesame rCeva aseTia: dakvirvebis Sedegebis Cawerisas, iyaviT rac<br />

SeiZleba zusti da konkretuli, movlenebi dawvrilebiT aRwereT, maSinac ki,<br />

rodesac Tqveni STabeWdilebebisa da grZnobebis Sesaxeb laparakobT. es rTulia,<br />

da gacilebiT met dros moiTxovs, vidre mokle “Sejamebebi”, magram saboloo<br />

jamSi swored detalebia, rac yvelaze metad dagvexmareba monacemebis analizis<br />

dros. CanawerebSi araa mizanSewonili, vixmaroT iseTi mecnieruli terminebi,<br />

rogorebicaa “roli”, “<strong>socialur</strong>i situacia”, “interaqcia”, “kulturuli<br />

strategia”, “socializacia” da sxv. detaluri da konkretuli aRwera imisa, risi<br />

mowmeebic Cven gavxdiT dakvirvebis dros, dagvexmareba davicvaT Tavi winaswari<br />

(da xSirad mcdari) Sejamebebisa da Sefasebebisagan; ra Tqma unda, ganzogadoebebi<br />

saWiro iqneba Cveni Semdgomi muSaobisas, magram es unda moxdes mas Semdeg, rac<br />

ukve SevagrovebT faqtebs.<br />

mklvevari unda ecados, rom gadmogvces ama Tu im movlenis in<strong>for</strong>mantiseuli<br />

axsna-ganmartebebi, maT Tavs gadamxdari ambebi, sxvadasxva istoriebi — savele<br />

etapis Catarebis procesSi aqtorebis yuradrebiT mosmenis unari erT-erTi<br />

yvelaze mniSvnelovania.<br />

ganxorcielebuli dakvirvebis aRwera savele CanawerebSi yoveldRiurad<br />

unda xdebodes uSualod dakvirvebis dasrulebis Semdeg — winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi Cven SeiZleba dagvaviwydes detalebi da davkargoT bevri faseuli<br />

in<strong>for</strong>macia. dakvirvebis angariSis dawera SeiZleba or etapad moxdes: uSualod<br />

dakvirvebis damTavrebisas iwereba mokle angariSi, Semdeg ki — vrceli. vrceli<br />

angariSis dawerac ar unda gadavdoT Soreuli momavlisaTvis, magram vinaidan<br />

aseTi angariSebis Caweris dasrulebisTvis meti droa saWiro, sanam maT<br />

SevudgebodeT, mizanSewonilia mokle angariSis dawera uSualod dakvirvebis<br />

damTavrebis Semdeg.<br />

vrcel angariSSi damkvirvebels ar unda eSinodes xSiri ganmeorebebis —<br />

piriqiT, Tu movlenebi xSirad meordeba, isini isev da isev unda iqnes aRwerili;<br />

SemdgomSi es mniSvnelovnad dagvexmareba ucxo kulturis SecnobaSi. amasTan,<br />

spradli darwmunebulia, rom swored mravalgzis ganmeorebuli dakvirvebebis<br />

aRweris Sedegad axerxebs mkvlevari Cawvdes <strong>socialur</strong>i situaciis mTel<br />

sirTules, romelic pirveli SexedviT mas, SesaZloa, iolic ki eCvena.<br />

detaluri savele Canawerebis regularuli gakeTeba zog SemTxvevaSi<br />

SeuZlebelia, amitom eTnografisTvis aucilebelia kargi mexsierebis qona. mas<br />

unda SeeZlos daimaxsovros adamianebis garegnoba, sakvanZo frazebi, garemo,<br />

Jestebi da sxva. magram mexsierebis srulad ndoba ar SeiZleba. imisaTvis, rom<br />

mkvlevars ar daaviwydes mniSvnelovani movlenebi, man aucileblad unda<br />

ramenairad CainiSnos isini; es SeiZleba ar iyos gamarTuli da Camoyalibebuli<br />

winadadebebi — sakmarisia sakvanZo fraza, an raime sakvanZo detalis mokled<br />

CaniSvna, rom maTi wakiTxvis Semdeg mkvlevarma SeZlos ama Tu im movlenis<br />

mexsierebaSi aRdgena da detalurad aRwera.<br />

arsebobs aseTi termini — jottings, an jotting notes, rac mokle Canaweris gakTebas<br />

niSavs. es termini Seesabameba situacias, rodesac mkvlevari iyenebs mxolod<br />

misTvis gasageb Semoklebebs, SeiZleba, figurebs an sqemebs imisaTvis, rom<br />

CainiSnos raime detali Tu movlena. aseTi Canawerebi xSir SemTxvevaSi ucxo<br />

pirebs SesaZloa sityvebis uazro nakrebi eCvenos. qvemoT moyvanilia aseTi<br />

Canwerebis magaliTi:<br />

jorji=magidasTan aravin ar gamacno<br />

exla marto espanurad saubrobs<br />

saerTo saubari — vin ukravs<br />

“isini ar arian Zalian magrebi” — bodiSi 62<br />

62 Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. Op. cit. P. 30.<br />

58


es Canaweri gakeTda espaurenovani rok-musikis erT-erT klubSi. Cven vigebT,<br />

rom jorji magidasTan zis, rom Tavidan is inglisurad saubrobda da raRac<br />

momentSi gadavida espanurze. jorjma ar gaacno mkvlevari aravis, vinc<br />

magidasTan ijda. magidasTan saerTo saubari mimdinareobs, romlis drosac<br />

viRacam ikiTxa, romeli jgufi ukravs am dros scenaze; erT-erTi damswreTagani —<br />

ara mkvlevari — akeTebs komentars imasTan dakavSirebiT, Tu rogor ukravs es<br />

jgufi — “isini ar arian Zalian magrebi”, da mkvlevari aRniSnavs, rom es SeniSvna<br />

garkveulwilad bodiSis moxdas niSnavs, imis gamo, rom is iseT klubSi moiyvanes,<br />

sadac jgufi ver ukravs saTanado doneze.<br />

mkvlevari unda ecados, rac SeiZleba dawvrilebiT gadmosces Tavis CanawerebSi<br />

is garemo da dialogebi, romelTa momswrec xdeba. es SeiZleba iyos<br />

pirdapiri naTqvami, perefrazireba an iribi naTqvami. savele CanawerebSi<br />

in<strong>for</strong>mantis zusti naTqvami brWyalebSi unda movaTavsoT, perefrazirebuli<br />

sityvebi ki brWyalebis gareSe davweroT. ganvixiloT Semdegi magaliTi:<br />

2004 wlis ... ivnisi. niu-iorki.<br />

Sexvedraze — metros gaCereba braiton biCi, me-10 aRmosavleTis quCa — Tamazi<br />

zustad wuTi-wuTze movida (saRamos 5 saaTze). Tamazi maRali, daaxlovebiT 1.80<br />

sm. da 32-34 wlisaa. ecva TeTri perangi da lurji jinsebi, tyavis fexsacmeli.<br />

perangis jibeSi uCanda Camel-is kolofi da sanTebela. im drois manZilze, rac<br />

saxlamde mivdiodiT, Cven mivesalmeT da movikiTxeT erTmaneTi da is gamiZRva<br />

Tavisi sacxovrebeli binisken, ufro swored ki im binisken, sadac is sawoladgils<br />

qiraobda. gzad SevekiTxe, ramdeni welia, rac niu-iorkSi cxovrobda da<br />

aRmoCnda, rom ukve meeqvse weli iyo. “sul aq cxovrobdiT Tu sxva binac gqondaT<br />

naqiravebi?” — “sul aq, rac Camovedi, pirveli dRidan, aqa var”. rogorc aRmoCnda,<br />

masTan erT oTaxSi kidev 3 adamiani cxovrobs, zogi dRisiT muSaobs da zogi<br />

RamiT. “iseTi daRlili movdivar xandaxan samsaxuridan rom Zilis garda arafris<br />

Tavi ara maqvs xolme. ai, movediT kidec”. Cven gaviareT 3 kvartali aRmosaleTiT<br />

da aRmovCndiT TeTrad SeRebili orsarTuliani binis win, romelsac ori<br />

Sesasvleli qonda, win patara kibeebiT. Cven marcxena SesasvlelSi SevediT — “ar<br />

SegeSindeT, cota dasalagebelia aqauroba, mainc, kacebi vcxovrobT yvelani”,<br />

gamotyda Tamazi da kari SeaRo. 63<br />

am magaliTSi gamoyenebulia rogorc pirdapiri, aseve iribi naTqvami,<br />

perefrazi, mocemulia garemos da Tavad in<strong>for</strong>mantis aRwera.<br />

mniSvnelovania, rom savele CanawerebSi daTariRebuli iyos yoveli Canaweri.<br />

sasurvelia aseve, miTiTebuli iyos zusti saaTi, rodesac esa Tu is dakvirveba<br />

ganxorcielda, adgili, monawileTa raodenoba, maTi daxasiaTeba — rogorc<br />

eTnografebi amboben, rac meti detalia, miT ukeTesi. aseTi Canawerebi<br />

in<strong>for</strong>maciis mdidari wyaroa, kvlevis savele etapis damTavrebis Semdeg is<br />

exmareba mkvlevars aRadginos grZnobebi da ganwyobebi, romlebmac, SesaZloa,<br />

gavlena iqonies miRebul Sedegebze.<br />

savele Canawerebi sakmaod fragmentul xasiaTs atarebs, radgan isini<br />

calkeuli dakvirvebebis aRweras warmoadgens. magram maTi analizisa da<br />

gadamuSavebis Sedegad iqmneba saboloo naSromi, romelic gamarTulia rogorc<br />

Sinaarsobrivad, aseve stilisturad.<br />

ramdenadac savele Canawerebi mxolod mkvlevrisTvisaa gankuTvnili, maTSi<br />

SeiZleba aqtorebis da in<strong>for</strong>mantebis namdvili saxelebis xmareba, magram rodesac<br />

kvlevis angariSs vamzadebT, yvela saxeli unda Seicvalos ise, rom<br />

SeuZlebeli gaxdes aqtoris identifikacia. zog SemTxvevaSi, aqtorebis<br />

konfidencialobis dacvis mizniT, aucilebelia, agreTve SevcvaloT an saerTod<br />

ar davasaxeloT dasaxlebuli punqti, sadac kvleva Catarda, an organizacia,<br />

sadac vawarmoebdiT dakvirvebas.<br />

63<br />

Tamar zurabiSvilis mier Catarebuli kvlevis savele Canawerebidan.<br />

59


monacemTa analizi<br />

CarTuli dakvirvebis Sedegebis damuSaveba eyrdnoba savele Canawerebs da<br />

kvlevis procesSi Catarebuli interviuebis Sedegad Segrovebul in<strong>for</strong>macias.<br />

vinaidan CarTuli dakvirvebis manZilze Catarebuli yvela intervius<br />

audioCawera ar xerxdeba, zog SemTxvevaSi mkvlevari eydnoba intervius Sedegad<br />

xeliT gakeTebul Canawerebs, zog SemTxvevaSi ki — transkriptebs.<br />

analizis procesSi mkvlevarma Zalian vrceli masala unda Seiswavlos — am<br />

masalis umravlesoba mis mieraa Segrovebuli xangrZlivi savele muSaobis<br />

procesSi; sakuTari savele Canawerebis Seswavlis dros mkvlevari gamoyofs im<br />

detalebs, SemTxvevebs, faqtebs da citatebs, romlebic mniSvnelovania Sesaswavl<br />

sakiTxTan dakavSirebiT da cdilobs, gaakeTos daskvnebi Seswavlili <strong>socialur</strong>i<br />

urTierTobebis specifikisa da aRmoCenili kanonzomierebebis Sesaxeb.<br />

monacemTa analizis saboloo mizani unda iyos kvleviT kiTxvebze pasuxis<br />

gacema, magram ramdenadac xSir SemTxvevaSi kvleviTi kiTxvebis saboloo<br />

dazusteba savele muSaobis Catarebis procesSi xdeba, bunebrivia, rom adreuli<br />

Canawerebi am miznisTvis SedarebiT naklebad gamosadegi iqneba. magram es<br />

Canawerebi SeiZleba gamodges imis asaRwerad, Tu rogor moxda kvlevis fokusis<br />

gamoyofa, Tu isini Seicaven in<strong>for</strong>macias im movlenis Sesaxeb, romelmac ubiZga<br />

mkvlevars, garkveuli mimarTulebiT waremarTa kvleva.<br />

rogorc analitikuri strategiis magaliTi, sainteresoa uiliam f. uaiTis<br />

mier gakeTebuli analizi imisa, Tu rogoria erT-erTi amerikuli qalaqis<br />

italiur ubanSi arsebuli dajgufebis Sida struqtura, ra aris am jgufis<br />

lideris avtoritetis safuZvels. 64<br />

CarTuli dakvirvebis Sedegebis Sejameba, maTi analizis saboloo Sedegi,<br />

rogorc wesi, aris monografia, sadac ganxilulia kvlevis savele etapi da<br />

moyvanilia miRebuli daskvnebi. aRsaniSnavia, rom gamarTulad weris unari<br />

saWiro da aucilebelia ara mxolod savele muSaobis yvela etapze, aramed,<br />

agreTve miRebuli Sedegebis analizis dros, Sualeduri Tu daskvniTi<br />

angariSis/monografiis daweris mizniT.<br />

davaleba:<br />

wadiT sajaro biblioTekaSi, SeukveTeT wignebi da daakvirdiT iq<br />

myof/misul adamianebs da situaciebs 3 saaTis manZilze. dakvirvebis<br />

dasrulebisTanave gaakeTeT detaluri Canawerebi.<br />

rekomendebuli literatura:<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Third edition. AltaMira Press. Pp. 323-364 (“Participant Observation”).<br />

Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes.<br />

Chicago: The University of Chicago Press.<br />

David M.Fetterman. 1989. Ethnography: Step by Step. Beverly Hills, Calif.: Sage Publications.<br />

Roger Sanjek, ed. 1990. Fieldnotes. The Making of Anthropology. Ithaca: Cornell University<br />

Press.<br />

James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston.<br />

John Van Maanen. 1988. Tales of the Field. On Writing Ethnography. Chicago: The University of<br />

Chicago Press.<br />

William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Forth<br />

edition. Chicago: University of Chicago Press.<br />

64 William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Forth edition.<br />

Chicago: University of Chicago Press.<br />

60


Tema 5.<br />

monografiuli gamokvleva<br />

iseve rogorc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s umaravlesoba, monografiuli gamokvlevac<br />

Tavdapirvelad antropologebis mier iqna SemuSavebuli da maTi gamocdilebis<br />

gaTvaliswinebis Sedegad damkvidrda <strong>socialur</strong> mecnierebebSi. erTerTi<br />

pirveli mkvlevari, romelmac es meTodi gamoiyena, iyo cnobili britaneli<br />

antropologi bronoslav malinovski (1884-1942 ww.). Tumca, garkveulwilad<br />

SeiZleba monografiul gamokvlevad miviCnioT agreTve 1890-iani wlebis bolos<br />

londonSi Carlz butis mier Catarebuli siRaribis cnobili gamokvleva,<br />

romelic erT-erT pirvel <strong>socialur</strong> gamokvlevad iTvleba msoflioSi da ara aqvs<br />

kavSiri antropologiasTan.<br />

monografiuli gamokvleva sakmaod ganviTarebuli iyo frangul mecniereba-<br />

Sic, sadac is klod levi-strosis da frederik le pleis saxels ukavSirdeba.<br />

miiCnevda ra, rom sazogadoebis Seswavlis mizniT saWiroa misi sakvanZo elementis<br />

SerCeva, sadac yvelaze aSkarad gamoikveTeba am sazogadoebis damaxasiaTebeli<br />

Tvisebebi, le pleim sazogadoebebis Seswavla muSaTa ojaxebis Seswavlis<br />

meSveobiT gadawyvita. le pleis da mis mimdevarTa naSromebSi yvelaze xSirad<br />

gamoiyeneboda in<strong>for</strong>maciis Segrovebis iseTi <strong>meTodebi</strong>, rogorebicaa dakvirveba,<br />

interviu da samTavrobo organoebis mier Segrovebul monacemTa Seswavla.<br />

monografiuli gamokvlevis ganviTarebaSi didi roli iTamaSes Cikagos sociologiuri<br />

skolis warmomadgenlebma. sociologiaSi swored maT daamkvidres<br />

mkvlevris xangrZlivi droiT dasaxlebis tradicia aqtorebis gverdiT, da<br />

maTTvis saintereso fenomenis mravalmxrivi siRrmiseuli Seswavla.<br />

meTodis aRwera<br />

monografiuli gamokvleva 65 calkeuli SemTxevis, Temis an <strong>socialur</strong>i jgufis<br />

siRrmiseuli da yovelmxrivi Seswavlaa mkvlevarTa xelT arsebuli yvela<br />

saSualebis meSveobiT, romelTa Soris umniSnvelovanesia CarTuli dakvirveba.<br />

saerTod, CarTul dakvirvebasa da monografiul gamokvlevas Soris imdeni<br />

saerTo elementia, rom zogjer isini gaigivebulicaa erTmaneTTan; miuxedavad<br />

amisa, monografiuli gamokvlevis farglebSi mkvlevaris xelT kvlevis Catarebis<br />

ufro mdidari da mravalferovani saSualebebia, vidre CarTuli dakvirvebis<br />

Catarebis dros, Tumca es ukanasknelic kvlevis umniSvnelovanesi elementia.<br />

monografiuli gamokvlevis mTavar upiratesobad iTvleba mis mier<br />

problemis siRrmisulad da mravalmxriv Seswavlis unari. am meTods, iseve<br />

rogorc saerTod Tvisebriv meTodebs, safuZvlad udevs maqs veberis saxelTan<br />

dakavSirebuli “interpretaciuli sociologiis” principebi, romelic miznad<br />

isaxavs <strong>socialur</strong>i agentebis moqmedebaTa sazrisSi Cawvdomas. monografiuli<br />

gamokvlevis Sesaxeb tradiciuli warmodgenis Tanaxmad, mkvlevari Seiswavlis ama<br />

Tu im <strong>socialur</strong> erTobas masSi “CaZirvis” meSveobiT. am “CaZirvis” Sedegad<br />

mkvlevari ukeT ecnoba Sesaswavli jgufis cxovrebas, iziarebs misi wevrebis<br />

yofas da saSualeba eZleva, maTi TvaliT Sexedos samyaros.<br />

mkvlevris muSaoba iwyeba misi “saitSi” CasvliT da pirveli kontaqtebis<br />

damyarebiT Sesaswavli jgufis warmomadgenlebTan. aseT gamokvlevebSi, ra Tqma<br />

unda, Zalian mniSvnelovania CarTuli dakvirvebis roli; muSaobis warmateba<br />

didad aris damokidebuli kargi in<strong>for</strong>mantebis povnaze.<br />

savele muSaobis dros aucilebeli moTxovnaa, mkvlevari imyofebodes<br />

“saitze” sakmoad xangrZlivi drois manZilze, respondentebTan erTad icxovros<br />

da gaiziaros maTi yofis yvela elementi. es saSualebas aZlevs mkvlevars, ara<br />

marto uSualo urTierToba daamyaros aqtorebTan da ufro Rrmad Seiswavlos<br />

maTi cxovreba, aramed, agreTve moipovos maTi ndoba.<br />

65 qarTul enaze jer ar aris damkvidrebuli inglisuri “case-study”-s Sesabamisi termini.<br />

mis qarTul Sesatyvisad Cven vxmarobT termins “monografiuli gamokvleva”, Tumca<br />

misi zusti Targmani “SemTxvevis Seswavla” iqneba.<br />

61


xangrZlivi savele muSaoba Sedgeba, erTi mxriv, pirveli SexedviT Cveulebrivi<br />

yoveldRiuri cxovrebisgan, romelsac mkvlevari aqtorebTan erTad<br />

iziarebs, eswreba maT Sexverdebs, muSaobs maT gverdiT, saubrobs maTTan,<br />

isvenebs maTTan erTad da a.S., xolo meore mxriv — yoveldRiuri angariSebis<br />

Sedgenisgan, sadac rac SeiZleba dawvrilebiTaa gadmocemuli yovelive is, rasac<br />

mkvlevari akvirdeboda da rac man Seityo dRis manZilze. yovelive es Zalian<br />

mkacr TviTdisciplinas, sakuTari Tavis moqmedebebis kontrols da drois<br />

optimalurad ganawilebis unars moiTxvos, gansakuTrebiT maSin, rodesac<br />

mkvlevari marto muSaobs.<br />

monografiuli gamokvleva SeiZleba Caataros rogorc erTma mkvlevarma,<br />

aseve mkvlevarTa jgufma. ukanasknel SemTxvevaSi, saWiroa gamokvlevis Zalian<br />

maRal doneze organizeba, raTa kvleviTi jgufis wevrebi marTlac erTsa da imave<br />

sakiTxze muSaobdnen, da miRebuli iqnes Sedegebi, romelTa Sedarebac SemdgomSi<br />

SesaZlebeli iqneba. Tavdapirvelad monografiuli gamokvlevebi individualur<br />

kvleviT proeqtebs warmoadgenda, da dRemde SeimCneva tendencia, es kvleviTi<br />

midgoma erTi mkvlevris mier iqnes gamoyenebuli.<br />

monografiuli gamokvlevis Catarebis procesSi mkvlevari arasodes<br />

yabuldeba in<strong>for</strong>maciis Segrovebis mxolod erT meTods, aramed ramdenime<br />

urTierTSemavsebel meTodikas gamoiyenebs, romlebic Sesaswavli problemis<br />

gansxvavebul mxareebs gamoavlenen. esenia, upirveles yovlisa, dakvirveba da<br />

sxvadasxva saxis interviu, dokumentebis analizi, fokus-jgufi; es SeiZleba iyos,<br />

agreTve saarqivo sabuTebis Seswavla, piradi werilebi da/an dRiurebi, aseve —<br />

fotosuraTebi da sxv. sxvadasxva meTodis gamoyeneba uzrunvelyofs gamokvlevis<br />

Sedegebis sandoobis gazrdas, rac Zalze mniSvnelovania <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T<br />

Catarebuli yvela gamokvlevisaTvis. arcTu iSviaTad, Sesaswavli Temis Sesaxeb<br />

sruli in<strong>for</strong>maciis miRebis mizniT mkvlevrebi mimarTaven mosaxleobis aRweras<br />

an gamokiTxvas ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT. aseTi mravalmeToduri midgoma<br />

axasiTebda jer kidev 1930-ian wlebSi avstriis sofel marientalSi maria iahodas,<br />

pol lazarsfeldis da hans caizelis mier Catarebul gamokvlevas, romlis Temac<br />

umuSevroba da masTan dakavSirebuli problemebi iyo. 66 es gamokvleva Catarda<br />

sofelSi, romlis TiTqmis mTeli mosaxleoba struqturuli cvlilebebis<br />

Sedegad umuSevari darCa. mkvlevarTa mizani mosaxleobaze umuSevrobis gavlenis<br />

Seswavla iyo, rac maT iseTi gansxvavebuli midgomebis gamoyenebiT ganaxorcieles,<br />

rogorebicaa raodenobrivi monacemebis Segroveba da situaciaSi<br />

“CarTva”. am gamokvlevis Sesaxeb gamoqveynebuli angariSis dasawyisSive<br />

mkvlevrebs moyavT Tavisi infomaciis wyaroebis sruli sia:<br />

“saojaxo dosie: marientalSi mcxovrebi 478-ve ojaxis yvela wevris Sesaxeb<br />

Segrovebuli iqna detaluri da vrceli in<strong>for</strong>macia: maTi piradi monacemebi, umuSevrobis<br />

Semweobis saxeoba, da sxva. dosie Seicavda agreTve srul in<strong>for</strong>macias sacxovrebeli<br />

pirobebis, ojaxuri cxovrebis, ojaxSi Sromis ganawilebis Sesaxeb da a.S. damatebiT,<br />

yvela ojaxSi Cveni TxovniT avsebdnen saojaxo dRiurs.<br />

cxovrebis istoriebi: Cven CaviwereT 32 mamakacis da 30 qalis detaluri cxovrebis<br />

istoria. am istoriebis mniSvneloba pirvel rigSi ganpirobebulia imiT, rom isini<br />

adamianis mTel cxovrebas asaxaven. rodesac am adamianebma umuSevrobis Sesaxeb daiwyes<br />

laparaki, maTi Txroba ukve mimdinareobda. maTTvis ufro ioli iyo umuSevrobis<br />

gamocdilebis aRwera, vinaidan am droisaTvis maT ukve moyolili hqondaT Tavisi<br />

cxovrebis wina periodis Sesaxeb, romelic maTTvis Sedarebebis safuZvels warmoadgenda.<br />

Cven rom pirdapir maTi axlandeli mdgomareobis Sesaxeb dagvesva kiTxvebi, Sedegad<br />

SeiZleba moridebuli siCume an arafrismTqmeli saerTo frazebi migveRo.<br />

drois grafikebi: 80 adamianma Seavso kiTxvari, romelSic aRweres, Tu rogor<br />

gaatares Tavisi cxovrebis erTi dRe.<br />

angariSebi da Civilebi: Cven SeviswavleT ukanaskneli ramdenime wlis manZilze venis<br />

noiStatis olqis samrewvelo komisiaSi wardgenili angariSebi da Civilebi (marientali am<br />

olqSi Sedis).<br />

66 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld, and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an Unemployed<br />

Community. Chicago: Aldine - Atherton.<br />

62


saskolo eseebi: skolis damwyebi da saSualo klasebis ramdenime moswavlem dawera<br />

naSromebi Semdeg Temebze: “ra minda yvelaze metad”, “vin minda viyo” da “ra saCuqari minda<br />

saSobaod”.<br />

eseebis konkursi, romlis gamarjvebulisTvisac dawesebuli iyo jildo: ramdenime<br />

mozardma dawera naSromi Temaze: “rogor mesaxeba Cemi momavali”.<br />

kvebis angariSebi: erTi kviris manZilze 40 ojaxi iwerda, Tu ras Wamdnen, agreTve, ra<br />

sagzals atandnen skolaSi bavSvebs Semweobis miRebis wina dRes da Semweobis miRebis<br />

Semdgom dRes.<br />

sxvadasxva saxis in<strong>for</strong>macia: Cven SevagroveT in<strong>for</strong>macia 80 patara bavSvis mier<br />

miRebuli saSobao saCuqrebis Sesaxeb; barebSi saubris Temebisa da saqmianobis Sesaxeb; im<br />

sirTuleebis Taobaze, romlebsac mSoblebi Svilebis aRzrdisas awydebian (im Canawerebis<br />

safuZvelze, romlebic eqimis sakonsultacio kabinetSi moviZieT); samedicino analizebi;<br />

maswavleblebisgan miRebuli in<strong>for</strong>macia maTi moswavleebis warmatebebis Sesaxeb;<br />

saxelmwifo organoebis, qarxnis, eklesiis da sxvaTa mier warmoebuli saqvelmoqmedo<br />

saqmianobis Sesaxeb; duqanSi, dalaqTan, yasabTan, fexacmlis SemkeTebelTan, mkeravTan,<br />

konditerTan daxarjuli Tanxebis Sesaxeb; agreTve, sxvadasxva politikuri klubis Tu<br />

sxva organizaciebis mier mowodebuli in<strong>for</strong>macia.<br />

statistikuri monacemebi: am tipis monacemebs warmoadgenda kooperatiuli maRaziis<br />

saangariSo wignebi; sajaro biblioTekidan gatanili wignebis Sesaxeb gakeTebuli<br />

Canawerebi; in<strong>for</strong>macia gazeTebis gamoweris Sesaxeb; klubebis wevrebis raodenoba;<br />

arCevnebis Sedegebi; asakobrivi ganawilebis, Sobadobis, sikvdilianobis, qorwinebebis da<br />

migraciis maCveneblebi.<br />

saojaxo statistika: marientalSi Camovida savaWro palatis oficialuri<br />

warmomadgeneli specialuri mizniT: raTa Seegrovebina saojaxo statistika, magram<br />

teqnikuri sirTuleebis gamo man mxolod ramdenime ojaxis monacemebis Segroveba<br />

moaxerxa.” 67<br />

garda amisa, kvlevis manZize sofelSi ganxorcielebuli iqna ramdenime<br />

<strong>socialur</strong>i progarma (e.w. tansacmlis proeqti; samedicino momsaxurebis proeqti;<br />

Wra-kervis kursebi; konsultaciebi mSoblebisaTvis da sxv.); am programebis<br />

msvlelobaSi, agreTve Segrovebuli iqna damatebiTi in<strong>for</strong>macia. in<strong>for</strong>maciis<br />

wyaroebis aseTi mdidari sia Tanamedrove monografiuli gamokvlevebisTvisac<br />

STambeWdavad gamoiyureba.<br />

Cikagos skolis warmomadgenlebic intensiurad iyenebdnen e.w. “mravalmeTodur<br />

midgomas” (multimethod approach) monografiuli gamokvlevis farglebSi; isini<br />

Tvlidnen, rom amis meSveobiT in<strong>for</strong>maciis maqsimalurad farTo speqtris<br />

Segroveba iyo SesaZlebeli. oTxi ZiriTadi meTodi, romlebsac isini iyenebdnen,<br />

iyo: (1) Sesaswavli dasaxlebuli punqtis <strong>socialur</strong>i istoria; (2) ama Tu im<br />

maCveneblebis gavrcelebis amsaxveli grafikuli masalebi; (3) sxvadasxva<br />

kulturuli jgufis an urTierTobis modelebis aRwera, da (4) iseTi<br />

raodenobrivi monacemebis statistikuri analizi, rogorebicaa Semosavlebi da<br />

xarjebi, mosaxleobis mobiloba, miwis zoma, da sxv.<br />

Cikagos skolis warmomadgenlebs Soris gansakuTrebuli popularobiT<br />

sargeblobda aseTi gamokvlevebSi piradi xasiaTis dokumentebis (werilebis,<br />

dRiurebis) gamoyeneba, iseve rogorc gansakuTrebuli yuradRebis daTmoba<br />

respondentebis cxovrebis istoriebisadmi; rig SemTxvevebSi, gamokvlevis<br />

saboloo angariSic ise iyo moyolili, rogorc mTavar aqtorTa cxovrebis<br />

istoria 68 . am angariSebSic Tavis asaxvas poulobs kvlevis dros ramdenime me-<br />

Todis gamoyeneba, ramdenadac aq moyvanilia rogorc dakvirvebis Sedegebi, aseve<br />

Catarebuli interviuebis fragmentebi, eqspertebis Sefasebebi, romlebic arc<br />

Tu iSviaTad ilustrirebulia rukebiT, sqemebiT an fotosuraTebiT.<br />

monografiuli gamokvlevis farglebSi gamoyenebuli <strong>meTodebi</strong>s mravalferovneba<br />

aqtualurs xdis SekiTxvas, romelsac rigi mkvlevari svams: kerZod,<br />

ufro gamarTlebuli xom ar iqneboda, monografiul gamokvlevas ewodos<br />

67 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld and Hans Zeisel. [1971.] Op. cit. Pp. 4-5.<br />

68 mag.: Clif<strong>for</strong>d R. Shaw. 1966. The Jack-Roller: A Delinquent Boy’s Own Story. Chicago: University of<br />

Chicago Press.<br />

63


kvleviTi midgoma (romelic <strong>meTodebi</strong>s vrcel arsenals aerTianebs), da ara<br />

romelime erTi calkeuli meTodi? vfiqrobT, am kiTxvas dadebiTad unda<br />

vupasuxoT.<br />

ra Tqma unda, mravali meTodis gamoyenebisas moulodneli ar unda yofiliyo<br />

gansxvavebuli, zogjer — sawinaaRmdego Sedegebis miReba. Tumca, “raodenobrivi”<br />

mkvlevrebisagan gansxvavebiT, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s momxreebi amas ar aRiqvamen<br />

rogorc saSiSroebas, aramed rogorc kidev erT SesaZleblobas, miRebul<br />

Sedegebs gansxvavebuli TvaliT SevxedoT, rac, saboloo jamSi, sruli da<br />

yovelmxrivi suraTis daxatvaSi unda dagvexmaros. xazgasmiT unda aRiniSnos<br />

isic, rom monografiul gamo<strong>kvlevaSi</strong> gamoyenebuli <strong>meTodebi</strong> savsebiT ar<br />

Semoifargleboda mxolod <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T — piriqiT, isini xSirad<br />

mdidrdeboda statistikuri da raodenobrivi monacemebiT. Cikagos skolis erTerTi<br />

lideris, ernest berjesis TqmiT, “ori midgomis Tanamoqmedeba ueWvelad<br />

yvelaze nayofieri iqneba” 69 .<br />

rogorc am meTodis Teoretikosebi miiCneven, kvleviTi amocanebis dasaxva<br />

monografiuli gamokvlevis SemTxvevaSi SesaZlebelia mxolod mas Semdeg, rac<br />

mkvlevarma daiwyo savele samuSaoebi, amitom TviTon gamokvleva iwyeba, rogorc<br />

wesi, gamokvlevis saerTo Temis gansazRvriT, da ara konkretuli hipoTezebis<br />

SemuSavebiT. amis Sedegad monografiuli gamokvleva gansakuTrebuli moqnilobiT<br />

gamoirCeva. Tumca, rogorc robert iini aRniSnavs, “paradoqsaluria, magram<br />

rac ufro “rbilia” kvleviTi strategia, miT ufro rTuli gansaxorcielebelia<br />

is praqtikulad” 70 .<br />

monografiuli gamokvlevis CatarebaSi Zalian didia mkvlevris roli da<br />

Zalian bevria damokidebuli am ukanasknelis profesiulobaze. monografiuli<br />

gamokvlevis Catarebis dros mkvlevari ar aris daculi emociuri stresisagan,<br />

romelic yovelTvis Tan axlavs CarTul dakvirvebas. amitom kvlevis dawyebamde<br />

mis mier kargad unda iyos gaTviTcnobierebuli mis winaSe mdgari sirTuleebi.<br />

ZiriTadad mkvlevarzea damokidebuli, Tu rogor gansazRvravs is<br />

gamokvlvevis xangrZlivobas — is SeiZleba gagrZeldes rogorc ramdenime Tve,<br />

aseve ramdenime weli. Znelia imis dadgena, Tu rodis unda damTavrdes savele<br />

samuSaoebi. metic, rogorc u.f.uaiTi aRiarebs, “romelime Temis an organizaciis<br />

Seswavlas ar SeiZleba, raime logikuri dasasruli hqondes. rac ufro mets<br />

igebT, miT ukeT gesmiT, Tu ra dagrCaT kidev Sesaswavli” 71 .<br />

iTvleba, rom monografiuli gamokvleva yvelaze efeqturia rogorc<br />

romelime <strong>socialur</strong>i problemis winaswar Seswavlis, misi pirveladi aRweris<br />

saSualeba, amitom praqtikaSi es meTodi yvelaze xSirad aRweriT fuqncias<br />

asrulebs. aRsaniSnavia, rom aseve xedavda am meTodis rols Cikagos skolis<br />

warmomadgeneli vivien palmeri, am meTodisadmi miZRvnili pirveli saxelmZRvanelos<br />

72 avtori (es saxelmRvanelo 1928 wels gamovida). Tumca Tanamedrove<br />

mkvlevrebi sul ufro da ufro xSirad Tvlian, rom am meTods savsebiT Seswevs<br />

Zala, ara marto aRweros, aramed, agreTve axsnas esa Tu is <strong>socialur</strong>i situacia;<br />

kerZod, robert iini gamoyofs monografiuli gamokvlevebis or gansxvavebul<br />

saxeobas — romlebic aRweren <strong>socialur</strong> sinamdviles da romlebic xsnian mas. 73<br />

monografiuli gamokvlevis Sedegebi vrceli angariSis, xSirad ki — wignis<br />

saxiT xdeba xolme cnobili, sadac avtori cdilobs, SesTavazos mkiTxvels<br />

Sesaswavli jgufis wevrebis Rirebulebebis da normebis Taviseburi inter-<br />

69 citirebulia Semdegi gamocemis mixedviT: Martin Bulmer. 1984. The Chicago School of Sociology.<br />

Institutionalization, Diversity, and the Rise of Sociological Research. Chicago and London: The University<br />

of Chicago Press. P. 162.<br />

70 Robert K Yin. 1994. Case Study Research: Design and Methods. 2 nd Ed. Thousand Oaks: Sage Publications.<br />

P. 16.<br />

71 William F. Whyte. 1993. Street Corner Society. The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Fourth Edition.<br />

Chicago and London: The University of Chicago Press. P. 324-325.<br />

72 Viven M. Palmer. 1928. Field Studies in Sociology: A Student’s Manual. Chicago, Ill.: The University of<br />

Chicago Press.<br />

73 Robert K. Yin. Op. cit.<br />

64


pretacia. amitom mkvlevars naratiuli niWi unda hqondes. am mxriv sainteresoa,<br />

rom am meTodis Camoyalibebis periodSi, rodesac jer ar arsebobda Teoriuli<br />

literatura mis Sesaxeb, Cikagos universitetis studentebs urCevdnen, ekiTxaT<br />

romanebi da avtobiografiuli Txzulebebi, romlebic Tanamimdevrulad asaxaven<br />

adamianis an jgufis cxovrebas da amdenad garkveulwilad avsebdnen arsebul<br />

sicarieles.<br />

Tavdapirvelad monografiuli gamokvlevis CatarebisTvis yvelaze<br />

mizanSewonil “saitebad” iTvleboda did qalaqebs da sxva dasaxlebebs<br />

mowyvetili patara soflebi da mcire izolirebuli tomebi, vinaidan, erTi mxriv,<br />

maTi mosaxleobis kulturuli da eTnikuri erTianoba SesaZlebels xdida, aseTi<br />

dasaxlebebi ganxiluli yofiliyo rogorc kulturuli erToba, xolo meore<br />

mxriv, maTi mcire zoma da mosaxleobis mcire raodenoba aseT Seswavlas<br />

SesaZlebels xdida erTi adamianis ZalebiTac ki.<br />

Tanamedrove mkvlevrebi monografiuli gamokvlevis meSveobiT Seiswavlian<br />

iseT mravalferovan sakiTxebs, rogorebicaa saskolo ganaTlebis xarisxi,<br />

<strong>socialur</strong>i daxmarebis programebis efeqturoba, Tanamedrove samrewvelo<br />

organizaciebis struqtura, eTnikuri da rasobrivi problemebi da sxv. Tumca,<br />

iseve rogorc XX saukunis dasawyisSi, monografiuli gamokvlevebi SedarebiT<br />

mcire Temebis an organizaciebis SeswavliT Semoifargleba, raTa SesaZlebeli<br />

iyos mkvlevris uSualo kontaqti Sesaswavli jgufis wevrebTan.<br />

saboloo jamSi, monografiuli gamokvlevis mizania aRweros Sesaswavli<br />

jgufis cxovreba da gaaanalizos am cxovrebis damaxasiaTebeli Tvisebebi,<br />

SeZlebisdagvarad — gaakeTos mecnieruli daskvnebi jgufSi arsebuli ierarqiis,<br />

urTierTobaTa specifikis da a.S. Sesaxeb.<br />

“SIDEWALK”: monografiuli gamokvlevis erTi magaliTi<br />

Tanamedrove monografiuli gamokvlevis erT-erTi yvelaze saintereso<br />

magaliTia mitCel dunieris wigni “Sidewalk” (“trotuari”) 74 . es wigni am meTodis<br />

gamoyenebis erT-erT saukeTeso nimuSad iTvleba, romelmac ramdenime premiac ki<br />

miiRo 75 . garda imisa, rom es saintereso da SemecnebiTi kvlevaa, is amave dros<br />

inovaciurisaa rogorc savele samuSaoebis Catarebis, aseve Sedegebis<br />

warmodgenis TvalsazrisiT — is uxvadaa ilustrirebuli fotosuraTebiT,<br />

romlebic “Cikago tribiun”-is fotokorespondentma ovi karterma gadauRo<br />

dunieris TxovniT aqtorebs da im garemos, sadac maT uwevdaT cxovreba da<br />

muSaoba (da, ra Tqma unda, suraTebi aqtorebis nebarTviT iqna gadaRebuli).<br />

Sesabamisad, mkiTxvels saSualeba eZleva sakuTari TvaliT naxos is adamianebi,<br />

romlebic wignis mTavari gmirebi arian, dainaxos is garemo, sadac isini<br />

cxovroben da muSaoben. garda amisa, dunieris kvleva erT-erTi im kvlevaTagania,<br />

romlis procesSic ganviTarda gansakuTrebiT mWidro urTierToba da, SeiZleba<br />

iTqvas, inteleqtualuri TanamSromloba mkvlevarsa da in<strong>for</strong>mantebis Soris;<br />

dunierma saSualeba misca in<strong>for</strong>mantebs, gacnobodnen wignis xelnawers da<br />

TavianTi SeniSvnebi gamoeTqvaT. dunieris kvleva imiTac gamoirCeva, rom man<br />

gamomcemlobasTan gaa<strong>for</strong>ma kontraqti, romlis mixedviTac mis in<strong>for</strong>mantebs<br />

wignis gayidvidan Semosuli mogebis garkveuli procenti unda mieRoT. ufro<br />

metic, dunierma miiwvia Tavisi ZiriTadi in<strong>for</strong>manti, hakim hasani Tavis<br />

universitetSi da masTan erTad uZRveboda seminars bakalavrebisaTvis “Savi<br />

amerikis quCis cxovreba da gonebrivi cxovreba” (“The Life of the Street and the Life of<br />

Mind in Black America”); dunierma, agreTve SesTavaza hakim hasans, misi wignis<br />

blosityvaobis avtori yofiliyo, razec hasans uari ar uTqvams.<br />

dunieris kvleva, iseve rogorc bevri sxva monografiuli gamokvleva,<br />

sruliad SemTxveviT daiwyo. niu-iorkSi myofi dunieris yuradReba miipyro<br />

wignebis erT-erTma quCis movaWrem — hakim hasanma, romlis magidazec man Tavisi<br />

wigni dainaxa.<br />

74 Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux.<br />

75 Los Angeles Time Book Prize da The C.Wright Mills Award.<br />

65


“— saidan gaqvT es wigni? — vkiTxe mas, Tan gamefiqra, moparuli xom ar arismeTqi.<br />

me Cemi arxebi aqvs, — mipasuxa hakimma. — gainteresebT es wigni?<br />

es wigni me davwere, — vupasuxe.<br />

marTla? aq axlomaxlo cxovrobT?<br />

diax, quCis kuTxeSi, merseris quCaze.<br />

xom ar momcemdiT Tqvens misamarTs da telefonis nomers, Cems rolodeqsSi<br />

rom Sevitano?” 76<br />

swored hakimis am bolo frazam gamoiwvia dunieris daintereseba: quCis gamyidvlebis<br />

umravlesoba iqve quCaSi cxovrobda da is faqti, rom hakims hqonda rolodeqsi<br />

— misamarTebis da telefonebis Casaweri specialuri mowyobiloba, romelsac,<br />

rogorc wesi, saqmiani adamianebi xmaroben, — marTlac rom gasakviri iyo.<br />

mitCels daebada idea, dakvirveba daewyo wignebiT da JurnalebiT quCis<br />

movaWreebis saqmianobaze da Seeswavla, Tu ra rols TamaSoben es adamianebi —<br />

romelTa didi nawilic usaxlkaroa, zogi narkomani, zogic cixidan axali<br />

gamosuli — qalaqis am ubnis cxovrebaSi. mitCeli Seecada daaxloveboda da<br />

damegobreboda hasans, da es erT-erTi Tavisi yofili kurselis meSveobiT<br />

moaxerxa, romelic hasanis wignebis xSiri myidveli aRmoCnda.<br />

rogorc dunieri aRniSnavs, Tavidan hasani Zalian skeptikurad Sexvda mis<br />

ideas — pirvel rigSi imitom, rom dunieris gegma iTvaliswinebda Savakniani quCis<br />

movaWreebis gverdiT muSaobas, maSin rodesac quCaSi muSaoba TavisTavad ar iyo<br />

usafrTxo saqmianoba, miT umetes ki dunierisTvis — ebrauli warmoSobis<br />

TeTrkaniani profesorisTvis, romlis garegnobac da aqcentiT maSinve<br />

gamoyofda mas quCis movaWreebs Soris, romelTa umravlesobasac afroamerikeli<br />

mamakacebi Seadgendnen.<br />

miuxedavad amisa, dunieri TandaTan Caeba dakvirvebaSi, romelic saerTo<br />

jamSi TiTqmis 7 wels gagrZelda — radgan is sxva qalaqSi aswavlida universitetSi,<br />

dunieri mxolod ardadegebis periodSi axerxebda dakvirvebis ganxorcielebas,<br />

ise rom, Tu SeiZleba iTqvas, misi kvleva sezonur xasiaTs atarebda.<br />

dunierma hakimi 1992 wels gaicno da nel-nela dauaxlovda mas. hakimma is sxva<br />

quCis movaWreebs gaacno da dunierma daiwyo muSaoba maT damxmared — is Tvals<br />

adevnebda movaWreebis magidebs, rodesac isini sxvagan midiodnen; mohqonda yava;<br />

yidulobda da yidda saqonels. 1996 wlis zafxulSi, Semdgom ki 1997 wlis<br />

zafxulSi da Semodgomaze man Jurnalebis gamyidvlad imuSava; 1998 wlis<br />

zafxulSi regularulad midioda xolme “saitze” dReSi ramdneime saaTiT, xolo<br />

1999 wlis martSi, rodesac misi kvleva TiTqmis ukve dasrulebuli iyo, kidev 2<br />

kviris manZilze imuSava sruli datvirTviT rogorc quCis movaWrem 77 .<br />

Tavad dakvirvebis adgili (Greenwhich Village) niu-iorkis erT-erT yvelaze<br />

Tavisufal, garkveulwilad bohemur raionad iTvleba, sadac uamravi mxatvari,<br />

mwerali, sqesobrivi umciresobebis warmoamdgeneli cxovrobs. aqvea ramdenime<br />

umaRlesi saswavlebeli — niu-iorkis universiteti (NYU), New School University, ise<br />

rom am ubanSi bevri studenti da profesori cxovrobs. es xels aZlevs quCis<br />

gamyidvlebs — am ubnis mosaxleoba maT Zveli wignebiT da JurnalebiT amaragebs;<br />

amasTan, gamyidvlebi Tavad eZeben gadasayrelad gamzadebul nivTebSi wignebs da<br />

Jurnalebs.<br />

Tavdapirvelad dunieri mxolod hasans da mis saqmianobas akvirdeboda; wignis<br />

pirveli variantic mxolod hasans exeboda — mas “hasanis magida” erqva (“Hassan’s<br />

Table”; es saTauri garkveulwilad dunieris pirveli wignis saTauris — “Slim’s<br />

Table” — gamoZaxili iyo). dunierma es varianti hasans waakiTxa, da swored am<br />

ukanasknelma CaTvala, rom kvleva usamarTlod iyo fokusirebuli mxolod masze;<br />

man urCia duniers, Tavis <strong>kvlevaSi</strong> Jurnalebis gamyidvlebic CaerTo.<br />

kvlevis Catarebis procesSi dunieris ZiriTad “iaraRs” warmoadgnenda<br />

magnitofoni, romelic faqtiurad mTeli dRis manZilze CarTuli iyo. dunieri<br />

cdilobda, yvelaferi Caewera —gamyidvlebis saubrebi erTmaneTs Soris, maTi<br />

76 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 21.<br />

77 Ibid. P. 11.<br />

66


saubrebi myidvelebTan. amasTan, dunieri maqsimalurad cdilobda gaekeTebina im<br />

dialogebis mokle Canawerebi (jotted notes), romlebis momswrec is xdeboda. rogorc<br />

Tavad dunieri aRniSnavs, es gansakuTrebiT mniSvnelovania iseT viTarebaSi,<br />

rodesac erTi kulturis an rasis warmomadgneli ikvlevs sxva kulturis da rasis<br />

warmoadgenlebs. “kulturis mniSvneloba garkveulwilad enaSia Caqsovili, da<br />

SeuZlebelia kulturis gageba sxva kulturis warmomadgenlis mier imis gareSe,<br />

rom yuradReba daeTmos sityvebisa da winadadebebis, maTi Tanamimdevrobis<br />

SerCevas” 78 . amasTan, dunieri aRniSnavs, rom magnitofons SesaZloa garkveuli<br />

zegavlena moexdina in<strong>for</strong>mantebze — rodesac ici, rom Seni saTiTao sityva<br />

fiqsirdeba, Sen Zalauneburad cdilob, akontrolo sakuTari saubari, Tavi<br />

aarido zogierT Temas da ar iyo zedmetad gulaxdili. magram, dunieris TqmiT,<br />

magnitofonma SeZlo is, rac yvelaze mTavari iyo — trotuarze mimdinare<br />

cxovrebis dafiqsireba. Cawerili dialogebis Seswavlis mizniT dunierma saubris<br />

specialur analizs mimarTa (conversational analysis), raTa gamoekveTa urTierTobis<br />

garkveuli strategiebi.<br />

imisaTvis, rom rac SeiZleba sruli in<strong>for</strong>macia Seekriba, dunierma Caatara<br />

interviuebi ZiriTad in<strong>for</strong>mantebTan, gaesaubra wignebisa da Jurnalebis<br />

myidvelebs, moinaxula da interviuebi Caatara niu-iorkis im organizaciebis<br />

xelmZRvanelebTan, romlebic qalaqis raionebis keTilmowyobisaTvis ibrZvian da<br />

zRudaven usaxlkaroebs (da usaxlkaro quCis movaWreebs) TaviaanTi raionebis<br />

teritoriebze; gaicno da interviu CamoarTva im adamians, vinc dawera kanoni<br />

quCaSi beWvdiTi produqciiT vaWrobis Sesaxeb. dunierma aseve Caatara interviuebi<br />

axlomdebare kafeebisa da maRaziebis mepatroneebTan, raTa daedgina, Tu<br />

ra azris arian quCis movaWreebis Sesaxeb maT maxloblad momuSave adamianebi.<br />

imis saCveneblad, Tu ramdenad gansxvavebuli SeiZleba iyos damokidebuleba<br />

quCaSi momuSave adamianebis mimarT maTi <strong>socialur</strong>i, ekonomikuri da rasobrivi<br />

maxasiaTeblebidan gamomdinare, dunierma, agreTve Caatara Taviseburi sakontrolo<br />

dakvirveba iqve maxloblad, ramdenime kvartalis moSorebiT momuSave<br />

naZvis xeebiT movaWreTa TeTrkanian ojaxze.<br />

es naZvis xeebi yovel zamTars Camoaqvs niu-iorkSi erT ojaxs vermontis<br />

Statidan; isini TeTrkanianebi arian; isini noembris bolos Camodian niu-iorkSi<br />

da Sobamde rCebian. mTeli am periodis manZilze maT manqanis misabmelSi uwevT<br />

cxovreba, sadac arc abazanaa da arc tualeti. magram maT moaxerxes<br />

daemyarebinaT imdenad kargi urTierToba ubanSi mcxovreb xalxTan, rom isini maT<br />

uflebas aZleven, maTi abazanebiT isargeblon, xolo rodesac qalaqgareT midian,<br />

binis gasaRebsac ki utoveben naZvis xeebiT movaWreebs. aseTi keTilmosurne<br />

damokidebuleba radikalurad gansxvavdeba im damokidebulebisgan, rasac<br />

mosaxleoba iCens wignebiT da JurnalebiT quCis movaWreebis mimarT; Zalauneburad<br />

ibadeba kiTxva, Tu ratom xdeba ase. dunieris azriT, amas SeiZleba<br />

ramdenime axsna hqondes — is, rom naZvis xeebiT movaWreebi TeTrkanianebi da<br />

saSualo klasis warmomadgenlebi arian; is, rom isini bavSvebTan erTad arian<br />

Camosulebi, bavSvebi ki yovelTvis met TanagrZnobas iwveven; sxva mizezebi<br />

SeiZleba ukavSirdebodes im garemoebas, rom bevri quCis movaWre an nasamarTlevia,<br />

an narkomani/yofili narkomani, rac afrTxobs mosaxleobas; yovelive<br />

amasTan erTad, zog maTgans sakmaod gamomwvevad uWiravs Tavi, rac, ra Tqma unda,<br />

ar iwvevs mosaxleobis simpaTiebs.<br />

dunieri Tvlis, rom jeims vilsonis da jorj kelingis Teoria, romelic<br />

cnobilia rogorc “Camtvreuli fanjrebis Teoria”, quCaSi momuSave wignebisa da<br />

Jurnalebis gamyidvlebTan dakavSirebiT ar marTldeba. es Teoria amtkicebs, rom<br />

Tu romelime ubnis binebSi Camtvreulia fanjrebi da quCebSi matulobs nagavi,<br />

mosaxleobas eqmneba STabeWdileba, rom aravis ar adardebs da aravis ar<br />

ainteresebs, Tu ra xdeba am ubanSi; Sesabamisad, am ubanSi matulobs danaSauli,<br />

mosaxleoba cdilobs sxva ubnebSi gadavides sacxovreblad; saboloo jamSi es<br />

yvelaferi iwvevs kriminogenuli mdgomareobis gauaresebas da ubanSi cxovrebis<br />

donis dacemas.<br />

78 Ibid. P. 339.<br />

67


am Teoriis gavlenis Sedegad aSS-s policiam gaamkacra damokidebuleba<br />

naklebad seriozuli sazogadoebrivi wesrigis danaSaulebebisadmi — maTxovrebisadmi,<br />

mTvralebisadmi, xulignebisadmi da a.S. aseTi midgomis farglebSi<br />

policia quCis movaWreebic wesrigis damrRvevebad aRiqvams da yvelanairad<br />

cdilobs maTi saqmianobis SezRudvas.<br />

dunieri ki cdilobs daamtkicos, rom quCis gamyidvlebis magaliTma bevr<br />

cixidan gamosuls uCvena, rom SeiZleboda fulis patiosnad Sovna — anu, quCaSi<br />

muSaoba <strong>socialur</strong>i reabilitaciis funqcias asrulebs.<br />

rogorc dunierma kvlevis Sedegad daadgina, erTi SexedviT erTmaneTis<br />

msgavs quCis gamyidvlebs Soris sakmaod mkacri ierarqia arsebobs; maT Soris<br />

ganawilebulia rolebi da funqciebi. aq arian “adgilis damkaveblebi”, anu<br />

adamianebi, romlebic yvelaze adre modian da ikaveben savaWro adgils, Semdeg ki<br />

“yidian” mas 20-50 dolarad; aq arian “momtanebi” — adamianebi, romlebsac moaqvT<br />

Senaxuli saqoneli sawyobebidan da amisaTvis garkveul gasamrjelos iReben;<br />

“magidaze Tvalis damWerebs”, romlebic xSirad iqve axlos mdgomi maTxovrebi an<br />

sxva gamyidvlebi arian, Tvali uWiravT ama Tu im saqmeze wasuli gamyidvlis<br />

magidaze, raTa policiam misi konfiskacia ar moaxdinos 79 , da a.S.<br />

dunieri cdilobs daamtkicos, rom quCis movaWreebi “sajaro figurebi” (public<br />

character) arian, romlebic awesrigeben cxovrebas da sazogadoebrivi kontrolis<br />

funqciasac asruleben.<br />

“sazogadiebrivi figurebis” koncefcia cnobil <strong>socialur</strong> mecniers, jein<br />

jeikobss (Jane Jacobs) ekuTvnis, romelmac jer kidev 1961 wels gamosca wigni “didi<br />

amerikuli qalaqebis sikvdili da sicocxle” (“Death and Life of Great American Cities”),<br />

sadac is grinviC vilijis ubanSi ganxorcielebuli dakvirvebebis safuZvelze<br />

saubrobs Tanamedrove qalquri cxovrebis Sesaxeb:<br />

“trotuaris <strong>socialur</strong>i cxovreba bevrad aris damokidebuli maTze, visac<br />

SeiZleba TviTdaniSnuli sajaro figurebi vuwodoT. sajaro figura aris nebismieri<br />

adamiani, visac xSiri kontaqti aqvs mraval adamianTan da vinc sakmarisad<br />

aris dainteresebuli imiT, rom sakuTari Tavi sajaro figurad warmoaCinos. sajaro<br />

figuras ar unda hqondes raime gansakuTrebuli niWi an sibrZne, raTa Tavisi<br />

funqciebi Seasrulos — Tumca mas xSirad aqvs es Tvisebebi. misi mTavari<br />

kvalifikacia isaa, rom is aris sajaro, rom is esaubreba bevr sxvadasxvanair<br />

adamians. amgvarad xdeba axali ambebis gavrceleba, rac trotuaris mizania” 80 .<br />

jein jeikobsi sajaro figurebad miiCnevs maRaziis gamyidvlebs, mcire<br />

biznesis mepatroneebs, romlebsac “Tvali uWiravT quCaze”. dunieris azriT,<br />

swored aseT funqcias asruleben wignebiT da JurnalebiT quCis movaWreebi — maT<br />

utoveben sagazeTo jixurSi motanil gazeTebs, isini yuradRebas aqceven maT<br />

maxloblad gaCerebul manqanebs, isini esaubrebian ubnis macxovreblebs, da a.S.<br />

Tavis kvlevis meTods mitCel dunieri “diagnostikur eTnografias” uwodebs.<br />

“rodesac me davbrundi me-6 avenueze, raTa memuSava rogorc Jurnalebis<br />

gamyidvels, me jer kidev ar mqonda Camoyalibebuli zusti kvleviTi SekiTxva” 81 , —<br />

ambobs dunieri. miT umetes, kvlevis sawyis etapze mas ar hqonia Teoria, romlis<br />

Semowmebasac apirebda. amitom is cdilobda yuradReba gaemaxvilebina quCaSi<br />

mimdinare koleqtiur saqmianobaze; rogor xdeboda saqonlis moZieba, rogori<br />

urTierToba iyo gamyidvlebsa da myidvelebs, gamyidvlebsa da policielebs<br />

Soris, da a.S. “is, rom me ar mqonda gakrveuli kvleviTi SekiTxva Cemi kvlevis<br />

dawyebisas, SeiZleba ewinaaRmdegebodes imas, rac sociologiaSia miRebuli.<br />

miuxedavad amisa, me sxvanairi Sexeduleba maqvs. xSirad <strong>socialur</strong> mecnierebebSi,<br />

gansakuTrebiT ki <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis dros, rodesac monacemTa didi raodenoba<br />

moipoveba, kvlevis dizaini monacemebis Segrovebis Semdeg gamoikveTeba xolme.<br />

79 kanonis Tanaxmad, policies ufleba aqvs im magidis konfiskacia moaxdinos, romelic<br />

upatronod dgas trotuarze.<br />

80 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 6.<br />

81 Ibid. P. 340-341.<br />

68


Cemi ideebi Camoyalibda imis safuZvelze, Tu ras vxedavdi da ra mesmoda<br />

quCaSi” 82 .<br />

rogorc CarTul damkvirvebels, duniers unda SeemCnia da yuradReba<br />

gaemaxvilebina iseT movlenebze, romlebic sxvebs umniSvnelod eCveneboda. metic<br />

— imis wyalobiT, rom mas TiTqmis mTeli dRis ganmavlobaSi CarTuli hqonda<br />

magnitofoni, kasetebis mosmenisas is afiqsirebda iseT momentebs, romlebic<br />

gamorCa anda ar CaTvala mniSvnelovnad uSualod dakvirvebis dros. “CarTuli<br />

dakvirvebis dros kvleviTi SekiTxvebi savele samuSaoebis Catarebisas ibadeba.<br />

magaliTad, me ar SemeZlo meTqva marvinisTvis da ronisTvis 83 , rom mainteresebda<br />

imis Seswavla, Tu rogor esaubreba ramodenime mamakaci (romelic quCaSi vaWrobs<br />

— T.z.) Camvlel qalebs, imitom rom me ar vicodi, rom es sakiTxi wamoiWreboda.<br />

aseve, me srulebiT ar vicodi, Tu damainteresebda dRevandeli trotuaris<br />

cxovrebis Sedareba im periodTan, rodesac jein jeikobsi werda Tavis wigns. me<br />

viyavi iq, raTa ubralod mewarmoebina dakvirveba da gamekeTebina Canawerebi, da me<br />

vTxovdi im adamianebs, romlebic quCaSi muSaobdnen, rom CemTvis amis neba<br />

daerToT” 84 .<br />

dunierma es nebarTva miiRo, Tumca is bolomde ar iyo darwmunebuli, rom<br />

quCis movaWreebi endobodnen da “Tavisianad” miiCnevdnen mas. is aRiarebs, rom<br />

quCis movaWreebs sxvadasxva motivi amoZravebdaT, rodesac maT masTan<br />

TanamSromlobaze Tanxmoba ganacxades: “zogierT gamyidvels ... ubralod<br />

undoda, rom iq vyofiliyavi rogorc cotaodeni xurdis da sesxebis wyaro, ...<br />

kidev ramodenimem ki CemTan saqmis daWera imitom gadawyvita, rom daweriliyo<br />

wigni am ubnis da maT Sesaxeb. magram Cemi mxridan gulubryvilo iqneboda mefiqra,<br />

rom me vicodi, Tu ras fiqrobdnen isini, rom isini mendobodnen, an “Tavisianad”<br />

mTvlidnen, rasac ar unda niSnavdes es” 85 .<br />

adamianebi ficis qveSac ityuebian, miT umetes mkvlevars ara aqvs aranairi<br />

garantia, rom in<strong>for</strong>manti mas srul WeSmaritebas etyvis. amitomaa, rom dunieris<br />

kvlevisTvis damaxasiaTebelia mokvleuli masalis gadamowmebis mcdeloba —<br />

yovelTvis, rodesac es SesaZlebeli iyo. magaliTad, dunierma gadaamowma misi<br />

in<strong>for</strong>mantebis biografiis faqtebi (marTla hqonda Tu ara hasans damTavrebuli<br />

rutgersis universiteti? marTla miatova Tu ara ronma Tavisi sacxovrebeli<br />

bina, rodesac umuSevari darCa? marTla zrunavda Tu ara merdiki Tavis<br />

SviliSvilze da a.S.); Seiswavla quCaSi beWvdviTi produqciiT vaWrobis kanonis<br />

evolucia; rodesac es SesaZlebeli iyo, iyenebda mraval mowmes, da a.S.<br />

kvlevis warmoebis procesSi dunieri im daskvnamde mivida, rom imisaTvis,<br />

raTa mkvlevarma warmatebuli kvleva Caataros, ar aris aucilebeli, rom<br />

aqtorebma is “Tavisianad” miiCnion — sakmarisia, rom mkvlevars hqondes<br />

dakvirvebis saSualeba; rac ufro mniSvnelovania, is unda akvirdebodes iseT<br />

<strong>socialur</strong> struqturas, sadac meordeba garkveuli moqmedebebi da situaciebi.<br />

magaliTad, Tu ojaxSi damokidebuleba meuRleebs Soris arc Tu idealuria,<br />

droTa ganmavlobaSi Cven aucileblad gavxdebiT Cxubis an usiamovnebis mowmeni —<br />

ra Tqma unda, es konkretuli Cxubi SeiZleba sul sxva ramis gamo iyos gamowveuli<br />

da sul sxva <strong>for</strong>mebi miiRos, vidre maT Soris Cxubis wina SemTxvevam, magram TviT<br />

aseTi faqtis sixSiremac SeiZleba miuTiTos imaze, Tu ramdenadaa gamwvavebuli<br />

urTierTobebi; anda, Tu romelime dawesebulebaSi farTodaa gavrcelebuli<br />

korufcia, didia imis albaToba, rom Cven aucileblad SeveswrebiT aseT faqts.<br />

miuxedavad amisa, CarTuli dakvirvebis Catarebisas mainc sasurvelia, rom<br />

mkvlevari maqsimalurad iyos “saitze”, radgan arsebobs unikaluri SemTxvevebic,<br />

romlebic aRar meordeba da romlebsac SeiZleba gadamwyveti mniSvneloba<br />

hqondes kvlevis warmatebisTvis. magaliTad, masala, romelic dunieris kvlevis<br />

erT-erT umniSvnelovanes Tavs daedo safuZvlad (“Soba me-6 avenueze”), sruliad<br />

SemTxveviT iqna Segrovebuli. Soba dRes, rodesac dunieri ar apirebda kvlevis<br />

Catarebas, man gauara hakims, raTa kinoSi wasuliyvnen. aRmoCnda, rom erT-erT<br />

82 Ibid. P. 341.<br />

83 dunieris in<strong>for</strong>mantebi.<br />

84 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 335.<br />

85 Ibid. P. 338-339.<br />

69


quCaSi policiam ubrZana movaWres, aelagebina Tavisi saqoneli, winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi mas konfiskaciiT daemuqrnen. dunierma gadawyvita Seemowmebina,<br />

policia mis mimarTac iseTive zomebs mimarTavda Tu ara. man gaSala magida imave<br />

adgilas da daeloda policiis gamoCenas — sabednierod, mas Tan hqonda Tavisi<br />

magnitofoni da SeZlo Caewera policiasTan saubari, Semdeg ki gaaanalia, Tu ra<br />

gavlenas axdens rasa da <strong>socialur</strong>i mgomareoba imaze, Tu rogor eqceva policia<br />

adamianebs.<br />

swored dunieris dakvirvebis arasistematurobam ganapiroba is, rom aseTi<br />

xangrZlivi savele muSaobis miuxedavad, kritikosebi dunieris kvlevis erT-erT<br />

mTavar naklad miiCnevdnen imas, rom mas ar hqonda SesaZlebloba, 24 saaTis<br />

manZilze dakvirveboda Tavisi in<strong>for</strong>mantebis cxovrebas da saqmianobas. rogorc<br />

wesi, is maT weliwadSi ramdenime Tvis manZilze xedavda; xvdeboda diliT da<br />

Sordeboda saRamoTi, Tumca maTTan erTad wignebiT da JurnalebiT vaWrobasTan<br />

dakavSirebul sxvadasxva saqmianobaSi monawileobda — magaliTad, mouwia<br />

saqmeebis garkveva policiasTan, rodesac policielebma magidebis aReba<br />

moiTxoves; gahyva Tavis in<strong>for</strong>mantebs gadasayrelad gamzadebuli nivTebidan<br />

gasayidad gamosadegi wignebis da Jurnalebis amosarCevad, da a.S.<br />

mainc, dunieris kvleva warmatebulad unda CaiTvalos; es warmateba, hasanis<br />

azriT, iman ganapiroba, rom mitCels mosmenis unari hqonda — is ar axvevda Tavis<br />

azrs Tanamosaubreebs, aramed cdilobda gaerkvia, Tu ratom iqceoda esa Tu is<br />

adamiani ise, rogorc is iqceoda, amasTan, mas Tavad am adamianis axsna<br />

ainteresebda. “quCa mainc quCaa, — ambobs hakim hasani. — es ar unda dagaviwydeT.<br />

mitCi amas maSinve mixvda. mas ar ucdia moeCvenebina Tavi sxva adamianad, vidre is<br />

sinamdvileSi iyo: adamiani da sociologi, romelic cdilobda Caswvdomoda Cveni<br />

cxovrebis azrs” 86 .<br />

metic, hasani ambobs, rom dunieris midgoma kvlevisadmi ar gamomdinareobda<br />

paradigmidan “mecnierma yvelaze ukveT icis”, aramed mas axasiaTebda <strong>socialur</strong>i<br />

mecnieris mondomeba, moesmina sxvebisTvis 87 .<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux.<br />

2. Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld, and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an<br />

Unemployed Community. Chicago: Aldine - Atherton.<br />

3. Robert K. Yin. 2002. Applications of Case Study Research. Second edition. Sage Publications.<br />

86 Ibid. P. 325<br />

87 Ibid. P. 327. ukve ramdenime welia, rac hakim hasani quCaSi aRar vaWrobs — is niu iorkis<br />

erT-erT saxelmwifo universitetSi muSaobs (Director of the Metropolitan Institute at MCNY,<br />

Metropolitan College of New York).<br />

70


Tema 6.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis eTika<br />

<strong>socialur</strong>i kvleva yovelTvis respondentebis, anu Cveulebrivi moqalaqeebis<br />

monawileobiT tardeba, misi Sedegebi ki arcTu iSviaTad mniSvnelovan gavlenas<br />

axdens sazogadoebriv cxovrebaze. amitom <strong>socialur</strong>i mecnierebis yvela dargis<br />

warmomadgeneli profesiuli organizaciebis erT-erTi umTavresi moTxovnaa<br />

gamokvlevebis warmarTvisas mTeli rigi eTikuri principebis dacva, romlebic<br />

respondentTa da farTo sazogadoebis uflebebsa da interesebs icavs da<br />

romlebic profesiuli eTikis kodeqsebSia gaerTianebuli.<br />

eTikis kodeqsi profesiuli saqmianobis principebis krebulia, romelic ama<br />

Tu im profesiis zneobriv Rirebulebebs gamoxatavs. rogorc wesi, is asaxavs<br />

idealur warmodgenebs ama Tu im profesiis Sesaxeb. saerTo azris Tanaxmad,<br />

profesiuli moralis normebis SemuSaveba ama Tu im profesiuli jgufis warmomadgenlebis<br />

mier maTi sazogadoebrivi pasuxismgeblobis gacnobierebisa da<br />

aRiarebis Sedegia. mniSvnelovania, rom profesiuli eTikis normebis aRiareba am<br />

profesiis warmomadgenlebis mier xdeba nebayoflobiT, vinaidan isini afaseben am<br />

profesiul gaerTianebaSi wevrobas; profesiuli eTikis moTxovnebi maT<br />

internalizebuli aqvT profesiuli momzadebis Sedegad.<br />

eTikis kodeqsebi xSirad ganixileba rogorc qveyanaSi arsebuli samarTlebrivi<br />

normebis gavrcoba ama Tu im profesiuli saqmianobis gaTvaliswinebiT, Tumca<br />

Tavad eTikis kodeqsebi samarTlebriv dokumentebs ar warmoadgenen — isini<br />

ufro farTo xasiaTisa da Sinaarsisaa, vidre iuridiuli dokumentebi. amasTan,<br />

gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom vercerTi profesiuli kodeqsi ver SeZlebs,<br />

SesaZlo situaciebis sruli speqtri moicvas.<br />

aSkaraa, rom nebismieri <strong>socialur</strong>i kvlevis warmateba damokidebulia<br />

sazogadoebis keTilganwyobaze mkvlevrebis mimarT, respondentebis ndobaze<br />

interviuerebisa da gamokvlevis organizatorebisadmi, maT rwmenaze, rom kvleva<br />

tardeba keTilsindisierad, obieqturad, sazogadoebrivi interesebis dacviT da<br />

rom daculi iqneba respondentTa konfidencialoba. eTikis kodeqsis mizania,<br />

aamaRlos <strong>socialur</strong>i kvlevebis sazogadoebrivi prestiJi, gaaZlieros ndoba am<br />

tipis saqmianobis mimarT da misi warmarTvisaTvis maqsimalurad xelsayreli<br />

pirobebi Seqmnas.<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi eTikuri standartebis sistematuri SemuSaveba XX<br />

saukunis 50-ian wlebSi daiwyes sxvadasxva qveynis profesiulma gaerTianebebma.<br />

dRes es gaerTianebebi xSir SemTxvevaSi transnacionalur xasiaTs atarebs da<br />

sxvadasxva qveynis warmomadgenel mkvlevrebs aerTianeben.<br />

eTikuri normebis SemuSaveba da maTi SeZlebisdagvarad farTod danergva<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebis profesiuli gaerTianebebis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

misiaa. yvela aseT asociaciaSi gaerTianebis aucilebel pirobas warmoadgens<br />

kandidatis mier asociaciis eTikuri kodeqsis normebis aRiareba da miReba.<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebis profesiuli kodeqsis normebis Seswavlis mizniT Cven<br />

dawvrilebiT ganvixilavT or aseT dokuments — saerTaSoriso savaWro palatis<br />

(ICC) da sazogadoebrivi azrisa da sabazro kvlevis evropuli kavSiris (ESOMAR)<br />

sabazro da <strong>socialur</strong>i kvlevis praqtikis erTobliv kodeqss 88 da amerikis<br />

sociologiuri asociaciis (ASA) eTikis kodeqss 89 .<br />

dRes ukve danamdvilebiT SeiZleba imis Tqma, rom <strong>socialur</strong>i kvlevis eTikuri<br />

standartebi sayovelTaod aRiarebuli normebisagan Sedgeba, romelTa dacvasac<br />

yvela mkvlevari Tavis movaleobad miiCnevs. yvela profesiuli kodeqsi Seicavs<br />

e.w. saerTo principebs, rogorebicaa: profesiuli kompetenturoba, patiosneba,<br />

88 ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice. ICC/ESOMAR, 1995.<br />

kodeqsis naxva SeiZleba agreTve ESOMAR-is veb-gverdze: www.esomar.nl.<br />

89 Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American<br />

Sociological Association, 1999. kodeqsi SegiZliaT ixiloT agreTve amerikis sociologiuri<br />

asociaciis veb-gverdze: www.asanet.org.<br />

71


espondentebis uflebebisa da Rirsebis pativiscema; pasuxismgebloba sazogadoebis<br />

winaSe, da sxv.<br />

profesiuli normebis dayofa mizanSewonilia ramdenime jgufad, gamomdinare<br />

iqidan, Tu romeli <strong>socialur</strong>i jgufis interesebis dacvis mizniTaa SemuSavebuli<br />

eTikuri moTxovnebis esa Tu is jgufi. am TvalsazrisiT, gamoiyofa eTikuri normebi,<br />

romlebic icavs (a) respondentebis, (b) damkveTebis da (g) farTo sazogadoebis<br />

interesebs. profesiuli kodeqsebis erT-erTi mTavari daniSnulebaa,<br />

gansazRvros mkvlevarTa pasuxismgebloba am sami jgufis mimarT.<br />

a. respondentTa uflebebi<br />

eTikis kodeqsebi gansakuTrebul yuradRebas uTmoben respondentTa<br />

uflebebis dacvas. es gasagebicaa — respondentebi kvlevis umTavres obieqts<br />

warmoadgenen. maTi monawileoba <strong>kvlevaSi</strong> damokidebulia maT keTil nebaze, da<br />

Cveni upirvelesi valdebuleba unda iyos uzrunvelvyoT, rom isini ar<br />

dazaraldnen <strong>kvlevaSi</strong> monawileobis miRebis Sedegad.<br />

eTikis kodeqsebis moTxovnebis Tanaxmad, respondentebis monawileoba<br />

gamo<strong>kvlevaSi</strong> nebayoflobiTi unda iyos, mkvlevarma SeZlebisdagvarad unda<br />

miawodos mas sruli in<strong>for</strong>macia gamokvlevis miznebisa da amocanebis Sesaxeb.<br />

respondentTa uflebebis dacvis erT-erTi umniSvnelovanesi valdebuleba,<br />

romelsac mkvlevrebi kisruloben, maTi konfidencialobis dacvaa. xSirad<br />

respondentebi mxolod im pirobiT iZlevian Tanxmobas CvenTan saubarze, Tu maTi<br />

vinaoba ar iqneba gamJRavnebuli, magram, zog SemTxvevaSi, Zalze rTulia maTi<br />

darwmuneba, rom Cven maT konfidencialobas davicavT, vinaidan mkvlevrebisTvis,<br />

rogorc wesi, cnobilia respondentis vinaoba, masobrivi gamokiTxvis Catarebisas<br />

ki interviuerebis muSaobis kontrolis uzrunvelsayofad yovelTvis xdeba<br />

TiToeuli respondentis saxelisa da misamarTis Cawera. mniSvnelovania,<br />

davarwmunoT respondentebi, rom es mxolod gamokvlevis saTanado xarisxiT<br />

Catarebis uzrunvelsayofad xdeba da rom Sedegebis damuSavebis Semdeg maTi<br />

pasuxebi mxolod anonimurad iqneba gamoyenebuli, masobrivi gamokiTxvis<br />

SemTxvevaSi — statistikuri damuSavebis Semdeg.<br />

<strong>socialur</strong>i gamokvlevis zogierTi saxeoba moiTxovs interviuebis Caweras<br />

audio- an videofirze. amisaTvis aseve calke nebarTva gvWirdeba<br />

respondentebisgan, da aqac, iseve rogorc yvela sxva SemTxvevaSi, Cven unda<br />

davarwmunoT respondentebi, rom Camweri mowyobilobebis gamoyenebis<br />

miuxedavad maTi konfidencialoba daculi iqneba.<br />

gansakuTrebiT rTulia respondentTa uflebebis dacva maSin, rodesac<br />

xorcieldeba gaumJRavnebeli dakvirveba; magaliTad, Tu dakvirvebas xalxmraval<br />

adgilas vatarebT, sadac Cveulebriv mravali adamiani iyris Tavs, Cven, ra Tqma<br />

unda, ver gavafrTxilebT yvela adamians, rom isini kvlevis obieqtebi arian.<br />

amitom CarTuli dakvirvebis Catarebisas, eTikis normebi garkveulwilad<br />

specifikur xasiaTs iZens, da sakmaod relativisturi xasiaTisaa; erTaderTi<br />

stabiluri mosazreba, romliTac mkvlevari unda xelmZRvanelobdes, isaa, rom<br />

miRebuli unda iqnes yvela zoma, raTa kvlevam respondentebs raime vneba ar<br />

miayenos. kvlevis angariSidan amoRebuli iyos ara mxolod respondentTa<br />

saxelebi da gvarebi, aramed, agreTve yvela is in<strong>for</strong>macia, romlis mixedviTac<br />

SesaZlebeli iqneba adamianis identificireba.<br />

b. damkveTebis uflebebi<br />

empiriuli gamokvlevebis mniSvnelovani nawili komerciuli xasiaTisaa da<br />

sabazro, politikuri Tu sxva SekveTebis Sesasruleblad tardeba. mkvlevarebs<br />

ara naklebi pasuxismgebloba akisriaT damkveTebTan urTierTobisas, da maTi<br />

movaleobaa, uzrunvelyon, rom TiToeuli gamokvleva damkveTis mier dasmuli<br />

problemebis gadaWris gzebis povnas isaxavdes miznad da yvelaze ufro<br />

optimalur gzebs sTavazobdes damkveTs gamokvlevis gansaxorcieleblad.<br />

mkvlevarisa da damkveTis urTierTobebi gansakuTrebuli xasiaTisaa imdenad,<br />

ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsis garda maTi regulireba xdeba agreTve<br />

or mxares Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvelze. magram rogorc ukve<br />

aRvniSneT, eTikis moTxovnebi ufro farTo xasiaTisaa, vidre administraciuli<br />

72


da samarTlebrivi dokumentebi, amdenad eTikis kodeqsebi aregulirebs<br />

mkvlevrisa da damkveTis urTierTobebis im sferoebs, romlebic xelSekrulebebis<br />

miRma rCeba da urTierTpatiosnebisa da urTierTgagebisken, maRali<br />

profesiuli standartebis dacvisaken mouwodebs orive mxares.<br />

g. farTo sazogadoebriobis interesebis dacva<br />

ramdenadac <strong>socialur</strong>i mecnierebis pasuxismgebloba farTo sazogadoebis<br />

winaSe iuridiuli regulirebis obieqts ar warmoadgens, is mTlianad eqceva profesiuli<br />

eTikis farglebSi. miuxedavad amisa, sazogadoebrivi interesebis gaTvaliswineba<br />

sociologebis moRvaweobis Zalze mniSvnelovan sferos warmoadgens.<br />

rogorc amerikis sociologiuri asociaciis eTikis kodeqsSia xazgasmuli,<br />

sociologebi acnobiereben maT profesiul da mecnierul pasuxismgeblobas im<br />

sazogadoebis winaSe, sadac isini cxovroben da muSaoben; isini iyeneben Tavis<br />

codnas, raTa xeli Seuwyon sazogadoebriv keTildReobas. gamokvlevis Catarebisas<br />

isini miznad isaxaven rogorc sociologiuri mecnierebis ganviTarebas,<br />

aseve sazogadoebrivi keTildReobis xelSewyobas. 90<br />

sanqciebi<br />

ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsebi iuridiuli dokumentebi ar aris,<br />

maTi normebis damrRvevTa winaaRmdeg ver iqneba gamoyenebuli samarTlebrivi<br />

sanqciebi. arada, eTikis kodeqsis normebis damyareba mxolod mkvlevarTa<br />

keTilganwyobaze da maT mier am normebis didi mniSvnelobis gacnobierebaze<br />

yovelTvis sakmarisi ar aris. amitom, profesiuli sazogadoebebi zrunaven imaze,<br />

rom profesiuli eTikis darRvevis SemTxvevebma SeumCnevlad ar Caiaros da<br />

SeZlebisdagvarad Zvirad daujdes am normebis damrRvevs, vinaidan yoveli aseTi<br />

darRvevis SemTxvevaSi laqa ecxoba yvela mkvlevars, <strong>socialur</strong>i mecnierebis<br />

sazogadoebriv reputacias.<br />

eTikuri kodeqsebis specifikuri bunebidan gamomdinare, maT mier<br />

gaTvaliswinebuli sanqciebic Taviseburi xasiaTisaa. isini did yuradRebas<br />

aqcevs eTikuri normebis darRvevis SemTxvevebis gaxmaurebas profesiul wreSi<br />

da aseTi faqtebis dagmobas kolegebis mier. amasTan, mniSvnelovania imis<br />

aRniSvna, rom nebismieri faqti mxolod im SemTxvevaSi ganixileba rogorc<br />

profesiuli eTikis normebis darRveva, Tu es damtkicebuli iqna, iqamde ki<br />

yvelas mimarT Taviseburi “udanaSaulobis prezumfcia” moqmedebs.<br />

profesiuli eTikis normebis damrRvevTa winaaRmdeg Zalze seriozuli<br />

sanqciebi iqna SemuSavebuli amerikis sociologiuri asociaciis (ASA) mier. am<br />

organizaciis farglebSi muSaobs profesiuli eTikis komiteti, romelic eTikis<br />

normebis darRvevis faqtebs ganixilavs. es komiteti uflebamosilia ASA-s<br />

wevrebis mier, Semdegi saxis sanqciebi gamoiyenos damnaSaveTa mimarT:<br />

a) piradi gafrTxileba. es SedarebiT rbili sanqcia gamoiyeneba im<br />

SemTxvevaSi, Tu darRveva SedarebiT msubuqi iyo da ar gamouwvevia seriozuli<br />

piradi an profesiuli ziani. piradi gafrTxileba, rogorc wesi, werilis saxiT<br />

egzavneba eTikis normebis damrRvevs.<br />

b) sajaro gafrTxilebas im SemTxvevaSi mimarTaven, Tu darRveva seriozul<br />

xasiaTs atarebda. isic SeiZleba werilis saxiT iyos, magram es werili qveyndeba<br />

Sesabamis sain<strong>for</strong>macio saSualebebSi.<br />

g) privilegiebis CamorTmeva. nebismieri sociologiuri asociaciis (maT<br />

Soris ASA-s) wevroba ara mxolod sakmaod maRali statusis niSania, aramed<br />

wevrebisaTvis garkveul profesiul da materialur privilegiebTanaa<br />

dakavSirebuli. amitom am privilegiebis CamorTmeva sakmaod seriozul sasjels<br />

warmoadgens. kerZod, eTikis normebis damrRvevi SeiZleba ar iqnes daSvebuli am<br />

asociaciis mier mowyobil RonisZiebebze; ar iqnes Seyvanili saredaqcio<br />

kolegiebSi; aekrZalos monawileobis miReba asociaciis sxvadasxva komitetebSi<br />

90 Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American<br />

Sociological Association, 1999. P. 4-5.<br />

73


arCevnebSi, ar iqnes ganxiluli misi kandidatura asociaciis wevrebisaTvis<br />

gankuTvnili kvleviTi stipendiebis ganawilebis procesSi da a.S. im sakiTxs, Tu,<br />

kerZod, romeli privilegiebi CamoerTmeva eTikis normebis damrRvevs,<br />

profesiuli eTikis komiteti yoveli konkretuli SemTxvevidan gamomdinare<br />

gadawyvets.<br />

d) asociaciaSi wevrobis Sewyveta ASA-s profesiuli eTikis komitetis<br />

yvelaze seriozuli sanqciaa. aqac, komiteti yvela konkretul SemTxvevaSi<br />

wyvets, Tu ramdeni xniT unda moxdes ama Tu im sociologis wevrobis Sewyveta<br />

ASA-Si da ra pirobiTaa SesaZlebeli am wevrobis ganaxleba momavalSi. sasjelis<br />

yvelaze mZime <strong>for</strong>maa profesiuli sazogadoebis wevrTa rigebidan garicxva, rac<br />

TavisTavad ara mxolod samarcxvinoa, aramed abrkolebs garicxulis Semdgom<br />

profesiul saqmianobas, xels uSlis mas mniSvnelovani SekveTebis mozidvaSi.<br />

kvlevis Sedegebis publikacia<br />

profesiuli normebis specifikuri jgufia moTxovnebi kvlevis Sedegebis<br />

gamoqveynebisadmi masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebebSi. am moTxovnebis<br />

SemuSaveba araprofesiuli publikaciebis momravlebis Sedegad gaxda<br />

aucilebeli. mkvlevrebi sul ufro da ufro xSirad rwmundebodnen, rom<br />

Jurnalistebi, romlebsac ara aqvT Sesabamisi codna, xSirad sakmaod uxeS<br />

Secdomebs uSvebdnen masobrivi gamokiTxvebis an sxva tipis kvlevebis Sedegebis<br />

gamoqveynebisas, am Secdomebs ki Semdeg maTi mkiTxvelebi imeorebdnen. arcTu<br />

iSviaTad Jurnalistur masalebSi daSvebuli Secdomebis gamo kvlevis Sedegebi<br />

Sefasebuli iyo rogorc araswori, es ki arasaxarbielo gavlenas axdenda am<br />

kvlevebis Sefasebaze sazogadoebis mier.<br />

am problemis gadaWris mizniT 1983 wels sazogadoebrivi azrisa da sabazro<br />

kvlevis evropulma kavSirma (ESOMAR) SeimuSava “sazogadoebrivi azris<br />

gamokiTxvebis gzamkvlevi” 91 , romlis mizansac presaSi <strong>socialur</strong>i gamokvlevebis<br />

Sedegebis gamoqveynebisas daSvebuli Secdomebis Semcireba iyo. gansakuTrebuli<br />

yuradReba am kodeqsSi masobrivi gamokiTxvis Sedegebis publikacias eZRvneba,<br />

romlebic yvelaze ufro xSirad Suqdeba masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebebis<br />

mier. garda imisa, rom es kodeqsi ganixilavs gamokiTxvebis Sedegebis<br />

mniSvnelobas demokratiuli sazogadoebebisaTvis da Jurnalistebisa da<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis profesiuli TanamSromlobis Taviseburebebs, aq<br />

warmodginelia praqtikuli rekomendaciebi kvlevis Sedegebze damyarebuli<br />

publikaciebis momzadebasTan dakavSirebiT. ESOMAR-is rCeviT, yvela<br />

publikacias, romelic masobrivi gamokiTxvebis Sedegebs iyenebs, aucileblad<br />

unda axldes meToduri in<strong>for</strong>macia Catarebuli gamokiTxvis Sesaxeb, kerZod:<br />

o romelma kvleviTma organizaciam Caatara gamokiTxva;<br />

o gamokiTxvis Catarebis meTodika (piradi, satelefono, safosto Tu sxva);<br />

o SerCeviTi erTobliobis raodenoba;<br />

o SerCevis reprezentatuloba;<br />

o gamokiTxvis Catarebis TariRebi;<br />

o dasmuli kiTxvebis tipi (Ria, daxuruli Tu naxevraddaxuruli) da maTi<br />

zusti <strong>for</strong>mulireba.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>maciis gamoqveynebisas<br />

aucilebelia mkafiod gaimijnos miRebuli Sedegebi da am Sedegebis safuZvelze<br />

Jurnalistebis mier gakeTebuli komentari.<br />

garda amisa, ESOMAR-i urCevs kvleviT organizacias da masobrivi<br />

in<strong>for</strong>maciis organos, dadon xelSekruleba, romelSic ganxiluli iqneba maT<br />

Soris TanamSromlobis pirobebi.<br />

91 Guide to Opinion Polls. E.S.O.M.A.R., 1993.<br />

74


davalebebi:<br />

1. ipoveT internetSi <strong>socialur</strong>i kvlevis eTikis ramdenime kodeqsi (garda<br />

im kodeqsebisa, romlebic am masalaSia miTiTebuli) da SeadareT isini<br />

erTmaneTs maTi detalurobis TvalsazrisiT.<br />

2. gaecaniT publikacias “gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis<br />

mosaxleobaSi izrdeba emigraciis survili” (magaliTi #4). rogor<br />

SeafasebdiT kvlevis Sedegebis gaSuqebis xarisxs?<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. Bruce L. Berg. Qualitative Research Methods <strong>for</strong> the <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>. Fifth edition. Boston:<br />

Pearson. Pp. 43-73 (“Ethical Issues”).<br />

2. Eric J. Arnould. 1998. “Ethical Concerns in Participant Observation/Ethnography,” in Advances<br />

in Consumer Research 25: 72-74.<br />

3. ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice.<br />

http://www.esomar.org/esomar/show/id=65961<br />

4. American Sociological Association. 1997. Code of Ethics. http://www.asanet.org/members/<br />

ecoderev.html<br />

5. American Sociological Association Committee on Professional Ethics. 1997. Policies and<br />

Procedures. http://www.asanet.org/members/en<strong>for</strong>ce.html<br />

75


magaliTi #4.<br />

gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis mosaxleobaSi<br />

izrdeba emigraciis survili<br />

CNN Italia, 26 agvisto, 2002 w.<br />

londoni (CNN) — isini veRar itanen amindis kaprizebs da cxovrebis siZvires,<br />

zogi — samzareulosac ki. swored esaa ZiriTadi mizezebi, romelTa gamoc<br />

britaneTis moqalaqeebis umravlesobas surs sazRvargareT gamgzavreba — iq,<br />

sadac ufro rbili hava, dabali fasebi da gemrieli samzareuloa.<br />

amaze mowmobs gamokiTxvis Sedegebi, romelic gazeT «deili telegrafis»<br />

SekveTiT Caatara demoskopiurma sazogadoebam YouGov. rogorc gamokiTxulTa 54<br />

procentma ganacxada, SesaZlebloba rom hqondeT isini siamovnebiT<br />

gaemgzavrebodnen sazRvargareT sacxovreblad.<br />

maTTvis yvelze sasurveli qveynebia SeerTebuli Statebi da avstralia,<br />

sadac maT ar dasWirdebaT enobrivi barieris gadalaxva. (evrogaerTianebaSi<br />

britanelebi yvelaze naklebad floben ucxo enebs). rom ara es barieri, maSin<br />

espaneTs da safrangeTs arCevdnen.<br />

ukanaskneli wlebis manZilze britaneTis mosaxleobaSi gaizarda qveynidan<br />

gamgzavrebis survili. msgavsi gamokiTxvis Sedegad, romelic uSualod meore<br />

msoflio omis damTavrebis Semdeg Catarda, gairkva, rom aseTi survili<br />

mosaxleobis 42 procents hqonda. 1975 wels ki es raodenoba 40 procentamde<br />

Semcirda.<br />

umTavresi motivi, ris gamoc mosaxleobas didi britaneTidan gamgzavreba<br />

surs, aris cxovrebis siZvire da SesaZleblobebis nakleboba. havis cvalebadoba<br />

kidev erTi mizezia, romelsac gamokiTxulebi xSirad asaxelebdnen.<br />

ingliselebis mxolod 25 procentma ganacxada, rom axali sacxovrebeli<br />

adgilebis Zebnis mTavari mizezia maTi ukmayofileba erovnuli samzareuloTi.<br />

sxva mxriv, umTavresi, rac maT Sin darCnis survils uZlierebs, ojaxi,<br />

megobrebi, da erovnuli istoriiT gamowveuli siamayis grZnobaa.<br />

76


danarTi #1<br />

korufcia saqarTveloSi 92<br />

fokus-jgufis transkripti<br />

fokus-jgufis Catrebis TariRi: 29 ivnisi, 2004 w.<br />

fokus-jgufis Catrebis adgili: q. Telavi.<br />

fokus-jgufis respondentebis kategoria: studentebi.<br />

SeniSvna:<br />

transkripti fokus-jgufis dros gamarTuli diskusiis dros Cawerili<br />

audio- an videokasetis detaluri gaSifvris Sedegia; masSi unda aisaxos<br />

fokus-jgufis msvlelobaSi gamoTqmuli yvela azri, romlebic SeZlebisdagvarad<br />

sityvasityviT unda iyos gadatanili qaRaldze. aris SemTxvevebi,<br />

rodesac respondenti Cumad laparakobs da misi sityvebis garCeva ver<br />

xerxdeba — maSin transkriptSi Sesabamisi miniSneba unda iyos gakeTebuli. am<br />

magaliTSi, aseT SemTxvevebSi gamoyenebuli kvadratuli frCxilebi.<br />

fokus-jgufis msvlelobaSi gamarTuli diskusiis gaSifvris Sedegad<br />

srulad xdeba respondentTa stilis dacva; dauSvebelia saubris<br />

stilisturi redaqtireba.<br />

zogjer transkripSi miTiTebulia, Tu romel respondents ekuTvnis<br />

yoveli gamoTqmuli azri; vinaidan fokus-jgufis respondentebis vinaobis<br />

gamJRavneba arasodes ar xdeba, respondentebs pirobiTi saxelebiT moixsenieben<br />

xolme. aq moyvanil magaliTSi moyvanilia mxolod jgufis msvlelobaSi<br />

gamoTqmuli azrebi, avtoris miTiTebis gareSe. gamoyofilia mxolod moderatoris<br />

sityvebi.<br />

Cveni saubris Temaa korufcia. saubris procesSi kidev davakonkretebT im<br />

sakiTxebs, romlebsac dRes ganvixilavT ; magram Tavdapirvelad gTxovT<br />

yvelam warvadginoT Tavi.<br />

- ..., 93 studenti.<br />

- ..., agraruli universiteti.<br />

- ..., ucxo enebi 94 .<br />

- ....<br />

- ..., biosamedicino.<br />

- ..., ucxo enebi.<br />

- ..., iuridiuli.<br />

- ..., studenti.<br />

sanam konkretul magaliTebze da konkretul SemTxvevebze gadavalT, jer<br />

SevecadoT cota akademiurad mivudgeT am sakiTxs — Tqveni azriT, rogor<br />

SeiZleba ganvmartoT, ra aris korufcia? am cnebis Teoriuli ganmarteba Tu<br />

gaqvT vinmes?<br />

- gaaCnia, iseT SenobaSi vimyofebiT, rom akademiurad midgoma, albaT, ufro<br />

saWiro iqneba, 95 samecniero doneze. gasarkvevia, korufciaSi ras vgulisxmobT —<br />

es aris marto fulis micema, Tu saCuqaric igulisxmeba, namcxvari... Cemi azriT,<br />

orive igulisxmeba.<br />

- igulisxmeba.<br />

92<br />

fokus-jgufi Catarda Tavisuflebis institutis proeqtis farglebSi “korufcia<br />

saqarTveloSi da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebis<br />

mier”.<br />

93<br />

respondentTa saxelebi gamotovebulia maTi anonimurobis dacvis mizniT.<br />

94 Tumca es ar iyo moderatoris moTxovna, ramdenime respondentma miuTiTa fakulteti,<br />

sadac swavlobdnen.<br />

95<br />

fokus-jgufi Catarda Telavis saxelmwifo universitetis SenobaSi.<br />

77


- korufcia aris, rodesac romelime adgilze mosaxvedrad Tu raRac,<br />

gWirdeba gasamrjelo, rom miitano, da ara is, rac sinamdvileSi saWiroa, codna an<br />

raRac; sinamdvileSi rac ar gaqvs, im kriteriumebs Sen ver akmayofileb da amis<br />

safasurad Sen unda gadaixado raRac...<br />

- Seavso...<br />

- korufcia es aris kanonis gareT momxdari garigeba, rodesac orive mxare<br />

raRac valdebulebas kisrulobs, vTqvaT, erTi mxare kisrulobs raime Tanxis<br />

gaRebas, xolo meore, da ZiriTadad saxelmwifo moxeleze unda gvqondes aq<br />

saubari, kisrulobs raime ukanono qmedebis Sesrulebas am piris sasargeblod.<br />

- mec, albaT, daaxloebiT ase vfiqrob.<br />

korufcia da meqrTameoba erTi da igivea Tu ara?<br />

- ki.<br />

- Cemi azriT, ki.<br />

- ki.<br />

- erTia.<br />

- Cemi azriT, ara, imitom rom meqrTameoba SeiZleba gamoixatos nebismier<br />

pirTan mimarTebaSi, anu es SeiZleba ar iyos saxelmwifo moxele, vTqvaT, da<br />

qrTami miutano kerZo pirs, romelmac ginda rom samsaxurSi migiRos. korufciaze<br />

rodesac vsaubrobT, es aris uSualod saxelmwifo samsaxurSi momxdari movlena,<br />

xolo qrTami SeiZleba gamoixatos kerZo seqtorSic, arasamTavrobo organizaciaSic.<br />

- mainc korufciasTan aris gadajaWvuli.<br />

- magram amas ar SeiZleba davarqvaT, Cemi azriT, korufcia.<br />

- qrTami pirdapir kavSirSia, Cemi azriT, korufciasTan, imitom rom qrTams<br />

iReb, ese igi... Sen xdebi korumpirebuli.<br />

- raRacas ukanonod akeTeb am SemTxvevaSi.<br />

- Tu am gansazRvrebas gamoviyenebT, am SemTxvevaSi ver mivalT korufciamde,<br />

imitom rom, rogorc wesi, igulisxmeba saqarTveloSi qrTami rogorc saCuqari,<br />

anu raime valdebulebis Sesruleba, raime momsaxurebis SemTxvevaSi, rodesac<br />

adamiani madlierebis niSnad uxdida adamians raRacas. gansakuTrebiT, vTqvaT,<br />

notariusebTan mimarTebaSi, vTqvaT, raRac moqmedebas asruleben, xom? moqalaqe,<br />

romelic raime TxovniT mimarTavs, cdilobs rom rame gadauxados, rom is<br />

daayenos pirvel rigSi, an ufro ukeTesad moemsaxuros. es mentalobidanac gamomdinareobs.<br />

- da ar aris, Seni azriT, es korufcia?<br />

- ara, korufcia aris, korufciis erT-erTi Semadgeneli nawilia, magram<br />

mTlianobaSi identuri cnebebi ar aris.<br />

- ara, identuri ar aris, ra Tqma unda.<br />

...-m rom moiyvana magaliTi — rodesac samsaxurSi iReben ara codnis<br />

safuZvelze, aramed imis safuZvelze, Tu vis ras miscem — im SemTxvevaSi, Tu<br />

viRaca gaiZulebs raRaca misce samsaxurSi miRebisaTvis, magram amave dros<br />

ase Tu ise akmayofilebs, Tundac <strong>for</strong>malurad, codnis mxriv arsebul<br />

moTxovnebs — am SemTxvevaSi rasTan gvaqvs saqme?<br />

- esec korufciaa, me Tu mkiTxavT, TviTon im moxelis mimarT, vinc iRebs<br />

fuls, imitom rom is mainc akeTebs amas da arasamarTlebrivad xdeba im mxriv, rom<br />

SeiZleba ufro kargi kriteriumebis, ufro kargi Sefasebis mqone adamiani darCes<br />

gareT.<br />

- cxadia, aseT SemTxvevaSi TviTon im adamianis uflebac irRveva, visac Txoven<br />

[fuls], magram korufciis yvelaze ganmasxvavebeli niSani swored is aris, rom<br />

saxelmwifo moxele TviTon iTxovs “aucilebel” gadasaxads, xolo qrTamis<br />

SemTxvevaSi meqrTame TviTon aris SemTavazebeli.<br />

- dRes-dReobiT, mgoni, qrTamic igivenairad xdeba — eg SeiZleba adre iyo mase,<br />

magram dRes qrTamis micemisas igive movaleobas asrulebs is, rom Sen gTxoven im<br />

qrTams, rom miitano. adre SeiZleba nebayoflobiTi iyo, magram dRes-dReobiT<br />

aRar aris, me mgoni, nebayoflobiTi.<br />

- Tu nebayoflobiTia, maSin es ukve saCuqaria, vTqvaT, madlierebis niSnad.<br />

78


- qrTamis SemTxvevaSi iniciativa modis Seni mxridan, xolo korufciis<br />

SemTxvevaSi iniciativa modis im mxridan.<br />

- Cemi azriT, SeiZleba xmamaRla ar iyos naTqvami, rom ai, Sen raRac momitane,<br />

magram qvecnobierad, farulad miganiSnebs, rom ai, kargi iqneboda, Tu raRacas<br />

momitan.<br />

- ki.<br />

- sityvaze, vTqvaT, romeliRac samsaxurSi gamocxadda raRac konkursi,<br />

SesarCevi, miiRe monawileoba da geubnebian, rom ai, ki, akmayofileb amas, magram<br />

raRac damatebiTi isini unda gaimarTos — Sen atyob, rom giWianureben saqmes, ar<br />

gawyoben — iZulebuli xdebi rom SesTavazo raRac, “pativs gcem, ra”...<br />

- qrTami me mainc sul cudi gagebiT maxsovs, ai “qrTami misca” da...<br />

- ara, kargi gagebiT verc ityvi.<br />

- kargi gagebaa, rodesac pativs gcemen da Sen pativs scem adamians, magas xom<br />

qrTams ver daarqmev?<br />

- qrTami aris korufciis gamomxatveli meTodi.<br />

maSin sxva kiTxva — korufcia SeiZleba aRviqvaT rogorc raRac fuladi<br />

Tanxis an saCuqris miReba, Tu amas sxva <strong>for</strong>mebic aqvs?<br />

- sxva <strong>for</strong>mebic aqvs, ra Tqma unda.<br />

- da bankSi ver Seitan, namdvilad.<br />

- korufcias aqvs yvelanairi <strong>for</strong>ma — swored is aris, rom Sen arasamarTlebrivad<br />

im adamians, vTqvaT, igive rogorc samsaxurTan dakavSirebiT Camovarda<br />

laparaki, TanamSromlad iyvan da nebismieri — amas SeiZleba, uxeSad geubnebi,<br />

parketis dageba undodes an sul sxva raRacis [SekeTeba]; am SemTxvevaSi Sen<br />

raRacis safasurad ukeTeb amas. imiT ki ara, rom is samarTlebrivad sworia, rom<br />

is daimsaxura an raRaca — sxvas toveb TamaSgareT, imitom rom gawyobs im wuTas<br />

Sen am adamianis SemoTavazebuli winadadeba, da mniSvneloba ara aqvs, es ra iqneba.<br />

- amas kanonic aregulirebs, kanonSi aris, rom sajaro pirebs ar SeuZliaT<br />

miiRon saCuqari, romlis fasic aRemateba [800] lars, Tu sworad maxsovs — aris<br />

konkretuli Tanxa miRebuli, anu saCuqarSi igulisxmeba Tanxac da igulisxmeba<br />

nivTic.<br />

- 1000 lari.<br />

- am SemTxvevaSi maSin is moiTxovs sam 400-larians, da Tavisuflad SeuZlia<br />

rom cal-calke aiRos.<br />

- elementarulad ai, nacnobia, kargi, fuls ar gamovarTmev, magram ukve ici,<br />

rom saCuqari Sen unda “ikisro”.<br />

- madlierebis niSnad.<br />

- eg ukve tradiciuli momentia.<br />

- ara! mainc korufciaa.<br />

- korufcias imas ver davarqmevT, rom eqimTan midixar da “banbanerka” migaqvs.<br />

- ara, ra Tqma unda!<br />

- anda, vTqvaT, pativs scem adamians elementarulad adamianuri motiviT da<br />

ara imitom, rom...<br />

- eg vTqvi weRan, qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa,<br />

qrTami sxvaa.<br />

- eg iyo istoriuli winamZRvari qrTamisa.<br />

aris aq vinme, vinc dRes pirvelad gaigo sityva “korufcia”?<br />

- raRac ar mgonia, saqarTveloSi...<br />

- imdenad xSirad ismis dRes-dReobiT, rom ara mgonia.<br />

aris aq vinme, visac ucxo xalxis TandaswrebiT jer ar ulaparakia imis<br />

Sesaxeb, Tu ra aris korufcia da ar gamouTqvia Tavisi azri?<br />

- Sedegebze gvilaparakia, magram korufcia ar gangvimartavs rogorc aseTi.<br />

romeli qveynebia, Tqveni azriT, sadac korufcia Zalian aris<br />

gavrcelebuli?<br />

- es aris ZiriTadad ganviTarebadi qveynebi, Tumca korufciis xarisxi da<br />

79


korufciis masStabi — aq yvela sferoSi midis korufcia, iq ki, SeiZleba...<br />

- aseve CamorCenili qveynebi.<br />

modiT davasaxeloT qveynebi, nu davajgufebT.<br />

- indoeTi mgonia me.<br />

- ruseTi.<br />

- sasomxeTic aseve.<br />

- sasomxeTi, azerbaijani, ruseTi, ukraina. yofili sabWoTa samyaro.<br />

ratom aris am qveynebSi SedarebiT metad gavrcelebuli?<br />

- kanoni ar kanonobs, albaT.<br />

- ufro metad gavrcelebuli ar aris, me mgoni, sasomxeTSi an ruseTSi, magram<br />

sadac marTlaa gavrcelebuli — indoeTSi, vTqvaT.<br />

- moicavs im qveynebs, rasac hqvia “ganviTarebadi”.<br />

- da xalxis donea ufro SeiZleba dabali.<br />

- ara, TviTon saxelmwifo institutebis Camoyalibebis procesi ar aris iq<br />

dasrulebuli, aqedan gamomdinare, TviTon sazogadoebac da, xSir SemTxvevaSi,<br />

saxelmwifo moxeleebic ver acnobiereben, ras niSnavs saxelmwifoSi cxovreba.<br />

meorec, TviTon korufciis sistemazec aris aq saubari, vTqvaT, nebismier<br />

ganviTarebul qveyanaSi, rodesac atyoben, rom raRac sfero eqceva maqsimarulad<br />

CrdilSi, da iq xdeba korufciuli garigeba, cdiloben es gadmoitanon sakanonmdeblo<br />

regulirebis sferoSi, da aq es kultura ar aris xSir SemTxvevaSi.<br />

- imitom, rom, albaT, kanoni ar kanonobs.<br />

- damokidebulia azrisa da sityvis TavisuflebasTan, rac CvenTanac iyo didi<br />

problema.<br />

kargiT. da romelia, Tqveni azriT, qveynebi, sadac korufcia ar aris, an<br />

SedarebiT naklebad aris gavrcelebuli?<br />

- naklebad.<br />

- gacilebiT naklebad.<br />

- evropis TiTqmis yvela qveyana.<br />

- es aris civilizebuli qveynebi.<br />

- amerika.<br />

- me amerikas davasaxelebdi.<br />

- korufcia aris yvela qveyanaSi.<br />

- ara, naklebad.<br />

da ra aris imis mizezi, rom am qveynebSi korufcia naklebadaa<br />

gavrcelebuli?<br />

- ganviTarebulia, kanoni kanonobs.<br />

- iq aris sakanonmdeblo regulireba.<br />

- Zalian did pativs scemen sazRvargareT saerTod, ginda amerikaSi, gind<br />

evropaSi, kanonebs da eSiniaT, imitom rom ician, raRacas rom daaSaveben, ician,<br />

rom marTla daisjebian.<br />

- weRan damaviwyda meTqva, rom kriminogenuli situacia CvenTan da im qveynebSi<br />

[sadac korufcia gavrcelebulia] Zalian dabal donezea, da iq, [sadac korufcia<br />

ar aris gavrcelebuli,] me vfiqrob, ufro maRal donezea. ician, rom Tu es<br />

moxdeba, daisjeba is adamiani, da CvenTan ukve aravis eSinia arafris gakeTebis.<br />

- ho, igive momentia — raRacas Caiden, fuls miitan da morCa.<br />

- eg cxadia, kanonis simkacre imdenad ar gansazRvravs kanonis dacvas,<br />

ramdenadac TviTon sasjelis aucilebloba, anu prevencia am SemTxvevaSi.<br />

- dausjeloba akeTebs amas.<br />

- dausjelobis sindromia saqarTveloSi.<br />

- isic ar dagvaviwydes, rom iseT qveynebSi arsebobs iseTi kanonebi, romlebic<br />

uSualod xels uwyoben korufciis gaRvivebas.<br />

- martiv magaliTs moviyvan — amerikis nebismier universitetSi ratom ar aris<br />

korufciis didi masStabi? elementarulad, yvela gadasaxadi iq aris kanonizirebuli,<br />

anu is ukanono imaSi ar eqceva. aq yvelaferi dauregulirebelia,<br />

80


kanons gareSea, vakuumia sakanonmdeblo.<br />

- unda meTqva is, rom axlandeli axalgazrdobac uwyobs amas efeqturad xels,<br />

imitom rom ukve rom ici, rom amis gareSe ar xdeba, fulis gareSe, an qrTamis<br />

gareSe, da ukve rogor aris, iciT? mcdeloba aRar aris. im dRes erTma amerikelma<br />

Tqva, rom qarTvelebis Cvevaao rom dawyebul saqmes bolomde ar amTavrebeno — da<br />

daaxloebiT hgaqvs, rom dabrkolebas gana gadalaxavs, is fiqrobs, rom modi axla<br />

ukve fuls mivcem, axla ukve daviRale...<br />

- marcxena gzas gamonaxaven.<br />

- Cvenc vuwyobT xels raRac momentSi, me vfiqrob.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- da sazRvargareT aravin gadaixdis fuls uswavlelobisTvis, rogorc Cven<br />

vakeTebT, mgoni, amas.<br />

- rogorc yovelTvis, ukuRma varT niWierebi — nebismieri sxva SeiZleba<br />

fiqrobdes problemis gadaWraze, qarTvelma SeiZleba oTxjer meti ifiqros<br />

marcxena mxridan mogvarebaze, mainc moZebnis raRacas.<br />

- da sabolood ver xvdebian, rom uswavleloba ufro Zviri ujdebaT da ufro<br />

cudia qveynisTvis ekonomikuradac da saerTodac.<br />

- cudi kidev is aris, rom adamiani, romelic profesias korufciuli xerxebiT<br />

eufleba, anu romelic, vTqvaT, iqidanve ixdis ukanonod, mere, ra Tqma unda, isic<br />

ukanonod gadaaxdevinebs, rodesac Tanamdebobas daikavebs, anu ukan amoiRebs.<br />

- ho, xelisuflebaSi modis da...<br />

- jaWviviT modis.<br />

Cvens qveyanas davubrundeT. saqarTveloSi korufcia ramdenad aris<br />

gavrcelebuli, Tqveni azriT?<br />

- sakmaod.<br />

- Zalian.<br />

- Zalian gavrcelebulia.<br />

sakmaod Tu Zalian?<br />

- Zalian.<br />

- Zalian.<br />

- me vityodi, katastrofuli masStabiT.<br />

- igives vityodi mec.<br />

- faqtiurad sfero ar arsebobs, sadac korufcia ar aris.<br />

SegiZliaT daasaxeloT sami sfero, sadac korufcia yvelaze Zalian aris<br />

gavrcelebuli? an Tu TvliT, rom erTia aseTi sfero — ki, batono, erTi<br />

daasaxeleT.<br />

- ganaTleba.<br />

- saganmanaTleblo.<br />

- ganaTleba, samarTaldamcavi organoebi...<br />

- saxelisuflo struqturebSi, ganaTlebis sistemaSi, da mesame — damexmareT.<br />

- samarTaldamcav organoebSi.<br />

- es SeiZleba Sevides saxelmwifo struqturebSi.<br />

- es im doneze, rom yvelas TvalSia.<br />

Telavis raionSi igive sami sferoa, Tu aq raime specifikuri situaciaa?<br />

- ara, me mgoni, igive sami gvaqvs.<br />

- mgoni, gamonaklisebi iqneba, magram ZiriTadad igive.<br />

- adgilobrivi TviTmmarTvelobis doneze Tu gadmovitanT xelisuflebis<br />

situacias, maSin igive sami sferoa.<br />

- igive.<br />

- samarTaldamcavebi, saganmanaTleblo da...<br />

saSualod saqarTvelos dones Tu SevadarebT, TelavSi korufcia metad<br />

aris gavrcelebuli, naklebad Tu igivea?<br />

- igivea.<br />

81


- igivea.<br />

- Cemi azriT, igivea.<br />

- aranairad naklebad.<br />

- SedarebiT naklebi SeiZleba iyos.<br />

- iqidan gamomdinare, rom Telavi saqarTvelosTan SedarebiT Zalian pataraa...<br />

- ara, me vityodi piriqiT, TbilisSi ufro, Cemi azriT, naklebia, vidre aq —<br />

patara qalaqia, magram Zalian [gavrcelebulia].<br />

- procentulad Tu aiRebT, am SemTxvevaSi ...<br />

- SeiZleba sadRac naklebi Tanxaa gadasaxdeli, magram Semosavalic naklebia.<br />

- eg aris mTavari, Tu korufcia ra donezea? is aris mTavari, ramdens ixdi, Tu<br />

ra donezea? is xom mainc iRebs am SemTxvevaSi? korufcia is aris, rom iman<br />

SeiZleba — uxeSad ar gamigo — lari aiRos, magram iman xom mainc safasurad<br />

gagikeTa! am wuTas korufciazea laparaki, samarTlebrivi is rom irRveva; aqac<br />

sakmaod irRveva.<br />

- ki, hoda Tanabrad aris procentulad Tu aviRebT.<br />

- nu, Tanabrad.<br />

piradad Tqven Tu gqoniaT Sexeba korufciasTan?<br />

- albaT, yvelas hqonia met-naklebad.<br />

- met-naklebad.<br />

- me SemiZlia vTqva, rom ar mqonia. Tamamad SemiZlia vTqva, rom arasodes ar<br />

mqonia.<br />

- ho, axla mec vfiqrob, ra vici, verafers ver vigoneb.<br />

- qrTami ar mimicia, magram vici, rom...<br />

Tqvens pirad gamocdilebas davubrundebiT , magram manamde — ra aris<br />

korufciis gavrcelebis mizezi saqarTveloSi, ra iwvevs korufcias?<br />

- Cemi azriT, ucodinroba.<br />

- kanonis ucodinroba.<br />

- gaunaTlebloba.<br />

- samarTlebrivi...<br />

- arsebuli mdgomareoba, raSic Cven vcxovrobT, is saSinelebebi, ase vTqvaT,<br />

rac dRes-dReobiT xdeba: ukanonoba...<br />

- es SeiZleba iyos erTi kompleqsi, <strong>socialur</strong>i foni, zogadi <strong>socialur</strong>i foni,<br />

rodesac igive dabali xelfasi aqvT saxelmwifo samsaxurSi da bunebrivia,<br />

sajaro moxeles ar SeuZlia 16 larian xelfasze cxovreba. aqedanac gamomdinareobs,<br />

erTi faqtori SeiZleba es gamovyoT. meore faqtori, TviTon<br />

moqalaqis samarTlebrivi ganaTlebis zedmetad dabali done. mesame faqtoric<br />

SeiZleba arsebobdes am SemTxvevaSi...<br />

- mainc araferi ar Seicvleba.<br />

- mesame faqtoria umTavresi, zogadad saxelmwifoSi ukve sakanonmdeblo<br />

vakuumi, rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis<br />

iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs es procesi. anu es procesi<br />

rom SeCerdes, es vakuumi unda moispos aucileblad. igive universitetSi,<br />

ganaTlebis sistemaSi, es vakuumebi Zalian bevria.<br />

ganaTlebis sistemaSi konkretulad ra vakuumebia?<br />

- vTqvaT, igive ar aris gansazRvruli studentis da universitetis<br />

valdebulebebi. Cven praqtikulad aranair, rodesac SemovdivarT universitetSi,<br />

<strong>for</strong>malurad Tu iuridiulad ar xdeba gamijvna, ra valdebulebebi aqvs<br />

universitets Cvens mimarT.<br />

- es valdebulebebi wesdebiT aris gansazRvruli.<br />

- ho, wesdebiT aris gansazRvruli, magram sainteresoa, ramdeni icnobs am<br />

wesdebas, xom?<br />

- erTi procenti.<br />

- erTic ara.<br />

Tu aris es wesdeba da Tqven mas ar icnobT, maSin iqneb sxva problemasTan<br />

82


gvaqvs saqme?<br />

- ara, universitetSi rom Semodis studenti, iq unda xdebodes piradi<br />

gasaubreba da uflebebis ganmarteba.<br />

- ki, magram ar xdeba.<br />

- magram me ras viZaxi — TviTon kanoni ukve ar avaldebulebs universitets,<br />

rom [studentis] Semosvlis Tanave, Tavisive iniciativiT...<br />

- anu Tu gainteresebs Seni uflebebi, is getyvis uxeSad: me unda gaswavlo, Sen<br />

unda iswavlo; is arc imas getyvis, rom Tu ar iswavli, fuli gadamixadeo...<br />

- gasagebia, vTqvaT, igive Cvens universitetze rom aviRoT, debulebaSi wlebis<br />

ganmavlobaSi iyo Cadebuli, rom 40% vTqvaT fasiani seqtoridan Semosuli<br />

Tanxebis unda moxmarebodaT studentebs, TviTon universitets, materialurteqikuri<br />

bazis saxiT, xolo 60% leqtorebs xelfasebis saxiT — ar xmardeboda,<br />

martivad imitom, rom mxolod im adamianebs hqondaT es debuleba wakiTxuli, vinc<br />

es miiRo. da sakmaod rTulad mosapovebeli dokumentia dRemde.<br />

sxva mizezebi, sxva mosazrebebi?<br />

- Cemi azriT, SeiZleba cota xmamaRali naTqvami iyos Cemi mxridan, magram<br />

TelavSi, yovel SemTxvevaSi, asea, me ase mgonia, rom Cveni mTavroba da xalxi<br />

erTmaneTTan kavSirSi saerTod ar aris, anu Cven, adamiani laparakobs sul sxva<br />

enaze, mTavroba laparakobs sul sxva enaze, Cvens problemebze ar laparakoben.<br />

mTavrobas xalxi ar irCevs?<br />

- irCevs, magram raRac momentSi isini ...<br />

- <strong>for</strong>malurad irCevs.<br />

- adamianebis azrs isini aRar aqceven yuradRebas imis Semdeg, rac isini<br />

amorCeulebi arian.<br />

- dabali politikuri kulturac aris amomrCevlisa, amas aucileblad unda<br />

gavusvaT xazi, ZiriTadad populisti [politikosebi].<br />

- me ise mgonia, rom xalxi arc cdilobs imis gamosworebas, rac xdeba.<br />

- es yvelaferi modis, Cemi azriT, mainc saboloo jamSi imas vfiqrob, im<br />

doneze midis ukve aqcenti, rom mTavroba, mTavroba — me vfiqrob, yvela<br />

CvenTaganis bralic, imitom rom saganmanaTleblo sistema Zalian dabal donezea,<br />

es SeiZleba imis bralic aris, amis bralic, magram Cven kargad viciT, rom Tu<br />

adamians unda swavla da raRacis miRweva, gadalaxavs im raRac problemebs, magram<br />

kidev viZaxi, rogorc weRan vTqvi, Cven vuwyobT amas xels da Cveni isic aris.<br />

- ki.<br />

- sxvaTaSoris, bibliidan moviyvan, rom codvili is ki ar aris, vinc qrTams<br />

iRebs, Sen codvili xar, rodesac qrTams aZlev. da am SemTxvevaSi — me maqvs<br />

micemuli, vTqvaT, qrTami da me Cems Tavs ufro vTvli am SemTxvevaSi damnaSaved,<br />

vidre imas, vinc aiRo es.<br />

- erTi faqti SemiZlia — dResdReobiT imasac davoben, uxeSad rom SevadaroT,<br />

qaTami ufro adre gaCnda Tu kvercxi; igive situaciaa, meqrTameoba ufro adre<br />

gaCnda Tu TviTon meqrTame? imdenad gadajaWvulia es yvelaferi erTmaneTze,<br />

igive Cvens dRevandel mdgomareobaSi, rom...<br />

- eg marTalia; iyo periodi, roca arc codna, araferi marTla ar fasdeboda,<br />

marTla gareT rCebodi, marTla katastrofa iyo.<br />

axla laparakia am Senobaze, am qalaqze, am qveyanaze Tu ...?<br />

- am Senobazec, am qalaqzec da am qveyanazec. elementarulad, ver Sexval,<br />

gindac codna gqondes, ver Sexval, Tu raRac gadasaxadi ar Seitane<br />

universitetSi; misaReb gamocdebze erTxel CaWra, orjer CaWra, samjer CaWra —<br />

es ukve xdeboda raRac katastrofulad.<br />

axla mase aRar aris?<br />

- me vfiqrob, axla SeiZleba ase iyos, magram mcodnes xmis amoRebis unari da<br />

saSualeba eqneba, odnav mainc rom gaitanos Tavisi simarTle.<br />

- meti aqvs.<br />

- ukve raRas sasikeTo Zvrebi iqneba, ukve raRac testireba, romelic unda<br />

83


iyos misaReb gamocdebze... garkveulwilad aferxebs korufcias.<br />

- meore momentic aris, TviTon saxelmwifoebriv doneze Tu vityviT,<br />

saxelmwifoSi moqalaqem ar icis Tavisi valdebulebebi, ra movaleobebi akisria<br />

saxelmwifos winaSe...<br />

- da ra uflebebi aqvs, arc is ar icis.<br />

- ... da rac mTavaria, ar icis, ra uflebebi aqvs, imitom rom misi uflebebi,<br />

rogorc wesi, gamoixateba saxelmwifos valdebulebebSi.<br />

- ki magram, Cemi azriT, mgoni umetesobas arc unda rom icodes...<br />

- masas, zogadad, ver moTxov amas.<br />

- arc aqvT moTxovnileba.<br />

- gind icode, xom weria xolme, vTqvaT, “icode kanoni, iqnebi daculi” — vici<br />

kanoni — rom, vTqvaT, ar unda gamCxrikon orderis gareSe, — vici, rom is ar aris<br />

sabuTi imisa, rom im wuTas me damiWiron, magram dRes-dReobiTac sakmaod<br />

efeqturad mimdinareobs es. kanoni icis im adamianma, magram ver icavs im kanons!<br />

- verc daicavs, martivad vityvi: Sen rogorc ar unda icode kanoni, Sen ise ver<br />

daicav kanons, rogorc iuristi dagicavs — maSin Cveni profesia saerTod ar<br />

gaxdeboda saWiro.<br />

- elementarul imeebze, yvelaferze advokati xom ar geyoleba, ara?<br />

- ara, yvelaferze advokati ara, Tundac igive saproceso moqmedebebze roca<br />

vsaubrobT, da gakaveben, mainc gWirdeba damcveli.<br />

Tqven daiwyeT laparaki, rom xalxs arc undao arafris Secvla...<br />

- ubralod, me ase mgonia, rom arc cdiloben im situaciis Secvlas, rac aris.<br />

Tu ar cdiloben, maSin ise gamodis, rom moswonT is situacia, Tu ra xdeba?<br />

- ar moswonT, me ubralod ise mgonia, rom mieCvivnen.<br />

- rogor aris, iciT? yvela adamians saqarTveloSi rom hkiTxo, unda yvelaferi<br />

iyos kanonierad; magram unda, rom am situaciaSi yvela iqceodes kanonierad<br />

TviTon mis garda, xolo TviTon isev Zveleburad agrZelebdes. anu, yvela fiqrobs,<br />

rom ki, ra Tqma unda, kanoni unda kanonobdes, damnaSave unda daisajos,<br />

magram...<br />

- Tan qarTvelebis fsiqologia ufro sxvanairia.<br />

- ... magram am dros TviTonve fiqrobs, rom kargi iqneboda, rom yvela ase<br />

iqceodes, magram me mainc privilegirebuli unda viyo. es momenti namdvilad aris.<br />

- Cemi azriT kidev, eg ar aris imis dasabuTeba, rom ar unda qarTvel xalxs<br />

raRac Secvalos, imitom rom igive es Cveni ori revolucia imis<br />

damadasturebelia, rom xalxs raRac undoda da Secvales kidec.<br />

- ara, Sen cudad gamige — gana ar unda Secvla, unda rom Secvalos, magram...<br />

- revolucia moxda, magram jer imdeni araferi ar momxdara.<br />

- survili rom ara yofiliyo raRacis Secvlisa da keTildReobisken, arc<br />

moxdeboda revolucia.<br />

- ki.<br />

- me vityvi, rom is elodeba viRacisgan Svelas — ki unda, rom Seicvalos,<br />

magram TviTon mainc ar akeTebs.<br />

- eg marTalia.<br />

- saerTod, qarTveli xalxis Cvevaa, da, mgoni, mTavrobac ukve ise mieCvia<br />

sazRvargareTidan daxmarebas, miliardi, ori miliardi — rogora varT ici,<br />

rogorc patara ToTo bavSvi, rom sul Wamaze da sul TxovniT TvaliT vuyurebT,<br />

ukve gamogvimuSaves aseTi Tviseba.<br />

- nu, axla martivad rom aviRoT: Tu universitetis biblioTekaSi ar aris<br />

wigni, Sen SegiZlia moiTxovo es, anu daayeno aseTi moTxovna, imitom rom gaqvs<br />

amis ufleba, da meore varianti, rasac realurad studentoba mimarTavs: elodeba<br />

axal reqtors, romelic SeiZleba 10 wlis Semdeg movides. “iman gadawyvitos” — es<br />

momenti Zalian aris.<br />

ori ramis Sejereba minda. Tqven yvelam — TiTqmis yvelam — TqviT, rom<br />

gqoniaT Sexeba korufciasTan. amave dros, Tqven axseneT revolucia. Tu<br />

SevadarebT mdgomareobas revoluciamde da revoluciis Semdeg, situacia<br />

84


Tqvens cxovrebaSi korufciasTan dakavSirebiT Seicvala Tu ar Seicvala?<br />

- Cvens SemTxvevaSi ar Secvlila.<br />

- jerjerobiT...<br />

- araferi ar Secvlila, jerjerobiT mainc.<br />

- magram me vfiqrob, imedi unda iyos, magram jerjerobiT...<br />

niSnavs Tu ara es, rom axla korufcia isevea, rogorc iyo revoluciamde?<br />

- ara, imis laparaki, rom ar Secvlila situacia, cota mgoni ararealuri<br />

meCveneba, imitom rom situacia marTla Seicvala.<br />

- ara, me rasTanac mqonda Sexeba, iq ar Secvlila situacia. igive<br />

universitetis sakiTxTan dakavSirebiT, leqtorebTan mimarTebaSi.<br />

- SeiZleba ufro gaCumda da ar ismis. ise aRar aris aSkarad.<br />

- gamocdebTan dakavSirebiT.<br />

- axla dameTanxmebiT, sami Tvea Tu oTxi Tvea, rac avirCieT Cveni prezidenti<br />

— sam TveSi da oTx TveSi aseTi didi problemis mogvareba ar SeiZleba. SeiZleba<br />

nela, magram situacia nel-nela win midis — gaumjobesebisaken, korufcias<br />

vgulisxmob.<br />

- imedi geqneba, magram jerjerobiT...<br />

- centridan iwyeba korufciis winaaRmdeg brZola da mere regionebSi cota<br />

ufro sustdeba.<br />

- erTi rame minda vTqva, Tu SeiZleba momismineT. Tu xalxs ar endomeba, rom<br />

korufcia moispos, is ar moispoba.<br />

- ki.<br />

- jerjerobiT me amas ver vxedav. universitetSi ixdidnen fuls, imitom rom<br />

eswavlaT. marwyvs yididnen da ixdidnen. mere imaSi ixdidnen, rom ar eswavlaT.<br />

mere imaSi ixdidnen, rom mowyobiliyvnen samsaxurSi da is fuli amoeRoT. axlac<br />

asea. movida axali reqtori — rac Cemi TvaliT maqvs danaxuli, modiT konkretul<br />

faqtebze davideT, mgoni, sjobia. saxelmwifo gamocdaze moikrifa isev fuli,<br />

TiTqmis yvela jgufSi. midis reqtori da eubneba: “es fuli daabruneT ukan, azri<br />

ara aqvs”. an: “mokrefili gaqvT? dekans mieciT?” — “ara, rogor gekadrebaT”,<br />

studenti iZaxis. arada, dekani udga gverdze — konkretuli faqti vici, da “ara,<br />

aravis ar miutanoT”, es dekanic iZaxis; arada, is fuli jibeSi udevs. kargi, im<br />

students awyobs, rom gadaixados, ase vTqvaT, raRacnairad gaZvres.<br />

- ki, veTanxmebi, es meqrTameoba universitetSi, pirvel rigSi, xels aZlevs<br />

students. rom aviRoT, me roca vabarebdi aq universitetSi, da 100 kaci viyaviT<br />

Tu ufro metni, vinc vabarebdiT erTad, iqidan codna hqonda erTi xuT-aT kacs.<br />

gvqonda. danarCeni abarebda fuliT. gamocdebze axlac yvelani aZleven fuls,<br />

imitom rom Cairicxnen fuliT, ar ainteresebT codna, mSoblebs aqvT aseTi is,<br />

rom “Cems Svils aucileblad unda hqondes diplomi” da ar uyureben imas, rom<br />

imaT Svils ar unda swavla.<br />

- diplomiani siZe unda iyos, diplomiani rZali unda iyos...<br />

- da Semdeg gamocdebzec leqtorebs aZleven fuls. leqtori aiRebs fuls,<br />

imitom rom valdebuli ar aris, rom ucodinar bavSvs ise dauweros niSani.<br />

axla, am bolo sesiaze aZleven fuls?<br />

- ki.<br />

- ki, kaco.<br />

- ki, ai axla. ufro Cumad, magram ...<br />

- arian leqtorebi, romlebic nebayoflobiT iZaxian uars, da es Zalian kargia,<br />

SemiZlia davasaxelo kidec es leqtorebi, magram arian leqtorebi, romlebic,<br />

piriqiT, moswrebaze arian, rom vTqvaT momavali wlidan [ar ician, ra moxdeba].<br />

- gavaldebuleben, iseT situacias giqmnian, rom valdebuli xar...<br />

- ki, im dRes erTma Tqva, fuli momikrifeT jgufmao.<br />

- ara, bolos mase aSkarad aRar aris, magram mainc.<br />

- da kidev ra situaciaa — rom CaTvlaSi 7 lari ar kmara da 10 lari unda<br />

moitano da aseTi raRaceebi.<br />

- “seilebi” ar aris.<br />

- ubralo magaliTs moviyvan, rac me gadamxda. xom SeiZleba saxelebis da<br />

85


gvarebis dasaxeleba, ara? ese igi, Cemi meuRle wayvanili myavda TbilisSi<br />

samSobiarod da darCenili hqonda gamocda germanulSi, qalbaton m. g.-sTan.<br />

mivedi am qalTan da veubnebi, rom iqneba an gadavavadoT, an raRaca, imitom rom ar<br />

aris fizikurad da axla mSobiare qali rogor Camogiyvano Casabareblad? 25 lari<br />

momecio, da yvelaferi kargad iqnebao. nu, vici es qali vinc aris, rac aris —<br />

rasac metyoda vicodi. jibeSi midevs Cveulebrivi radio. me vuTxari, nakleb ar<br />

iqneba-meTqi? arao, rogor, Tan xuTianio — mase ara xdebao. me vuTxari, vuxsni,<br />

rom Tan gundSi mReris, aqtiuri studentebi varT, is gvikeTebia, es gvikeTebia da<br />

iqneba gagviwioT angariSi... daicao, kaco, grantebi gikeTebiao da geqnebao fuli.<br />

- da am SemTxvevaSi Sen sTxov gadavadebas, araTu niSnis daweras, ara?<br />

- nu, iqneb ramiT mogvexmaroT, an raRaca — kargi, gadamivade, eg miTxari!<br />

pirdapir 25 lars rom majaxeb, egre xom ara xdeba? kargi-meTqi maSin — amoviRe es<br />

radio, davanaxe. ai-meTqi diqtofoni, hoda unda garbeino-meTqi magrad. es xdeba<br />

reqtoris arCevnebamde. Camovedi, reqtorobis orive kandidats vuTxari me es<br />

yvelaferi, am SemTxvevaSi vicrue, rom viTom diqtofonze mqonda es Cawerili,<br />

rom cota seriozuloba Semateboda am faqts, da orive Cavayene saqmis kursSi.<br />

mere iman etyoba gaikiTxa, gamoikiTxa, rom viRaca igre ar viyavi — Tavidan miTxra,<br />

sadac ginda iq miCivle, rac ginda isa qenio da mere, rom, etyoba, mixvda, iq<br />

viRacasTan mivida da Tqva, uTxres, rom cota saxumaro Tema ar aris egao, mere<br />

daiwyo aqeT-iqiT sirbili, xan vin damireka, kaseta momecio, xan isa qenio, xan isa,<br />

xan esa...<br />

- mere ratom ar uTxari, 25 lari momeci da mogcem-Tqo?<br />

da is 25 lari iqna gadaxdili Tu ara?<br />

- ara. niSani ki Tavisi surviliT dawera, dawera oTxiani.<br />

- iZulebiT.<br />

studentis gamoCenis gareSe?<br />

- ki.<br />

- SantaJireba moaxdine.<br />

- ara, SantaJi ar momixdenia, imitom rom me ara mqonia is kaseta. mere ukve<br />

vTqvi, rom is ar iyo Cawerili. morCa.<br />

- minda vTqva saxelmwifo gamocdebze. vfiqrob, rom is pirovnebebi, vinc<br />

Tavidanve fuliT miiRes, mTeli oTxi wlis ganmavlobaSi codna ar miuRiaT, ese<br />

igi aZlevdnen leqtorebs fuls. imaT rom mosTxovo saxelmwifo gamocdebze<br />

codna, cota, Cemi azriT, vfiqrob rom ararealuria, imitom rom axla Tu, vTqvaT,<br />

mesame kursze xar, axla SeiZleba leqtorma, vTqvaT, fuli aRar aiRos da<br />

saxelmwifo gamocdazec fuli aRar gTxovon, magram im moswavles, romelsac<br />

oTxi wlis ganmavlobaSi fuls arTmevdnen, axlac, Cemi azriT, isev fuliT unda<br />

isa qnan...<br />

- ki, veTanxmebi.<br />

- imitom rom ...<br />

- magram axla uyure — ver dageTanxmebi, universitets Tu unda ramis<br />

pretenzia hqondes, anu Tu unda winsvlis pretenzia hqondes, man diplomi ar unda<br />

gasces ucodinarze — da es daiwyeba dReidan Tu xvalidan...<br />

- piradad CemTvis es didi xarji iqneba, marTali giTxraT, magram [mase] saqme<br />

ar gakeTdeba.<br />

- is pirovneba, romelic Tavisi swavlis periodSi ixdida da axla aRmoCnda am<br />

situaciaSi, Cemi azriT, Rirsia da ar imsaxurebs...<br />

- ki, ki, ki!<br />

- ki.<br />

- Rirsia ratom, kargi ra! yvelaferi misaRebi gamocdebidan iwyeba.<br />

- maseTi arc unda miiRo.<br />

- qrTams rom aZlev Sen, marto is ar aris, vinc aiRo, korumpirebuli, Senc xar<br />

korumpirebuli.<br />

- gasagebia, magram oTxi wliT ukan dros ver davabrunebT.<br />

- kaco, sami weli rom fuli ixade, ar geyo im fulis gadaxda? dajeqi is erTi<br />

weli, iswavle ra!<br />

86


- erT welSi ver iswavlis is.<br />

- ara, me vambob axlandel mdgomareobaze, meoTxe kurselebi, vinc amTavrebs<br />

axla.<br />

- bodiSs vixdi, magram axla saxelmwifo gamocdebze ici ra moxda?<br />

exvewebodnen leqtorebi, sam-sami sakiTxi iswavleTo — aq ar iyo laparaki yvela<br />

sakiTxis momzadebaze.<br />

- sami ki ara, erTi sakiTxi.<br />

- imdenad aqvT tvini gayinuli, rom ver iswavles is sami sakiTxi — ver iswavles<br />

Tu ar iswavles, amas ara aqvs mniSvneloba. mainc iqidan cdiloben gaZvrenas.<br />

- es ukve aris TviTon im pirovnebis brali, rogor, sami furceli ver unda<br />

iswavlo?<br />

- axlobels hqonda erTi gverdi saswavli — leqtorma uTxra, es erTi gverdi<br />

iswavle da dagiwer ra niSans, samians dagiwer da wadi, ra — da es erTi gverdis<br />

swavla ver moaxerxa, gadaixada 15 lari. kinaRam ara vceme, me vuTxari, dajeqi ra,<br />

rom waikiTxo, viRaca rom mogiyves, imas daimaxsovreb amxela kaci!<br />

- ho, magram elementarulad ar atokeben tvins.<br />

- urCeviaT fuli gadaixadon da...<br />

- CvenTan, magaliTad, agrarulSi 96 xom vswavlob — aris aseTi pirovneba, g. C.,<br />

romelic aris Tbiliseli profesori, Camodis CvenTan universitetSi, leqcias<br />

atarebs, midis. magram am adamianis sagani xom maqvs me, vswavlob. imis magivrad<br />

atarebs viRac qali — im sagans, leqcias ra. da es kaci Camodis — am semestrSi,<br />

bolo semestrSi iyo erTxel Camosuli — da is leqcia ratomRac gavacdine me, ver<br />

vnaxe, ise rom am semestrSi ar minaxia es pirovneba. Camovida, axla CaTvlagamocdebis<br />

periodi xom modis — es kaci Camodis erTi dRiT, da im erT dReSi<br />

warmoidgine Sen rom vin Caabarebs, Tan aris saSineli mkacri, rom ra vici. hoda, es<br />

iTxovs — darekavs, Tavis sagans vinc kiTxulobs, etyvis imas, rom amdeni<br />

momikrifos jgufma, rom Camova, dro aRar dakargos, aiRos, Caidos jibeSi da<br />

wavides — xels ki moawers.<br />

- da aseTi kaci aris profesori? profesori aris Zalian bevri, rogorc aris<br />

generali Zalian bevri.<br />

- hoda aris profesori aseTi kaci da is kaci amayobs, rom profesoria da<br />

sazogadoebaSi Cans, rom profesoria. me Tu mkiTxav, aseTi profesorebi ki ar<br />

unda daiWiro, unda raRac...<br />

- unda xarisxi CamoarTva da gauSva...<br />

- aseTi momenti xom ar SeiZleba, ara? Camodis — iZulebuli xar rom misce<br />

fuli, imitom rom...<br />

- ho, aseTi situaciaa, zustad magas vambob, Sen xar imisi studenti,<br />

iZulebuli xar misce, xom? oTxi weli es studenti iZulebulia misces leqtors<br />

fuli, da is leqtoric — “ra kargi bavSvi xar, ai dagiwer Sen xuTians” da mere rom<br />

saxelmwifo gamocdebze sTxov codnas...<br />

- ara, am universitetSi 97 xom ar aris aseTi situacia rom erTi profesori<br />

Camodis da magitom, Torem aq xom ar aris ase, rom Tbilisidan...<br />

- profesori ar aris, leqtoria, da leqtori gaiZulebs...<br />

- ara, rogor ar aris, aq ufro metia, magram me minda isev TavSi davbrunde,<br />

erTi wuTi — axla, nu davikavebT iseT pozicias, rom Cven yvelani ise movediT am<br />

universitetSi da ai “sxvebi”, sxvebze fuls iReben da isa.<br />

- ara, magas arc aravin ar ambobs.<br />

- me marTla ar gadamixdia.<br />

- arc me gadamixdia.<br />

- me 15 larad Cavabare.<br />

- me gadavixade.<br />

- arc me gadamixdia, magram viRacam viRacas uTxra da movewye universitetSi.<br />

eg aris Tu ara korufcia?<br />

- ar vici.<br />

96 saqarTvelos agraruli universitetis Telavis filiali.<br />

97<br />

Telavis saxelmwifo universitetSi<br />

87


- ki, ra Tqma unda.<br />

- ra Tqma unda, aris.<br />

- erTi wuTi, davamTavreb Tu SeiZleba. is viRacis Svilia, is viRacis naTesavia,<br />

moewyo. nawili aris fuliT mowyobili, imitom rom imas ara hyavs naTesavi da unda<br />

swavla — iyvnen, Cemi kurselebic iyvnen, brwyinvaled daamTavres, magram fuli<br />

hqondaT gadaxdili. Cemma meuRlem 800 dolari gadaixada inglisurze rom<br />

mowyobiliyo, magram oTxi weliwadi da saxelmwifo gamocdebze ise gavida, rom<br />

arc erT imaSi kapiki ar gadauxdia.<br />

- Zalian kargi!<br />

- iZuleba ara yofila, magram survili radgan hqonda swavlisa, gadaixada,<br />

imitom rom meti gza ara hqonda.<br />

- aravin ar moawyobda.<br />

- ki, ra Tqma unda, sabednierod maseTebic arian jer kidev.<br />

Tu saidumlo ar aris, kidev vin Caabara aq ise, rom fuli ar gadauxdia?<br />

- me.<br />

- me Cavabare.<br />

- mec.<br />

- me — arc fuli, arc...<br />

- me Cavabare, magram axla raSia saqme, viRacam viRacas uTxrao — me ubralod<br />

ar damikarges Cemi codna, imitom rom ver damikargavdnen, amitom ar vTvli me amas<br />

garigebad.<br />

- bevrs daukarges. ai Cems dros bevrs daukarges.<br />

- pirovnulad Cemze ver damikargavdnen, ra, imitom rom…<br />

- bevri vici iseTi, rom hqondaT conda da daarekines ubralod, hyavdaT is<br />

naTesavi an axlobeli, ise rom am bavSvs codna aqvs da ar daukargoT.<br />

rom ar daerekinebinaT ra moxdeboda?<br />

- daukargavdnen!<br />

- ki, ar miiRebdnen!<br />

- dakargavdnen, imitom rom — magaliTs moviyvan, Cemi meuRle rom<br />

mowyobiliyo, erT-erT umaRles pirTan reqtoratSi rom mividnen da gasaubreba<br />

iyo, Tu Tanxaze iyo laparaki, Tu rac iyo, maSin eubnebodnen, rom ai,<br />

momzadebulia da raRaca — maSin uTxres, “Cven am etapze codna ar gvainteresebs”.<br />

- ki, eg...<br />

- “Cven am etapze codna ar gvainteresebs”. ar minda davasaxelo saxeli da<br />

gvari.<br />

- arc gWideba, yvela mixvda!<br />

- gavagrZeleb. inglisuri icio, ekiTxeba — kio, kargad vicio. mere rad<br />

gindao? inglisurze rad ginda rom iswavloo, aq mainc verafers ver iswavlio.<br />

anu prestiJi aris nulze dacemuli. TiTqmis yvela fakultetze, garda<br />

sociologiurisa, ar aris imis prestiJi dacemuli.<br />

- ara, Cvenebi ki fiqrobdnen imas, rom, sityvaze, cudi momentia, rom Svilma<br />

ver Caabaros, da iZulebuli gaxdebi mag SemTxvevaSi, rom gadaixado, xom? rom ar<br />

darCes Svili gareT — magram me vuTxari, rom axla, sityvaze, viRacas daarekinoT<br />

— iqneb vabareb, hoda ratom unda viyo imis madlieri, Tu SevZeli, rom me CemiT<br />

Cavabaro. is fuli gadavixado — ar iyo is fuli gadasaxdeli da xom ar isesxebTmeTqi?<br />

Tu raRaca, RmerTma daifaros, moxda ise, rom ver da raRaca — mere an<br />

vinmes [daurekeT] an raRaca, magram gavedi Cveulebriv, uSpargalkod Sevedi,<br />

Cveulebriv davjeqi, davwere, gamovedi, damiweres 7 qula.<br />

- erTaderTi viyavi, vinc Tavisufali Tema dawera qarTulSi.<br />

- mec Tavisufali Tema davwere.<br />

- meore dRes [maTematikaSi] mqonda testireba, 10-quliani sistemiT iyo da<br />

miviRe 7 damiweres, magram aRar vidave, imitom rom gasuli viyavi.<br />

- magram Cems gverdze ra moxda, vTqvaT — Zalian kargad momzadebuli bavSvi,<br />

romelic ar iyo Telaveli — brwyinvaled abarebda istorias, magram ar uwerdnen<br />

am bavSvs im niSans! sanam aman mere panika ar daiwyo da viRac ar ipova.<br />

- iyo “posleze” mowyoba.<br />

88


- ki.<br />

- [anu] moewyobi, da pirvel sesiamde Tu ar dafarav am gadasaxads, gagricxaven.<br />

- me xom ar viyavi fuliT mowyobili da cxonebuli g. a. — me xom ar viyavi<br />

fuliT mowyobili, da es xom icoda iman, iyo proreqtori, da Tu vinme raRacas<br />

akeTebda fuliT, midioda magasTan, da is mere reqtorTan iyofda. me rom ar<br />

viyavi fuliT mowyobili, pirveli kvira araferi da meore kviras biWebma dalies<br />

sasmeli da kursze viyaviT sami kaci fxizlebi, ra — atyda mTeli ambavi,<br />

dagvibares xuTi kaci, ori CemTan erTad sxva, vinc ufulod moewyo da ori kidev<br />

fuliT mowyobilebi, magram imaT Zalian cudi raRaceebi gaakeTes simTvraleSi.<br />

me ise iZulebuli gamxades, rom meRiarebina, rom ar gavegde, rom mec davlie,<br />

gesmis?<br />

- eg ukve dabali donea raRac, sxva sakiTxze gadavdivarT. axla me minda<br />

prestiJs Sevexo — ese igi, nulzea dacemuli universitetis prestiJi, azri ara<br />

aqvs, wiTels aiReb, mwvanes aiReb, cisfers aiReb, mniSvneloba ara aqvs aranairi.<br />

- da me mindoda gamemaxvelebina yuradReba TviTon leqtorebis doneze —<br />

piradad me ucxo enebze vswavlob, magram me Tu ar movemzade da me Tu ar viswavle<br />

kerZo maswavlebelTan...<br />

- eg skolaSia eg problema da magazec vilaparakebT.<br />

- ... kerZo maswavlebeli Tu ar meyoleba, me vinc maswavlis — nu movkvdebi, me<br />

mgoni, namdvilad.<br />

- is ver gaswavlis.<br />

- xandaxan, magaliTad — jek londonis istoria movuyeviT, magram<br />

sinamdvileSi sul sxva rame movuyeviT da ubralod saxelebi SevcvaleT da qali —<br />

cota nela moyeviTo, rom cota SeesworebinasaviT; me ar movyevi, Cemma kurselma<br />

gaakeTa, da Tavisi sakurso miutana TviTon, ese igi gadaaqseroqsa Cumad da<br />

miutana, nu qali ver mixvda.<br />

- anu kvalifikacia aris Zalian dabali.<br />

- ki.<br />

- bodiSi, erTi wami, Tundac CvenTan, iuristebTan rac xdeba — am<br />

universitetSi romc gadawyvitos vinmem, rom iswavlos im programiT, rac aris<br />

dRes — verasodes ver gaxdeba normaluri iuristi, Tu TviTon ar aris aqtiuri<br />

pirovneba.<br />

- eg mindoda [meTqva], TviTon aqtiuroba Zalian [mniSvnelovania].<br />

- ki, jer marto masalebi — ganaTlebis sistemaSi marTla re<strong>for</strong>ma unda<br />

gatardes, imdenad moZvelebul raRaceebs vswavlobT, ubralod...<br />

- SeiZleba vinmem iswavlos, vTqvaT, 60-ian wlebSi gamocemuli wignidan, magram<br />

iuristisTvis es aris dauSvebeli.<br />

- ki, zustad!<br />

- davamateb, ra, Tu SeiZleba — ai is patiosani leqtorebic, romlebic Zalian<br />

cotaa am universitetSi, isinic garkveulwilad xels uwyoben korufcias, da<br />

ratom. magaliTad, sociologiurze mowyoba pirvel weliwads Rirda 400 dolari.<br />

mere, rodesac prestiJi aiwia, ramodenime leqtorma daxvewa jgufi da Zalian<br />

kargad gamoiyvana, igive konferenciebze waiyvana da raRacaSi CarTo — mere<br />

gaZvirda es, faqtia ra, 800 dolaramde iyo SarSan, saSualod.<br />

- ara, meti.<br />

- SeiZleba. anu, ese igi, ginda Tu ar ginda, mainc xels uwyob korufcias, ra!<br />

- korufciul sistemaSi yvelaferi...<br />

- albaT, prestiJis xarjze Rirs raRac, albaT...<br />

axla minda Sevecado Zalian mokled SevajamoT is, rac ukve vTqviT, da mere<br />

gadavideT sxva Temaze. ese igi , Tqvens studentur cxovrebaSi yvelas gvxdebaT<br />

raRac korufciuli faqtebi da yvelas erTxel mainc, Soridan mainc<br />

daginaxavT is, rac xdeba arakanonierad. es exeba (a) universitetSi Cabarebas,<br />

(b) sesiebs da (g) saxelmwifo gamocdebs. amis garda, Tu aris kidev rame<br />

korufciuli SemTxvevebi Tqvens studentur cxovrebaSi?<br />

- sxva raRa darCa?<br />

Tu SegiZliaT damisaxeloT korufciis raime faqti, romelsac, Tqveni<br />

89


azriT, aqvs raime gamarTleba?<br />

- araviTari.<br />

- gaaCnia visTvis?<br />

- ara, gamarTleba aqvs. magaliTad, 16 lari rodesac aqvs leqtors xelfasi da<br />

mas Semosavlis sxva wyaro ara aqvs, imas veranairad ver mosTxov, rom ar aiRos<br />

fuli viRac debilisgan, visac aqvs fuli da sTavazobs. codoa.<br />

- magram erTi ramea oRond — is bavSvi ar aris codo, rom niSans ar uwers?<br />

- ar aris codo, is aris debili...<br />

- mcodnesac rom ar ar uwers niSans, mainc awvalebs?<br />

- ara, eg...<br />

- ara, ki, aseTi faqtebi aris, rom gawvaleben.<br />

- Cven erTi rame gamogvrCa. dRes, Cems kursels — dRes moxda es ambavi —<br />

romelic pirvelia Tavis kursze da romelsac hyavs yvelgan “xuTi” — yvelaferi<br />

icoda, mesamed daibara qalma da mainc “oTxi” dauwera, im imediT, rom<br />

“xuTianisTvis” fuls miutanda. es ar aris gawameba?<br />

- ara, me magaze ar viZaxi.<br />

- “oTxi” damiwereo, Tqva am bavSvma, “xuTi” ar mindao. ukve itira kidec.<br />

- ar aris ganaTleba. unda icodes, rom SeuZlia man moiwvios komisia...<br />

- ukve ra aris, ici? is imedi da isa — yvela iseTi xom ver iqneba, ara?<br />

- magas viZaxi — samoqalaqo sazogadoeba ar aris kargad Camoyalibebuli,<br />

brZolisunariani.<br />

- me magaze ar viZaxi.<br />

- axla sxva Temaze gadavediT, Cven xom...<br />

- ara, sxva Tema ar aris, am qals uWirs am SemTxvevaSi, ityvi, rom 16 lari aqvs<br />

xelfasi.<br />

- ara, es aris ubralod gamamarTlebeli sabuTi.<br />

- me raze vbrazdebi, iciT — Cemi azriT, dauSvebelia students aqvs stipendia<br />

17 lari da leqtorebs, profesorebs aqvT sadRac 50 laramde, ra, dedaCems aqvs<br />

sadRac 31 Tu raRaca, imdenad sasaciloa es yvelaferi!<br />

- 45 lari dekans aqvs.<br />

- erTi Zalian uxeSi Sedareba unda moviyvano, bodiSs vixdi winaswar. es aris<br />

realoba. aiRebs qrTams, maS ras izavs! axla warmoidgineT: erTi leqciis Catareba<br />

Rirda 15 TeTri. da samoqalaqo tualetSi rom Sexvide, Rirs 20 TeTri. ar aiRebs<br />

qrTams? aiRebs!<br />

- Zalian kargi Sedarebaa, magram...<br />

- roca bavSvi Clungia da ar swavlobs, mag SemTxvevaSi ver gaamtyuneb.<br />

- ukacravad, magram Cemi 3 Tvis disSvils Clungma eqimma dauniSna gentamicini<br />

— sinamdvileSi araferze! axla, dedaCemi ki azrovnebs da ar gaukeTa, magram Sen<br />

rom dauniSnav bavSvs da — imitom aris, dayruvdao da is mouvida da es mouvida —<br />

Sen ase nu uyureb, rom Clungia da morCa, gavida [universitetidan] da arafers ar<br />

gaakeTebs, imaze (vTqvaT, ucxo enebze ara) — aTi da aTasi adamianis sicocxlea<br />

damokidebuli da aTi da aTasi adamianis ganaTlebaa damokidebuli.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- cxadia.<br />

axla warmovidginoT Telavis saxelmwifo universiteti korufciis<br />

gareSe.<br />

- sami studentiRa darCeba!<br />

- ver warmomidgenia!<br />

- me ver warmomidgenia.<br />

- Zalian sasiamovno iqneba, magram Zalian mcire raodenobiT darCeba — me<br />

gaviricxebi, magram mirCevia meored Caviricxo, magram axla gaviricxo, me amas<br />

Tamamad vityvi.<br />

- me Zalian gamixardeba!<br />

- me, magaliTad, vityvi — mirCevia, am universitetSi sul 5 kaci dadiodes da<br />

iyos iseTi, rogoric unda iyos wesiT, vidre aq iaros 3 aTasma...<br />

- universiteti ver iarsebebs maSin, Tu xuTi kaci ivlis.<br />

- maSin ar unda arsebobdes, es aris sircxvili amis arseboba!<br />

90


- ki, marTalia, es aris — maSin ar unda arsebobdes.<br />

- CamovTvaloT, ra SemTxvevaSi ar iqneba universitetSi korufcia. Cemi azriT<br />

— SeiZleba srulad ver vTqva, magram SevavsoT. erTi is, rom xelfasi unda<br />

moematos profesor-maswavleblebs. meore is, rom skolidanve bavSvi unda<br />

wamovides codniT. mesame is, rom saerTod es kvalifikacia gadaisinjos<br />

profesor-maswavleblebis.<br />

- ki, aucileblad, eg aris pirveli.<br />

- SemCneulebi vinc arian ise ki ara, rom Tan “ar ginda” da Tan jibes uwevs,<br />

iZulebiT rom arTmevs im fuls, [aramed] Zalian-Zalian rom aqvT am korufciaSi<br />

gadgmuli fexebi, eseni unda moSordnen.<br />

- ki.<br />

- da ucodinroba, TviTon leqtorebis done unda iyos normaluri.<br />

- da iseTi leqtorebi, romlebic bavSvebs ukiTxaven — vTqvaT, sagani uweria<br />

“ekonomiqsi” magram es ver gaurCevia politikuri ekonomikisgan. aseTi<br />

leqtorebic unda gavidnen.<br />

- aris leqcia, rodesac erT-erTma leqtorma — aseTi faqti arsebobs, ra —<br />

datova bavSvebi auditoriaSi da uTxra: Cumad iyaviTo, bazari daiketebao,<br />

RanZili maqvs sayidelio. taqsiT gaiqca, RanZili iyida, da isev im leqciaSi<br />

moaswro, amovida da gauSva is bavSvebi. isini Cumad isxdnen, iman RanZili iyida. an,<br />

rZal-dedamTilis urTierTobebze midis saubari.<br />

- bavSvebsac awyobdaT, xom, ese igi, Cumad jdoma?<br />

- rogor ar awyobdaT! mageTi leqtoris Catarebul leqcias naRdad mirCevia,<br />

rom siCumes vusmino!<br />

- eg marTalia.<br />

- ise marTali xar.<br />

skolebSi korufcias aqvs adgili?<br />

- ki.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- adre ise ar iyo...<br />

- skolidan modis, me Tu mkiTxavT.<br />

sad ufro metia — skolaSi Tu universitetSi?<br />

- universitetSi.<br />

- universitetSi.<br />

- skolaSi iafi, universitetSi Zviri.<br />

- skolaSi gamoxatvis <strong>for</strong>ma sxva aris.<br />

- skolaSi iwyeba korufcia da mere grZeldeba universitetSi.<br />

- ara, iq fuli ar aris, skolaSi.<br />

- rogor ar aris! pirvel skolaSi vici maswavlebeli, rom 60 lars iRebs<br />

niSanSi!<br />

- Tavi daanebe pirvel skolas!<br />

- ginda dagisaxelo?<br />

- vin aris?<br />

- n. T.<br />

- ara.<br />

- studenti modis skolidan, me vfiqrob, skolidan unda daiwyos maswavleblebisa<br />

da sistemis gadaxaliseba, rom mere kadri wamovides normaluri.<br />

- ar aris korufcia, rom Sen bavSvs Zalas atan, rom, ginda Tu ara, SenTan<br />

moemzados, da Tu SenTan ar moemzadeba, niSans ar dauwer?<br />

- da emzadebian?<br />

- ar aris korufcia, rom am umaRles damTavrebul Clungs Sen 500 dolars<br />

arTmev da maswavleblad iReb, rom is bavSvebi isev daaClungos, mere isev aq fuliT<br />

moawyos, da mere isev gaaubeduros da ase gagrZeldes mudmivad?<br />

- Caketili wrea.<br />

- eg modis skolidan. TavSi rom urtyav, rom eubnebi, rom Seni saqme ar aris,<br />

Seni uflebebis dacva araferi ar aris — aq universitetSi rom amodis da is rom<br />

fuls sZalavs — iman ar icis, rom komisia unda moiwvios da viRacasTan erTad<br />

91


Caabaros, daCagrulia.<br />

- ai, universitetSia eg faqtori, rom momzadebaze — skola maxsendeba xolme<br />

magaze, erT leqtorTan vemzadebodi, da Semdeg ukve, rom davanebe am leqtorTan<br />

momzadebas Tavi, imitom rom aranairi Sedegi vera vnaxe — ai veranairi, naxevari<br />

saaTi vsaubrobdiT, meWoraveboda uxeSad rom vTqvaT, da siTamamec ar myofnida,<br />

rom meTqva rom “ara” — Semdeg misi mSoblebis binis pirdapir daviwye momzadeba da<br />

amis gamo ignorirebas mikeTebda kursze, maxsovs, maSin kargi aRmavlobis periodi<br />

mqonda, da, rasac hqvia, Caaqro mTlianad CemSi eg, da axla ver viwyeb isev Tavidan,<br />

imitom rom is Zalian Zlieri survili mqonda. da rom vuyvebodi seminars,<br />

yovelTvis ukmayofilebis SegrZneba hqonda da Suaze mawyvetinebda an roca xels<br />

viwevdi, ignorirebas mikeTebda — es imitom, rom masTan aRar vemzadebodi.<br />

- aseTi faqtebi skolaSi xSiria xolme.<br />

- amaSi geTanxmebi, magram meore momentic aris. rodesac aq adamiani modis, da<br />

elementaruli, minimaluri azrovnebis donec ara aqvs. magaliTad, Cven visxediT<br />

CaTvlaze, Sexvda qristianoba, da naxevari saaTi mekiTxeboda, saidan daviwyo<br />

qristianobao. bolos leqtorma mohkra yuri da eubneba — saidan unda daiwyo<br />

qristianoba, axla ar gamagiJoo!<br />

- mkalaviSvilidan-Tqo.<br />

- miT umetes, rom faqtebi dazepirebuli ki hqonda, magram veRar moaxerxa imis<br />

“gadaxarSva”.<br />

- TviTon skolaSi maswavleblebis done aris Zalian dabali. erTi statia<br />

davwere erTi sami Tvis win — ese igi, 90% maswavleblebisa ori xeliT mwyevlida.<br />

statia exeboda skolis problemebs, arc saxelebi damisaxelebia, arc gvarebi —<br />

modiodnen da, “Sen is ratom dawere?”. iq wamZRvarebuli maqvs ilia WavWavaZis<br />

“kacia-adamianSi” romaa, “vinc luarsabis saxeSi Tavis Tavs icnobs” da a.S.<br />

vekiTxebi: “icani Seni Tavi?” — “ara, kaco!” — “Sen gagikeTebia aseTi rame?” — “ara!”<br />

- “maS ra ginda?” — “ara, es xom skolis prestiJia!” ra skolis prestiJia, es rom<br />

xdeba, ar aris prestiJis dacema?<br />

- ai, goka gabaSvilma rom Tqva, erTi gadacema gavakeTeo da sul nacvalsaxelebiT<br />

vlaparakobdio — da yvelam damirekao, “ratom Tqvi, goka, Cemze?” yvela<br />

kargad xvdeboda, vin ra gaakeTa.<br />

- yofili ganaTlebis ganyofilebis gamge mibarebs — axla mibarebs, warmoidgine<br />

— meo suliT pedagogi varo, da rogor unda makadros adamianmao, rom<br />

skolaSi fuliT awyoben xalxso? saxeli da gvari miTxari, vino? axla, me unda<br />

vuTxra, gaigeT? mere is wavides, ciliswamebaze miCivlos da marbeninos giJiviT.<br />

- axla, skolis wesdebaSi weria, rom is bavSvebi, vinc cxovroben Telavs gareT,<br />

skolas unda hqondes erTi avtobusi, rogorc sazRvargareT aris, da Turme es<br />

bavSvebi — me ar vicodi, axla gavige — skola valdebulia es bavSvebi waiyvanos<br />

saxlSi da Semdeg diliT wamoiyvanos. imis gamo, rom skolas ara aqvs, igive pirvel<br />

skolas, amis saSualeba, hqondes avtobusi, hqondes yoveldRiurad benzini...<br />

- ra sisulelea!<br />

- ... direqtori ar iRebs saerTod soflidan bavSvebs, dameTanxmebiT, albaT,<br />

imitom, rom pirvel skolaSi iSviaTia...<br />

- eg aris diskriminacia sacxovrebeli adgilis mixedviT.<br />

- ... an Tu iRebs, maSin im bavSvs saxlSi manqana unda hyavdes, da im SemTxvevaSi<br />

iRebs.<br />

- an fuli unda hqondes da gadaixados.<br />

- ra Tqma unda, esec korufciaa, xom?<br />

- ara, ara, es ukve diskriminaciaa sacxovrebeli adgilis mixedviT.<br />

- ai ra in<strong>for</strong>macias vflob: 2003 welSi skolebSi, Tu ar vcdebi, 355 aTasi lari<br />

iyo gamoyofili xelfasebisa da socanaricxebis garda, rom unda daxarjuliyo.<br />

ese igi, rom gadagvexeda, rogor iyo gamoyofili: yvela skolaSi saxuravi unda<br />

iyos gakeTebuli, fasadi unda iyos gakeTebuli, merxebi unda iyos, skamebi unda<br />

iyos, dafebi, sul yvelaferi unda iyos — ar aris arsad! midixar buRalteriaSi,<br />

xom? am saqmes edga a. g., proeqtis farglebSi. mivida buRalterTan, ekiTxeba: es<br />

fuli Camogividao? — Camomividao. mere mivida sxva skolebSi, wamoiReTo? —<br />

arao. is midis isev buRalterTan, romelic eubneba, waRebuli aqvTo [fuli]. aba<br />

maCveneo qviTrebio, miReba-Cabarebis raRaca — eg kontrolis palatis saqmeao,<br />

92


Sen vina gkiTxavs, wadio — ar iZleva! azri ara aqvs, xalxo!<br />

- iq sxva situaciaa.<br />

- magedan modis.<br />

- ra doneze qreboda fuli, kacma ver miagno.<br />

- ara, dawyeba eg aris, skolidan, magram dRes-dReobiT universitetis<br />

korufcia ufro damRupvelia.<br />

- ara, gamomdinarea skolidan.<br />

- me vfiqrob, universitetidan gadaiRo skolis struqturam, imitom rom adre<br />

ar iyo.<br />

- ara, ra aris — erTi rame, ra. studenti rom modis universitetSi, is modis<br />

skolidan da is skolaSi Tu mieCvia meqrTameobas, fulis micemas, raRaceebs, xom —<br />

igives gaagrZelebs aq da aravis ar unda gaukvirdes es.<br />

- amis mizezi ra aris, iciT? weRan rom viZaxdiT, im avtobusebze, im fasadis<br />

SekeTebaze da a.S. — skolas ara aqvs fuli da iZulebuli xdeba, xom?<br />

- ki, iZulebuli xdeba.<br />

- anu saxelmwifom dRes, samwuxarod, qarTulma saxelmwifom yvelanairi moraluri<br />

ufleba dakarga, vinmes rame mosTxovos; Tundac im adamians, romelsac Sia<br />

da raRacas iparavs, da martivad vityvi, ratomac. saqarTvelos parlamentma<br />

rodesac daadgina, rom saarsebo minimumi unda iyos 115 lari, da igive parlamenti<br />

adgens, rom minimaluri xelfasi qveyanaSi unda iyos 14 lari, xom — amiT igive Seni<br />

xelisufleba geubneba, rom sasikvdilod xar ganwiruli da Seni Tavis gadasar-<br />

Cenad rac ginda is qenio. aqedan gamomdinare, yvelanair moralur valdebulebas<br />

mosamarTle kargavs, rom miusajos...<br />

- ese igi, raRac momentSi saxelmwifo gvibiZgebs korufciisken.<br />

- raRac momentSi ki ara, gibiZgebs Sen!<br />

- eg yvelaferi maRlidan modis, aba...<br />

- isic sakiTxavia, minimumi aris marTla is 115 lari, Tu ufro meti sWirdeba<br />

adamians, magram rodesac Sen amas akeTeb, da plius...<br />

- yvelas ara aqvs imis saSualeba, kerZo biznesi wamoiwyos, yvelas ara aqvs imis<br />

saSualeba, arian adamianebi, mcodneebi...<br />

- ver dadgeba da papiross ver gayidis quCaSi!<br />

- profesoria!<br />

- viRa iyidis, yvelam rom papirosi gayidos?<br />

- rogor ara, gaiyideba! oRond, erTi rame kidev da skolasTan dakavSirebiT<br />

xmas aRar amoviReb. Zalian aris axla yuradReba misaqcevi da dasafiqrebeli —<br />

rogorc viciT, re<strong>for</strong>miT SeiZleba iseTi rame moxdes, umaRles saswavlebelSi<br />

saerTod gauqmdes gamocdebi da skolaSi miRebuli raRac Sefasebebis mixedviT<br />

ganawildes. es aris absurdi — aq ixsneba korufcia da midis skolaSi, Tu direqtori<br />

ar Seicvala, Tu sistema ar Seicvala, Tu monitoringi an sazogadoebrivi, an<br />

saxelmwifo, an raRacnairi monitoringi ar ganxorcielda.<br />

- nu, praqtikebze rom viyaviT [skolebSi] — bavSvebs, SeiZleba iTqvas, swavla ar<br />

undaT! es aris kidev yvelaze didi, da maswavlebels rom eubnebian, “ki-Wa!” mere<br />

vubnebi, Sen swavla ar ginda-meTqi? da — “me rad minda swavla, me rad minda!”,<br />

marto rom ipranWebian da bolos veRar Sevikave Tavi, me rom Seni maswavlebeli<br />

viyo, kedelze gartymevinebdi-Tqo Tavs. aris usaSinlesi mdgomareoba. ara, ar<br />

vartymevinebdi, magram im wuTas...<br />

- meoTxe skolaSi maswavlebelma marilze daayena muxlebiT bavSvi.<br />

- eg adre iyo, axla piriqiT xdeba.<br />

- adre ara, erTi wlis winandeli faqti.<br />

- Sevedi skolaSi da guli gamiskda — telefonze TamaSobs naxevari klasi, ra!<br />

meoTxeklaseli lawirakebi!<br />

- Cems periodSic iyo, magram verc erTi maswavlebeli ver bedavda xeli daedo<br />

CemTvis.<br />

- maswavlebeli rom yviris, maswavlebeli rom wivis, wixliT rom Semodis, rom<br />

Semodis da ar icis, rom Sesavali unda gaakeTos, bavSvi unda moamzados, da im<br />

gagiJebul bavSvs rom dadgeba da wivil-kivils dauwyebs: “modi gakveTili<br />

Camabare!”, JurnalSi yofaqcevis magivrad saganSi “erTians” rom dauwers — ar<br />

iswavlis da ver gaamtyuneb. ai eg maswavlebeli unda miartya kedelze!<br />

93


axla skolis Tema davxuroT. erTi Zalian mokle SekiTxva universitetTan<br />

dakavSirebiT — rogor fiqrobT, axali reqtori ras Secvlis? ramdenad<br />

TvliT, rom reqtoris Secvla moitans sasurvel cvlilebebs korufciis<br />

dargSi? sxva dargebs jerjerobiT nu SevexebiT.<br />

- axali reqtori ecdeba, me vfiqrob, rom mcdeloba iqneba, magram ramdenad<br />

ganaxorcielebs, eg ar vici. imitom rom me vici erTi magaliTi, rom moatyues<br />

reqtori. sinamdvileSi fuli iqna aRebuli, erT-erTi bavSvis SeyvaniT, aiRo sxvam<br />

is fuli, 300 dolarzea aq saubari, aiRo sxvam, erT-erTma moxelem es fuli da<br />

Seiyvana reqtorTan rogorc uniWieresi bavSvi, rogorc es-es-es.<br />

- me SemiZlia faqtebiT vilaparako. 12 maisidan aris reqtori, damtkicda 1<br />

ivniss, Tu ar vcdebi. ukve aris raRac sasikeTo Zvrebi, me, magaliTad, Cems Tavze<br />

gamovcade, davinaxe.<br />

- ki.<br />

- axali cocxis faqtori mgonia jerjerobiT.<br />

- ara, me ara mgonia axali cocxis faqtori. axla raSia saqme — saxelmwifo<br />

gamocdebze am kacma Semoiara absoluturad yvela auditoria da uTxra, rom ar<br />

gadaixadoT araferi, ar mokrifoT, dekans ar misceT, aravis ar misceT, vinc<br />

ginda mogTxovoT, imitom rom azri ar eqneba. da marTla CaiWrnen is<br />

fulgadaxdilebi.<br />

- ukan daubrunes fuli?<br />

- ar vici, ra gaakeTes.<br />

- eg dekanebis da studentebis [saqmea].<br />

- mere mirbodnen saCivlelad, ai, maS fuli raRas gamogvarTveso? karg dros<br />

mirbodnen! es erTi. meore, sanam reqtoris arCevnebi iqneboda, studentebis<br />

garkveulma nawilma movagroveT 600 xelmowera [erT-erTi kandidatis] mxardasa-<br />

Werad — magram es ar iyo raRaca Tavis moqonvis principi, Cven mas warvudgineT<br />

Cveni programa, ra unda Seesrulebina mas studnetebisTvis. da amaze dagvTanxmda.<br />

iq iyo: biujetis gamWvirvaloba, misaRebi gamocdebis gamWvirvaloba, rac<br />

ukve faqtia da me piradad Cemi arasamTavrobo organizaciis saxeliT mivmarTav<br />

da me davakvirdebi misaReb gamocdebs Telavis saxelmwifo universitetSi axla.<br />

da iq iyo sxvadasxva sakiTxebi, romlebzec es kaci dagvTanxmda, romlebzec visaubreT,<br />

romlebic gvjera, rom gakeTdeba, da jerjerobiT midis sworad yvelaferi.<br />

- ho, imedi aris.<br />

- is fuli, mosawyobi fuli, ojaxidan mainc xom gamodioda, ara? da midioda<br />

marcxena jibeSi. axla me vnaxe, rom fasian seqtorze gazrdilia gadasaxadebi.<br />

- ho.<br />

- da es aris marTali. imitom rom mainc gamodis is fuli, da [sjobs] wavides<br />

ise, rom leqtorebs gauzardo xelfasi, vidre is “marcxniv” wavides.<br />

- ar SeiZleba, Seni arasamTavrobo organizacia ara marto misaRebze<br />

daeswroT, aramed, vTqvaT, saxelmwifo gamocdebze da aseve sesiaze?<br />

- ki.<br />

- kargi iqneba!<br />

danarCenebis azri mainteresebs — kidev ra unda gakeTdes imisaTvis, rom<br />

universitetSi situacia gamoswordes korufciis TvalsazrisiT?<br />

- Cemi azriT, pirvel rigSi leqtorebs xelfasi unda gaezardoT.<br />

- unda gaezardoT.<br />

- [fasiani seqtoris gadasaxadebis gamoyenebiT ufro kargia maTi xelfasebis<br />

gazrda.]<br />

- ki, Torem saxelmwifo ar gazrdis Tavisi iniciativiT.<br />

- da Semdeg leqtorebis atestacia unda moxdes.<br />

- unda akontrolon misaRebi gamocdebi, TviTon universitetis xelmZRvanelobam.<br />

anu, me viZaxi, kargi mxriv unda akontrolon.<br />

- a. erT wels iyo mimReb komisiaSi Tavmjdomared. movida viRac qistio, imas,<br />

ra Tqma unda, Tavidanve ise hqonda saqme, rom imas unda Caebarebina. dedaCemma<br />

[Tqva], Tavidanve momceso sia, ai amaT unda Caabarono, da danarCenebma ar unda<br />

94


Caabarono.<br />

- maraa, kaco, me rom gamocdebi mqonda, mubnebodnen, mwvane ginTia, risi<br />

geSiniao.<br />

- movidao viRac qisti, romelmac ar icoda qarTuli. axla me veubnebio, me ar<br />

vici qisturio da rusuli me ki vicio, magram ruseTSi ar varT da ratom unda<br />

gamogcado rusulad? am dros is unda mieRoT.<br />

- Cems win gogo gadioda, istorias rom vabarebdi — ra Tqma unda, ar icoda, da<br />

erT-erTi sakiTxi hqonda [erekle]. [gamomcdeli] eubneba axla, rac ici is moyevio<br />

da — araferi ar vicio. gagiJda, moixsna saTvale — ras hqvia araferi ar vicio,<br />

uxerxul mdgomareobaSi nu magdebo, iq 70 kacze meti zis auditoriaSi, Tan icis,<br />

rom viRaca magis mere unda CaWras — moyevio rame! araferi ar vicio.<br />

sanam movrCebiT universitetis Sesaxeb saubars, vinmes rame xom ar darCa<br />

saTqmeli?<br />

- am yvela problemis mogvarebasTan erTad unda aiwios universitetis prestiJi,<br />

anu, raSi gamoixateba: unda daematos iseTi sagnebi, iseTi fakultetebi,<br />

romlebic kaxeTs sWirdeba, ra. amdeni pedagogi weliwadSi kaxeTs ara sWirdeba,<br />

Cemi azriT, da es aucileblad unda gakeTdes da es reqtoris Zalian didi<br />

survilia da, albaT, momavali wlidan gakeTdeba, unda gakeTdes mevenaxeobameRvineobis<br />

fakulteti, razec aris moTxovna kaxeTSi, oRond es unda iyos Zalian<br />

prestiJuli fakulteti, Tundac weliwadSi uSvebdes xuTs, magram profesional<br />

kadrs. da imas garantirebuli eqneba samsaxuri. axla Cven rom mivdivarT, ar viciT<br />

sad mivdivarT — diploms ki viRebT, magram sul sxvagan vfiqrob vimuSavo, imitom,<br />

rom maRali xelfasia.<br />

- kidev erTs davamatebdi. me vfiqrob, leqtorebis kadri unda gadaxalisdes,<br />

anu gadamzaddessaviT...<br />

- rame treningebisaviT...<br />

- ... da literaturac unda gaZlierdes, Torem is literatura, romliTac<br />

swavlobdnen 10 wlis win, ukve CvenTvis moZvelebulia.<br />

- anu, Taobebia gaWedili. erTi qalia kaxeTSi, 75 wlis, vinc akeTebs miwis<br />

analizs.<br />

- marto erTi qali?<br />

- is qali rom mokvdes, ver gaigeb, kaxeTSi ra miwaSi ra Cayaro. SeiZleba vazis<br />

miwaSi miwis Txili Cayaro, qvebSi Cayaro RanZili, anu ra unda gaakeTo, ar ici.<br />

- me vfirqob, mTavari problemebi ukve Tqves: is, rom leqtorebma unda<br />

atestacia, Tu rac aris [gaiaron], rom leqtoris done iyos maRali, da rac<br />

mTavaria, da mec amis msxverpli var, rom TviTon ara var mondomebuli, magram<br />

vapireb — Cemi azriT, bavSvebis mondomeba swavlisadmi, es iqneba, me mgoni,<br />

gadamwyveti, imtom rom Tu is bavSvi swavlobs, da Semdeg Tu is Tavis uflebebs<br />

gaecnoba, da Semdeg, Tu is Tavisi uflebebisaTvis daiwyebs brZolas, ukve<br />

daanaxebs Tavis saxes reqtoratsac da leqtorebsac da ukve esec erT-erTi is<br />

iqneba, rom korufcia aRmoifxvras mTlianad. imitom, rom am revoluciazec,<br />

igive, xalxma daanaxa, da ara vinmes yvirilma, ukacravad, xalxma daanaxa, aqvs<br />

xalxs amis saSualeba, energia da CveniT unda gavakeToT es, me mgoni.<br />

- Cemi azriT, sanam saxelmwifoSi ar Seicvleba situacia, universitetSic ar<br />

Seicvleba; roca saxelmwifoSi Seicvleba, me vfiqrob, rom avtomaturad aqac<br />

sxvanairi situacia Seiqmneba.<br />

- araswori midgomaa.<br />

- ho.<br />

- saerTod es aris Zalian daStampuli, yovelTvis ase iyo, zevidan qveviT.<br />

modiT, piriqiT, qvevidan SevcvaloT, da ava is nel-nela zeviT.<br />

- saxlis Senebas iwyeben, me rogorc vici, saZirkvlidan.<br />

- weRanac vTqvi me es azri da axlac gavimeoreb, rom igive saxelmwifo<br />

gamocdebze is, rodesac 4 weli aZlev fuls, axla, saxelmwifo gamocdebze, aRar<br />

unda aiRon fuli da pirdapir gauSvan isini, arc CaWran, araferi — Cemi azriT.<br />

gauSvan is studentebi, da igive samsaxurSi roca miva is, mixvdebian, rom mas ara<br />

aqvs codna, da morCa. is, rom is studentebi CaWran, romlebic 4 wlis<br />

ganmavlobaSi fuls aZlevdnen universitets...<br />

95


- unda CaWran!<br />

- ar SeiZleba!<br />

- ara, ar unda CaWran!<br />

- unda CaWran! axla ratom —<br />

- Cemi azria! unda gauSvan, wavidnen.<br />

- wavidnen da adamians wamali dauniSnon, romelic mas ar sWirdeba?<br />

- ara, imas ar miiReben samsaxurSi, roca ar eqneba codna.<br />

- e-e, fuls miscems da miiReben.<br />

- Tu maSin, me vlaparakob, roca gamoswordeba situacia.<br />

- jerjerobiT xom... Tu Sen igives gaakeTeb, ar gamowordeba!<br />

- meti raRa pativi unda ecaT [saxelmwifo gamocdebze], ver gavige —<br />

geubnebian, wigni Semoitane, konspeqti Semoitane, mTeli biblioTeka amoitane,<br />

dade da waikiTxe — erT saaTs gaZleven, ori sityva gviTxari! oTxians giwerT, Tu<br />

oTx sityvas gvetyvi, or sityvaze samians giwerT. ver iZaxian! maS ar unda CaWra<br />

egeTebi?<br />

- hoda unda gauSva, isini arc arasdros ar iswavlian, unda gauSva eseTebi,<br />

wavidnen ra!<br />

- unda sacerSi gatardes yvela.<br />

- ver garicxav, imitom rom roca fuliT gyavs miRebuli, imas...<br />

- kargi, is wava da giCivlebs.<br />

- sad giCivlebs?<br />

- getyvis, rom vabarebdi, ras gamomarTvio fuli?<br />

- ras giCivlebs, ras ambob?<br />

- raRaca sistemis cvlas mohyveba xolme viRacis...<br />

- ZiriTadi yvelaferi iTqva, da, Cemi azriT, erT-erTi mniSvnelovania, rom<br />

Seicvalos saswavlo programebi, romlebic aris Zalian moZvelebuli, Tundac<br />

Cems fakultetze, ucxo enebze, aranairad ara varT kmayofili im swavliT<br />

<strong>meTodebi</strong>T, rasac gavdivarT, da me ara var darwmunebuli, rom rodesac<br />

davamTavreb, viqnebi srulyofili da kargi specialisti da isev bavSvi fiqrobs,<br />

rom sxva gzebiT miiRos, Seivsos is codna — roca man es codna unda miiRos<br />

universitetSi, da yvelanairad unda iyos dakmayofilebuli. Cemi azriT, es unda<br />

Seicvalos.<br />

- Cemi azriT, aucileblad unda gadaxalisdes saswavlo programebi, ukve<br />

iTqva da veTanxmebi, absoluturad gawelili, gaberili da xSir SemTxvevaSi,<br />

uazro sagnebis swavleba, anu, rogorc wesi, ar aris saWiro, vTqvaT, akademiur<br />

doneze icode saqarTvelos istoria, Cemi azriT.<br />

- Tu ar abareb istoriulze.<br />

- sjobia profesiuls daeTmos meti dro da ara piriqiT, profesiuli sagnebis<br />

xarjze farTovdeba is sagnebi, romlebic... elementarulad, saqarTvelos<br />

istoria igulisxmeba, rom iswavleba skolaSi. igive qarTuli ena. marTalia,<br />

qarTuli ena aucilebelia, imitom rom aCvena gamokiTxvebma, rom TiTqmis aravin<br />

ar icis normalurad aq, magram mainc es ar unda aRematebodes, vTqvaT, erT wels<br />

da ar unda gadadiodes sam welze.<br />

- ubralod normalurad unda iswavlebodes.<br />

- da testi unda iyos. es aucilebelia, Cemi azriT.<br />

- me minda kidev erTi davamato, Cemi azriT, CaTvla-gamocdebis arsebuli<br />

sistema unda Seicvalos testirebiT, imitom rom, Cemi azriT, jer erTi CaTvlagamocdebs<br />

miaqvs uazrod didi dro, meorec, aseTi erTi erTze Secvla<br />

leqtorTan yovelTvis iwvevs korufciul moments, da sjobia testi, jer erTi, is<br />

dokumentic aris.<br />

- davamateb — testebi iyos ara marto, vTqvaT, pirveli semestris bolos,<br />

meore semestris bolos, aramed, vTqvaT, erTi Tvis Semdeg...<br />

- ki, yoveli Tvis bolos, da gaadvildeba studentis saqme.<br />

- ki, yoveli Tvis bolos, imitom rom ici, rogor aris? rom ar gTxoven,<br />

adamiani xar da gimuSavdeba erTi momenti. yovelTviuri an yovelkvireuli<br />

gamokiTxva rodesac ar aris, Sen ar swavlob, da gamocdebis [win] amxela wignebs<br />

ixli TavSi da ra Zali medga...<br />

- ho, ra!<br />

96


- movaleobas ixdi, ver gaxsovdeba.<br />

- axla iseTi gadaRlili var gamocdebis mere, ver vazrovneb.<br />

- me Tu mkiTxavT, pirvel rigSi, unda gamoicvalon leqtorebi, arian ukve<br />

Zalian bebrebi bevrni.<br />

- marTalia!<br />

- marTalia!<br />

- sapensio asaki...<br />

- axali kadri unda movides.<br />

- ara, erTi-ori xanSi Sesuli namdvilad kargia oRond, ver ityvi, rom<br />

axalgazrdebi unda Semoiyvano...<br />

- ara, me ar viZaxi, axalgazrdebi unda SemoviyvanoT — unda SemoviyvanoT<br />

iseTebi, vinc ufro...<br />

- Semoyvanaze, umjobesi xom ar iqneba, rom weRan rogorc vTqvi — rom<br />

gadaxalisdes.<br />

- asaksac gaaCnia, mikiTxavda kaci, SeiZleba, Zalian brwyinvaledac icoda,<br />

[magram] misi xmis tembri iyo CurCuli, da auditoriis damorCilebis done — nuli.<br />

- da, sxvaTaSoris, eg iwvevs ukve... xuTianze damTavrebuli studenti, marTla<br />

kargi studenti, Cemi axlobeli movida SarSan, undoda rom leqtorad imuSavos,<br />

magram... am dros me mikiTxavs qali leqcias, romelsac kbilebi daaviwyda saxlSi<br />

da meubneba, “wadi Svilo, kbilebi momitaneo”. amasTan is axalgazrda gogo,<br />

romelmac marTla xuTebze daamTavra — “me xuTosnebi ar mainteresebso”, maSin<br />

reqtoratSi uTxres.<br />

- erTi momentic aris, arian aq moxucebi, xanSi Sesuli kadri, romelsac<br />

SeiZleba sapensio asaki aqvs, magram imas ver Secvli, imitom rom brwinvalea.<br />

- egeTi SemTxvevebi...<br />

- skolaSic da universitetSic asaks ratomRac abaven Rvawlmosilebas — es ase<br />

aRar aris.<br />

- marTalia.<br />

universitetis situacia, mgoni, safuZvlianad ganvixileT. Tqveni azriT,<br />

SeiZleba Tu ara axla vilaparakoT warmatebuli brZolis Sesaxeb korufciis<br />

winaaRmdeg zogadad saqarTveloSi?<br />

- araviTar SemTxvevaSi.<br />

- jer ara.<br />

- jerjerobiT ar SegviZlia.<br />

- Cemi azriT, igive revoluciam erTi Zalian cudi raRac moaxdina — xalxi<br />

adre xom iZaxda, Cven verafers ver SevcliT, unda movides kargi mTavrobao. axla<br />

xalxi uaresad gazarmacda da iZaxis, Cven kargi mTavroba gvyavs da axla isini<br />

gviSvelian. anu, ratom aqvs am xalxs aseTi...<br />

- ar gamigia maseTi naTqvami.<br />

- ra? yvela mase iZaxis!<br />

- marTalia, revoluciam erTi ra SeiZleba cudi moitanos — xalxs amdeni wlis<br />

dagrovili energia im ramdenime kviraSi daaxarjvina da axla aRar ainteresebs im<br />

xalxs jer-jerobiT, ai mere ukve daiwyebs isev, albaT.<br />

- ara, ki ar ainteresebs, ukve imedi aqvT, albaT, rom raRacas gamocvlian.<br />

- ara, imedi SeiZleba gqondes, magram Senc unda iyo aqtiuri.<br />

- es aqsiomaa: Sen xar moqalaqe, Sen gaqvs uflebebi, romlebic pirvel rigSi Sen<br />

unda daicva. xelisuflebas — aravis ar hqondes iluzia, rogorc ginda kargi<br />

xelisufleba iyos, is yovelTvis Tavxeddeba xelisuflebiT, es ase xdeba<br />

gamonaklisebis gareSe.<br />

- Sen xom axla amas iZaxi — Sen rom moxvide xelisuflebaSi, analogiurad<br />

iqneba.<br />

- aucileblad! adamiani var da ase iqneba!<br />

- Tu ar Segawuxe, raRaca Tu ar gaiZule, ar gaakeTeb. keTili nebiT es ar<br />

iqneba.<br />

- aqedan gamomdinare, Sen rogorc ki xuWav Tvalebs...<br />

- iTxove da mogecemao — raRac unda iTxovo da...<br />

97


maS axla aravin ar unda ifiqros imaze, rom rame seriozuli brZola<br />

daiwyos korufciis winaaRmdeg?<br />

- ara, rogor ara.<br />

- seriozuli brZola da seriozuli cvlilebebi moitana am revoluciam.<br />

- aba ra aris seriozuli cvlileba?<br />

- Zalian bevri!<br />

- me davinaxe cvlileba, dRes-dReobiT myavs axalgazrda axloblebi TbilisSi,<br />

romlebic samsaxurs eZebdnen da sakmaod kargi codna aqvT, erTma gogom sami ena<br />

icis, yvela Tavis profesiaSi, ase vTqvaT, karg donezea. aqamde Zalian wvalobdnen,<br />

da sxvaTaSoris oTxidan samma ukve samsaxuri naxa. me vfiqrob, ukve<br />

iciT, rogori done Semovida da rogori azrovneba? rom Tu ar geyoleba<br />

samsaxurSi profesionali, ukve rom midixar, TbilisSi elementarulad: “inglisuri<br />

ici? kompiuteri ici?” atestacias gadixar da giReben samsaxurSi.<br />

- eg kerZo struqturebSi.<br />

- ki, kerZoSia, magram am SemTxvevaSi TviTon Cveni codniT, Cemi azriT, raRac<br />

patara wvlils SevitanT korufciis winaaRmdeg.<br />

- ki!<br />

- imitom, rom sul rom gvqondes magis imedi, weRan rogorc vTqvi, Tu qvevidan<br />

ar wamovida, is zemodan namdvilad ar iqneba.<br />

- Cemi azriT, kidev, unda Seiqmnas (da mgoni ukve Seqmnilic aris) antikorufciuli<br />

komisiasaviT raRaca, sadac iqnebian arasamTavrobo organizaciebis<br />

wevrebi, ucxoeTidan moyvanili eqspertebi... unda gaakontrolon.<br />

- oRond, es ar unda iyos... [<strong>for</strong>malurad.]<br />

- da unda Sedges es antikorufciuli sabWo da unda gaakontrolon igive Cveni<br />

universiteti da ase mivaRwevT Sedegs.<br />

kidev ra SeiZleba gakeTdes?<br />

- Zalian kargia, precedentebi iqmneba, rom korumpirebulebs iWeren, vinc<br />

ixlarTeba raRaceebSi, iWeren, magram Cumad mainc xdeba, ra.<br />

- Cumad ki ar xdeba, yvelaze didi Secdoma ra aris — iWeren, magram ar iWeren<br />

Tavisebs. axla saCvenebel daWerebze nu damiwyebT laparaks, ra!<br />

- wavidnen, daiWiron anzor burjanaZe da davijereb rom asea, ra!<br />

vin unda ibrZodes, Tqveni azriT, axla saqarTveloSi korufciis winaaRmdeg?<br />

- yvela.<br />

- xalxi.<br />

- yvela absoluturad.<br />

- yvelam, magram mTavrobisgan unda modiodes keTili neba. me rac ginda viyviro...<br />

- ra Tqma unda!<br />

ra SemTvevaSi iqneba brZola korufciis winaaRmdeg dRevandel<br />

saqarTveloSi warmatebuli?<br />

- Tu kanoni ikanonebs.<br />

- Tu ara marto sityviT, aramed Cveni saqmiTac... sinamdvileSi ai gamodian<br />

revoluciis dros, da sinamdvileSi saqme saqmeze rom midges, saqmiT verafers ver<br />

gaakeTeben.<br />

- kanoni ikanonebs da xelfasebi gaizrdeba. magram erTi SemTxveva moxda —<br />

sagadasaxados TanamSromlebs hqondaT 400 lari xelfasi. axla daaWres da 30<br />

lari dautoves.<br />

- ara, 40 lari — nuli mouWres.<br />

- ara, vici rom 30 — Zmakacis deda 400 lars iRebda, atestacia gavlilebi,<br />

samjer gamocdebi Caabarebines, axla meoTxed Caabarebines da 30 larze dasves.<br />

adre iRebda 400 lars. axla wadi da nu moaparineb imas!<br />

- jerjerobiT mainc Zalian Znelad moxdeba es, magram imedi ar unda<br />

daikargos.<br />

98


konkretulad ra SeiZleba gavakeToT Cven?<br />

- me, magaliTad, Zalian cud mdgomareobaSi var, imitom rom me bevrad<br />

mirCevia, rom mivce fuli leqtors da raRac CavTvalo, imitom rom namdvilad<br />

problemebiT var savse, magram dRes-dReobiT me amas ar gavakeTeb, miT umetes,<br />

maqvs saSualeba. me sami gamocda gadavitane da vapireb swavlas. me vfiqrob, es iyo<br />

Cemi erT-erTi Setanili wvlili am sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

- marTali xar.<br />

- albaT marTla, rom aRar gadavixadoT gamocdebSi da CaTvlebSi fuli.<br />

- Cveni cxovreba xom marto gamocdebi da CaTvlebi ar aris?<br />

- ara.<br />

- arc arsad.<br />

- me vfiqrob, zogadad interesi unda gaviRviZoT imisa, rom ar CavdgaT fexi<br />

iq, sadac...<br />

- Cvens uflebebs unda gavecnoT, unda gavacnoT sxva adamianebic am uflebebs.<br />

- erTi, pirveli — Seni piradi magaliTiT misce magaliTi sxvas, meores; es aris<br />

erTi momenti, da meore momenti — is, rac Sen ici da iman ar icis (Tundac<br />

uflebebi, Tundac Sen ufro mebrZoli xar, vidre is) — Sen daexmaro im adamians im<br />

resursiT, rac Sen gaqvs. bunebrivia, Tu raime organizaciis wevri xar, meti<br />

saSualeba SeiZleba gqondes, TavisTavad, magram Tu xar rigiTi pirovneba, es ar<br />

niSnavs, rom ar SegiZlia — Tundac kerZo saubarSi Sens megobars uTxra,<br />

elementarulad is in<strong>for</strong>macia, romelic SeiZleba ver moipova, SeiZleba ar<br />

undoda, ar gaigo; anda qmediTi daxmareba aRmouCino, gahyve imas, igive<br />

in<strong>for</strong>maciis gamoTxovebis momentSi, yvelam xom ar icis? egec Setanili wvlilia.<br />

bevri rame SeiZleba!<br />

- Tundac, ukanono gadasaxads — magaliTad, pasportis aReba mindoda,<br />

Sevitane gancxadeba. 6 lari Tu 12 lari momTxoves. me vuTxari: “damiwere qviTari<br />

da vixdi”. ar dagiwero. ratom ar damiwer, veubnebi — sxvaTaSoris, maSin vicrue da<br />

Tavisuflebis institutis saxeli gamoviyene...<br />

- ar aris eg korufcia?<br />

- pasporti, Tu piradobis mowmoba?<br />

- pasporti.<br />

- 6 lari Zalian iafia pasportisTvis.<br />

- ara, ubralod gancxadebis Setana.<br />

- veubnebi, damiwere [qviTari] da 24 lari unda mogce. analogiurad, diplomis<br />

fuli minda, rom bankSi Sevitano — ar aris aranairi gza!<br />

- angariSis nomeri ici, rom Seitano?<br />

- Tundac, bavSvi myavs, da ramdenime dRis win aRricxvaze aviyvane bavSvTa<br />

poliklinikaSi. maqvs polisi, dedisac da bavSvisac. TbilisSi samSobiaroSi 100<br />

dolari moaWra polisma. aq mivitane — rveuli xom mivitane, kargi, istoriebi ara<br />

aqvT; 10 lari xom gadavixade, risTvis — eg RmerTma icis. da 5 lari kidev wamlebi<br />

mogvces raRac da imaSi gadagvaxdevines.<br />

- da is sadazRvevo polisi raRa iyo?<br />

- hoda, polisis funqcia ver gavige. Zlivs vikavebdi Tavs, magram aqeT sidedri<br />

medga, iqiT dedaCemi — “kargi, gaCumdi! eqimebia, dagvWirdeba”. gavCumdi. mere<br />

gamovdivar da yvirian, intriganiao. intrigani var?<br />

- eg aris kidev — mSoblebis faqtori Zalian is aris. Cems das Sehqonda<br />

pasportze 10 lari rom mosTxoves, me vuTxari, ar gadavixdiT-meTqi, da<br />

deidaCemma: “sircxvilia, gadavixadoT, ra moxdao”.<br />

- jer skolidanve, Ramis skolaSi vswavlobdi, 9 Tve xom vswavlob, TveSi 10<br />

lari unda gadamexada, ese igi 90 lari, ara? fasianze vswavlobdi. kaco, 120<br />

lariani gadasaxadi momitanes. me vuTxari, damiwereT-meTqi qviTari — damiweres,<br />

Senaxuli maqvs dRemde. rom moviTxove es qviTari — ratom moiTxoveo, direqtori<br />

iZaxis, eg giJiao, rom dadis, TavisTvis laparakobso. anu igive, ra!<br />

didi madloba!<br />

99


danarTi #2.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis meTodikis terminologiis<br />

ganmartebiTi leqsikoni<br />

analitikuri gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvlevis yvelaze rTuli saxeoba,<br />

romelic miznad isaxavs ara marto <strong>socialur</strong>i problemis aRweras, aramed,<br />

agreTve misi mamoZravebeli Zalebis, mizezebis gamoaSkaravebas. ix. agreTve:<br />

dazverviTi gamokvleva da aRweriTi gamokvleva.<br />

anketireba — masobrivi gamokiTxvis saxeoba, romelic kiTxvaris gamoyenebiT<br />

warimarTeba. anketirebis dros respondenti TviTon kiTxulobs kiTxvaris<br />

kiTxvebs da Tavadve aRniSnavs pasuxebs, romlebic mis azrs Seesabameba. ix.<br />

agreTve: interviu.<br />

aqtori (Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong>) — pirovneba, romlis moqmedebac mkvlevris<br />

dakvirvebis da Seswavlis sagania. termini gamoiyeneba ZiriTadad CarTuli<br />

dakvirvebis Sesaxeb saubrisas.<br />

biografiuli interviu — siRmiseuli intervius nairsaxeoba, romelic<br />

miznad isaxavs respondentis cxovrebis (biografiis) qronologiur rekonstruqcias,<br />

raTa Seswavlil iqnes ama Tu im <strong>socialur</strong>i problemis gavlena individis<br />

cxovrebaze, mis mier ama Tu im movlenebis gaazreba da Sefaseba, da sxv.<br />

biografiul interviusa da “cxovrebis istorias” Soris bevria saerTo, Tumca<br />

pirveli gansakuTrebiT farTod gamoiyeneba evropaSi, kerZod — germaniaSi, xolo<br />

meore — aSS-Si. ix. agreTve: cxovrebis istoria.<br />

aRweriTi gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvleva, romelic tardeba ama Tu im<br />

<strong>socialur</strong>i problemis SeZlebisdagvarad sruli aRweris mizniT, xSirad — raTa<br />

gamovlenili iqnes, arsebobs Tu ara kavSiri am problemis Semadgenel elementebs<br />

Soris. ix. agreTve: dazverviTi gamokvleva da analitikuri gamokvleva.<br />

gamokvlevis programa — sabuTi, romelic aucilebelia empiriuli<br />

<strong>socialur</strong>i gamokvlevis Casatareblad. gamokvlevis programa kvlevis dawyebamde<br />

unda SemuSavdes. aq Camoyalibebulia gamokvlevis strategia, dasabuTebulia<br />

gamokvlevis problemis mniSvneloba da aqtualuroba da mis Sesaswavlad<br />

SerCeuli gzebis (<strong>meTodebi</strong>s) gamoyenebis marTebuloba. gamokvlevis programis<br />

safuZvliani damuSaveba xels uwyobs xarisxiani gamokvlevis Catarebas da sando<br />

Sedegebis miRebas, Tumca wminda gamoyenebiTi gamokvlevebis SemTxvevaSi misi<br />

SemuSaveba SeiZleba ar moxdes.<br />

generaluri erToblioba — yvela im adamianTa erToblioba, visac axasiaTebs<br />

is <strong>socialur</strong>-demografiuli Tvisebebi, romelTa Seswavlac mkvlevris mizans<br />

warmoadgens. gamokvlevis obieqtidan gamomdinare, generaluri erToblioba<br />

SeiZleba sxvadasxva iyos. magaliTad, Tu Cveni mizania saqarTvelos mosaxleobis<br />

azris Seswavla, generalur erTobliobas warmoadgens saqarTvelos yvela<br />

srulwlovani moqalaqe; Tu SeviswavliT qarTveli qalebis damokidebulebas ama<br />

Tu im problemisadmi, generaluri erTobliobaa saqarTveloSi mcxovrebi qalebi;<br />

Tu Telavis saxelmwifo universitetis studentebis azris Seswavlas visaxavT<br />

miznad, Cveni generaluri erToblioba am universitetis studentebi iqnebian.<br />

generaluri erTobliobis gansazRvra SerCevis Sedgenis safuZvelia.<br />

dazverviTi gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvlevis yvelaze ubralo tipi,<br />

romlis mizanicaa ama Tu im problemis winaswari Seswavla, misi mdgomareobis<br />

“dazverva”. ix. agreTve: aRweriTi gamokvleva da analitikuri gamokvleva.<br />

dakvirveba — in<strong>for</strong>maciis Segrovebis meTodi (ZiriTadad gamoiyeneba<br />

eTnografiaSi, antropologiaSi da sociologiaSi), romlis drosac mkvlevari<br />

akvirdeba aqtor(eb)is moqmedebas. erTmaneTisagan ganasxvaveben e.w. “ubralo” da<br />

“CarTul” (“monawile”) dakvirvebas. pirvel SemTxvevaSi, mkvlevari aranairad ar<br />

ereva im movlenebSi, romlebsac akvirdeba, xolo meore SemTxvevaSi is xSirad<br />

100


srulad iziarebs dakvirvebis obieqtTa yofas, monawileobas iRebs maT<br />

saqmianobaSi, esaubreba maT, raTa ukeT Seiswavlos maTi cxovreba.<br />

daxuruli kiTxvebi — kiTxvebis saxeoba sociologiur kiTxvarSi, romlebsac<br />

Tan axlavs pasuxis SesaZlo variantebis sia.<br />

demografia — mosaxleobis struqturis mecnieruli Seswavla, romelic<br />

awarmoebs mosaxleobis raodenobis zrdisa da Semcirebis, Sobadobis, sikvdilianobis,<br />

sicocxlis xangrZlivobis, migraciis analizs; agreTve, ganixilavs mis<br />

asakobriv, sqesobriv Tanafardobas da am maCveneblebis cvlilebebs. demografiuli<br />

in<strong>for</strong>maciis Segrovebis umTavresi wyaroa regularuli aRwera, romelic<br />

yvela saxelmwifoSi saSualod 10 weliwadSi erTxel tardeba.<br />

eTnografia — gansxvavebuli kulturis Seswavla da aRwera, romelic<br />

ZiriTadad <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebiT xdeba. eTnografiis ZiriTadi mizania<br />

cxovrebis gansxvavebuli wesebis gageba ise, rogorc es wesebi am kulturis<br />

warmomadgenlebs esmiT.<br />

eTika — profesiuli saqmianobis ganmsazRvreli principebis da normebis<br />

erToblioba, romelic ama Tu im profesiis zneobriv Rirebulebebs gamoxatavs.<br />

eTikuri normebi Tavmoyrilia eTikis kodeqsebSi.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> — <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong>s jgufi, romelic<br />

aerTianebs iseT meTodebs, rogorebicaa siRrmiseuli interviu, “cxovrebis istoria”,<br />

fokus-jgufi, dakvirveba, monografiuli gamokvleva, da sxv. es <strong>meTodebi</strong><br />

cnobilia rogorc “moqnili” <strong>meTodebi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>sagan gansxvavebiT<br />

miznad isaxavs ara Sesaswavli fenomenis raodenobrivi gavrcelebis<br />

suraTis dadgenas, aramed mis siRrmiseul Seswavlas.<br />

interviu — respondentis gamokiTxvis, misgan in<strong>for</strong>maciis miRebis procesi.<br />

interviu verbaluri in<strong>for</strong>maciis miRebis yvelaze ufro gavrcelebuli<br />

saSualebaa <strong>socialur</strong> kvlevebSi. misi ramdenime ZiriTadi tipi gamoirCeva,<br />

gamomdinare iqidan, ramdenad struqturirebulia interviu: struqturirebuli,<br />

nawilobriv struqturirebuli da arastruqturirebuli.<br />

interviueri — kvleviTi jgufis wevri, romelic uSualod esaubreba<br />

respondents, mimarTavs mas kiTxvaris kiTxvebiT da iniSnavs miRebul pasuxebs.<br />

interviueri ZiriTadad masobrivi gamokiTxvis procesSi gamoiyeneba.<br />

in<strong>for</strong>manti — CarTuli dakvirvebis dros mkvlevaris in<strong>for</strong>maciis erT-erTi<br />

ZiriTadi wyaro; Sesaswavli kulturis warmomadgeneli, romelic exmareba<br />

mkvlevars am kulturis SeswavlaSi.<br />

kiTxvari — specialuri wesebis Tanaxmad Sedgenili kiTxvebis erToblioba,<br />

romelTac respondentebi pasuxoben masobrivi gamokiTxvis dros. gamokiTxvis<br />

tipidan gamomdinare, kiTxvari SeiZleba miZRvnili iyos mxolod erTi Temisadmi,<br />

an sxvadasxva Tematuri blokisagan Sedgebodes.<br />

kontent-analizi — sociologiuri kvlevis meTodi, romlis meSveobiTac<br />

Seiswavleba sxvadasxva tipis dokumentebi maTSi ama Tu im maCveneblebis gamovlenis<br />

sixSiris dafiqsirebis mizniT. termini iTargmneba qarTul enaze rogorc<br />

“Sinaarsis analizi”; is SeiZleba iyos rogorc raodenobrivi, aseve <strong>Tvisebrivi</strong>.<br />

masobrivi gamokiTxva — sociologiuri kvlevis yvelaze farTod gavrcelebuli<br />

raodenobrivi meTodi, mosaxleobis azris Seswavla ama Tu im problemasTan<br />

dakavSirebiT misi reprezentatuli nawilis (SerCevis) gamokiTxvis<br />

safuZvelze. gamokiTxva xdeba <strong>for</strong>malizebuli kiTxvaris safuZvelze,<br />

specialuri wesebis Tanaxmad SerCeul respondentebTan.<br />

meTodi — ama Tu im saqmianobis praqtikuli ganxorcielebis konkretuli<br />

xerxi. <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong> — pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis saSualeba. ix.<br />

agreTve: <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodika — pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis,<br />

101


damuSavebis da gamoyenebis <strong>meTodebi</strong>s erToblioba.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodologia — samecniero kvlevis logika, romelic<br />

erTian sistemaSi aerTianebs mis principebs, wesebsa da meTodebs. <strong>socialur</strong><br />

<strong>kvlevaSi</strong> meTodologia ganixileba rogorc kvlevis Teoriuli safuZveli,<br />

ukavSirdeba mis problemur monaxazs da Tavis gamoxatulebas poulobs<br />

gamokvlevis programaSi.<br />

moderatori — fokus-jgufis wamyvani, romelic SeiZleba iyos rogorc Tavad<br />

mkvlevari, aseve mowveuli piri.<br />

monografiuli gamokvleva — kvleviTi midgoma <strong>socialur</strong> mecnierebebSi,<br />

romelic ramdenime meTods aerTianebs; cnobilia, agreTve “SemTxvevis Seswavlis”<br />

saxeliT. es midgoma upirveles yovlisa gamoirCeva imiT, rom mis farglebSi<br />

mravali meTodi gamoiyeneba (upirveles yovlisa — CarTuli dakvirveba), savele<br />

samuSaoebi ki Zalian didi xnis manZilze grZeldeba. Tumca yvelaze xSirad<br />

monografiuli gamokvleva Tvisebriv meTodebTan asocideba, mis farglebSi<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>c gamoiyeneba.<br />

naxevrad daxuruli kiTxvebi — kiTxvebis saxeoba sociologiur kiTxvarSi,<br />

romlebsac Tan erTvis pasuxis SesaZlo variantebis sia, magram, agreTve<br />

mocemulia damatebiTi varianti “sxva”, sadac respondentebs saSualeba eZlevaT,<br />

daafiqsiron gansxvavebuli azri, romelic ar iqna (an ver iqna) gaTvaliswinebuli<br />

gamokiTxvis organizatorebis mier.<br />

pirispir interviu — intervius yvelaze gavrcelebuli saxeoba, romlis<br />

drosac interviueri pirispir esaubreba respondents da kiTxvarSi iniSnavs mis<br />

mier gacemul pasuxebs. pirispir interviu, rogorc wesi, respondentis binaze<br />

tardeba; misi xanrgZlivoba SeiZleba meryeobdes 20 wuTidan 60 wuTamde.<br />

intervius sxva saxeobebia satelefono da safosto interviu.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> — <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>,<br />

romelTa gamoyenebac statistikur kanonzomierebebs emyareba da romlebic miznad<br />

isaxavs gamoavlinos ama Tu im <strong>socialur</strong>i fenomenis gavrceleba, misi gamovlenis<br />

sixSire. es iseTi <strong>meTodebi</strong>a, rogorc masobrivi gamokiTxva, kontent-analizi.<br />

reaqtiuloba — mkvlevris an kvleviTi situaciis gavlena aqtorebis<br />

saqcielsa da naTqvamze, kvlevis obieqtebis reaqcia im garemoebaze, rom<br />

mkvlevari Seiswavlis maT; gansakuTrebiT vlindeba CarTuli dakvirvebis<br />

warmoebis procesSi. ician ra, rom maT moqmedebas akvirdebian, adamianebi<br />

gansakuTrebul yuradRebas aqceven imas, Tu rogor iqcevian, rogor epyrobian<br />

sxva adamianebs, ras da rogor amboben, da saboloo jamSi maTi saqcieli bunebrivi<br />

aRar aris, mkvlevris arseboba rom ara, isini ase ar moiqceodnen. reaqtiuloba<br />

adamianebis bunebrivi reaqciaa, magram dakvirvebis warmoebisas es Zalze<br />

seriozuli problemaa, vinaidan amaxinjebs miRebul Sedegebs.<br />

reprezentatuloba — mTavari moTxovna respondentTa SerCevisadmi<br />

masobrivi gamokiTxvis Catarebis dros. reprezentatuloba gulisxmobs, rom<br />

SerCeva proporciulad asaxavs generaluri erTobliobis ZiriTad maCveneblebs,<br />

warmoadgens ra mis “mikromodels”.<br />

respondenti — adamiani, romelic kvlevis Catarebis dros in<strong>for</strong>maciis<br />

uSualo wyaroa, romlisganac mkvlevrebi iReben maTTvis saWiro in<strong>for</strong>macias;<br />

gamokiTxuli.<br />

sadiskusio gegma — kvlevis instrumenti, romelic gamoiyeneba siRrmiseuli<br />

intervius da fokus-jgufebis struqturirebis mizniT. esaa intervius savaraudo<br />

kiTxvebis sia. sadiskusio gegma ZiriTadad “Ria” kiTxvebisgan Sedgeba.<br />

savele samuSaoebi — termini, romliTac moixsenieba kvlevis Catrebisas<br />

pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis procesi.<br />

satelefono gamokiTxva — masobrivi gamokiTxvis saxeoba, romelic tele-<br />

102


fonis meSveobiT tardeba. satelefono interviuebi, rogorc wesi, 10-15 wuTze<br />

met xans ar grZeldeba. satelefono gamokiTxvis Catarebisas gansakuTrebiT<br />

Znelia reprezentatulobis dacva.<br />

siRrmiseuli interviu — intervius saxeoba, romelic farTod gamoiyeneba<br />

Tvisebriv meTodebSi. esaa nawilobriv struqturirebuli interviu, romelic<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze warimarTeba da miznad isaxavs, Seityos<br />

respondentis ara mxolod damokidebuleba da pozicia, aramed motivaciebi.<br />

transkripti — intervius an fokus-jgufis audio-Canaweris qaRaldze<br />

gadatanis (“gaSifvris”) Sedegad miRebuli teqsti. Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> xSirad<br />

swored transkriptis saxiT viRebT pirvelad (“nedl”) monacemebs, romelTa<br />

damuSavebac xdeba kvlevis Sedegebis analizis mizniT.<br />

fokus-jgufi — <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis erT-erTi yvelaze popularuli meTodi,<br />

romelic aseve cnobilia “jgufuri diskusiis” saxeliT. rogorc wesi, fokusjgufSi<br />

6-dan 12-mde respondenti iRebs monawileobas; is warimarTeba<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze specialuri kvalifikaciis mqone wamyvanis,<br />

moderatoris mier.<br />

“Ria” kiTxva — kiTxvis saxeoba, romelic ar sTavazobs respondentebs pasuxis<br />

SesaZlo variantebs. am tipis kiTxvebi Zalian mizanSewonilia imdenad,<br />

ramdenadac isini minimalur gavlenas axdens respondnetTa pasuxebze, magram<br />

maTi statistikuri damuSaveba Zalian Sromatevadia, amitom Ria kiTxvebi ufro<br />

farTodaa gavrcelebuli, da ufro damaxasiaTebelia <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevisTvis.<br />

SerCeva — wesebi, romelTa Tanaxmadac unda moxdes respondentTa SerCeva<br />

generaluri erTobliobis wevrebisagan. am process gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

aqvs masobrivi gamokiTxvis Catarebis dros, sadac SerCeva reprezentatuli unda<br />

iyos; Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> SerCevis SedgenasTan dakavSirebiT naklebi moTxovna<br />

arsebobs.<br />

SerCeviTi erToblioba — respondentTa jgufi, romelsac Cven viRebT<br />

SerCevis Sedegad da romlebsac uSualod gamovkiTxavT. Tu SerCeva sworad<br />

ganxorcielda, SerCeviTi erToblioba generaluri erTobliobis<br />

reprezentatuli iqneba.<br />

“cxovrebis istoria” — siRrmiseuli intervius nairsaxeoba, romelic miznad<br />

isaxavs ama Tu im problemis Seswavlas respondentis cxovrebaSi am problemis<br />

adgilis, misi gavlenis dadgenis meSveobiT. ix. agreTve: biografiuli interviu.<br />

hipoTeza — mecnierulad dasabuTebuli varaudi imis Sesaxeb, Tu rogori<br />

pasuxia mosalodneli mkvlevris mier dasaxul kvleviT kiTxvebze. hipoTeza<br />

gamokvlevis programis aucilebeli nawilia.<br />

103


Tinatin Zurabishvili<br />

QUALITATIVE METHODS IN SOCIAL RESEARCH<br />

Course outline<br />

As stated in the course syllabus, the main objectives of this 8-week course are two-fold:<br />

as a result of attending this course, the students will: (a) get familiar with the theory and<br />

history of qualitative research methods in social sciences; and (b) learn how to conduct<br />

various types of qualitative research which are most frequently used in the contemporary<br />

social research practice.<br />

Main topics covered in the course are outlined below.<br />

Week 1.<br />

Qualitative Methods in <strong>Social</strong> Research: Introduction and Historical Overview.<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

The first lecture offers introduction to qualitative research methods in social sciences.<br />

We start with discussion of the nature and distinctive features of qualitative research<br />

methods, which are compared with quantitative methods, such as surveys. We stress that,<br />

unlike quantitative research method results, qualitative data are not representative, which,<br />

however, does not mean that they are less scientific; they provide deeper understanding of<br />

the social world than the quantitative methods do, although they can not be generalized and<br />

claimed that their results are representative <strong>for</strong> the population under study.<br />

Qualitative research methods offer more flexibility to the researcher while doing field<br />

work. On the other hand, this leads to higher responsibility of the researcher, and poses<br />

specific ethnical issues, which will be covered more in detail later on.<br />

Major issues in the discussion of the nature of qualitative and quantitative research<br />

methods are connected with the idea that qualitative and quantitative methods of social<br />

research are of different, but not of opposite nature; they should be used appropriately in<br />

order to achieve reliable results. The model of “qualitative – quantitative interactive<br />

continuum” developed by Isadore Newman and Carolyn R. Benz (1998) is introduced, which<br />

stresses the idea that the two groups of methods can mutually enrich the research.<br />

First lecture also offers a historical analysis of development of qualitative research<br />

methods, and a discussion of theoretical paradigms that lay behind qualitative and<br />

quantitative research methods<br />

At the end of the lecture, we discuss research design and the ways to develop it.<br />

Detailed analyses of components of research design are presented, in order to make the<br />

students familiar with the ways of thinking about new research projects and getting prepared<br />

to start one.<br />

At the end of the class, we will have discussion and/or Q&A session.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, Calif.:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 288-298 (“Some Qualitative Filed Research Paradigms”).<br />

Michael Burawoy. 1991 “The Extended Case Method.” Pp. 271-287 in: Michael Burawoy et al.<br />

1991. Ethnography Unbound. Power and Resistance in the Modern Metropolis. Berkley: University of<br />

Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

Isadore Newman and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research<br />

Methodology. Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University<br />

Press. Pp. 1-12 (“Qualitative-Quantitative Research: A False Dichotomy”).<br />

104


John Lofland and Lyn Lofland. 1995. Analyzing <strong>Social</strong> Settings: A Guide to Qualitative<br />

Observation and Analysis. Belmont, Calif.: Wadsworth. Pp. 101-122 (“Thinking Topics”).<br />

iago kaWkaWiSvili. 1998. “konkretuli sociologiuri kvlevis meTodologia.”<br />

// sociologiuri kvlevis <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: Tbilisis universitetis<br />

gamomcemloba, 1998. gv. 22-44.<br />

Recommended readings:<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 282-268 (“Qualitative Filed Research”).<br />

Edition. Belmont, Calif.:<br />

Howard S. Becker. 2001. “The Epistemology of Qualitative Research.” Pp. 317-330 in:<br />

Robert M. Emerson, ed. Contemporary Field Research. Perspectives and Formulations.<br />

Prospect Heights, Ill.: Waveland Press.<br />

W. Lawrence Newman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 363-381 (“Field Research”).<br />

В. Ядов. 1995. Социологическое исследование: методология, программа, методы.<br />

Изд-во «Самарский университет». С. 42-80 («Методология»).<br />

After the first lecture, students are required to prepare two assignments to be submitted<br />

two days prior the next class:<br />

a) Think of and bring a list of 5 issues which are suitable <strong>for</strong> qualitative research; and<br />

b) Come up with a research design of their own, where both theoretical and practical<br />

aspects of the proposed research will be considered; research proposals submitted by the<br />

students will be discussed during the next seminar.<br />

Week 2.<br />

In-Depth Interview<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

The first method that is covered in detail in terms of this course is in-depth interview.<br />

While introducing this method, we first distinguish between structured, semi-structured and<br />

non-structured interviews. In-depth interview is an example of semi-structured interviews<br />

which are conducted based on a discussion guide as a major research instrument, which,<br />

however, is not directive, and allows both researcher/interviewer and respondent to develop<br />

new issues not mentioned in the guide, provided that they are of interest to the study.<br />

After Robert S. Weiss, we consider in-depth interviewing as a process of collaboration<br />

between researcher and respondent. Use of open-ended questions stimulates<br />

development of the respondent’s narrative, which can be directed by the questions of the<br />

interviewer. We also discuss several probing techniques (silence, echo, baiting) that can<br />

help us get more in<strong>for</strong>mation, often – without interviewer’s injection in respondent’s narrative.<br />

We also discuss technical aspects of conducting in-depth interviews, such as selection<br />

and preparation of the setting; recording equipment; selection of respondents.<br />

In addition to general discussion about in-depth interview as qualitative research method<br />

in the social sciences, we consider two variations of in-depth interviewing, namely, life<br />

histories and biographic narrative interviews (Gail Kligman’s and Gabriele Cappai’s works<br />

are used to get better understanding of these types of in-depth interview).<br />

The lection finishes with the discussion of possibilities of analyzing in-depth interviews.<br />

In the end, we offer an example of how a Discussion Guide of an in-depth interview can<br />

look like, with a short review which emphasizes its major features.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1) to prepare a discussion guide which could be used to conduct a series of in-depth<br />

105


interviews. An example of a discussion guide is presented in the appendix, which can help<br />

students to work on their own guide;<br />

2) to conduct 3 in-depth interviews based on this guide, and to discuss the process of<br />

conducting these, specifically focusing on the difficulties they encounter;<br />

3) the students are also required to transcribe one of these interviews – the one they<br />

think was the most successful.<br />

The most important and/or typical experiences reported by the students will be<br />

discussed during next meeting.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative<br />

Interview Studies. New York: Free Press. Pp. 121-150 (“Issues in Interviewing”).<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 206-220<br />

(“Unstructured Interviewing”).<br />

gabriele kapai. 2000. “biografiul-naratiuli interviu: Teoriuli<br />

winamZRvrebi da gamoyenebis xerxebi.” (Targmani wignidan: Gabriele Cappai. 2000. Fra<br />

realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed identità nelle società<br />

multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag).<br />

Recommended readings:<br />

Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative<br />

Interview Studies. New York: Free Press. Pp. 61-120 (“Interviewing”).<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 449-488<br />

(“Some Traditions of Text Analysis”).<br />

Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu’s<br />

Romania. Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press. Pp. 148-205 (“Bitter Memories: The Politics<br />

of Reproduction in Everyday Life”).<br />

С. Белановский. 2000. Глубокое интервью. М.: Никколо М., 2000.<br />

Week 3.<br />

Focus Groups<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

We discuss focus group as a “group in-depth interview,” which, however, has several<br />

specific features, which are determined, first of all, by the fact that up to a dozen of<br />

respondents participate in a single focus group discussion. The greatest advantage of focus<br />

groups as a qualitative research method is that it gives the researchers the possibility to<br />

observe the process of <strong>for</strong>ming group judgments and/or decisions.<br />

A short review of the historical development of the focus groups in the social<br />

sciences focuses on Robert K. Merton’s and his colleagues’ work in this field. Major areas of<br />

use of focus groups in contemporary research practice are reviewed, namely, marketing<br />

research, social and political research; these are the areas where focus groups proved to be<br />

most effective, while there are some areas where it is not usually recommended to use focus<br />

groups – e.g., personal relationships; income.<br />

In the section devoted to the main features of this method, we discuss distinctiveness<br />

of focus groups, technical aspects of their preparation, selection of participants, and advises<br />

regarding how to conduct them, specifically focusing on the role and functions of the<br />

106


moderator.<br />

Next section is devoted to the 10 most frequently used projective techniques that<br />

facilitate focus group discussions. These techniques are: verbal associations, finishing<br />

sentences, personification, stereotypes, collages, brand mapping, etc.<br />

Last section discusses the possibilities of analysis of the data obtained through focus<br />

group discussions. Analysis of focus group results is quite similar to the analysis of in-depth<br />

interview data, although there are several specific considerations, first of all – the level of<br />

analysis should be determined; although both individual and group level can be justified, our<br />

advise is to base analysis on the interplay of the two levels of analysis (Morgan 1997: 60).<br />

Two examples are offered in the end of this lecture, one of which is a possible<br />

discussion guide, and the other – a descriptive report of a research project based exclusively<br />

on focus groups. In addition, Appendix 1 offers a transcript of a focus group conducted with<br />

students of one of Georgian universities, where the causes of corruption in Georgian higher<br />

education are discussed.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1. To find out which projective techniques are used in the Discussion Guide presented<br />

in the Example 2.<br />

2. To write a Project Proposal on a given topic (“Causes of Corruption in the Georgian<br />

Higher Educational Institutions”); the project should be conducted using focus groups.<br />

3. To prepare a discussion guide which could be used to conduct a series of focusgroup<br />

discussions, where the students are required to use projective techniques they find<br />

suitable <strong>for</strong> the topic they choose.<br />

Our discussion classes will be based on the analysis of the students’ homework<br />

assignments; besides, we’ll watch a tape of a focus-group discussion and evaluate how it<br />

was conducted. If possible, I’ll try to arrange a visit to a research center where the students<br />

will have an opportunity to see a room designed <strong>for</strong> focus group discussions, with all<br />

necessary equipment.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition.<br />

Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. Pp. 31-65.<br />

Richard A. Krueger. 2000. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Third<br />

edition. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. Pp. 39-68; 97-124.<br />

maia araviaSvili, Tamar zurabiSvili. 2001. “narkomania: problemis Sefaseba<br />

axalgazrdebis mier.” // sociologia saqarTveloSi: Tanamedrove mdgomareoba da<br />

perspeqtivebi. Telavi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

Recommended readings:<br />

С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М.<br />

Week 4.<br />

Participant Observation<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

As we move towards non-verbal techniques of data collection, observation is obviously<br />

the first method to be introduced. In contrast with the interview techniques discussed during<br />

the previous weeks, observation takes place in the natural environment, which presents<br />

additional challenges to the researcher. Although a distinction will be made between nonparticipant<br />

and participant observation, we will focus on the latter, which is one of the most<br />

popular qualitative research methods.<br />

107


Historically, participant observation was first developed by anthropologists and<br />

ethnographers, and was considered as a means to learn about distinctive culture.<br />

Contemporary participant observation as it is practiced by most social sciences, can be<br />

applied in modern as well as in non-modern societies; its major aim as well as its major<br />

advantage is the possibility to study a distinctive (sub)culture and explain its meanings as<br />

they are understood and interpreted by its members. Paradoxically, it is considered that<br />

studying unfamiliar cultures is usually more effective than researchers’ own culture, because<br />

in the latter case the researcher can not approach his/her own culture as a complete<br />

stranger.<br />

Participant observation is always a long-time commitment and usually takes years to<br />

collect the data. It starts with entering the field, establishing contact with the actors, finding<br />

in<strong>for</strong>mants. Characteristics of good in<strong>for</strong>mants are also discussed during the lecture.<br />

During the fieldwork, the researcher defines the exact focus of observations, starting<br />

with descriptive stage of observation and eventually arriving to selective observation.<br />

Fieldnotes are discussed in detail, as a way to document how the fieldwork proceeds.<br />

As an example of possible analytic strategy used by participant observers, W.F.White’s<br />

classical analysis of group structure in the Street Corner Society will be presented, to be<br />

further discussed during next week’s class.<br />

There is only one homework assignments <strong>for</strong> this week:<br />

The students are required to go to a public library in pairs, take different seats and<br />

observe what’s going on in the library <strong>for</strong> 3 hours. They are required to take notes during the<br />

observation, but not to share any observations with each other. Immediately after the<br />

observation, they have to write (again, separately) fieldnotes based on what they’ve<br />

observed, and submit them.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

James P. Spradley. 1997. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and<br />

Winston. Pp. 53-62; 73-84; 100-111; 122-129.<br />

William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian<br />

Slum. Forth edition. Chicago: University of Chicago Press. Pp. 3-51; 94-110; 279-373.<br />

Recommended readings:<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. AltaMira Press. Pp. 323-364 (“Participant<br />

Observation”).<br />

Week 5.<br />

Participant Observation (continued)<br />

Lecture, 1 hour; discussion, 3 hours<br />

During our fifth week, we continue to learn participant observation, in particular – how to<br />

write fieldnotes during the fieldwork, and how to trans<strong>for</strong>m them into the research report.<br />

Relatively little new material will be delivered during this week; instead, we will focus of<br />

detailed discussion of (a) fieldnotes submitted by the students as a result of observations<br />

they made, and (b) readings from White’s Street Corner Society.<br />

By next week, the students have to make final decisions regarding their course projects,<br />

so these discussions will be particularly helpful at this stage.<br />

108


Week 6.<br />

Case Study<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

Case study is the final method considered in terms of this course. As in the case of<br />

participant observation, we will discuss this method during two week.<br />

First we will focus on the history of this method, which was introduced in the social<br />

sciences based on the experience of anthropologists. Experience of the Chicago School and<br />

their role in establishing this method are also discussed.<br />

Case studies are a lot in common with participant observation, but we consider the<br />

<strong>for</strong>mer as an even broader research approach, rather than a single method of collecting the<br />

data. As a multi-method approach, case studies employ a number of research techniques<br />

that help the researchers to collect the data; what is particularly specific with case studies,<br />

the methods used can be both qualitative and quantitative (e.g., surveys).<br />

As an example of early case study research, we will discuss a study of the 1930s<br />

conducted by Paul Lazarsfeld and his colleagues in the Austrian village of Marienthal. This<br />

study is very interesting <strong>for</strong> us mainly from the methodological perspective, use of many<br />

various techniques of data collection which are discussed in detail by the authors.<br />

Since there is no single way to conduct case study research, and there are no clear<br />

guidelines regarding site selection and data analysis, one of the best ways to learn about<br />

this method is to introduce more examples. So, the second study we will discuss in detail in<br />

this class is Mitchel Dunier’s Sidewalk, which is distinctive in a number of ways. We discuss<br />

several aspects of this study: the research question and how it was <strong>for</strong>mulated; its<br />

theoretical context and how Dunier fit his study into the particular one; methodology used by<br />

Dunier and, specifically, his relationships with the in<strong>for</strong>mants; use of photography in<br />

presenting the findings.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux. Pp. 17-42, 231-<br />

289.<br />

James P. Spradley. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and<br />

Winston. Pp. 25-39 (“In<strong>for</strong>mants”).<br />

Recommended readings:<br />

Robert K. Yin. 2002. Applications of Case Study Research. Second edition. Sage<br />

Publications.<br />

James P. Spradley. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and<br />

Winston. Pp. 55-68 (“Interviewing an In<strong>for</strong>mant”).<br />

Week 7.<br />

Case Study (continued)<br />

Discussion, 2 hours; students’ presentations, 2 hours<br />

This week is focused on discussions. During the class, we will first discuss readings<br />

from the Sidewalk, focusing on the specific ways of conducting fieldwork and building<br />

relationships with in<strong>for</strong>mants.<br />

In the second part of the class, the students will present their research projects focusing<br />

on (a) their research questions; (b) sites; and (c) methodology they use to conduct the<br />

fieldwork. This will be our final discussion of students’ research projects be<strong>for</strong>e they finish<br />

and submit them.<br />

109


Week 8.<br />

Ethics of Qualitative Research<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

It’s hard to overestimate significance of ethical issues while doing fieldwork. During our<br />

last class, we will focus on the responsibility of the researcher while doing fieldwork and the<br />

requirements of professional communities towards their members.<br />

Codes of ethics have been elaborated in a systematic way after the Second World War<br />

by professional associations of the social scientists in Europe and North America; other<br />

countries joined them later. Nowadays, most of the professional association are<br />

international, which leads to unification of ethical standards of the respective professional<br />

activity over the state boarders.<br />

Codes of ethics should be distinguished from the legal requirements, and from mutual<br />

responsibilities outlined in the contracts signed between the researchers and clients; during<br />

the class, we discuss the specific character of ethical norms.<br />

Two Codes of Ethics we are focusing on in this class are ICC/ESOMAR International<br />

Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice (ICC/ESOMAR, 1995) and Code of Ethics<br />

and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics (American<br />

Sociological Association, 1999). We focus on: (a) Rights of the respondents; (b) Rights of<br />

the clients who commission research; and (c) responsibility towards the society in general.<br />

Sanctions against those who violate ethical norms are discussed based on the hierarchy<br />

of sanctions in the ASA Code of Ethics.<br />

We will also discuss special rules that try to regulate publications of research results in<br />

the media, in order to avoid misin<strong>for</strong>mation and deception of public.<br />

Two case studies are presented during the class, to be discussed during the seminar;<br />

one is a CNN publication where survey results are presented, and the second is a paper<br />

where an ethnographer (Eric J. Arnould) discusses ethical dilemmas he faced while doing<br />

fieldwork in Chad.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1. the students are required to find on the web codes of ethics of several professional<br />

organizations whose members are involved in social research, and to compare these Codes;<br />

2. Assess the quality of presentation of the finding in the CNN publication distributed in<br />

class.<br />

3. Discuss the case study concerning ethical dilemmas that Eric J. Arnould faced during<br />

his fieldwork and provide their own assessment of the situation and best ways to deal with it.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

W. Lawrence Newman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 396-398 (“Ethical Dilemmas of Field<br />

Research”).<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, Calif.:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 306-307 (“Research Ethics in Qualitative Field Research”).<br />

Eric J. Arnould. 1998. “Ethical Concerns in Participant Observation/Ethnography,” in<br />

Advances in Consumer Research 25: 72-74.<br />

ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice.<br />

http://www.esomar.org/esomar/show/id=65961<br />

American Sociological Association. 1997. Code of Ethics.<br />

http://www.asanet.org/members/ecoderev.html<br />

American Sociological Association Committee on Professional Ethics. 1997. Policies<br />

and Procedures. http://www.asanet.org/members/en<strong>for</strong>ce.html<br />

110


In the Appendix 1, a transcript of a focus group interview is presented.<br />

In the Appendix 2, a Short Glossary of the terms used in qualitative research practice is<br />

presented. This is a concise reference <strong>for</strong> the students, where only terms covered in terms of<br />

this particular course are explained. Nevertheless, I hope this will be helpful <strong>for</strong> the students,<br />

given that some of them may not be familiar with any vocabulary connected with research<br />

practice, and few of the terms used in this course are already established in Georgian (some<br />

are not fully established even in English).<br />

Over 40 terms are defined in this glossary, e.g.: actor; respondent; in-depth interview;<br />

biographic interview; life history; research design; observation; close-ended questions; openended<br />

questions; ethnography; ethics; qualitative methods; quantitative methods; content<br />

analysis; focus group; moderator; case-study; fieldwork; discussion guide, transcript;<br />

hypothesis, et al. The terms and in (Georgian) alphabetical sequence.<br />

This Glossary, however, is not the only one the students will be using; they will be<br />

encouraged to consult academic social science dictionaries.<br />

111

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!