ITavi - Ganatleba
ITavi - Ganatleba
ITavi - Ganatleba
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
I I I Tavi<br />
mosaxleoba<br />
es<br />
sainteresoa<br />
146<br />
rasobrivad qarTvelebi evropeiduli rasis samxreTul Stos miekuTvnebian da<br />
garegnulad samxreT evropisa da axlo aRmosavleTis xalxebs hgvanan.<br />
wya ro 1<br />
rasizmi rasobrivi niSnis mixedviT mosaxleobis nawilis uflebaTa Selaxva da<br />
diskriminaciaa. sityva „rasizmi“ pirvelad 1932 wels larusis mier Sedgenil<br />
frangul leqsikonSi dafiqsirda. rasizmis fuZemdeblad Jozef de gobino<br />
iTvleba. rasizmis gamovlinebis forma iyo monoba aSS-Si, romelic 1863 wels abraam<br />
linkolnma gaauqma. rasobrivi diskriminaciis formaa aseve aparteidi, romelsac<br />
xSirad ama Tu im qveynis adgilobrivi mosaxleobis mimarT atarebdnen.<br />
amJamad rasizmis yvela formis likvidaciis Sesaxeb saerTaSoriso konvencia<br />
moqmedebs, romelic gaeros generalurma asambleam 1965 wlis 21 dekembers miiRo.<br />
nax. 3.4.5 nelson mandela antiaparteidis<br />
moZraobis aqtivisti, afrikis nacionaluri<br />
kongresis lideri iyo, SemdgomSi ki samxreT<br />
afrikis respublikis prezidenti gaxda. man<br />
cixeSi 27 weli gaatara. mandela, rogorc<br />
rasobrivi Tanasworobis simbolo, ara<br />
marto afrikaSi, aramed mTel msoflioSia<br />
cnobili. mas 100-ze meti sxvadasxva jildo<br />
aqvs miRebuli, maT Soris 1993 wels nobelis<br />
premia mSvidobis dargSi.<br />
bunebrivi garemo da gansakuTrebiT hava adamianis ara mxolod kanis fersa<br />
da siTbos SenarCunebis xasiaTze moqmedebs, aramed adamianis saxis formasac<br />
gansazRvravs. garda mkveTri garegnuli niSnebisa, adamianTa rasebi sxva<br />
TvisebebiTac gansxvavdebian, magaliTad, Tavis qalis formiT da filtvebiT.<br />
negroidebi da avstraloidebi wagrZelebuli Tavis qaliT gamoirCevian.<br />
centralur da aRmosavleT evropelebs da monRoloidebis udides nawils ki farTo<br />
Tavis qala aqvT. dasavleT evropelebis umravlesobaSi Tavis qalis orive formaa<br />
gavrcelebuli. aRsaniSnavia, rom Tavis tvinis sidide inteleqtTan dakavSirebuli<br />
ar aris. gonebriv sazrianobas rasobrivi gansxvavebebi ar gansazRvravs.<br />
maRalmTiani teritoriis mkvidrni adaptirebulni arian haerSi Jangbadis<br />
ukmarisobasTan. maTi guli, rogorc wesi, Cveulebrivze ufro didia da filtvebSic<br />
met sisxls gadatumbavs. filtvebic, Tavis mxriv ufro farToa da didi moculobis<br />
haers CaisunTqavs.<br />
f<br />
3. 5. eTnosebi da ena<br />
eTnosi garkveul teritoriaze mcxovrebi xalxi, sazogadoebaa, romelTa wevrebic<br />
erTmaneTTan istoriulad arian dakavSirebulebi da saerTo ena, teritoria,<br />
saqmianoba, kultura, tradiciebi da eTnikuri TviTSegneba aqvT.<br />
Cveni planetis mosaxleobis eTnikuri struqtura metad Wrelia. dReisaTvis<br />
dedamiwaze daaxloebiT 3-4 aTas eTnoss iTvlian, Tumca maTi udidesi nawili mcirericxovania.<br />
zogierTi eTnosi erad, sxvebi ki – tomad da xalxad Camoyalibda.<br />
eTnosi<br />
ricxovnoba,<br />
mln. kaci<br />
Cinelebi 1270 CineTi<br />
hindustanelebi 265 indoeTi<br />
ZiriTadi<br />
sacxovrebeli<br />
qveyana<br />
bengalielebi 225 bangladeSi,<br />
indoeTi<br />
brazilielebi 175 brazilia<br />
iaponelebi 125 iaponia<br />
rusebi 120 ruseTi<br />
penjabelebi 115 pakistani<br />
biharelebi 115 indoeTi<br />
meqsikelebi 105 meqsika<br />
iavelebi 105 indonezia<br />
nax. 3.5.1 msoflios<br />
umsxvilesi eTnosebi<br />
davaleba<br />
1. rogor fiqrob,<br />
ram ganapiroba<br />
cxrilSi<br />
CamoTvlili<br />
eTnosebis<br />
aseTi mravalricxovneba?<br />
zogjer saxelmwifo da eTnikuri sazRvrebi erTmaneTs ar emTxveva, amitom xalxi<br />
sxvadasxva qveynis teritoriaze cxovrobs. magaliTad, qurTebi TurqeTSi, iranSi,<br />
eraysa da siriaSi cxovroben.<br />
adamianTa jgufebs erTmaneTisgan ori ZiriTadi elementi ganasxvavebs. esenia:<br />
ena da religia.<br />
msofloSi 4000-mde gansxvavebuli ena arsebobs. bevri maTgani gaerTianebulia<br />
e.w. enobriv ojaxebSi. yvelaze didi enobrivi ojaxi indo-evropuli ojaxia da masSi<br />
gaerTianebul enebze msoflio mosaxleobis 48 % laparakobs. masSi Sedis yvela<br />
evropuli ena (garda finuris, ungrulis, Turqulisa da baskurisa), iranuli da<br />
indoeTis udidesi nawilis enebi.<br />
aseve didi enobrivi ojaxebia sinotibeturi (moicavs birmuls, Cinurs, tais da<br />
tibeturs) da altauri (Turquli, monRoluri, koreuli da sxv.) am ojaxebis enebze<br />
molaparakeTa ricxvi msoflio mosaxleobis mniSvnelovan nawils Seadgens.<br />
SedarebiT patara enobriv ojaxebs warmoadgenen draviduli (moicavs 26 enas),<br />
afro-aziuri (moicavs 375 enas, maT Soris arabulsa da ebrauls) da niger-kongo<br />
(moicavs 1000 enas).<br />
147