15.12.2012 Views

ITavi - Ganatleba

ITavi - Ganatleba

ITavi - Ganatleba

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

I I I Tavi<br />

mosaxleoba<br />

es<br />

sainteresoa<br />

146<br />

rasobrivad qarTvelebi evropeiduli rasis samxreTul Stos miekuTvnebian da<br />

garegnulad samxreT evropisa da axlo aRmosavleTis xalxebs hgvanan.<br />

wya ro 1<br />

rasizmi rasobrivi niSnis mixedviT mosaxleobis nawilis uflebaTa Selaxva da<br />

diskriminaciaa. sityva „rasizmi“ pirvelad 1932 wels larusis mier Sedgenil<br />

frangul leqsikonSi dafiqsirda. rasizmis fuZemdeblad Jozef de gobino<br />

iTvleba. rasizmis gamovlinebis forma iyo monoba aSS-Si, romelic 1863 wels abraam<br />

linkolnma gaauqma. rasobrivi diskriminaciis formaa aseve aparteidi, romelsac<br />

xSirad ama Tu im qveynis adgilobrivi mosaxleobis mimarT atarebdnen.<br />

amJamad rasizmis yvela formis likvidaciis Sesaxeb saerTaSoriso konvencia<br />

moqmedebs, romelic gaeros generalurma asambleam 1965 wlis 21 dekembers miiRo.<br />

nax. 3.4.5 nelson mandela antiaparteidis<br />

moZraobis aqtivisti, afrikis nacionaluri<br />

kongresis lideri iyo, SemdgomSi ki samxreT<br />

afrikis respublikis prezidenti gaxda. man<br />

cixeSi 27 weli gaatara. mandela, rogorc<br />

rasobrivi Tanasworobis simbolo, ara<br />

marto afrikaSi, aramed mTel msoflioSia<br />

cnobili. mas 100-ze meti sxvadasxva jildo<br />

aqvs miRebuli, maT Soris 1993 wels nobelis<br />

premia mSvidobis dargSi.<br />

bunebrivi garemo da gansakuTrebiT hava adamianis ara mxolod kanis fersa<br />

da siTbos SenarCunebis xasiaTze moqmedebs, aramed adamianis saxis formasac<br />

gansazRvravs. garda mkveTri garegnuli niSnebisa, adamianTa rasebi sxva<br />

TvisebebiTac gansxvavdebian, magaliTad, Tavis qalis formiT da filtvebiT.<br />

negroidebi da avstraloidebi wagrZelebuli Tavis qaliT gamoirCevian.<br />

centralur da aRmosavleT evropelebs da monRoloidebis udides nawils ki farTo<br />

Tavis qala aqvT. dasavleT evropelebis umravlesobaSi Tavis qalis orive formaa<br />

gavrcelebuli. aRsaniSnavia, rom Tavis tvinis sidide inteleqtTan dakavSirebuli<br />

ar aris. gonebriv sazrianobas rasobrivi gansxvavebebi ar gansazRvravs.<br />

maRalmTiani teritoriis mkvidrni adaptirebulni arian haerSi Jangbadis<br />

ukmarisobasTan. maTi guli, rogorc wesi, Cveulebrivze ufro didia da filtvebSic<br />

met sisxls gadatumbavs. filtvebic, Tavis mxriv ufro farToa da didi moculobis<br />

haers CaisunTqavs.<br />

f<br />

3. 5. eTnosebi da ena<br />

eTnosi garkveul teritoriaze mcxovrebi xalxi, sazogadoebaa, romelTa wevrebic<br />

erTmaneTTan istoriulad arian dakavSirebulebi da saerTo ena, teritoria,<br />

saqmianoba, kultura, tradiciebi da eTnikuri TviTSegneba aqvT.<br />

Cveni planetis mosaxleobis eTnikuri struqtura metad Wrelia. dReisaTvis<br />

dedamiwaze daaxloebiT 3-4 aTas eTnoss iTvlian, Tumca maTi udidesi nawili mcirericxovania.<br />

zogierTi eTnosi erad, sxvebi ki – tomad da xalxad Camoyalibda.<br />

eTnosi<br />

ricxovnoba,<br />

mln. kaci<br />

Cinelebi 1270 CineTi<br />

hindustanelebi 265 indoeTi<br />

ZiriTadi<br />

sacxovrebeli<br />

qveyana<br />

bengalielebi 225 bangladeSi,<br />

indoeTi<br />

brazilielebi 175 brazilia<br />

iaponelebi 125 iaponia<br />

rusebi 120 ruseTi<br />

penjabelebi 115 pakistani<br />

biharelebi 115 indoeTi<br />

meqsikelebi 105 meqsika<br />

iavelebi 105 indonezia<br />

nax. 3.5.1 msoflios<br />

umsxvilesi eTnosebi<br />

davaleba<br />

1. rogor fiqrob,<br />

ram ganapiroba<br />

cxrilSi<br />

CamoTvlili<br />

eTnosebis<br />

aseTi mravalricxovneba?<br />

zogjer saxelmwifo da eTnikuri sazRvrebi erTmaneTs ar emTxveva, amitom xalxi<br />

sxvadasxva qveynis teritoriaze cxovrobs. magaliTad, qurTebi TurqeTSi, iranSi,<br />

eraysa da siriaSi cxovroben.<br />

adamianTa jgufebs erTmaneTisgan ori ZiriTadi elementi ganasxvavebs. esenia:<br />

ena da religia.<br />

msofloSi 4000-mde gansxvavebuli ena arsebobs. bevri maTgani gaerTianebulia<br />

e.w. enobriv ojaxebSi. yvelaze didi enobrivi ojaxi indo-evropuli ojaxia da masSi<br />

gaerTianebul enebze msoflio mosaxleobis 48 % laparakobs. masSi Sedis yvela<br />

evropuli ena (garda finuris, ungrulis, Turqulisa da baskurisa), iranuli da<br />

indoeTis udidesi nawilis enebi.<br />

aseve didi enobrivi ojaxebia sinotibeturi (moicavs birmuls, Cinurs, tais da<br />

tibeturs) da altauri (Turquli, monRoluri, koreuli da sxv.) am ojaxebis enebze<br />

molaparakeTa ricxvi msoflio mosaxleobis mniSvnelovan nawils Seadgens.<br />

SedarebiT patara enobriv ojaxebs warmoadgenen draviduli (moicavs 26 enas),<br />

afro-aziuri (moicavs 375 enas, maT Soris arabulsa da ebrauls) da niger-kongo<br />

(moicavs 1000 enas).<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!