ITavi - Ganatleba

More documents

Recommendations

Info

Tavi 44 msoflios regionebi I samxreTi amerika sididiT meoTxe kontinentia da mTlianad dasavleT naxevarsferoSi mdebareobs. igi moxazulobiT uzarmazar samkuTxeds waagavs. kontinents dasavleTiT da aRmosavleTiT msoflio okeane akravs. CrdiloeT amerikisgan igi viwro panamis yeliT da masze gayvanili panamis arxiTaa gamoyofili, xolo antarqtidisagan – dreikis srutiT. samxreT amerikis napirebi sustadaa danawevrebuli da naklebad gamosadegia navsadgurebis mosawyobad. karibis zRva a n d e b i wynari okeane tba marakaibo a n d e b i orinoko iurua iurua negro amazonis dablobi p a t a g o n i a gvianis zegani madeira tba titikaka gran- Cako pampa kolorado parana san-xoses yure tapaiosi amazoni matu grosus plato paragvai parana tba patusi braziliis zegani baia-grandes yure folklendis k-ebi k. cecxlovani miwa tokantinisi atlantis okeane ekvatori plato borborema sanfransisku atlantis okeane 4000 2000 1000 500 200 0 0 1000 2000 km nax. 1.6. 1 samxreT amerikis fizikuri ruka davaleba 1. samxreT amerikis fizikuri rukis daxmarebiT: a) aRwere samxreT amerikis geografiuli mdebareoba; b) gansazRvre samxreT amerikis kontinentis ukiduresi wertilebis koordinatebi: CrdiloeTiT – galinasis, samxreTiT – frouordis (hornis); dasavleTiT – pariniasis da aRmosavleTiT – kabu-brankus koncxebi; g) daadgine, romeli geografiuli obieqtebia warmodgenili kontinentis samxreT da aRmosavleT raionebSi? f reliefis xasiaTis mixedviT samxreT amerikas or nawilad yofen: mTian dasavleTad, sadac msoflioSi ugrZesi andebis axalgazrda naoWa mTebis meridianuli sartyelia gadaWimuli da vake aRmosavleTad. kontinenti mdidaria sasargeblo wiaRiseuliT. navTobisa da gazis sabadoebi samxreT amerikis CrdiloeTiT da samxreT-aRmosavleTiT Selfis zonaSia Tavmoyrili. moipoveba Savi da feradi liTonebi (rkina, manganumi, nikeli da sxv.). andebSi mdebareobs msoflioSi udidesi spilenZis sabado. spilenZis madani kalis madani qedebis mimarTuleba vulkanebi mwvervalis simaRle 4058 nax. 1.6.2 andebis mTebis saxelwodeba warmodgeba sityvisgan „anda“, rac inkebis enaze „spilenZs“ niSnavs. andebi wynari okeanis sanapiros gaswvriv daaxloebiT 9 aTas km-zea gadaWimuli. es sistema rogorc geologiuri, aseve bunebrivi TvisebebiT Zalze mravalferovania. aq bevri vulkania da xSiria miwisZvrebi. mwvervali akon-kagua simaRliT ara marto andebisa da samxreT amerikis, aramed mTeli dasavleT naxevarsferos umaRlesi mwvervalia. andebis vulkanebi uzarmazari wynarokeanuri vulkanuri sartylis nawilia. davaleba 2. nax. 1.6.2-is mixedviT aRwere andebis mTaTa sistema Semdegi gegmis mixedviT: a) Semadgeneli qedebi; b) ZiriTadi mwvervalebi da vulkanebi; g) sasargeblo wiaRiseuli; 3. samxreT amerikis fizikuri da politikuri rukebis daxmarebiT daadgine, romeli qveynebis teritoriaze gadis andebis mTebi. a n d e b i wynari okeane tba marakaibo samxreT amerikaSi mdebareobs msoflioSi yvelaze maRali momqmedi vulkani liulia iliako (6723 m) da aseve Camqral vulkanebs Soris umaRlesi – Cimboraso (6267 m.). amazonis dablobi farTobiT udidesia planetaze. misi farTobi 5,1 mln km 2 -ia. dablobze msoflios erT-erTi ugrZesi da yvelaze wyaluxvi mdinare amazoni miedineba. dablobis teritoria notio ekvatoruli tyeebiTaa dafaruli. 5897 5400 amazonis dablobi 6520 4058 a n d e b i orinoko iurua negro tba titikaka kolorado p a t a g o n i a 2469 madeira m. akon-kagua 6960 es sainteresoa 45
Tavi 46 msoflios regionebi I samxreT amerika dedamiwaze yvelaze teniani kontinentia da arc iseTi cxelia, rogorc afrika da avstralia. kontinentze naleqebis ganawilebaSi didi kontrastebi aRiniSneba: yvelaze meti naleqi ekvatoruli da zomieri sartylis andebis qarpira kalTebsa da amazonis dablobze modis, xolo atakamis udabno, sadac wlebis ganmavlobaSi ar modis naleqi, yvelaze mSrali raionia msoflioSi. samxreT amerika ekvatorul, subekvatorul, tropikul, subtropikul da zomier sartylebSi mdebareobs. mTebSi kargadaa gamoxatuli vertikaluri sartyluroba: andebis hava ganedis, simaRlisa da ferdobTa eqspoziciis mixedviT icvleba. samxreT amerikis klimaturi zonebi t 30 0 20 10 0 -10 2573 -20 i T m a m i i a s o n d 0 t 30 0 20 10 0 -10 m m. 500 400 300 200 100 0 t m m. 30 500 20 10 0 -10 10 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 samxr. tropiki 3063 m m. 500 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 !. bogota !. lima !. karakasi ikitosi !. !. t 20 0 10 0 -10 144 t 30 0 20 10 -10 m m. 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 0 2042 m m. 500 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 santiago !. !. monte-video !. buenos-airesi salvadori !. !. brazilia rio-de-Janeiro antofagasa !. !. !. san-paulo !. asunsioni sarmento !. !. puerto-aiseni !. ekvatori t 30 0 20 10 0 -10 t 30 0 20 10 0 -10 ekvatoruli 2760 m m. 500 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 1325 m m. 500 400 300 200 100 -20 i T m a m i i a s o n d 0 subekvatoruli tropikuli subtropikuli zomieri maRali mTis klimati nax. 1.6.3 samxreT amerikis klimaturi ruka 4. CamoTvale, romeli faqtorebi axdens gavlenas samxreT amerikis havis formirebaze? 5. axseni, ra faqtorebi ganapirobebs amazonis dablobis tenianobas? 6. samxreT amerikisa da msoflio klimaturi sartylebis rukebis gamoyenebiT: a) daadgine, samxreT amerikis romel klimatur sartylebSi gamoiyofa havis olqebi; b) daakvirdi, rogor icvleba klimaturi pirobebi dasavleTidan aRmosavleTisken samxreT tropikisa da s.g. 450-is gaswvriv da gamoitane daskvna maTi gansxvavebulobis mizezebze; g) axseni, ra rols asrulebs andebi kontinentze atmosferuli naleqebis ganawilebis procesSi? davaleba samxreT amerika yvelaze wyaluxvi kontinentia. kontinentis udidesi mdinarea amazoni, romelic amave dros msoflios yvelaze nyaluxvi mdinarecaa. amazonis auzis farTobi 7 mln km 2 -ze metia. Sesabamisad, is auzis farTobiTac lideria msoflioSi: mas 500-ze meti Senakadi uerTdeba. Sua dinebaze amazonis kalapotis sigane 5-7 km-ia, deltasTan ki – 80-150 km. samxreT amerikis didi mdinareebidan aRsaniSnavia orinoko, parana, paragvai, madeira da sxv. samxreT amerikis kontinentze dedamiwis yvelaze maRali CanCqeri anxeli (979 m) da ulamazesi iguasu mdebareobs. kontinentze cota tbaa. maT Soris yvelaze didia marakaibo, yvelaze maRla mdebare ki – titikakas tba, romelic zRvis donidan 3800 m simaRleze mdebareobs. 7. samxreT amerikis fizikuri rukis mixedviT daadgine, romeli mTebia kontinentis mTavari wyalgamyofi qedi? 8. riT SeiZleba aixsnas samxreT amerikis mdinareTa gansakuTrebuli wyaluxvoba? 9. aRniSne konturul rukaze samxreT amerikis mdinareebi da tbebi. viqtoria-regia pirania nax. 1.6.5 titikakas tbaSi wylis temperatura +11-120C-s arasodes aRemateba. wvimebTan erTad tbaSi wylis done imatebs da mimdebare teritoriebs tboravs. Zlieri qaris gamo tbaSi xSiria Stormebi. davaleba nax. 1.6.4 mdinare amazonis qvemo welSi wylis done dReSi orjer icvleba, rac okeanis miqceva-moqceviTaa gamowveuli. moqcevis talRa, romlis simaRle 2-dan 5 metramde aRwevs, didi siCqariTa da xmauriT mdinaris sawinaaRmdego mimarTulebiT miedineba. adgilobrivma indielebma am talRas `amazun~ uwodes, rac „mquxare wyals~ niSnavs. amazoni mdidaria organuli samyaroTi. aq nairgvari formis, Seferilobisa, sididis Tevzs SexvdebiT. yvelaze saSiSi piraniaa, romelsac zvigenic ki erideba. wylis zedapirze 4 m sigrZis pirarukas danaxvacaa SesaZlebeli. mdinaris wynar yureebSi wyalmcenare viqtoria-regia izrdeba, romlis foTlebis diametri 2 m-ia da 50 kg tvirTis dakaveba SeuZlia. 47
Page 1 and 2: Tavi 8 msoflios regionebi I 1. 1. r
Page 3: Tavi 42 msoflios regionebi I es sai
Page 7 and 8: Tavi 50 msoflios regionebi I es sai
Page 9 and 10: Tavi 98 kavkasia da balkaneTi II le
Page 11 and 12: I I I Tavi mosaxleoba es saintereso
Page 13 and 14: I I I Tavi mosaxleoba 178 wya ro 3
Page 15 and 16: I V Tavi mogzauroba 220 sankt-peter
Page 17 and 18: VTavi transporti da vaWroba 226 5.
Page 19 and 20: V I I Tavi saerTaSoriso organizacie
Page 21 and 22: V I I Tavi saerTaSoriso organizacie

ITavi - Ganatleba

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?