NOVUM GLOSSARIUM - Glossaria
NOVUM GLOSSARIUM - Glossaria
NOVUM GLOSSARIUM - Glossaria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
607 optimas 608<br />
-tibus ex omnibus regnis sue ditioni subditis. ANNAL.<br />
Mett. I p- 55 martes -tes sucs, duces et comites<br />
Francorum, episcopos quoque et sacerdotes ad se venire<br />
precepit. lb. p- 81 -tibus, clericis sive laicis ceterisque<br />
fidelibus suis. b) dans l'expression -tes Francorum 5<br />
ANNAL. Lauriss. p. 121 conventum habuit imperator<br />
cum prioribus et -tibus Francorum (cf. REGINO chron.<br />
p. 65). ANNAL. Mett. I p- 56 Carolus ... et Carolomannus<br />
per consecrationem sacerdotum et electionem omnium<br />
-tum Francorum in regni solium exaltati surit. lb. p. 76<br />
habita veto cum Baloariis in presentia -tum Francorum<br />
conventione. c) au sing. EINII. epist. 18 p. 119,17<br />
di!ectissimo fratri G. glorioso comiti arque -ti. ERMENT.<br />
vita Philib. p. 4 : consortium ... Audoeni -tis qui sub<br />
aureo balteo ... inter re!iquos regni proceres valde 15<br />
habebatur i!!ustris. Dat. Ludov. 111 10 p.32,7 (a.901):<br />
per Adelelmum inclytum comitem ac fidelissimum -lem<br />
nostrum.<br />
2) aux r, xr et xne siècles : a) en général : Doc.<br />
cath. Ovet. 42 p. 140(a. 1017) : crimes pontifices, abbates 20<br />
et obtimates regni Ispanie. BERTHOLD. CONST. annal.<br />
a. 1077 p. 288,32 -tutu : regni Teutonicorum placitum. ib.<br />
a. 1078 p. 308,2 regni totius primates, sapientes et<br />
quique -tes. Wipo gesta 7 p. 29 : cum ceteris -tibus<br />
Italicis. Orro FRIS. gesta 1,37 : convocatis ex diversis 25<br />
Galtie provinclis obtimatibus virisque iltustribus. RA-<br />
DULF. Nicmt p. 178 : omnes totius Anglie -tes, episcopos<br />
et abbates. b) dans l'expression -tes regni COD. Si!. (M) I<br />
p. 23 (a. 1086) presentibus nobis ac plerisque regni<br />
nostri obtimatibus. DIPL. Loth. III 16 (a. 1129): testes 30<br />
de -tibus regni duces. On-o FRIS. gesta 1,7 p. 23,10<br />
quidam ex nobilissimis regni -tibus. c) dans l'expression<br />
-tes imperli : ANSELM. REM. dedic. p. 113 : super hoc<br />
negotio episcoporum et -tutu imperli sui querens<br />
consilium. d) par extension : noble d'une province : DIPL. 35<br />
Otton. 11 199 (a. 979) omnibus i!!ius provintie -tibus.<br />
ORD. VIT. hist. VIII 15 t. In p. 351 : Normannicis -tibus<br />
el faventibus. CHRON. Tornac. p. 497 : -tes Flandrenses a<br />
comite petierunt sibi eu concedi in beneficium. e) noble,<br />
grand (par opposition à d'autres groupes sociaux) : ODo 40<br />
CLUN. serm. IV col. 730 : non solum quilibet rusticani<br />
sed et -tes ... quin etiam et 'reges. TRANSL. Martial.<br />
p. 393 : cum subditis comitibus, civibus et obtimatibus.<br />
LADISL. decr. III 1 : inquiratur a cunctis -tibus et populo.<br />
B) grand de l'entourage royal : I) à l'époque carolin- 45<br />
gienne : ANNAL. Einh. p. 99 : inter -tes et aulicos<br />
ceterosque in pa!atio suo militantes. ALCUIN. Rich.<br />
p. 390,4 : -tes sucs dignitatibus exa!tavit. THEGAN.<br />
Ludow. 17 p. 594 : pontifex honoravit eum ... et reginam<br />
Irmingardam et ormes -tes et ministres eius, TRAD. 50<br />
Ratisb. 29 : in presentia regis et -tutu eius omniumque<br />
sibi asstantium hec traditio facta est. CHRON.' Vedast.<br />
p. 694,49 : -tes palatil ac totius regni Francie proceres<br />
con ve neru n t<br />
2) aux XI'-XII' siècles : CARTuL. Stabu!. p. 218,1<br />
(a. 1040) : -tum suorum atque aulicorum deliberatione.<br />
Ck1t'ruL. S. Trin. Rotomag. p. 446 (a. 1030-91) : annuente<br />
rege Anglorum et duce Normannorum Guil!elmo<br />
elusque -tibus. ACTA Phil. 137 p. 108,7 (a. 1067) : ludiclo<br />
nostro et -tum nostrorum causa definiretur. ib. 67 p. 174,<br />
16 (a. 1074) : sub presentia obtimatum palatil nostri.<br />
CHRON. Tornac. p. 492 : regem Ga!!ie et -tes curie eius<br />
syrnoniacos effecit. noter l'emploi au sing.: MONAST.<br />
Angl. VI, III p1l66 ex. : Goda -s ministerque rega!is.<br />
Cl noble de l'entourage d'un grand (= baron) : Dwjo-<br />
DA !ib. man. III 9,2 p. 170 : -tes ducum et consiliarios<br />
il!orum. ACTA com. Lemov. 6 p- 106 (a. 904): residente<br />
cum obtirnatibus suis domno Ebo!o. CHRON. Salern. 58<br />
p. 58,19 : dicite, inquid [princeps], rnei fideles meosque<br />
obtimates. CARTUL. S. Jutian. Turon. II 12 p. 18<br />
(a. 1034) : Odo cornes ... ad monasterium Sancti Juliani<br />
cum multis obtimatibus venit. ACTA duc. Norm. 117<br />
p. 281 (a. 1040-50): obtimatibus meis qui subscripti sunt.<br />
C4it'ruL. Molism. 6 p. 12 (a. 1081-84) : -tes mens qui ... ad<br />
banc curiarn mearn [sc. dans Burgundie] convenerunt.<br />
ACTA reg. Nerva. Sic. 2 p. 411 (a. 1085 ?) : ego Rogerius<br />
contes Slci!ie et Calabrie apud Mi!etum residens cum<br />
baronibus et -tibus mets. Coo. Croat. II p. 1 (c. 1097)<br />
Venetorum duci suisque -tibus. CARTUL. S. Alb.<br />
Andegav. II 889 p. 364 (a. 1098) : Fu!cone etiam confite<br />
et p!urimis eius obtimatibus ca!umniantibus. CAIt'ruL.<br />
Mai. Mon. Dun. 94 p.85 (a. 1114) : Tetba!dus cornes<br />
convocavit ad consilium suurn -tes sucs.<br />
D) (dans la hiérarchie ecclésiastique) prélat :<br />
1X1010. CONST. annal. a. 1078 p. 307,43 : curn sancte<br />
Romane sedis -tibus et magistratibus.<br />
E) notable : 1) en général.' DoDo Norrn. IV 71 p. 225<br />
tex ... misit ut ad se festinarent -tes civitatis i!lius, scilicet<br />
Rodulfus et Anslec atque Bernardus. CARTUL Corbel. 1<br />
p. 1 (a. 1071) : nostri caste!li proceres et -tes pari consi!io<br />
ac simili voto nostram presentiam adierunt. Cuti-ui. S.<br />
Florent. Santon. 4 p. 35 (c. 1090) : ut connu obtimatibus<br />
caste!li et ca!umnia causaretur.<br />
2) patricien : BERTHOLD. CON5T. annal. a. 1077<br />
p. 305,6 : a civibus Romanis set precipue ab Urbis -tibus.<br />
3) personnage se distinguant par ses qualités intellectuelles<br />
et morales : Leces Henr. 19,9 p. 555 : nemo autem<br />
stu!tus aut improbus debet esse index, set -tes quique<br />
secundum modum suum, qui non personam sed opera<br />
diludicent per !egem provincie.<br />
F) chef, dirigeant : 1) en général: Cotntt. Sangat!. L<br />
673 p. 275 (a. 889) : -tes eiusdem concilli.<br />
2) chef militaire: WIDUK. 3,69 : -tes autem hostium<br />
cum eum repperissent, ex armis agnoscunt, quia vit<br />
eminens esset. BERTHOLD. CONST. annal. a. 1079<br />
p. 321,46: missisque ad crames exercitus hostiis -tes<br />
nuntiis.<br />
3) (dans l'antiquité) gouverneur de province (cf. pro-