scriptie 'Een zoektocht naar compassie' - Zinweb

voor de ander. Als iemand anoniem is, dan kun je de ander onmenselijk maken, de
ander heeft dan geen (waardevolle) identiteit meer, er is zo sprake van deindividuatie.
72 Iedere situatie die mensen een anoniem gevoel geeft, alsof niemand weet wie ze zijn
en ook niemand dat interesseert, doet een gevoel van menselijke aansprakelijkheid
afnemen, waardoor de mogelijkheid tot kwaadaardig gedrag ontstaat. Zimbardo
illustreert dit met een voorbeeld van een onderzoek: een docent geeft leerlingen
openlijk de kans kleinigheden als pennen en potloden te jatten. De studenten die
een meer persoonlijke behandeling hadden gekregen tijdens de lessen, stalen niet of
nauwelijks, terwijl de studenten die onpersoonlijk behandeld waren, wel stalen. 73
Een vriendelijke of persoonlijke behandeling draagt haar loon vaak niet alleen in
haarzelf. Door iemand een tegenovergestelde behandeling te geven krijg je vaak ook
tegenovergesteld gedrag. Een stap verder gaan we als we de ander ontmenselijken.
Ontmenselijken doet zich voor wanneer sommige mensen denken dat andere mensen
geen deel uitmaken van de morele orde van het mens-zijn. Door bepaalde individuen
of groepen te identificeren als behorende tot een buitenmenselijke sfeer, schorten de
‘ontmenselijkers’ de moraliteit op die gewoonlijk deel uitmaakt van hun door de rede
gestuurd gedrag jegens hun medemens. 74
Zoals Buber het ‘ik’ en ‘gij’ beschrijft, zo kan hier het ‘gij’ vervangen worden door
een ‘het’. 75 De ander wordt buitengesloten van zijn menswaardigheid en wordt zo
buitengesloten van de groep. Dit buitengesloten worden wordt op metaforische manier
beschreven door Gonçalo M. Tavares in zijn boek Jeruzalem:
` … hij wordt buitengesloten in een kist. Wie buiten staat ziet alleen de kist. Maar degene die
opgesloten, uitgestoten is, kan naar buiten kijken. Hij ziet alles, hij ziet ons allemaal. In elke
ruimte bevinden zich tientallen kisten. Duizenden kisten, overal. De meeste leeg. In andere
zitten uitgestoten mensen. Niemand weet in welke kisten mensen zitten. Er zijn zoveel kisten
dat niemand er nog acht op slaat. Er kan iemand in zitten, zelfs degene die je lief hebt, maar
je kijkt niet. Ze hebben geen effect meer.´ 76
De buitengesloten mensen uit dit voorbeeld hebben geen identiteit meer. Je weet niet
meer wie ze zijn, ze zouden zelfs een geliefde kunnen zijn, maar dat kun je niet zien. De
buitengeslotenen hebben geen gezicht meer.
72 Philip Zimbardo. Het lucifer effect. pp: 317
73 Philip Zimbardo. Het lucifer effect. pp 414
74 Philip Zimbardo. Het lucifer effect. pp pp.418
75 Philip Zimbardo. Het lucifer effect. pp 318
76 Goncalo M. Tavares. Jeruzalem. pp:108
38