scriptie 'Een zoektocht naar compassie' - Zinweb

2) Inleiding
Op een heuvel uitkijkend over Praag lees ik de laatste bladzijden van het boek ‘Is dit
een mens’, geschreven door de Italiaanse schrijver Primo Levi. In Praag bezoek ik het
Joodse deel van de stad en Theresienstadt. 1 Deze reis, samen met het boek van Primo
Levi, heeft een onvergetelijke indruk bij mij achtergelaten.
Twee jaar later, op mijn achttiende, vertrok ik voor twee jaar naar Israël. Daar werd
ik geconfronteerd met de complexe verhouding tussen joden, christenen en moslims.
Tijdens mijn verblijf in Israël merkte ik, als niet-jood, dat het lastig was opgenomen
te worden in de joodse gemeenschap. Het is me voor een deel gelukt. Toch bleef ik me
altijd een soort buitenstaander voelen door mijn niet-joodse identiteit. Degenen met
een joodse identiteit daarentegen werden vrij snel opgenomen. Je religieuze identiteit
bleek een vrijkaart of juist een reden tot buitensluiten.
Voor mij werd het voor het eerst duidelijk hoe binnen- en buitensluiten voelt. Geen
deel uitmaken van het geheel laat een gevoel van leegte achter. Het is een gevoel
van machteloosheid. Of, om in de woorden van Primo Levi te spreken: ‘het roept meer
vragen op dan het beantwoordt…Het schreeuwt en roept om begrepen te worden’ 2 Er moet
een stabiele brug gebouwd kunnen worden tussen jou en de ander om een vruchtbare
dialoog tot stand te kunnen brengen, waardoor er minder sprake hoeft te zijn van
buitensluiten. Deze brug is voor mij compassie.
In deze scriptie beschrijf ik mijn zoektocht naar compassie in Nederland. Ik vraag mij af
welke rol compassie kan spelen in de huidige geïndividualiseerde samenleving. Houdt
individualisme ook in dat we meer geconcentreerd zijn op onszelf, waardoor er minder
ruimte voor compassie is? Om deze vragen te kunnen beantwoorden onderzoek ik
eerst wat compassie is. Tijdens dit onderzoek merkte ik al snel dat compassie een heel
breed begrip is.
Toen ik de regel van Benedictus las, viel me op dat compassie een belangrijke rol
speelt in deze regel. Zeven hoofdstukken uit de regel van Benedictus gebruik ik in deze
scriptie als ‘compassie-bril’ om op zoek te gaan naar compassie in Nederland. Deze
scriptie is verdeeld in drie delen. In het eerste deel wordt de betekenis van compassie
beschreven. In het tweede deel staan de mens en menselijke relaties centraal. Deze
eerste twee delen zijn een literatuuronderzoek. Het derde deel is een veldonderzoek
door middel van interview en observatie. In dit derde deel ga ik met de kennis van de
eerste twee delen op zoek naar compassie in Nederland.
1 Theresienstadt is een voormalig fort, dat in de Tweede Wereldoorlog werd omgebouwd tot concentratiekamp. Naast het
fort ligt de stad Theresienstadt, ook de stad werd gebruikt als concentratiekamp.
2 De verdronken en de geredden, pp. 490.
6