scriptie 'Een zoektocht naar compassie' - Zinweb

3) Compassie
In dit hoofdstuk wordt beschreven wat compassie zoal betekent. Wat betekent het
woord compassie? En hoe wordt compassie uitgelegd in de ethiek?
Compassie kan vertaald worden door meeleven, mededogen of barmhartigheid. Het
woord compassie is deels ontleend aan het Latijnse woord patiri. Dit betekent ‘lijden,
het doorstaan van lijden met een ander, en je in een ander verplaatsen’ 3 . Compassie
kan worden omschreven als een houding van principieel, consistent altruïsme. 4
Compassie is het mede aanvoelen van wat de ander voelt. Vanuit de ethiek kan
compassie op een volgende manier worden beschreven:
“Compassie verwijst naar moreel wenselijk gedrag of geboden betrokkenheid op de ander die
gericht is op hulp, of althans verlichting van diens lijden. In die zin is compassie verwant aan
ontferming, zoals die is geïmpliceerd in barmhartigheid, de onvoorwaardelijke zorg of hulp
aan iemand in nood. Compassie is echter ook verwant aan empathie: het vermogen zich in te
leven in de emoties van een ander. (…) …compassie beperkt zich niet tot meeleven met pijn
en verdriet, maar compassie leeft evenzeer mee met vreugde. Compassie is niet: hetzelfde
voelen als de ander. Iemand die compassioneel meeleeft met een persoon die verdriet heeft
over een verlies is niet actueel verdrietig (het is immers niet zijn verdriet) maar ‘potentieel
verdrietig’ hij beseft wat het betekent een dergelijk verlies te hebben: hij kan het zich
voorstellen, zich in zo’n situatie inleven.” 5
Compassie wordt ook wel vertaald met barmhartigheid. Deze term vinden we
voornamelijk terug in het christendom, jodendom en de Islam. In het Grieks betekent
het woord barmhartig splanchnizomai, wat ‘ontroerd worden tot in de ingewanden’
betekent. Met de ingewanden worden in het Grieks de kwetsbare ingewanden of
gevoelens bedoeld. Het is met andere woorden de ander toelaten op de plaats waar
je zelf kwetsbaar bent. Een ander Grieks woord dat in de Bijbel gebruikt wordt voor
barmhartigheid is eleos, wat met tederheid, medegevoel en medeleven vertaald kan
worden. Compassie is zowel liefde als lijden. Compassie is met liefde meeleven met de
lijdende. Het is geen meelijden vanuit zieligheid, maar vanuit liefde. 6
Compassie werd in de westerse geschiedenis niet altijd positief gewaardeerd. Zo bant
Plato compassie uit van zijn ideale staat, want compassie en medeleven zou de jeugd
maar bederven. In het christendom wordt de barmhartigheid hoog gewaardeerd,
3 Karen Armstrong. Compassie, pp: 14
4 Karen Armstrong. Compassie, pp: 15.
5 lexicon van de ethiek, Marcel Becker.pp.46
6 Anselm Grün. Angels of grace. pp 118.
8