september 2011 - Nederlandse Liga tegen Epilepsie

More documents

Recommendations

Info

Fenotype EA1 EA2 PKD PKND PED Genen KCNA1 CACNA1A Locatie pericentromere regio chromosoom 16 - Onbekend, locatie 2q34 - 1 familie met subunit Ca 2+ sensitief K + kanaal KCNMA1 SLC2A1 Functie subunit Kv1.1 1A subunit P/Q type Ca 2+ kanaal Onbekend - PNKD onbekend - verhoogde sensiviteit Ca 2+ kanalen Codeert voor belangrijkste glucose transporter in de hersenen Triggers Tabel 2 Bewegingsstoornissen en epilepsie (N.B. EA1 en EA2 episodische ataxie type 1 en 2; TC tonisch-clonische insulten; PS partial seizures; PKD paroxysmale kinesiogene dyskinesie; PKND Paroxysmale niet kinesiogene dyskinesie; BFIS benign familial; infantile seizures; RE rolandische epilepsie). van het aangezicht. Epilepsie komt bij patiënten met EA1 tien maal vaker voor dan in de normale populatie. Interessant is dat naast neuromyotonie in het kader van EA1 ook een geïsoleerde vorm van neuromytonie (syndroom van Isaak) voorkomt, veroorzaakt door mutaties in een verwant kaliumkanaal-gen (KCNQ2). Mutaties in dit kanaal worden ook gevonden bij families met benigne familiaire neonatale convulsies (BFNC). Echter, episodische ataxie is geen uiting van KCNQ2 mutaties. Episodische ataxie type 2 (EA2) komt vaker voor dan EA1. - Emotie - Schrik - Plotse houdings- verandering - Vermoeidheid - Stress - Ziekte - Cafeïne - Alcohol Plots bewegen - Cafeïne - Alcohol - Slaaptekort - Stress Vasten Duur en frequentie enkele minuten frequentie wisselend Uren tot dagen
is er cerebellaire atrofie op de MRI scan. Binnen sommige families met EA2 komt absense epilepsie voor. Dyskinesie en epilepsie De paroxysmale dyskinesieen worden gekenmerkt door aanvalsgewijze pijnloze dystone en/of choreatiforme bewegingen. De paroxysmale dyskinesieen worden in 4 categorieen ingedeeld: 1. Kinesiogeen (PKD), 2. Uitgelokt door inspanning (exercise-induced, PED), 3. niet kinesiogeen (PNKD) en 4. Hypnogeen (PHD). Benign familial infantile seizures (BFIS) zijn geassocieerd met paroxysmale kinesiogene dyskinesie (PKD): het infantile convulsions and paroxysmal choreoathetosis syndrome ofwel ICCA syndroom (Deprez et al., 2008). De partiële of secundair gegeneraliseerde insulten treden vaak op in clusters en gaan spontaan na enkele jaren in remissie. De PKD begint op de leeftijd van vijf tot achttien jaar. De combinatie van paroxysmale inspannings geïnduceerde dyskinesie (PED) met Rolandische epilepsie en schrijverskramp wordt vermoedelijk veroorzaakt door mutaties in hetzelfde gen. Het locus is gelokaliseerd pericentrisch op chromosoom 16, maar het gen zelf is nog niet geïdentificeerd. Het codeert waarschijnlijk voor een ionkanaal. PED, al dan niet in combinatie met epilepsie, met een positieve familieanamnese, is beschreven bij patiënten met een SLC2A1 mutatie (Klepper, 2011). Dit gen codeert voor GLUT1, een celmembraam gebonden eiwit dat het glucose transport over de bloedhersenbarrière faciliteert. Mutaties leiden tot een gebrek aan glucose voor de hersenen. Er is een scala aan epileptische aanvalstypen beschreven bij deze patiënten. Bij deze atypische vorm van het GLUT1 deficiëntie syndroom is de intelligentie normaal of er is hoogstens een milde retardatie. Het eerder beschreven klassieke fenotype ‘GLUT1 deficiëntie syndroom’ wordt gekarakteriseerd door therapie- resistente epilepsie welke ontstaat in de eerste zes levensmaanden, verworven microcefalie, hypotonie of spasticiteit, ataxie, bewegingsstoornissen en retardatie. Het betreft hier ernstige spontane mutaties. De diagnose wordt gesteld door het onder gestandaardiseerde omstandigheden bepalen van de glucose ratio hersenvloeistof/bloed, welke is verlaagd (hypoglycorrhachie) en gendiagnostiek. De diagnose is belangrijk vanwege de therapeutische consequenties. Patiënten reageren goed op een ketogeen dieet. De ketonen zijn een alternatieve brandstof voor de hersenen. Zeer recent is beschreven dat SLC2A1 mutaties voorkomen bij 5 procent van de kinderen met myoclonische astatische epilepsie (syndroom van Doose) en bij 10 procent van de kinderen met absences met een debuut voor het vierde levensjaar. Verschijnselen van PED kunnen bij deze kinderen zeer discreet zijn of ontbreken. Bij patiënten met een PD moet in de Genetica en epilepsie anamnese niet alleen gevraagd worden naar voorkomen van PD in de familie, maar ook naar epilepsie. Tot slot De genetische relatie tussen epilepsie, migraine en bewegingsstoornissen zoals ataxie wordt bevestigd door het voorkomen van alle drie de symptomen bij patiënten met mutaties in FHM en EA genen. Veranderingen in ionkanalen, die de oorzaak zijn van hyper of hypo-excitatie, liggen ten grondslag aan de overlap in klinische symptomen en vormen een aangrijpingspunt voor behandeling. Nieuwe inzichten in pathofysiologische mechanismen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en daardoor aan het meer gericht medicamenteus behandelen van patiënten. Ook kan het de basis vormen voor de keuze van een andere, niet-medicamenteuze behandeling, zoals bij mutaties van het SLC2A1 gen. Anderzijds wordt het er voor de clinicus niet gemakkelijker op. Er worden steeds meer genen bekend, één gen kan verschillende ziektebeelden veroorzaken, en één ziektebeeld kan worden veroorzaakt door mutaties in verschillende genen. Hierdoor ontstaat er een toenemende behoefte aan een nauwe samenwerking tussen de (kinder)neuroloog en klinisch geneticus bij het interpreteren van de resultaten van genetisch aanvullend onderzoek. Referenties Crompton DE, Berkovic SF. (2009) The borderland of epilepsy: clinical and molecular features of phenomena that mimic epileptic seizures. Lancet Neurol 8(4):370-381. Deprez L, Weckhuysen S, Peeters K et al. (2008) Epilepsy as part of the phenotype associated with ATP1A2 mutations. Epilepsia 49(3):500-508. Espeche A, Cersosimo R, Caraballo RH. (2011) Benign infantile seizures and paroxysmal dyskinesia: A welldefined familial syndrome. Seizure. Haan J, Terwindt GM, Van den Maagdenberg AM et al. (2008) A review of the genetic relation between migraine and epilepsy. Cephalalgia 28(2):105-13. Rajakulendran S, Schorge S, Kullmann DM et al. (2007) Episodic ataxia type 1: a neuronal potassium channelopathy. Neurotherapeutics Apr;4(2):258-66. Klepper J. (2011) GLUT1 deficiency syndrome in clinical practice. Epilepsy Res. Kullmann DM. (2010) Neurological channelopathies. Annu Rev Neurosci 33:151-72. Russell MB, Ducros A. (2011) Sporadic and familial hemiplegic migraine: pathophysiological mechanisms, clinical characteristics, diagnosis, and management. Lancet Neurol 10:457-470. Stroink H. ( 2011) Wat is er nog idiopatisch bij idiopathische epilepsie? Epilepsie, periodiek voor professionals 09: 21-23. Periodiek voor professionals 09 | nr 3 | 2011 25
Page 1 and 2: Epilepsie Periodiek voor profession
Page 3 and 4: Gastredacteur Eva Brilstra over epi
Page 5 and 6: Epilepsie-indicaties o Autosomaal d
Page 7 and 8: Figuur 2 Giemsa kleuring van een pr
Page 9 and 10: Door: Sarah Weckhuysen (WeckhuysenS
Page 11 and 12: Figuur 1 Stroomschema genetisch ond
Page 13: sterk, maar alle patiënten zijn ui
Page 16 and 17: Unverricht-Lundborg ULD/EPM1 Lafora
Page 18 and 19: Onderzoek naar effecten van ketogee
Page 20 and 21: microdeleties en microduplicaties m
Page 22 and 23: Door: Hans Stroink (h.stroink@cwz.n
Page 26 and 27: Door: Boudewijn Gunning, neurologie
Page 28 and 29: Harry Meinardi proefschriftprijs Op
Page 30 and 31: maanden. Bij de meeste families wor
Page 32 and 33: GABA-receptor. Mutaties zijn aanget
Page 35 and 36: Onlangs is besloten om de Werkgroep

september 2011 - Nederlandse Liga tegen Epilepsie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?