september 2011 - Nederlandse Liga tegen Epilepsie

Door: Boudewijn Gunning, neurologie, Kempenhaeghe Heeze en Universitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen en
Nienke Verbeek, afdeling Medische Genetica, Universitair Medisch Centrum Utrecht.
Een jongen met Wolf-Hirschhorn
syndroom en een SCN1A-mutatie
De casus gaat over een jongen met het Wolf-Hirschhorn syndroom. De epilepsie laat bij dit syndroom overeenkomsten
zien met het Dravet syndroom, maar de prognose van de epilepsie bij Wolf-Hirschhorn is gunstiger. Bij deze
jongen is het de vraag wat de mogelijke invloed van een ‘stille’ SCN1A-mutatie is op het verloop van zijn epilepsie.
De moeder van Paul maakte een ongecompliceerde
zwangerschap en bevalling door. Vanaf de geboorte had
hij sondevoeding nodig vanwege voedingsproblemen. Een
lage spierspanning, ver onder de curve verlopende groei,
vanaf het begin achterblijvende ontwikkeling, abnormale
vorm van het gelaat (met wijd uiteen staande ogen) en abnormale
uitmonding van de plasbuis was reden voor verwijzing
naar de klinisch geneticus, die de diagnose Wolf-
Hirschhorn syndroom stelde. Chromosomenonderzoek
bevestigde de diagnose: er werd een deletie gevonden van
de korte arm van chromosoom 4 (het Wolf-Hirschhorn
syndroom heet ook wel 4p-syndroom). Zoals bij de meeste
kinderen met dit syndroom het geval is, bleek het om een
sporadische afwijking te gaan, niet overgeërfd van één van
de ouders.
Anamnese
Op de leeftijd van veertien maanden had Paul typische
koortsstuipen. Op de leeftijd van 20 maanden werd de
diagnose epilepsie gesteld aan de hand van aanvalletjes
die achteraf bezien vanaf de leeftijd van negen maanden
bestonden: myoclone aanvalletjes waarbij hij de armen
een paar keer omhoog schokt en afwezig is, en incidenten
waarbij hij tien seconden met zijn hoofd schudt en daarbij
afwezig is. Een routine EEG liet regelmatig korturend
bilateraal synchrone (poly)piekjes zien, met een maximum
mesiofrontaal. Een aantal malen gingen deze gepaard met
schokken van het hele lijfje. Er werd gestart met valproaat.
De myoclonieën verdwenen direct, soms had Paul nog wel
afwezigheden. Hij werd alert en vrolijk, dronk zijn fles
helemaal leeg en had geen sonde meer nodig. Een maand
later ontwikkelde hij complex partiële aanvallen waarbij
hij smakte, staarde, de ogen wegdraaide naar links boven
en huilde, en kreeg hij (met stijgende hoge koorts) een
eerste gegeneraliseerde tonisch-clonische aanval. Nieuwe
tonisch-clonische aanvallen volgden en op de leeftijd van
twee jaar en vier maanden (2;4 jaar) maakte hij voor
het eerst een status epilepticus door. Steeds was ziekte de
aanleiding. Al bij een temperatuursverhoging van 38.5° C
Figuur 1 Paul als peuter. Zijn wijd uit elkaar staande ogen (hypertelorisme)
en brede neusbrug zijn faciale kenmerken van het Wolf-
Hirschhorn syndroom. Andere faciale kenmerken van Wolf-
Hirschhorn syndroom, zoals een korte afstand tussen neus en
mond (kort philtrum) en prominerende ogen, zijn bij Paul minder
duidelijk aanwezig.
traden aanvallen op. Met iedere aanval werden lippen,
handjes en voeten flink blauw (cyanose). Iedere keer was
noodmedicatie nodig. Paul is op dit moment acht jaar
oud en was bijna twee jaar aanvalsvrij. Hij heeft in die
tijd vijf keer hoge koorts doorstaan zonder een aanval
te krijgen. Echter, op de leeftijd van zeven jaar en negen
maanden (7;9 jaar) kreeg hij tijdens hoge koorts opnieuw
een aanval tijdens slaap met niet-reactief staren,
terwijl hij over zijn hele lichaam trilde. De ouders werden
gealarmeerd door de bewakingsmonitor en volgens
protocol werd meteen noodmedicatie gegeven. De familieanamnese
is positief voor epilepsie: moeder heeft de
26 Periodiek voor professionals 09 | nr 3 | 2011 Genetica en epilepsie