september 2011 - Nederlandse Liga tegen Epilepsie

diagnose juveniele myoclone epilepsie en twee ooms van
haar hebben ook epilepsie.
Het Wolf-Hirschhorn syndroom
Pauls epilepsie verliep aanvankelijk zoals bij de meeste
kinderen met Wolf-Hirschhorn syndroom. De epilepsie
lijkt erg op die bij het Dravet syndroom (Battaglia et al.,
2009; Kagitani et al., 2005; Dravet, 2011). Omstreeks
93 procent van de kinderen met Wolf- Hirschhorn syndroom
ontwikkelt epilepsie, het debuut ligt bij 69 procent
in het eerste levensjaar. Alle bij Paul voorkomende
aanvalstypen kunnen optreden en de tonisch-clonische
aanvallen zijn meestal aan koorts gerelateerd, met de
neiging tot status epilepticus. Een beetje temperatuursverhoging
is vaak al voldoende. Ook hemiconvulsies
komen voor. Bij 81 procent is de epilepsie goed onder
controle te krijgen, de kinderen zijn na hun vijfde levensjaar
over het algemeen aanvalsvrij. Dat gunstige verloop
van de epilepsie na het vijfde jaar zien we bij Dravet
syndroom niet: daar wordt slechts 16 procent na verloop
van tijd één of meer jaren aanvalsvrij en neemt de neiging
een convulsieve status epilepticus te ontwikkelen pas na
het tiende jaar af (Akiyama et al., 2009).
Figuur 2 Paul als baby. Zijn wijd uit elkaar staande ogen (hypertelorisme)
en brede neusbrug zijn faciale kenmerken van het Wolf-
Hirschhorn syndroom.
Invloed andere genetische factoren?
Omdat Paul op de leeftijd van zeven jaar en negen
maanden (7;9 jaar) opnieuw een grote levensbedreigende
aanval krreeg kan gedacht worden aan een minder
gunstig verloop van de epilepsie dan gebruikelijk bij het
Wolf-Hirschhorn syndroom. Derhalve vroegen wij ons
af of er genetische factoren zijn die het verloop van deze
ziekte zouden kunnen beïnvloeden. Omdat het ziekte-
Genetica en epilepsie
beeld aanvankelijk veel gelijkenis toont met het Dravet
syndroom werd gezocht naar mutaties in het SCN1A-gen.
Het SCN1A-gen ligt op chromosoom 2q24, een ander
chromosoom dan dat betrokken is bij Wolf Hirschhorn
syndroom. Er werd bij Paul en vervolgens ook bij zijn
moeder in het SCN1A-gen een verandering (c.2889T>C)
gevonden die niet leidt tot een verandering in de structuur
van het eiwit (p.Ala963Ala; hetzelfde aminozuur wordt ingebouwd),
een zogenoemde synonomous of silent mutatie.
Alleen veranderingen in het SCN1A-gen die gevolgen hebben
voor de structuur van het eiwit of voor de hoeveelheid
eiwit die wordt geproduceerd leiden tot GEFS+ of Dravet
syndroom. Meest waarschijnlijk is de bij Paul gevonden
SCN1A-verandering, een neutrale variant die met een lage
frequentie in de bevolking voorkomt. Wel is deze verandering
enkele malen eerder gevonden bij patiënten met epilepsie.
Het is niet geheel uitgesloten dat de verandering in
het SCN1A-gen via een nog onbekend mechanisme mede
de expressie van het SCN1A-eiwit beïnvloedt en daarmee
invloed heeft op Pauls epilepsie. Het was niet mogelijk
om de rol van de SCN1A-variant verder uit te zoeken door
bij andere familieleden met epilepsie DNA-onderzoek te
doen.
Tot slot
De ziektegeschiedenis van Paul laat de overeenkomsten en
verschillen zien tussen epilepsie bij het WolfHirschhorn
syndroom en Dravet syndroom en laat zien hoe gedacht
kan worden over het vinden van een ‘stille’ SCN1A- verandering.
Tot en met zijn vijfde levensjaar kreeg Paul bijna
iedere keer als hij ziek werd een gegeneraliseerde tonischclonische
aanval met soms een convulsieve status epilepticus.
Het verloop van de epilepsie van Paul past aanvankelijk
goed bij het Wolf- Hirschhorn syndroom. Door
SCN1A-mutatie-analyse te doen kwam echter aan het licht
dat Paul een ‘stille’ mutatie heeft. Het is nog te vroeg om
te stellen dat de ‘stille’ SCN1A- variant bij Paul het beloop
van zijn epilepsie beïnvloedt en of het recidief insult op
bijna achtjarige leeftijd gezien moet worden in dat kader.
Referenties
Akiyama M, Kobayashi K, Yoshinaga H et al. (2009) A
long-term follow-up study of Dravet syndrome up to
adulthood. Epilepsia 51:1043-1052.
Battaglia A, Filippi T, South ST et al. (2009) Spectrum of
epilepsy and electroencephalogram patterns in Wolf-
Hirschhorn syndrome: experience with 87 patients.
Developmental Medicine & Child Neurology 51:373-380.
Dravet C. (2011) The core Dravet syndrome phenotype.
Epilepsia 55 (Suppl 2):3-9.
Kagitani-Shimono K, Imai K, Otani K et al. (2005)
Epilepsy in Wolf-Hirschhorn Syndrome (4p-). Epilepsia
46: 150-155.
Periodiek voor professionals 09 | nr 3 | 2011 27