Vertrouwen in burgers

trekken, zelfs buiten ‘hun’ gemeente. Dat vereist nieuwe wetgeving, deels met
terugdraaien van een doorgeschoten autonomie van zowel gemeenten als instellingen.
Daarnaast is het zinvol wanneer kleine, regionale maatschappelijke instellingen
(welzijn, mantelzorg, vrijwilligerswerk) bescherming genieten van grote (wooncorporaties,
zorginstellingen, onderwijsinstellingen). Als een kuiken moeten ze
in geval van zwaar weer kunnen schuilen bij een Moeder Kloek. In ons veldwerk
maakten we kennis met voorbeelden van grote instellingen die zo ruggengraat
verschaffen aan kwetsbare vrijwilligers- en welzijnsinitiatieven. Zelfs rijst de
vraag of het vaak wankele en kleinschalige welzijnswerk moet worden uitgesplitst
door het onderbrengen van (a) jeugd- en opbouwwerk bij scholen (in een soort
koepel met een deel van het verenigingsleven, denk aan schoolsport), en (b) zorg
voor hulpbehoevenden (in brede zin: maatschappelijk werk) bij wooncorporaties
en grote (intramurale) zorginstellingen.
8.4.2 leg nieuwe verbindingen
bouwen aan vertrouwen
Sinds de ontzuiling nemen niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) een belangrijke
plaats in op het speelveld voor burgerbetrokkenheid. Hun positie is echter
aan verandering onderhevig. Meer dan tevoren passeren andersbewegingen
beleidsmakers en richten zich direct – op de vijf ineenvloeiende ‘markten’ – op
specifieke doelwitten, waaronder overheden maar vooral multinationale ondernemingen
(mno’s). Ze zijn onvoorspelbaar, in belangrijke mate onbeheersbaar, en
uiten zich in vele vormen, uiteenlopend van formele burgerinitiatieven tot en met
kopersstakingen en massale betogingen. Hun doelen zijn soms concreet, soms
vaag: ze zijn ‘tegen’ zonder ‘voor’ te zijn. Beleidsmakers weten zich veelal onthand
in de omgang met ‘het zootje ongeregeld’, met hun dreiging van onstuitbare en
ongenuanceerde maatschappelijke cascades. De ad-hocinitiatieven met hun veenbrandkarakter
– zo zijn ze er wel, dan weer niet – passen ook niet in het reguliere
overleg van het maatschappelijk middenveld. Hun ‘doelloosheid’ is strijdig met de
behoefte aan een gestructureerde agenda. Het is ongetwijfeld wennen, maar een
doe-democratie is gebaat bij een actieve dwarsbinding tussen beleidsmakers en
‘andersdenkenden’. Nieuwe verbindingen kunnen bovendien de basis vormen
voor nieuwe vormen van mondiale beleidsbeïnvloeding, in aanvulling op de traditionele
diplomatie. We volstaan hier met het noemen van twee opties.
Versterk vestigingsklimaat voor andersbewegingen
Mondiale netwerken behoeven voeding en daarbij is een sleutelrol weggelegd voor
verbinders die coalities smeden, of door dwarsbinding nieuwe ideeën introduceren.
Die verbinders moeten beter dan anderen kunnen volgen hoe de netwerken
zich ontwikkelen en aanvoelen waaraan behoefte bestaat. Ze vormen – zoals
eertijds kunstenaars, wetenschappers en andere creatieven – ‘scholen’ van denken.
221