Vertrouwen in burgers

28 vertrouwen in burgers
sten bijvoorbeeld, maar ook buurtagenten, buurtconciërges, leraren, welzijnswerkers
en zorgverleners.
Figuur 1.1 Speelveld van burgerbetrokkenheid
Toezicht
Overheid
Zware overheidsgreep
Lichte overheidsgreep
Overheid Instellingen
Maatschappelijk middenveld
Organisaties Ad-hocverbanden
(Inter)nationaal
Regionaal/
lokaal
Individueel
Aan weerszijden van de overheidskolom voltrekt zich de belangenbehartiging, aan
de geformaliseerde kant (in het figuur links) in de juridische en rechtstatelijke
sfeer en aan de andere kant – niet of nauwelijks geformaliseerd in de vorm van
wet- en regelgeving – in de overleg- en protestsfeer. De beïnvloedingskanalen van
de hoofdrolspelers hebben zich de laatste halve eeuw in rap tempo ontwikkeld.
De geformaliseerde kant van het speelveld vormt de thuisbasis van volksvertegenwoordigingen
en door de overheid ingestelde toezichthouders. Voor burgers zijn
er, naast het uitoefenen van het stemrecht, verschillende wegen voor betrokkenheid,
zoals beroep bij de Raad van State, inspraak bij ruimtelijke planvorming of
concrete wegenbouwprojecten, toezicht via ‘klachtenlijnen’ of lidmaatschap van
formele adviesraden, en agendering door een burgerinitiatief.
In ons onderzoek richten we ons op de informele kant (in het figuur rechts) van
het speelveld waar zich de niet-geformaliseerde burgerbetrokkenheid afspeelt, van
oudsher het werkterrein van de civil society. “De klassieke aanduiding van civil
society in Nederland is (…) die van het georganiseerde particulier initiatief,” zo
merkte de oud-vicevoorzitter van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink
(2002: 28-39), op. In empirische zin wordt met het begrip civil society gedoeld op