Vertrouwen in burgers

74 vertrouwen in burgers
zing van asielzoeker Mauro Manuel kunnen als voorbeelden gelden. Met steun van
de lokale media weten ook veel kleinschalige initiatieven wonderlijk veel aanhang
te verwerven.
Eerdere spelregels rond burgerbetrokkenheid zijn daardoor achterhaald. Waar het
vroeger moeilijk was om het vereiste aantal van 40.000 handtekeningen te vergaren
om een burgerinitiatief zoals Nederlandkrijgtnieuweenergie.nl in te dienen bij
de Tweede Kamer, is dat zeker voor organisaties met een grote achterban relatief
eenvoudig dankzij internet. Het tros Radar Panel kan een beroep doen op
125.000 panelleden om desgewenst beleidsmakers of ondernemers ‘scherp’ te
houden; oud-minister Eurlings benoemde een referendum onder anwb-leden als
maatgevend voor zijn beleid rond de kilometerheffing.
Het nieuwe oproer past vaak slecht binnen het systeemdenken van beleidsmakers.
Toch leren de voorlieden op het maatschappelijk middenveld hun praktijklessen.
Om succesvol te zijn moeten ze, zoals Ton Hanselaar van het kwf het uitdrukt,
“aansluiten op wat wij zien als zijnde vitale ontwikkelingen.” Dat is best een
worsteling, legt hij uit, want je hebt veel soorten spelers: “De wetenschappelijke
onderzoeker die in de wetenschappelijke raad zijn advies meegeeft, de persoon die
de straat op gaat om te collecteren, de persoon die een gigantische mega-actie
start.”
“We praten over honderdduizenden mensen. Als die kracht zich verzamelt vanuit die dikke ik, dan
heb je ineens een ongelooflijk potentieel.” Ton Hanselaar van kwf Kankerbestrijding wijst op een
pak rapporten dat zegt: ga aan de slag met dikke darmscreening. “De 1400 mensen per jaar die nu
overlijden omdat er geen screening is, en de mensen die het hebben of er benauwd voor zijn het te
hebben, die voelen een enorm ongenoegen. Van vele kanten in de samenleving kan ik me voorstellen
dat er een gemeenschap gaat ontstaan die een absolute kracht kan gaan ontwikkelen.”
Massabewegingen
Een derde opvallend blok wordt gevormd door massabewegingen van burgers die
elkaar vinden in een gedeeld gevoel van een brede maatschappelijke onvree. In de
complexe samenleving voelt een groot aantal burgers zich overvraagd. Zij zoeken
het antwoord in ‘andere’ vormen van politiek: een duidelijk leiderschap dat voor
hen de complexiteit kan duiden of oplossen, of stemmen met overslaan van volksvertegenwoordigers,
referenda of directe verkiezingen bijvoorbeeld.
Volendam had het hoogste percentage pvv-stemmers bij de Europese verkiezingen van 2009
(49,9 procent). Burgemeester Van Beek legt uit: “Ik vroeg aan een visser: waarom stem jij op de
pvv? Hij zei letterlijk: ik wil weleens weer wat meer kunnen vissen, ik heb last van die quota.
Ik zeg: dus jij hebt in dat programma van Wilders gezien dat je meer mag gaan vissen? Nee, nee,