Deur Christus Alleen - AH Bogaards

gen door de kerk gesanctioneerd en was het de definitieve slag om de Psalmen als kerklied
ondergeschikt aan het vrije lied te maken.
(3) In het Karolingische tijdperk (768-887 nC) komt er een grote herleving in de beoefening
van het kerklied en wordt een groot aantal nieuwe liederen gepresenteerd waarin onder andere
gezongen wordt van de heerlijkheid van de kerk waardoor de Roomse kerk verabsoluteerd
werd, van de kerkelijke feesten, van Maria en de heiligen. Het uiteindelijke gevolg was
dat de Psalmen als kerklied tegen de 12de eeuw geheel en al uit di kerk verdwenen zijn en
vervangen werden door vrijzinnig-humanistische en onschriftuurlijke koorliederen.
Thema’s van liederen
De geschiedenis heeft ook bewezen dat de gezangen en vrije liederen tijdgebonden zijn.
Tegenover de Psalmen die de toets van de tijd doorstaan hebben, werden deze zelfgemaakte
liederen gekenmerkt door thema’s van hun tijd. Het thema van die Ambrosius-liederen
(339-397 nC.) was de gedachte van licht en duisternis. De mogelijke reden hiervoor was, dat
de meeste van de bijeenkomsten in de nacht gehouden werden nl. na zonsondergang en
voor het aanbreken van de dag. Dit werd ook aangepast bij Christus als het opgaande licht in
de; duisternis. Hierop volgt het middeleeuwse tijdperk met als thema de eschatologische.
Deze mensen leefden samen met de dood als gevolg van pest, hongersnoden en oorlogen
die tienduizenden levens eisten. Deze waren ook vergezeld van de gedachte van Christus
als komende rechter om te oordelen de levenden en de doden. Deze hebben de mensen
met angst vervuld wat uiting vond in hun liederen.
Deze moesten plaats maken voor een tijdperk van heiligenverering de zgn. Marialiederen.
Maria de moeder van Jezus werd geïdealiseerd. Dit is ook de reden dat Maria een plaats
gegund is in de kerstliederen. Deze Mariaverering trad in de 5de eeuw sterk op de voorgrond.
Di middeleeuwse kloostervroomheid waar monniken in de eenzaamheid van een
kloostercel de gemeenschap met God zochten het, heeft ook een stempel als thema op het
kerklied gedrukt en staat bekend als de mystieke liederen van de 12de eeuw. Het boek
Hooglied heeft vooral de verbeelding van de mensen aangegrepen. Verder hebben de mensen
als gevolg van de kruistochten iets begrepen van het werkelijke lijden van Christus.
Ten laatste willen we nog wijzen op het dogmatische thema dat ging over het Avondmaal.
De les uit de geschiedenis is dus:
(1) Op het hoogtepunt van de kerk in de tijd van de kerkvaders onder leiding van Augustinus
naar wiens leerstellingen tijdens de Hervorming teruggegrepen werd, werden ALLEEN de
Psalmen in de eredienst gezongen.
(2) Het verval in de Roomse Kerk ging gepaard met de invoering van het vrije lied, dat aan
sektarische stromingen ontleend is. Hoe meer het vrije lied en koorzang in de eredienst binnengebracht
zijn, hoe meer zijn de Psalmen in gemeentezang op de achtergrond gedrukt en
hoe verder is de Roomse kerk van de Bijbel afgedwaald.
(3) De schakel tussen deze twee uitersten, is de aanvaarding van zogenaamde berijmde
Schriftgedeeltes (Bacatara 563 nC; Toledo633 nC).
De tijd van de Reformatie
Feitelijk alle Hervormers lieten de nadruk weer op de gemeentezang vallen.
Luther was voor de kerkzang. Hij verklaart Kol 3:16 "leer en vermaant elkaar met psalmen
en lofzangen en geestelijke liederen,": Psalmen zien op de 150 Psalmen, lofzangen op andere
Schriftberijmingen en geestelijke liederen die de mens zelf vrijuit maakt. Zijn kerkelijke
gezangenbundel bevatte dan ook maar een klein aantal Psalmen.
Zwingli was op grond van dezelfde tekst "en zing in uw harten met dankbaarheid tot eer van
de Here", van oordeel dat genoemde Psalmen, lofzangen en geestelijke liederen slechts van
de hartsgezindheid spreekt en niet van hoorbare liederen in de eredienst.
Knox voerder in het spoor van Calvijn het psalmgezang in de Schotse kerk in, hoewel niet
berijmd. De letterlijke Psalm werd getoonzet en gezongen.
Calvijn kan beschouwd worden als de vader van het Gereformeerde kerklied (De Psalmen).
De Gereformeerde Kerk wordt onder psalmgezang gesticht. Dit zijn woorden van Prof.
Doumergue, bekende levensbeschrijver van Calvijn en het is zo waar. Luther voerde gezan-