Leerdoelen en voorbereidende opdrachten 2012-2013 ... - TNO

verband de sociale steun. Een risicofactor op het ene niveau hoeft niet noodzakelijk door een
beschermende factor op hetzelfde niveau te worden gecompenseerd: beschermende factoren
op het macroniveau kunnen bijvoorbeeld tegenwicht bieden tegen bedreigende factoren op
mesoniveau. Een cumulatie van risicofactoren moet worden gecompenseerd door een
cumulatie van beschermende factoren.
Om de wisselwerking tussen beschermende en risicofactoren, tussen individuele ontwikkeling
en sociale omgeving en tussen de verschillende socialisatiemilieus in kaart te brengen, kunnen
de begrippen draagkracht en draaglast worden gebruikt. Draagkracht is het geheel van
competenties en beschermende factoren waarrnee ouders en kinderen de draaglast het hoofd
bieden. Draaglast is het geheel van taken dat ouders en kinderen te vervullen hebben
(voorzien in de primaire levensbehoeften en materiële behoeften, huishoudelijke en
maatschappelijke taken, opvoeding enz.). De verhouding tussen draagkracht en draaglast
bepaalt of ouders de opvoeding daadwerkelijk'aankunnen'. De verhouding tussen
draagkracht en draaglast wordt in het balansmodel bepaald door twee assen:
1. Levenstaken en vaardigheden: het relatieve evenwicht tussen de ontwikkeling- en
levenstaken waarvoor kinderen en ouders zich gesteld zien en de vaardigheden en condities
die hen in staat stellen deze taken te vervullen. Op verschillende terreinen hebben ouders
levenstaken te verrichten. Opvoeding hangt dan ook samen met het gedrag van ouders in de
dagelijkse omgang met hun kind. Ondanks dat de gedragingen van ouder ten opzichte van de
kinderen zeer divers zijn,kan opvoedingsgedrag getypeerd worden met behulp van twee
centrale dimensies, namelijk ondersteuning en controle. Deze twee dimensies sluiten tevens
aan bij de levenstaken die ouders dienen te vervullen. Ten eerste het bieden van een
verzorgende en beschermende omgeving waarin het kind zich kan ontwikkelend en ten
tweede overdracht van kennis, waarden en norrnen en het bieden van structuur. De
afzonderlijke gedragingen van ouders in uiteenlopende opvoedingssituaties kunnen dan
worden opgevat als een specifieke invullen van deze twee dimensies. De eerste dimensie
ondersteuning, verwijstnaar gedrag dat liefde eîzorgvoor het kind uitdrukt en op fysiek en
emotioneel welzijn van het kind is gericht, waardoor het kind zich begrepen en geaccepteerd
voelt. De tweede dimensie, controle, verwijst naar gedrag van de ouder dat er op gericht is het
gedrag van het kind te reguleren.
2. Risico- en beschermende factoren: het evenwicht tussen 'normale' draaglast en draagkracht
kan extra onder druk komen te staan. Het betreft hier alle factoren die de draaglast vergroten
en factoren die de draagkracht versterken. De factoren 'wegen' niet alle even zwaar