De menselijke maat: - NSOB

verwachte stijging van de huizenprijs op korte termijn. Subprime leningen zijn allerminst een nieuw
fenomeen, echter deze werden de laatste jaren wel steeds belangrijker. Zo bepaalden deze leningen in 1998
amper 2 procent van de hypotheekmarkt tegen 20 procent in 2006.
Niet alleen in de handel in hypotheken, maar ook in de wereldwijde valutahandel is de focus op korte
termijn rendement en het verdwijnen van de klant zichtbaar.
In haar essay “Global Microstructures: The Virtual Societies of Financial Markets” 42 beschrijft Karin Knorr
Cetina de wereld van valuta‐traders vanuit een sociologisch perspectief. In luttele seconden vinden
transacties met een waarde van tientallen miljoenen plaats. In het handelen van de trader en de afwegingen
die gemaakt worden is de klant heel ver weg. In trading floors verspreid over de wereld communiceren
traders, losgemaakt van de eigen lokale omgeving en organisatie, wereldwijd via computerschermen in een
gezamenlijke tijdsdimensie. 43
Conversatie tussen twee traders waarin een valutatransactie plaatsvindt:
1 FROM GB4L GB4NY GLOB SPOT LDN * 0923GMT 251196*/3377
2 Our Terminal: GBIZ Our user : !Name of Spot Dealer1
3 CHF 10 PLS
4 #!InSD16267
5 67
6 # 10 MIO AGREED
7 # VAL 27NOV96
8 # MY CHF TO DIRECT
9 # THANKS AND BYE
In het handelen van de traders staat echter niet alleen de transactie, maar ook de relatie centraal. Niet de
relatie tot de klant, maar de relatie tot elkaar. In contrast met de focus van de trader op het maken van de
deal en het ontbreken van enige relatie met de klant, blijken traders onderling wel degelijk aandacht te
hebben voor het onderhouden van een duurzame relatie. Zo draait het wereldwijde netwerk van traders
om wederkerigheid in de vorm van een wederzijdse verplichting om de markt levend te houden. Dit
betekent dat soms ingegaan moet worden op een bod dat niet interessant of zelfs verliesgevend is. Als een
trader hier niet aan meedoet wordt hij buitengesloten.
Het handelen van traders richt zich op de relatie tussen (zaken)banken onderling. In de ontwikkeling van
de financiële sector is het interbancaire verkeer en de rol van de professionele klant steeds belangrijker
geworden ten opzichte van de consument. Institutionele beleggers, bedrijven en banken zelf zijn op zoek
naar winstmaximalisatie en daarmee naar de meest winstgevende transactie. Het verkeer tussen banken
onderling is ook meer transactiegericht geworden. Het verhandelen van risico’s aan andere banken komt
primair voort uit eigen belang. Het recente voorbeeld van Goldman Sachs, waarbij de bank wordt
beschuldigd niet te hebben verteld dat een hedgefonds speculeerde op waardedaling van een
hypotheekproduct dat de bank verkocht, laat dit zien.
In het interbancaire verkeer is onderling vertrouwen van groot belang. De financiële crisis
heeft aangetoond dat als dit vertrouwen wegvloeit en banken niet meer kunnen vertrouwen op de regels
van het eigen systeem (network power) een systeemcrisis optreedt (zie ook paragraaf 3.2 over de
networkpowers van Castells).
Maar niet alleen de banken, ook de klant is veranderd. Klanten relateren zich minder dan vroeger aan de
identiteit van een bank (vertrouwen gebaseerd op gedeelde waarden), maar veel meer aan het rendement
dat geboden wordt. Centraal hierbij staat dat de klant kan vertrouwen op de informatie over het te
verwachten rendement, oftewel kan vertrouwen op het product dat de bank verkoopt.
42
‘Global Microstructures: The Virtual Societies of Financial Markets’, Karin Knorr Cetina, AJS, Volume 107
Number 4 (January 2002): 905‐950.
43 ‘Global Microstructures: The Virtual Societies of Financial Markets’, Karin Knorr Cetina, AJS, Volume 107
Number 4 (January 2002): 905‐950.
28