Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 10 - Books and Journals

HET FEEST VAN DJAJAPRANA TE KALIANGET. 17
offers maken, welke vereist werden voor de verbranding, maar nooit
was er gebrek. Op de dag van de verbranding hebben meer dan tienduizend
bezoekers een maaltijd gehad.
Men was hier thuis, en kon niet scheiden. Toen de gang er dan ook
eenmaal in was gekomen, wist men van geen ophouden meer. Steeds
nieuwe elementen werden aan de plechtigheden toegevoegd. En zo had
de verbranding, welke tegen het vallen van de avond zou plaats vinden,
pas de volgende dag om twee uur in de morgen plaats. En na afloop
van de verbranding verzekerde men, dat nu het f eest nog eens zo groot
zou opleven. De sfeer werd gesymboliseerd door de witte hoofdband,
welke ieder droeg ai ).
De sfeer werd mede bepaald door het feit dat alles op het terrein
wit was. Wit speelt in de verhalen een grote rol, komt overal voor,
waar sprake is van de dood en van de hemel. Hier suggereerde het de
kesutjian 82 ).
Verder geschiedden er vele wonderen. Men zocht genezing en vond
die op de bedevaart. Ouden werden er weer als jong. Zo kwam er een
mannetje aan, zo oud, dat men niet kon geloven dat hij zich nog kon
voortbewegen. Hij kwam echter van Zuid-Bali, had twee dagen getippeld,
en, na zich verkwikt te hebben, aanvaardde hij met rasse schreden
de terugtocht.
Iemand droomde in zijn woning te Gitgit, op de noordelijke berghelling
dat hij naar de bergkam klom; aan de overzijde zag hij een
waterspuiter, welke water gaf uit Noord-Westelijke richting. Een
pemangku, welke er bij stond, zeide, dat hier bijzonder goed drinkwater
was. Wakker geworden begaf de man zich op weg naar het N.W.
(Kalianget) en trof daar de pemangku uit zijn droom. Enz.
31 ) Aldus draagt tijdens het suriasewcma de pedanda een hoofdbandje van gras.
De Kat Angelino: Mudra's auf Bali, p. 46, en plaat 39 t/m 48. Voorts Wirz o.c,
p. 65 v.: een grasband om het hoofd na een reiniging. De pemangku pleegt tijdens
zijn functioneren een witte hoofddoek te dragen. (Zie b.v. foto 22 in Swellengrebel,
Kerk en Tempel op Bali. Deze toepassing in Kalianget is echter
,,modern" te noemen. Vgl. de beweging in Sangsit, zie E. Men ziet nu ook wel
tempelbeelden op deze wijze voor bepaalde feesten uitgedost.
82 ) Wie zich ten dode wijdt, kleedt zich in 't wit. Aldus Djajaprana volgens
de lontar. Zo ook de vorsten met hun gevolg, welke de puputan pleegden bij de
komst der Nederlandse legers. Ook in andere volksverhalen (b.v. J. H. Hooykaasv.
Leeuwen Boomkamp, De goddelijke gast op Bali, p. 116, zang 231). Maar
ook kleedt de pedanda zich in 't wit bij het ochtendritueel (De Kat Angelino o.c,
p. 42) en de pemangku bij de tempeldienst. Wit is dan ook de kleur van het
Noorden (Goris, diss. p. 114), maar evenzeer van bepaalde hemel-afdelingen
(Oosten). Kalianget verkeerde ,,in hemelse sfeer".
Dl. 107. 2