Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 10 - Books and Journals

HET FEEST VAN DJAJAPRANA TE KALIANGET. 21
welke door zijn vorst lafhartig vermoord wordt, en wel uit afgunst,
nadat deze vele goede diensten bewezen heeft 36 ).
De namen van de held en diens vrouw zijn zeer passend hierbij:
Djaja Prana = overwinnende ziel, en Lajong Sari = heilige dode.
In een tijd, waarin de herinnering aan gesneuvelde en vermiste
pemuda's zeer levendig is, waarin de lijkbezorging van de slachtoffers
der verzetsstrijd niet zonder gevaren is, waarin het reeds diep in het
volksbesef is doorgedrongen, dat de revolutie niet alleen tegen vreemde
overheersing gericht moet zijn, maar ook tegen ,,feodalisme", vindt men
makkelijk in verhalen met deze strekking een element, waaraan het
nationalisme zijn wapens ontlenen kan en de middelen om zich zelf te
verheerlijken.
Des te komischer was de ontknoping, toen de Dewa Agung zijn
sanctie aan het geheel verleende, door Djajaprana a.h.w. voor zich op
te eisen. Ditmaal zegende menigeen in Noord-Bali zijn onaangediend
verschijnen, nl. waar men met enige angst de ontwikkeling van Djajaprana
tot ,,eredode van het verzet" gadesloeg.
Uiteraard bracht deze interpretatie van de Djajaprana-figuur door
de Dewa Agung geen eenheid in de diverse opvattingen. Men dient het
zich zo voor te stellen, dat al naar gelang de plaats, welke men in de
Balische maatschappij inneemt, de visie op Djajaprana bepaald is. Verschillende
opvattingen kunnen zo onaf bankelijk van elkaar bestaan.
Wat hebben b.v. de pedanda's ten slotte gedacht, toen zij ontdekten,
dat deze desa zich opmaakte om hun eigen hoogvereerde voorvader, de
grote en eerste Pedanda van Bali, te verbranden? De voorzitter der
onlangs gestichte ,,Paruman Para Pandita" had aan de leden verzocht,
alvorens op een uitnodiging van de desa in te gaan, eerst met hem te
overleggen. Desondanks namen vier a vijf pedanda's openlijk deel aan
de plechtigheden. Dus zit er niets anders op dan te verklaren, dat de
Ida Batara Sakti Wau Rauh van Kalianget een ander is dan de Pedanda
Nirartha van Gelgel.
Er is een groep Baliers, welke deze hele verering een uiting vinden
van een godsdienstvorm, welke niet meer in deze tijd past. Zij zien
vooral de vele trekken van de echte dorpsreligie, welke nog zo machtig
is, dat elk protest er tegen gesmoord wordt in de kiem. Ook de dorpsmentaliteit
en de rijkelijk toegepaste trance hinderen hen. Bovendien
spot de desa met alle gegevens uit de literatuur, propageert eigen
36 ) Hetzelfde motief in: H. Th. Pigeaud, Bangsatjara en Ragapadmi, een verhaal
van Madura. Djawa 1932, p. 186,