Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 10 - Books and Journals

HET FEEST VAN DJAJAPRANA TE KALIANGET. 3
A. INLEIDING.
1. Het volksverhaal.
Djajaprana is op Bali een zeer verbreid en bekend volksverhaal.
Het exemplaar van de Kirtya Liefrinck-van der Tuuk bevat 179
strof en. De inhoud komt in hoof dzaak hierop neer:
In de desa Kalianget is een gezin, dat getroffen wordt door ziekte
waardoor alle leden omkomen, uitgezonderd een zoon, welke als enig
overlevende opgenomen wordt in het verblijf van de bestuurder, de
Anak Agung s ). Wanneer na verloop van jaren, de jongen zich verdienstelijk
heef t weten te maken, krijgt hij toestemming van de Anak Agung
om zich een vrouw te kiezen uit de onderdanen van de Anak Agung.
Hij ontmoet op de pasar een meisje uit Bandjar, Ni Njoman Lajong
Sari geheten, en trouwt met haar. De Anak Agung wordt echter verliefd
op de bruid van zijn onderdaan, en hij tracht Djajaprana uit de
weg te ruimen. Voorgevende, dat er brandschattende zeerovers op de
uiterste Noord-Westpunt van Bali zijn binnengevallen, zendt hij Djajaprana
daarheen met een leger, maar tevens draagt hij zijn patih op, om
Djajaprana na aankomst in het bedreigde gebied, nl. te Tjeluk Trima
te doden. Ofschoon voortekenen Djajaprana reeds doen gevoelen, wat
hem bij de uitvoering van de opdracht te wachten staat, gaat hij als
plichtsgetrouw man op weg. Ook zijn vrouw kan hem niet weerhouden
ten strijde te trekken.
Aangekomen te Tjeluk Trima verneemt Djajaprana van de patih,
welke opdracht deze heeft, en daarop wijdt Djajaprana zich ten dode.
Als hij gevallen is, hebben de niannen van de patih een zeer zware
terugtocht, aangezien de natuur zich opmaakt deze moord te wreken.
Zwaar gehavend komt de troep thuis. Lajong Sari, die door de Anak
Agung nu ten huwelijk gevraagd wordt, pleegt echter zelfmoord, om
Djajaprana niet te verlaten.
Het verhaal is op Bali zeer verbreid. Vele desa's hebben een of zelfs
meer exemplaren ervan in hun lontarbezit. Het gedicht geniet bijzondere
belangstelling. Men zegt dat het een aparte maat heeft, ginada in het
genre van de pupuh. In de ardja, het volkstoneel, wordt het veel
opgevoerd. De maat leent zich bijzonder voor schrille meisjesstemmen,
welke men gaarne hoort. Daarom kennen, zegt men, alle meisjes
in Noord-Bali dit gedicht.
a ) Tjamput-recht. Vgl. V. E. Korn, Het Adatrecht van Bali 2e dr. p. 38 v.,
532 v.