Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 10 - Books and Journals

HET FEEST VAN DJAJAPRANA TE KALIANGET. 23
Hiermede is nog niet gezegd, dat dit religieus nationalisme reeds in
een bepaalde richting gaat. Het oude geloof is in het meest moderne
heidendom overgegaan, althans bij een bepaalde groep, maar allerminst
gef ixeerd. Het zal nog evengoed door een radja als door een communistisch
leider geexploiteerd kunnen worden, mits met de kennis van de
huidige psychologische gesteldheid gelanceerd. Reeds in oorlogstijd
leerde de jeugd de trance te gebruiken voor de eigen strijd (zie E), en
,,verzocht" pedanda's om de wapens te zegenen!
Overigens werd op de meest onberekenbare wijze de Djajapranageschiedenis
door trance in ouderwetse stijl bepaald. Men nam onvoorwaardelijk
de uitspraken aan, temeer, omdat het vreemden in trance
gold, welke niet verdacht konden worden van al te zeer •— ook in
trance — bepaalde stokpaardjes te berijden. Kalianget stortte zich met
voile overgave in het avontuur 38 ).
Grote invloed moet worden toegeschreven aan de meergenoemde
nmkele. Deze vrouw, aanvankelijk een onbekende in Kalianget, werd
de voornaamste persoon, of schoon zij niet meedeed met de gewone vorm
van trance. Zij verkeerde daar echter voortdurend in een lichte trancetoestand.
Haar woord was wet, en haar gezag gold overal. Wanneer zij
meende, dat Djajaprana vermoeid werd van al die verering, dan staakte
men de eredienst in de kapel en de gong moest zwijgen. Haalde men
water uit de bron, en het bleek dat zij niet gevolgd was, dan ging de
stoet eerst weerom om haar te halen. Zij was tijdens de hoogtepunten
steeds te vinden in de ,,lijkkapel", waar zij offers en de biddende menigte
zegende. Men schreef haar al spoedig geneeskracht toe, en betrok haar
naderhand steeds in allerlei plechtigheden, en kwam ook na de feesten
haar thuis opzoeken met verzoek om geneesmiddelen en hulp.
Het merkwaardige is, dat zij zelf, zelfs tijdens de feesten, innerlijk zich
onzeker bleef voelen, en dat zij critiek uitoef ende op het f eit, dat duizenden
guldens door de bezoekers verspild werden aan offers, die, wanneer
men ermee thuis kwam na de tocht, reeds aan het rotten waren. ,,De
goden kunnen dit niet goed vinden; ten eerste lijden velen honger, en
ten tweede, wanneer het wordt aangeboden, stinkt het vaak al! Er zijn
veel mensen, die schulden maken om hier te komen, en dat zou toch
niet mogen".
38 ) Vgl. de trance in de beschrijving van Bateson-Mead, o.c, p. 70, 71. Tevens
Bateson, An old temple and a new myth, Djawa, 1937, no. 5/6 (Bali-nummer)
p. 91, ,,one other official... enz.".