Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

1 INLEIDING
1 .l Uitgangspunten en
begripsomschrijvingen
In het gebied tussen Utrecht en Vleu-
ten/De Meern zal in de komende jaren
een nieuwe stad verrijzen. Nu is het
een vrij open, agrarische streek, waar-
aan de ontstaansgeschiedenis goed af
te lezen is. In de nabije toekomst zal het
gebied de westelijke stadsrand van
Utrecht en de overgang naar de kernen
van Vleuten en De Meern vormen. Het
landschap staat dus op het punt een
ingrijpende verandering te ondergaan.
Bij dat proces kan geen enkele aan-
dacht aan sporen van de ontstaansge-
schiedenis geschonken worden. Zij
kunnen echter ook als uitgangspunten
voor de nieuwe inrichting van het
gebied dienen en voor een belangrijk
deel gespaard worden.
Om deze laatst genoemde manier van
werken te kunnen realiseren, is deze
rapportage gemaakt. Een sleutelbegrip
daarin is de cultuurhistorische hoofd-
structuur.
Onder cultuurhistorische hoofdstruc-
tuur wordt hier verstaan:
de samenhorig van de zichtbare en
onzichtbare (= ondergrondse) door
mensenhand en/of de natuur in het
verleden gemaakte of veroorzaakte
elementen en structuren in een land-
schap. Als einddatum wordt hier ca.
1950 aangehouden.
Belangrijke onderdelen in die hoofd-
structuur zijn onder meer: al dan niet
verlande waterwegen, wegen en pa-
den, de perceelsindeling, de aankle-
ding van het landschap met bijvoor-
beeld bossages of bomenrijen, neder-
zettîngsstructuren, individuele gebou-
wen en -last but not least- het bodem-
archief (de ondergrondse archeologi-
sche overblijfselen), dat van al deze
voorgaande verschijnselen vaak on-
zichtbaar de sporen en resten bewaart.
Hoe meer van deze elementen in
onderlinge samenhang bewaard zijn
gebleven, des te waardevoller is de cul-
tuurhistorische hoofdstructuur. Dat wil
niet zeggen dat geïsoleerd geraakte
objecten per definitie minder belang-
rijk zijn. In hun geval kunnen factoren
als zeldzaamheid, gaafheid en schoon-
heid tot behoud oproepen.
De cultuurhistorische effectrapportage
(CHER) is bedoeld om componenten
van de cultuurhistorirche hoofdstruc-
tuur te inventariseren en aan te geven
welke onderdelen meer en welke min-
der van belang zijn. Het doel is deze
gegevens vervolgens te gebruiken bij
de te ontwikkelen plannen.
Voor de archeologische aspecten is
gebruik gemaakt van de resultaten van
de inventarisatie van het Regionaal
Archeologisch Archiverings Project
(RAAP) die in 1993 in dit gebied is uit-
gevoerd.
Door het zo zorgvuldig mogelijk
omgaan met de cultuurhistorische
hoofdstructuur blijft de positie van een
gebied ten opzichte van zijn omgeving
herkenbaar, terwijl voor de nieuwe
bewoners identificatie met het verle-
den van hun woonplaats mogelijk blijft
in meer dan alleen straatnamen.
1.2 Opzet van de rapportage
Veel belangrijke cultuurhistorische
overblijfselen zijn verborgen in de
bodem bewaard gebleven. Omdat de
archeologische resten een andere
benadering en andere beheers- en
bescherrningsmaatregelen behoeven,
worden zij in dit rapport apart bespro-
ken. Dat laat onverlet dat zij een onlos-
makelijk onderdeel vormen van de cul-
tuurhistorische hoofdstructuur.
De opzet van het rapport is daarmee
als volgt. In hoofdstuk 2 wordt de geo-