Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN
Uitgangspunten, begripsomschrijvingen en doelstelling
In het gebied tussen Utrecht en VleutenlDe Meern zal in de komende jaren een
nieuwe stad verrijzen. Nu is het een vrij open, agrarische streek, waaraan de ont-
staansgeschiedenis goed af te lezen is. In de nabije toekomst zal het gebied de
westelijke stadsrand van Utrecht en de overgang naar de kernen van Vleuten en
De Meern vormen. Het landschap staat dus op het punt een ingrijpende verande-
ring te ondergaan. Bij dat proces kan geen enkele aandacht aan sporen van de
ontstaansgeschiedenis geschonken worden. Zij kunnen echter ook als uitgangs-
punten voor de nieuwe inrichting van het gebied dienen en voor een belangrijk
deel gespaard worden.
Om deze laatst genoemde manier van werken te kunnen realiseren, is deze rap-
portage gemaakt. Een sleutelbegrip daarin is de cultuurhistorische hoofdstruc-
tuur.
Onder cultuurhistorische hoofdstructuur wordt hier verstaan:
de samenhang van de zichtbare en onzichtbare (= ondergrondse) door mensen-
hand en/of de natuur in het verleden gemaakte of veroorzaakte elementen en
structuren in een landschap. Als einddatum wordt hier ca. 1950 aangehouden.
Belangrijke onderdelen in die hoofdstructuur zijn onder meer: al dan niet verlan-
de waterwegen, wegen en paden, de perceelsindeling, de aankleding van het
landschap met bijvoorbeeld bossages of bomenrijen, nederzettingsstructuren,
individuele gebouwen en -last but not least- het bodemarchief (de ondergrondse
archeologische overblijfselen), dat van al deze voorgaande verschijnselen vaak
onzichtbaar de sporen en resten bewaart.
Hoe meer van deze elementen in onderlinge samenhang bewaard zijn gebleven,
des te waardevoller is de cultuurhistorische hoofdstructuur. Dat wil niet zeggen
dat geisoleerd geraakte objecten per definitie minder belangrijkzijn. In hun geval
kunnen factoren als zeldzaamheid, gaafheid en schoonheid tot behoud oproe-
pen.
Veel belangrijke cultuurhistorische overblijfselen zijn verborgen in de bodem
bewaard gebleven. Omdat de archeologische resten een andere benadering en
andere beheers- en beschermingsmaatregelen behoeven, worden zij in dit rap-
port apart besproken. Dat laat onverlet dat zij een onlosmakelijk onderdeel vor-
men van de cultuurhistorische hoofdstructuur.
Door het zo zorgvuldig mogelijk omgaan met de cultuurhistorische hoofdstruc-
tuur blijft de positie van een gebied ten opzichte van zijn omgeving herkenbaar,
terwijl voor de nieuwe bewoners identificatie met het verleden van hun woon-
plaats mogelijk blijft in meer dan alleen straatnamen.
De doelstelling van deze Cultuurhistorische Effect Rapportage is dan ook om van-
uit dit perspectief een bijdrage te leveren aan de planvorming en toekomstige
inrichting van het gebied.
Bodemarchief
In het gebied ligt een aantal wettelijk beschermde archeologische monumenten.
Daarbij gaat het in veel gevallen om terreinen waar zich overblijfselen van middel-