Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

eeuwse kastelen bevinden. Zij zijn in het landschap vaak duidelijk te herkennen.
Een uitgebreide inventarisatie die in 1993 is uitgevoerd heeft duidelijk gemaakt
dat in enkele gevallen het beschermde areaal van deze monumenten dient te
worden uitgebreid. Tevens is uit dat onderzoek naar voren gekomen dat in het
gebied op veel groter schaal belangrijke archeologische overblijfselen aanwezig
zijn dan tot voor kort werd gedacht.
De oudste sporen dateren uit de Bronstijd, wat in het stroomgebied van Kromme
en Oude Rijn een unicum is. Daarnaast zijn de overblijfselen uit de Ijzertijdl
Romeinse Tijd talrijker en omvangrijker gebleken dan tot nu toe bekend was.
Bovendien is ten zuidoosten van de dorpskern van Vleuten een groot bewonings-
gebied uit de Vroege Middeleeuwen aangetoond. Ten zuiden van de bloemen-
veiling is een belangrijk terrein uit de Romeinse periode ontdekt. Waarschijnlijk
bestaat er een verband met het wat zuidelijker gelegen terrein van het castellum.
Direct ten westen van het castellum heeft in die tijd een rivier gestroomd. Vooral
in dit gebied is het landschap uit de Romeinse Tijd nog grotendeels intact. Het
archeologisch onderzoek heeft bovendien aangetoond dat van de versterkte
boerderij De Grauwaert de funderingen nog aanwezig zijn.
In totaal komen 36 terreinen in aanmerking voor bepaalde beheersmaatregelen.
De lokaties zijn aangegeven op kaart 3. Van deze 36 lokaties zijn er zes zo waarde-
vol dat zij zullen worden voorgedragen om wettelijk te worden beschermd.
Cultuurhistorie
In het gebied zijn twee landschapstypen aanwezig met een eigen ontwikkeling en
eigen karakter die nog duidelijk herkenbaar zijn: de Oude Rijnstroomrug enerzijds
en de aangrenzende klei-op-veengebieden, met inbegrip van de Heldammer
stroomrug, anderzijds.
Stroomrug
Karakteristiek voor de stroomrug in het westelijk weidegebied is de aanwezigheid
in onderlinge samenhang van:
- de restgeul van de Oude Rijn, gedeeltelijk verland, gedeeltelijk nog watervoe-
rend door de latere aanleg van afwateringskanalen in de oude restgeul;
- waardevolle archeologische vindplaatsen gekoppeld aan de Oude Rijnloop;
- kastelen, kasteelterreinen, omgrachte boerderijen e.d. in samenhang met de
Oude Rijnloop. Deze samenhang houdt verband met de ligging bij de grens
tussen de stad en het buitengebied, tussen Holland en Utrecht, de relatief
droge en hoge ondergrond en de aanwezigheid van water voor de gracht;
- de percelering, waarin het middeleeuwse grootgrondbezit in de indeling in
grote onregelmatige blokken grotendeels nog is te herkennen. Waar klei is
afgevlet zijn deze blokken gedeeltelijk onderverdeeld in stroken;
- de aanwezigheid van 'vletsloten', ter afvoer van gewonnen klei, o.a in het
Langerak tussen Groenedijk en Leidsche Rijn, en bosjes ter plaatse van afgevlet
land (Lage Weide);
- het agrarisch grondgebruik, oorspronkelijk akkerbouw, nu grasland, tuin-
bouw onder glas en boomgaarden;
- verspreide bebouwing, waaronder monumentale objecten;
- een zekere beslotenheid ten gevolge van eifbeplanting, boomgaarden en in
mindere mate perceelsrandbegroeiing;
- een oud, bochtig wegenpatroon met de bijbehorende sloten en begroeiing;
- de spoorlijn: het tracé doorsnijdt het wegen- en het verkavelingspatroon van
de stroomrug. Toch is er een samenhang: het tracé is op de stevige stroomrug
gelegd en niet op de veel slappere klei-op-veengrond.