Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

Afb. 3.
De Alendorper
Wetering is een van de
nog zichtbare over-
blijfselen van de
Rijnloop in het gebied.
Lang geleden was dit
nu zo onooglijke
watertje de noord-
grens van het grote
Romeinse Rijk.
Daarna is de bedding tussen Utrecht en
Harmelen verzand en verviel de ver-
keersfunctie. Inmiddels werd de Lek
een steeds belangrijkere tak van de
Rijn. De eindfase van de Oude Rijn in
het gebied begint waarschijnlijk al voor
de afdamming van de Kromme Rijn bij
Wijk bij Duurstede in 1 122. Archeo-
logische gegevens uit de gemeente
Utrecht (Hoog Catharijne) wijzen op
een datering van de eindfase ter plaat-
se omstreeks het jaar 1000. In de twee-
de helft van de 12de eeuw verzandde
de monding van de Oude Rijn bij
Katwijk. De rivier was toen over aan-
zienlijke lengte grotendeels dichtge-
slibd en diende alleen nog voor de
afvoer van overtollig water uit het aan-
grenzend gebied (afb. 3).
De tweede stroomrug, de Heldammer
stroomrug, loopt ten zuiden van de
Oude Rijn, tussen De Meern en
Heldam, en is gevormd door een
nevengeul. Deze rug is smaller dan die
van de Oude Rijn omdat hij korter heeft
gefunctioneerd (van 1500 voor Chr.
tot enkele eeuwen na Chr.).
De stroomruggen waren oorspronke-
lijk begroeid met loofbos, dat, afhanke-
lijk van de vochtigheid van de bodem,
uit essen, iepen of eiken bestond.
Achter de hogere oeverwallen ontston-
den de kommen, waar het fijnere, klei-
ige materiaal bezonk. Door de lage lig-
ging en door stijging van de
grondwaterspiegel vond hier tevens
veenvorming plaats. Dit veen kon aan
weerszijden hoog aangroeien, zodat
de loop van de Oude Rijn hierdoor min
of meer werd vastgelegd. Op de over-
gang tussen stroomrug en kom ligt een
dunne laag klei op het veen.
Oorspronkelijk lag dit veengebied,
begroeid met nat elzenbroek- en
essenbos, hoger dan de stroomrug-
gen. De ontwatering kon dan ook op
natuurlijke wijze plaatsvinden naar de
rivier. Na de ontginning van het
gebied vond ten gevolge van de ont-