Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

More documents

Recommendations

Info

men een lint aan de ontginningsbasis, het achterland is leeg. 3.1.2 Verbindend Binnen het gebied zijn twee grotere structuren herkenbaar die een duidelijk verbindend karakter hebben. Het zijn de deels verlande loop van de Oude Rijn en de gegraven Leidsche Rijn. Beide vormen niet alleen het verbindend snoer voor een aantal cultuurhistorisch belangrijke elementen zoals monumentale boerderijen, middeleeuwse kastelen of archeologisch belangrijke nederzettingen. Zij zijn tevens eeuwenlang de transportroute van de stad Utrecht naar het westen geweest. De Rijnloop is te herkennen aan het bochtig verloop van de verkaveling, geringe niveauverschillen, de restanten van middeleeuwse versterkte boerderijen, maar ook aan de vegetatie die karakteristiek is door de afwijkende opbouw van de ondergrond. De Leidsche Rijn wordt in essentie gekarakteriseerd door een waterweg met aan één of twee zijden een weg. Dicht bij de stad Utrecht ontstonden in de 17de eeuw landhuizen met tuinen. Verder naar het westen staan er vooral boerderijen behorend bij de copever- kavelingen. In die zin vormt de Leidsche Rijn met de aangrenzende bebouwing een gradiënt: vanuit een verstedelijkte context in het oosten komt men geleidelijk in het westen uit op de voor de cope-ontginning zo ken- merkende structuur. 3.1.3 Verstorend, doorsnijdend In de tweede helft van de 19de eeuw werden in Nederland vele spoortrajec- ten aangelegd. Vleuten kreeg in 1880 een halteplaats aan de spoorlijn Utrecht-Gouda-Rotterdam die al in 1855 was aangelegd. De spoorlijn doorsnijdt de oudere structuren, die toch nog goed te herkennen zijn. In de eerste helft van deze eeuw werden meer nieuwe, kaveldoorsnijdende, verbindingswegen aangelegd. Eind jaren dertig ontstond de autosnelweg van Utrecht naar Den Haag (Al 2). Ten zuiden van De Meern loopt deze snel- weg gedeeltelijk parallel aan en vlak langs de Heijcopperkade, één van de oude ontginningsstructuren in dit gebied. De aanleg van het Merwedekanaal is vergeleken met zijn opvolger, het Amsterdam-Rijnkanaal, een beschei- den onderneming geweest. Het laatst- genoemde kanaal en de ten westen ervan gelegen autosnelweg Utrecht- Amsterdam, die in 1949 is aangelegd, hebben de stad van het landelijk gebied geïsoleerd. 3.2 Historisch-bouwkundige objecten In het gebied staat een aanzienlijk aantal gebouwde monumenten. In de meeste gevallen betreft het al of niet omgrachte boerderijen, maar zeker zo kenmerkend is een aantal kasteelterrei- nen. Zij hebben stuk voor stuk een bij- zonder hoge waarde. In de bijlagen zijn lijsten opgenomen van de gemeentelij- ke- en rijksmonumenten. Ook van de panden die geïnventariseerd zijn in het kader van het Monumenten Inventa- risatie Project (MIP) is een lijst opgenomen. 3.3 Bodemarchief De stroomruggronden zijn, net als die van het Kromme Rijngebied tussen Wijk bij Duurstede en de Gemeente Utrecht, al vanouds bewoond. De uitgebreide en vrijwel ontoegankelijke veenvlakten, die zich ooit van de Utrechtse Heuvelrug tot aan de Hollandse kust uitstrekten, hebben zeer lang de bewo- ners gedwongen zich langs de boorden van de Rijn te vestigen. De vrije en steeds veranderende loop die de rivier gedurende duizenden jaren heeft gehad, heeft veel sporen uit de prehis- torie opgeruimd. Tot voor kort werd aangenomen dat het gebied van de Leidsche Rijn archeologisch van minder belang was dan het Kromme Rijn- gebied. Het recente archeologische
onderzoek heeft aangetoond dat het gebied rijk is aan archeologische vind- plaatsen (zie par. 3.3.2). Weliswaar ver- schilt de kwaliteit en de gaafheid ervan, maar de dichtheid is groter dan tot nu toe bekend was. 3.3.1 Bestaande archeologische monumenten Het onderzoeksgebied kent een aantal wettelijk beschermde archeologische monumenten. Het gaat daarbij om ter- reinen waar in de ondergrond overblijf- selen van nationaal belang aanwezig zijn. Hoge Woerd Het terrein dat plaatselijk bekend is als 'de Hoge Woerd' is reeds lang bekend als een vindplaats van romeinse oudhe- den. Opgravingen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog hebben de aan- wezigheid van een Romeins grensfort (castellum) en een badhuis aangetoond. De recente archeologische inventarisatie heeft duidelijk gemaakt dat het bewoningsgebied uit de Romeinse Tijd zich nog verder naar het oosten en noorden uitstrekt. Den Hoed Omstreeks 1700 werd het huis Den Hoed gesloopt. Slechts de bijbehoren- de boerderij bleef, zij het in vernieuwde vorm voortbestaan. Het ernaast gelegen omgrachte eilandje bevat nog de restanten van de fundering. Er is slechts uit afbeeldingen bekend dat hier spra- ke was van een woontoren. Over voor- burchten en andere bijgebouwen is niets bekend. Den Engh Het huis Den Engh dat pas in 1536 als ridderhofstad werd erkend dateert mogelijk reeds uit de 13de eeuw. Het gebouw werd in 1894 afgebroken en nu rest slechts de rechthoekige slot- gracht met in de bodem van het eilandje de restanten van de fundering. De exacte omvang en ligging van de voor- burcht zijn onbekend. De naastgelegen 1 7de-eeuwse boerderij Den Engh behoorde tot het complex (afb. 12). Afb. 12. Tot 1896 stond links van deze boerderij het kasteel Den Engh. Nog steeds is het kasteel- terrein, nu beplant met bomen, binnen zijn grachten goed te herkennen. De monumentale 17e eeuwse boerderij en het vrij- welgave koetshuis staan op het voorter- rein van het voormali- ge kasteel.
Page 2 and 3: CULTUURHISTORISCHE EFFECTRAPPORTACE
Page 4: INHOUD WOORD VOORAF ...............
Page 7 and 8: DE CULTUURHISTORISCHE EFFECTRAPPORT
Page 9 and 10: eeuwse kastelen bevinden. Zij zijn
Page 11 and 12: Cultuurhiitorie Vanuit cultuurhisto
Page 13 and 14: morfologie en de historische ontwik
Page 15 and 16: eeuwen voor een deel de grens van d
Page 17 and 18: watering klink en oxydatie van de v
Page 19 and 20: Voor de exploitatie van deze omvang
Page 21 and 22: en door de expansie der steden in d
Page 23 and 24: 2.2.2 Het veenlklei-op-veengebied P
Page 25 and 26: van het maaiveld, als gevolg van in
Page 27 and 28: weidsedijk in zuidwestelijke richti
Page 29: 3 CULTUURHISTORISCHE COMPONENTEN De
Page 33 and 34: onderzoeksgebied zijn veel plaatsen
Page 35 and 36: De hoofdstructuur kan samengevat wo
Page 37 and 38: over de geslotenheid, de rechtlijni
Page 39 and 40: het gebied. Ten westen van de boerd
Page 41 and 42: is wettelijke bescherming in voor-
Page 43 and 44: Gravendeel, D.W. en O.]. Wttewaall
Page 45 and 46: johanniterweg 17 Kloosterpark 3 Mee
Page 47 and 48: laars. De symmetrische voorgevel he
Page 49 and 50: 2 Cultuurhistorisch waardevolle geb
Page 51 and 52: 3 Archeologisch belangrijke plaatse
Page 53 and 54: 4 Integratie van cultuurhistorische
Page 55 and 56: de cultuurhistorische hoofdstructuu
Page 57 and 58: troon. Overigens verdient het de vo

Bijlage 5 Cultuurhistorische effectrapportage

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?