Aanpak van agressie en geweld in internationaal perspectief

7.3.2 Beleidskeuzes
Uit het onderzoek blijkt dat de vier onderzochte landen verschillende keuzes maken voor de
invulling van het arbostelsel en het beleid tegen agressie en geweld. Het vergt veel uitput-
tender landenstudies om alle mogelijke verklaringen voor verschillen zorgvuldig de revue te
laten passeren. Hier zijn slechts enkele hypotheses op te stellen.
Waarschijnlijk de belangrijkste verklaring voor verschillen is ‘padafhankelijkheid’. Dit begrip
uit de politicologie duidt op de beperkte keuzemogelijkheden die landen hebben als zij
eenmaal een bepaalde weg zijn ingeslagen. Met andere woorden: in het verleden gemaakte
keuzes beperken de ruimte voor toekomstige beleidswijzigingen. In Duitsland is bijvoor-
beeld te zien dat beleid tegen agressie en geweld zeer versnipperd is omdat het arbostelsel
zeer veel actoren kent op verschillende niveaus. In Zweden en het Verenigd Koninkrijk is
ervoor gekozen om een centrale autoriteit in te stellen die verantwoordelijk is voor hand-
having, informatie en richtlijnen met betrekking tot arbeidsomstandigheden. Te zien is dan
ook dat deze instanties grotendeels verantwoordelijk zijn voor het thema agressie en ge-
weld. In Nederland ging vermindering van de regeldruk in de Arbowet (van middel- naar
doelvoorschriften) samen met een grotere autonomie voor sectoren bij de vormgeving van
het arbobeleid. Voor het Ministerie van BZK beidt dit dan ook ruimte als regievoerder van
de publieke sector invulling te geven aan het beleid tegen agressie en geweld in delen van
de publieke sector.
Een andere belangrijke verklaring voor de beleidskeuzes is de maatschappelijke aandacht
voor agressie en geweld en in het kielzog daarvan de politieke aandacht. Hoewel er in alle
onderzochte landen maatschappelijke aandacht is voor de thematiek, lijkt die aandacht in
geen van de landen behalve Nederland zo lang te zijn aangehouden en zo intensief te zijn
geweest. Vanaf het jaar 2000, met een piek in de jaren 2005-2009, zijn er zeer regelmatig
in de media berichten geweest over werknemers met een publieke taak die bij de uitoefe-
ning van hun beroep zijn aangevallen, bedreigd et cetera. Bovendien heeft deze aandacht
alleen in het Nederlandse politieke klimaat van die jaren tot een roep om ingrijpen geleid.
Deze specifiek Nederlandse context heeft mede geleid tot het programma Veilige Publieke
Taak. In de andere onderzochte landen gaat de aandacht veel meer uit naar specifieke sec-
toren (Verenigd Koninkrijk: gezondheidszorg; Duitsland: schietincidenten in het onderwijs)
of is de maatschappelijke en politieke aandacht vrij recent (Zweden).
7.3.3 Prikkels werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende redenen hebben om aandacht te besteden aan gezond en
veilig werken. Landen kunnen werkgevers hierbij op verschillende manieren prikkelen.
Idealiter sluiten stimuleren de prikkels de aandacht voor gezond en veilig werken.
Inzicht hierin is te verkrijgen op basis van de Europese enquête over nieuwe en opkomende
arbeidsrisico’s uit 2009. Hierin werd werkgevers gevraagd naar de redenen om aandacht te
besteden aan de veiligheid en gezondheid van werknemers. De volgende figuur toont per
reden de scores van de vier onderzochte landen.
100