Moerdijk bestemmingsplan buitengebied - Ruimtelijkeplannen.nl

Sectorale analyse 42
Historisch-geografische patronen
Aan het verkavelingspatroon en het patroon van wegen, waterlopen, dijken en bebouwingslinten
kan de ontginningsgeschiedenis van het plangebied worden afgelezen. De huidige patronen
dateren deels nog uit de ontginningsfase, met name het dijkenpatroon. Daardoor vertegenwoordigen
deze patronen een grote historisch-geografische waarde.
De dijknederzetting Tonnekreek is gelegen in de noordoostelijke hoek van de polder Ruigenhil.
De lintbebouwing is noord-zuidgericht. De bebouwing bestaat uit boerderijen (1600-1800), een
uitwateringssluis (1600-1700) en woonhuizen (1800-1950).
De lintbebouwing van Heijningen (1800-1950) is gelegen aan de Oude Heijningsedijk. De bebouwing
van dit lint bestaat uit landarbeiders-, dijkwerkerwoningen en keuterboerderijen, meestal
eenlaags en vrijstaand, gesitueerd direct op en aan de taluds van de polderdijk. Op enige afstand
van de dijk komen boerderijen voor van het Westbrabantse type.
Aardkundige waarden
Het stroomgebied van de Dintel en de Mark is aardkundig waardevol. Het rivierdal is dan ook
aangeduid als GEA-object (object met geografische en aardkundige betekenis). GEA-objecten
zijn op nationaal niveau geologisch, geomorfologisch en bodemkundig waardevol. Vooral het
herkenbare reliëf van het rivierdal is bijzonder.
De provincie heeft voor aardkundig waardevolle gebieden specifiek ruimtelijk beleid geformuleerd
(zie hoofdstuk 2).
Cultuurhistorisch waardevolle bebouwing
Het gebied maakt onderdeel uit van de Brabantse Waterlinie, waarvan enkele forten nog steeds
aanwezig zijn, waaronder Fort Sabina, Fort de Hel, Fort Bovensluis en Fort Oranje. Deze forten
zijn aangewezen als rijksmonument. De forten liggen, met uitzondering van Fort Oranje, binnen
omvangrijke beplantingselementen en worden omringd door een gracht. Een aantal forten is in
recreatief gebruik.
Het complex Fort Sabina is gelegen op een strategische plek ten zuiden van Willemstad (waar
Hollandsch Diep, Volkerak en Haringvliet samenkomen). Het complex bestaat uit drie onderdelen,
die allen zijn aangewezen als rijksmonument:
- het fort zelf;
- de vaartuigenloods;
- de inundatiesluis.
Het fort is in 1810-1811 aangelegd ter bescherming van de scheepvaart. Vanaf 1874 heeft het
gefungeerd als verdediging tegen vijandelijke vlooteenheden. In 1979-1883 heeft het fort zijn
huidige verschijningsvorm gekregen: een vijfhoekige vorm binnen een omgrachting. De entree
vindt plaats via een dam en een betonnen wachthuis. Midden op het terrein ligt de voormalige
verdedigingstoren. Deze maakt nu deel uit van een kazernegebouw, dat een keuken, ziekenboeg
en bergingen bevat.
Achter de kazerne bevindt zich een kruit- en projectielenmagazijn uit 1881. Voor het vervoer
werd gebruikgemaakt van een nog steeds aanwezig smalspoor. Tegen de omwalling bevinden
zich geschutsopstellingen.
De Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft geoordeeld dat Fort Sabina van algemeen belang
is. Het heeft cultuurhistorische waarde als uitdrukking van de ontwikkelingen van de landsverdediging
en de krijgskunst in de 19 e eeuw en de plaats die het innam in de Brabantse Waterlinie.
Het heeft architectuurhistorische waarden vanwege de complexe bouwgeschiedenis met
een veelheid aan onderdelen (toren, kazerne, kruitmagazijn). De relatie tussen fort, magazijn en
het omliggende open poldergebied wordt van groot belang geacht. Het fort is relatief gaaf bewaard
gebleven.
De vaartuigenloods is tussen 1879 en 1883 totstandgekomen ten noorden van het fort. De
loods bestaat uit drie parallel liggende en aan elkaar gebouwde hallen. De loods wordt gekenmerkt
door een sobere stijl en een eenvoudige traditionele baksteenbouw.
De inundatiesluis stamt uit 1885 en ligt ten noordwesten van het fort. Het is één van de inundatiesluizen
uit de Brabantse Waterlinie.
Adviesbureau RBOI
Rotterdam / Middelburg
264.10404.00