deel 1 - Federaal Wetenschapsbeleid

40 - Science Connection 9 - december 2005
De paradox van seksuele
voortplanting, of:
waarom seks?
Voortplanting kan op vele manieren gebeuren, ook
bij meercellige eukaryoten zoals planten en dieren.
De meeste van deze soorten, zo’n 95%, hebben
(minstens af en toe) een cyclus met seksuele voortplanting.
Dit wil zeggen dat twee verschillende geslachten,
mannetjes en wijfjes, geslachtscellen (eicellen, spermatozoïden)
voortbrengen. Deze geslachtscellen zijn
haploïd, d.w.z. met slechts 1 set chromosomen, en moeten
vervolgens tot een diploïde zygote versmelten.
De geslachtscellen worden gevormd door een complex
proces van celdeling dat men meiose noemt. Meiose produceert
dus haploïde geslachtscellen uit diploïde cellen
en tijdens dit proces kan het genetisch materiaal zich op
Er is seks en er is seks.
Het eerste verwijst naar een heel
specifiek gedrag binnen onze soort,
het tweede is een begrip dat een hele rits
genetische processen omhelst.
Het eerste is leuk, het tweede is een evolutionaire
paradox. Over het eerste gaan
we het deze keer niet hebben.
Voor onderzoek naar de paradox
heeft de Europese Commissie
2,2 miljoen euro toegekend aan het
Koninklijk Belgisch Instituut voor
Natuurwetenschappen en 8 andere
Europese partners.
verschillende manieren herstructureren. Seksuele voorplanting
zorgt er dus voor dat nakomelingen niet genetisch
identiek zijn aan de ouders en verhoogt daardoor
de genetische variabiliteit in populaties van planten en
dieren. Dit is van groot belang wanneer dergelijke populaties
zich moeten aanpassen aan veranderende omgevingsfactoren
zoals, bijvoorbeeld, wijzigingen in het
klimaat, maar ook het optreden van parasieten en/of
predatoren.
Sommige soorten kunnen zich echter ook aseksueel
(ongeslachtelijk) voortplanten. Dit kan op vegetatieve
wijze, dat wil zeggen dat een stuk van het lichaam zich
omvormt tot een volledig nieuw individu. Bij planten