Transformatie Natuurlijke Taal Object Georiënteerd Analyse ...

3. De Nederlandse Taal
3.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de Nederlandse taal. Aan bod komen de grammatica, de
ontleding van zinnen en de woordleer. Ook wordt aandacht besteed aan de relatie tussen de taal en de werkelijkheid.
Hiermee vormt dit hoofdstuk als het ware de Tekstuele Beschrijving voor de analyse die leidt tot de
meta-structuur van de Nederlandse taal (zie hoofdstuk 6). Voor de beschrijving van de taal is gebruik gemaakt
van twee boeken: [Too 79] en [ANS 84]. Het eerste boek gaat in op de grammatica van de Nederlandse taal en
de zinsontleding. Verder wordt aandacht besteed aan zinsstructuren en generatieve grammatica’s waarmee
correcte zinnen kunnen worden gegenereerd. Dit is een onderwerp dat in een later stadium nog van pas kan
komen bij het omzetten van zinnen naar bepaalde structuren (bijvoorbeeld van passief naar actief). Het tweede
boek is een zeer uitvoerige beschrijving van alle aspecten van de Nederlandse taal.
De woordleer behandelt de losse woorden die de Nederlandse taal kent. Daarbij wordt uitgegaan van een indeling
naar 9 soorten waaronder bijvoorbeeld de werkwoorden, zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.
De relatie tussen taal en werkelijkheid staat niet beschreven in de literatuur. Voor dit deel van het probleem
domein is dan ook uitgegaan van eigen ideeën. Om de reële wereld te beschrijven kan taal worden gebruikt.
Taal moet dus in staat zijn om de werkelijkheid te beschrijven. Het begrip werkelijkheid moet in deze context
zeer ruim worden genomen; kabouters, E.T. , en π behoren ook tot de werkelijkheid. Om te kijken hoe taal
wordt aangewend om de werkelijkheid te beschrijven is gekeken naar wat woorden nu van de werkelijkheid
beschrijven. Zo geven zelfstandige naamwoorden zelfstandigheden uit de reële wereld weer. Werkwoorden
drukken over het algemeen acties uit. Voorzetsels geven een relatie weer tussen zelfstandigheden.
Wat is taal?
Iedereen gebruikt taal om met elkaar te communiceren. Dit communiceren vindt op verschillende manieren
plaats. Zo kunnen door middel van spraak en schrift boodschappen worden overgebracht maar ook gebaren en
rooksignalen zijn een vorm van taal. Een ander voorbeeld is Morse, ook dat is een taal. Taal kan worden gedefinieerd
als:
Een samenhangend geheel van middelen die volgens vaste regels (grammatica) gebruikt
worden om met elkaar te kunnen communiceren [Too 79].
De middelen zijn dan de woorden, tekens, symbolen of geluiden die een taal kent. De regels worden dan gevormd
door de grammatica die voorschrijft op welke manier deze woorden, tekens, symbolen of geluiden gebruikt
mogen/moeten worden. Met behulp van de grammatica wordt de syntax van een taal beschreven. In de
Nederlandse schrijftaal zijn zinnen als “Hij heeft de computer water gegeven” en “Jan schopte de auto in het
doel” syntactisch correct terwijl een zin als “Hij de heeft computer gegeven water” syntactisch incorrect is.
Naast de syntax, die dus ingaat op het correct zijn van zinnen, bestaat er ook nog het begrip semantiek. Semantiek
gaat in op de betekenis van zinnen en delen daarvan. De eerste twee zinnen zijn syntactisch correct
maar de lezers zullen toch wel hun wenkbrauwen hebben opgetrokken bij het lezen van deze zinnen. De zinnen
hebben binnen de context waarin zij staan geen zinvolle betekenis. In onze wereld krijgen computers geen
water en worden auto’s niet in een doel geschopt. Zinnen zoals “Hij schopt de bal in het doel” en “Hij heeft de
planten water gegeven” hebben echter wel een betekenis voor de meeste van ons. Aan deze beide aspecten van
de taal is aandacht besteed in de modellering.
3.2 Woordleer
In deze paragraaf wordt nader ingegaan op het aspect van de taalkunde dat Woordleer wordt genoemd. Deze
leer houdt zich bezig met woorden. Men kan een woord beschouwen als de kleinste zelfstandige eenheid binnen
een taal, al kan een woord natuurlijk ook beschouwd worden als opgebouwd uit letters. In deze scriptie wordt
een samengesteld woord beschouwd als zijnde één woord. Een woord is een eenheid met een bepaalde betekenis
die wordt opgenomen in een woordenboek. Samenstellingen worden vaak niet apart opgenomen in een woordenboek
maar zoals gezegd worden deze toch beschouwd als zelfstandige woorden omdat ze een eigen betekenis
hebben. Om alle woorden apart te beschrijven is niet handig. Door de eeuwen heen is er dan ook een inde-
© KISS b.v. 30