Transformatie Natuurlijke Taal Object Georiënteerd Analyse ...

Bij een onderwerp moeten dus de volgende punten worden aangeven om een transformatie toe te kunnen passen.
Op Metaniveau kunnen deze punten gezien worden als attribuuttypen van het metatype Onderwerp.
Kern : het woord / de woorden die de kern vormen van het onderwerp
Telwoord : de woordgroep die de pluraliteit aangeeft
Bijvoeglijk naamwoord(en) : lijst van bijvoeglijk naamwoorden
Bijwoord(en) : lijst van bijwoorden
VoorzetselConstituent: lijst van voorzetselconstituenten
De volgende transformatieregel kan voor het onderwerp worden opgesteld:
Transformatieregel voor het Onderwerp:
Onderwerp.Kern => Subjecttype.naam
Telwoord.getalweergave => Pluraliteit
BijvoeglijkNaamwoord.grootheid => Grootheid
relatie(betekeniskern, BijvoeglijkNaamwoord).attribuuttype => Attribuuttype
Bijwoord.grootheid => Grootheid
relatie(betekeniskern, bijwoord).attribuuttype => Attribuuttype
VoorzetselConstituent => ?
5.1.1 Infinitiefconstructie (als onderwerp)
In de vorige paragraaf is al aangetoond dat niet elk onderwerp zonder meer tot een subjecttype moet worden getransformeerd.
Een infinitiefconstructie als onderwerp drukt namelijk geen subject uit dat een actie uitvoert
maar drukt zelf een actie uit:
Het overdragen van de kas wordt verzorgd door de kassier.
In de voorbeeldzin is “Het overdragen van de kas” het onderwerp. De kern is het overdragen. Bedoeld wordt
dat de overdracht (verzelfstandigde vorm van overdragen) verzorgd wordt door de kassier. Hier is dus kassier
een subject.
Voor de transformatie kan dus gezegd worden dat het werkwoord uit de infinitiefconstructie getransformeerd
wordt tot een actietype. Overigens zullen lang niet alle werkwoorden op een actietype duiden maar meer daarover
staat in de volgende paragraaf. Als naam voor dit zelf geïntroduceerde zinsdeel is InfinitiefOnderwerp
genomen.
Transformatieregel voor het InfinitiefOnderwerp:
InfinitiefOnderwerp.werkwoord => Actietype
5.2 Gezegde
Het gezegde duidt over het algemeen op een actie die wordt uitgevoerd door het onderwerp en waarbij eventueel
een aantal voorwerpen een rol spelen. In het KISS-paradigma wordt het gezegde dan ook meestal getransformeerd
tot een actietype. Echter, alleen het gezegde van een actieve structuurzin (zie blz. 15) wordt behandeld.
Daarnaast worden naamwoordelijke gezegdes nog behandeld in verband met het opsporen van specialisatie
structuren. Ook zinnen die niet direct tot een structuurzin zijn om te zetten bevatten informatie die bruikbaar is
in de modellering. Daarom wordt bij het transformatieproces gekeken naar de opbouw en semantiek van het
gezegde in het algemeen en op die wijze wordt hopelijk een bredere basis verkregen voor de analyse van het
gezegde.
Het gezegde wordt verdeeld in twee soorten; het werkwoordelijk gezegde en het naamwoordelijk gezegde.
Vanwege het grote semantische verschil tussen deze twee soorten worden ze apart behandeld.
5.2.1 Werkwoordelijk gezegde
Het werkwoordelijk gezegde duidt over het algemeen een werking aan en bestaat uit alle werkwoordelijke vormen
in een zin. Het begrip werking moet ruim worden genomen. Behalve ‘iets doen’ kan het ook de betekenis
hebben van ‘bewegen’, ‘gebeuren’, ‘in een toestand verkeren’ en ‘een eigenschap hebben’. Niet alle gezegdes
kunnen dus tot een actietype getransformeerd worden. Naast de werkwoordelijke vormen kunnen ook nog een
© KISS b.v. 46