Instrumenten consistente straftoemeting - Rechtspraak.nl

26 Hoofdstuk 3
ken. De gebruiker heeft de mogelijkheid in elke rubriek onderverdelingen aan
te klikken. Bij de rubriek omstandigheden van het geval kan de gebruiker bijvoorbeeld
het overtreden wetsartikel en de rol van de verdachte selecteren.
Daarbij kan worden aangegeven of een bepaald strafbepalend kenmerk bindend
of relevant moet zijn. Wordt gekozen voor ‘bindend’, dan zoekt de Concept-Databank
slechts de uitspraken waarin dat strafbepalende kenmerk
voorkomt. Kiest de gebruiker voor ‘relevant’, dan kan het bewuste kenmerk in
een uitspraak voorkomen. 39 Na het selecteren van de strafbepalende kenmerken
verschijnt een overzicht van vergelijkbare uitspraken. Bij elk van de uitspraken
staat een percentage dat de mate van overeenkomst met het voorliggende
geval uitdrukt. De rechter kan vervolgens één of meer uitspraken selecteren.
De Concept-Databank toont dan de strafbepalende kenmerken van de
gekozen uitspra(a)k(en). Ook de tekst van de uitspraak of de strafmotivering
kan worden opgevraagd.
Wat zoekmogelijkheden betreft kan de rechter overigens ook kiezen voor
de globale zoekactie. In dat geval wordt slechts op een beperkt aantal rubrieken
of onderverdelingen gezocht en het resultaat is te beschouwen als een
voorselectie. Een laatste zoekmogelijkheid is de full-text retrieval. Door middel
van het invoeren van slechts één of meerdere woorden zoekt de Concept-
Databank in de tekst van alle opgenomen uitspraken naar overeenkomsten.
Deze zoekmogelijkheid – en in mindere mate de globale zoekmogelijkheid –
is uiteraard minder specifiek dan de zoektocht op basis van strafbepalende
kenmerken.
Een andere functie die in deze Concept-Databank is opgenomen, betreft
de mogelijkheid grafische overzichten te krijgen. De gebruiker zou op basis
daarvan inzicht kunnen krijgen in de (spreiding van de) opgelegde straffen in
vergelijkbare zaken. Ook zouden hiermee trends in de straftoemeting kunnen
worden blootgelegd.
Voorwaarden voor functionaliteit
Een gevolg van de keuze de Concept-Databank als instrument voor gevalsvergelijking
in te richten, is dat deze alleen kan functioneren indien de in te
voeren gegevens (de strafbepalende kenmerken) duidelijk zijn en dús voldoende
naar voren komen in de rechterlijke uitspraak. Het PCS noemt dan
ook als belangrijkste voorwaarde voor het goed functioneren van de Concept-
Databank een uitvoerige en adequate strafmotivering en een helder kader van
strafbepalende kenmerken. Voor de strafmotivering geldt dat een gevalsvergelijking
alleen zinvol is als rechters in hun uitspraken de daadcomponent
concreet omschrijven en onderscheiden van de overige omstandigheden die
39 Zie Concept-Databank Straftoemeting 1999, vierde deel, beschrijving wijze van raadplegen,
p. 8: ‘Bedacht moet worden dat de rechter bij een zoekvraag meer strafbepalende
kenmerken aanklikt die tezamen genomen voor het vinden van vergelijkbare gevallen
van belang zijn. Indien niet alleen bindende maar ook relevante strafbepalende kenmerken
in de zoekvraag worden betrokken, geeft het zoekresultaat in een percentage aan in
welke mate van overeenkomst de gevonden uitspraken aan de zoekvraag voldoen.’