Instrumenten consistente straftoemeting - Rechtspraak.nl

48 Hoofdstuk 4
nen de opleiding nodig voor straftoemeting en strafdoelen’; ‘Strafrechters
moeten kritisch moet blijven en de vraag ‘Waarom geven we een bepaalde
straf?’ vaker stellen’;’Binnen de opleiding moet een combinatie worden aangeleerd
tussen enerzijds gevoelsmatige straftoemeting en anderzijds ‘lijstjes’. 58
In de opleiding wordt dus, naar de mening van de meerderheid, te weinig
of op een onvolledige wijze aandacht besteed aan het aanleren van de ‘straftoemetingsvaardigheid’.
Binnen de gerechten is dat anders. Dat komt, naast
de praktijk in de raadkamer, vooral tot uiting in het rechtersoverleg. Van de
respondenten zegt een groot aantal dit overleg zelfs het belangrijkst te vinden
wanneer het gaat om aandacht voor de straftoemeting. Een aantal andere
respondenten geeft aan dat aandacht voor de straftoemeting voornamelijk tot
uiting komt in het gebruik van de landelijke oriëntatiepunten en daarnaast het
gebruik van de eigen oriëntatiepunten. Een zeer klein aantal respondenten
noemt naar aanleiding van deze vraag nog de zittingsmap van de rechters en
de huisdatabank. Een paar respondenten geven aan dat hun gerecht een ‘commissie
straftoemeting’ heeft, die advies geeft over straftoemeting en intern beleid
ontwikkelt. Slechts één respondent geeft aan dat de straftoemeting bij de
rechtbank vaak onbespreekbaar is. Deze respondent zegt echter hiertegen te
blijven ageren.
4.2.3 De instrumenten binnen het referentiekader van de rechter
De respondenten is gevraagd de verschillende elementen te benoemen die
worden meegewogen bij het nemen van de beslissing over de op te leggen
straf. Daarbij werd gevraagd aan te geven welke plaats de hier bestudeerde instrumenten
als referentiekader bij de straftoemeting innamen. Een grote meerderheid
noemde als belangrijke elementen: het feitencomplex, de persoon van
de verdachte, de omstandigheden van het geval. Een groot aantal respondenten
voegt hier aan toe: de eis van de Officier van Justitie, het vonnis in eerste
aanleg 59 en de mate van geschoktheid van de rechtsorde. Een klein aantal
respondenten zegt vooral het eigen referentiekader te gebruiken bij de straftoemetingsbeslissing.
Een paar respondenten noemen tevens: het overleg met collega’s,
het dossier en zogenaamde kennisgroepen. Voor de bepaling van de
ernst van het feit werd vaak verwezen naar de oriëntatiepunten als referentiekader.
De Databank werd zelden naar voren gebracht als referentiekader.
4.2.4 De instrumenten en de rechterlijke onafhankelijkheid
Zowel ten aanzien van de Databank als ten aanzien van de oriëntatiepunten is
een overgrote meerderheid het niet eens met de stelling dat het gebruik van de
58 Hiermee bedoelt de respondent waarschijnlijk de landelijke of lokale lijstjes met oriëntatiepunten.
59 Dit geldt uiteraard alleen voor respondenten die werkzaam zijn bij een gerechtshof.