Instrumenten consistente straftoemeting - Rechtspraak.nl

58 Hoofdstuk 5
de institutionele context waarbinnen zij tot stand zijn gekomen en functioneren,
vanuit de feitelijke ontwikkeling van de instrumenten en vanuit het daadwerkelijk
gebruik in de straftoemetingspraktijk.
In hoofdstuk 2 hebben we stilgestaan bij de institutionele context van de
instrumenten. Daarin is gebleken dat met name het LOVS een belangrijke speler
is geworden bij de ontwikkeling van rechterlijk beleid in het algemeen, en
in het bijzonder belangrijke taken en verantwoordelijkheden heeft ten aanzien
van de onderzochte instrumenten. De wetsgeschiedenis van de reorganisatie
van de rechterlijke macht wijst evenwel primair de gerechten zelf aan als organen
voor de ontwikkeling van rechterlijk beleid. Daarin is een zekere spanning
te ontwaren, die hieronder nader zal worden besproken.
Hoofdstuk 3 bestaat uit een beschrijving van de ontwikkeling van de
Databank en de landelijke oriëntatiepunten straftoemeting. Daarbij is zoveel
mogelijk inzichtelijk gemaakt welke uitgangspunten zijn gehanteerd en welke
randvoorwaarden men op het oog had voor een effectief gebruik van de instrumenten.
De keuzes die in beide ontwikkelingsprocessen zijn gemaakt, zijn
van belang geweest voor de effectiviteit van deze instrumenten.
Hoofdstuk 4 bestaat uit een weergave van de gesprekken die zijn gevoerd
met de (beoogde) gebruikers van de instrumenten: raadsheren, rechters en gerechtssecretarissen.
Op basis van deze gesprekken is een beeld verkregen van
het daadwerkelijk gebruik van beide instrumenten in het werk van de rechter.
Duidelijk werd in ieder geval dat de oriëntatiepunten in grote mate zijn ingebed
in het straftoemetingsproces, terwijl de Databank nog geen vaste plaats
daarin heeft verworven.
In dit hoofdstuk staat de analyse van de hiervoor verkregen informatie
centraal. Hiertoe zal per instrument worden aangesloten bij de twee eerder
genoemde voorwaarden voor een effectief gebruik van de instrumenten, de
bereidheid tot gebruik en de feitelijke geschiktheid van de instrumenten daartoe.
De beoordeling van de bereidheid van rechters tot het gebruik van de instrumenten
vindt in dit onderzoek plaats aan de hand van verschillende lijnen.
In de eerste plaats geldt in algemene zin de rechterlijke onafhankelijkheid
als een mogelijk struikelblok voor de bereidheid de instrumenten toe te passen.
In dit onderzoek gaat het in het bijzonder om de vraag of rechters zich in
hun onafhankelijkheid aangetast voelen. Vandaar dat beter kan worden gesproken
van gepercipieerde onafhankelijkheid. Het gebruik van instrumenten
bij de straftoemeting zou op gespannen voet kunnen staan met de individuele
onafhankelijkheid van de rechter, zo is een regelmatig voorkomende veronderstelling.
Een tweede punt dat speelt bij de bereidheid tot gebruik, is dat de
gebruikers zich moeten kunnen vinden in de wijze waarop de instrumenten
tot stand zijn gekomen en vertrouwen moeten hebben in de instantie(s) die
verantwoordelijk zijn voor de instrumenten. De institutionele context speelt
hierbij een grote rol. Een derde aspect dat van belang is voor de bereidheid
van rechters de hier besproken instrumenten te gebruiken, is of de instrumenten
passen in de werkwijze die doorgaans wordt gevolgd bij de totstandko-