Scan 2, april 2001 - UMC Utrecht
Scan 2, april 2001 - UMC Utrecht
Scan 2, april 2001 - UMC Utrecht
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tekst > Joost van der Gevel<br />
foto > Chris Timmers<br />
Witte bloedcellen ruimen bacteriën op. Zij zijn<br />
ervoor uitgerust om indringers te herkennen en<br />
af te breken. Zolang het opruimingsproces rustig<br />
verloopt gaat alles goed. Maar zodra er teveel<br />
van die witte bloedcellen zijn, kunnen ze ook<br />
zelf weefselschade veroorzaken. Ze richten zich<br />
dan op de vernietiging van eigen cellen. Bij ziekten<br />
als hersenvliesontsteking of voedselvergiftiging<br />
door salmonella, brengt juist het op hol<br />
slaan van het eigen afweersysteem de grootste<br />
nr 2 <strong>april</strong> <strong>2001</strong> 12<br />
Slimme bacterie incognito<br />
Bacteriën produceren stoffen die vraatzuchtige witte bloedcellen<br />
aantrekken. Slimme bacteriën maken een speciaal eiwit,<br />
dat witte bloedcellen juist uit de buurt houdt.<br />
Dat eiwit is door twee biologen in het <strong>UMC</strong> <strong>Utrecht</strong> gevonden.<br />
Over een ontstekingsremmer in wording.<br />
schade teweeg door een teveel aan witte bloedcellen.<br />
De bacterie die bijvoorbeeld hersenvliesontsteking<br />
veroorzaakt nestelt zich in de hersenholte,<br />
waar normaal helemaal geen bloedcellen<br />
komen. Als grote hoeveelheden witte bloedcellen<br />
daar toch met hun opruimwerkzaamheden gaan<br />
beginnen is de schade niet te overzien.<br />
Maar bacteriën hebben meer tactieken om het<br />
afweersysteem uit balans te brengen. Ze maken<br />
stoffen – toxines – die ons ziek maken. Die<br />
beschadigen de cellen of bemoeilijken het functioneren.<br />
In het ergste geval maken ze cellen<br />
zelfs dood. Veel bacteriën maken bijvoorbeeld<br />
het molecuul endotoxine, een gif dat heel makkelijk<br />
vrijkomt uit de celwand van bacteriën en<br />
dat de witte bloedcellen aanzet tot het maken<br />
van weer andere moleculen. Die activeren dan<br />
weer andere afweercellen, wat uiteindelijk uitloopt<br />
in het overactief worden van het afweersysteem.<br />
Het molecuul endotoxine, dat zich door<br />
het hele lichaam verspreidt, is een hele belangrijke<br />
aanstichter van dat proces. Een ziekte als<br />
hersenvliesontsteking is in proefdieren zelfs na<br />
te bootsen door ze alleen endotoxinen te geven.<br />
Blanco op zoek<br />
Maar niet alle bacteriën maken het molecuul<br />
endotoxine. De microbiologie deelt bacteriën in<br />
naar hoe ze op de gramtest reageren. Er zijn<br />
gramnegatieve, die niet reageren op de kleurtest<br />
en grampositieve bacteriën die wel kleuren. De
Change language