Scan 2, april 2001 - UMC Utrecht

tekst > Joost van der Gevel
foto’s > Chris Timmers
“Bijna iedere maand verschijnt er in een van de
wetenschappelijke tijdschriften wel een publicatie
over negatieve bijwerkingen van de behandeling
van vroeggeborenen met corticosteroïden”,
zeggen de hoogleraren neonatologie en
psycho-neuro-immunologie Frank van Bel en
Cobi Heijnen. Die behandeling is noodzakelijk
om de longen te laten rijpen en chronische longziekten
en ontstekingsprocessen te stoppen.
Anders ontstaat er teveel bindweefsel in de longen
en kunnen die niet meer functioneren. “Je
worstelt dus met een dilemma”, stellen ze. “Laat
je die behandeling achterwege dan lopen de kinderen
grote kans te overlijden, maar de nadelen
op de lange termijn liegen er ook niet om.”
Nadelige gevolgen op kortere termijn zoals
gedragsafwijkingen, waren al bekend. Heijnen:
“Dat was al een ankerpunt. We zetten hyperactieve
kinderen met concentratiestoornissen op
nr 2 april 2001 4
Neonatologen met de rug
Vrees voor nadelen van corticosteroïden wordt steeds sterker
Te vroeg geboren kinderen krijgen glucocorticosteroïden om hun longen sneller
te laten rijpen, waardoor de kans op overleven toeneemt. Tegelijkertijd wijzen
steeds meer gegevens op de negatieve effecten van deze behandeling. Ratten
sterven vroegtijdig aan hartfalen, beschadigde nieren en auto-immuunziektes.
Staat dit behandelde kinderen ook te wachten?
de wereld die ook motorisch slechter zijn dan
hun leeftijdsgenootjes. Maar we konden nooit
met zekerheid zeggen dat de corticosteroïden
hiervan de oorzaak waren. Als kinderen voortijdig
worden geboren zijn ze natuurlijk onrijp.
Het is een stressvolle situatie, want ze liggen op
de Intensive Care en ondergaan allerlei behandelingen
waaronder de toediening van corticosteroïden.
Dat zijn allemaal factoren die van
invloed kunnen zijn op het gedrag.”
Korter leven
De invloed van corticosteroïden is alleen te
meten door andere factoren zoveel mogelijk uit
te sluiten. Dat gaat niet bij te vroeg geboren
baby’s, maar wel in experimenteel dieronderzoek.
De afdelingen Neonatologie en Neuroimmunologie
doen daarom met de afdeling
Obstetrie en het Rudolf Magnus Instituut voor
Neurowetenschappen onderzoek naar de gevolgen
op langere termijn van corticosteroïden bij
ratten. “We bootsen het moment van geven
zoveel mogelijk na”, vertelt Heijnen. “We hebben
dat omgerekend op basis van gewicht en
duur van de periode waarin borstvoeding wordt
gegeven. Die kinderen krijgen twee tot drie
weken corticosteroïden. De ratten drie dagen.
Wij hebben de ratten naar verhouding eenzelfde
dosis gegeven en laten ze vervolgens oud worden.
Wat blijkt nu? Ratten sterven normaal na
ongeveer vierentwintig maanden en deze al na
achttien maanden. Ze gaan zes maanden eerder
dood aan hartfalen en ze hebben ernstig
beschadigde nieren. Dat is duidelijk aan het
weefsel te zien. Ze zijn daarbij ook veel gevoeliger
voor auto-immuunziekten als bijvoorbeeld
de rattenvariant van multiple sclerose. Dat is een
dramatisch verloop, waar we vreselijk van zijn